Podręcznik systemu programowania i wdrażania programów operacyjnych

Transkrypt

1 Pdręcznik systemu prgramwania i wdrażania prgramów peracyjnych

2 MRR, Luty 2012

3 Wprwadzenie Niniejszy pdręcznik zawiera pdstawwe wskazówki nt. prgramwania i wdrażania przyszłej edycji plityki spójnści, niezbędne d pracwania prgramów peracyjnych w taki spsób, aby wszystkie razem stanwiły spójną całść zrientwaną na cele kreślne w Umwie Partnerstwa, 1 a każdy prgram peracyjny był zwartym układem działań klarwnej lgice interwencji, przeknującej ich zasadnści i skutecznści. W załżeniu dkument ma być także pmcną wskazówką jak siągać - pprzez właściwą rganizację prcesu prgramwania raz zarządzania i wdrażania - większą skutecznść i efektywnść realizacji plityki rzwju w Plsce. Treść pdręcznika zstała wypracwana na pdstawie analizy prjektów rzprządzeń ws. Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg, Funduszu Spójnści, Eurpejskieg Funduszu Rzwju Reginalneg, Eurpejskiej Współpracy Terytrialnej 2 na lata raz prjektów ich aktów wyknawczych i delegwanych. Pdczas prac wzięt także pd uwagę dtychczaswe dświadczenia z wdrażania, wyniki ewaluacji realizacji plityki spójnści raz unijny i krajwy kntekst strategiczny. 3 Wykrzystan także efekty rzpczętej w 2011 współpracy między MRR, innymi resrtami, samrządami wjewództw i ekspertami. Opracwanie t skierwane jest d pdmitów zaangażwanych w prgramwanie i wdrażanie funduszy plityki spójnści w Plsce i zatem dąży d teg aby: pisać nwy system prgramwania raz wskazać elementy przyszłeg systemu wdrażania, które należy wziąć pd uwagę na etapie prgramwania; kreślić pdstawwe pjęcia związane z PO takie jak ś prirytetwa, działanie, wskaźniki, itd. i ich pwiązanie z wynikającym z rzprządzeń układem celów tematycznych i prirytetów inwestycyjnych w taki spsób, aby były rzumiane w jednlity spsób; kreślić układ si prirytetwych PO w kntekście celów tematycznych, prirytetów inwestycyjnych, funduszy, instrumentów zintegrwanych, instrumentów finanswych, kategrii reginów w taki spsób, aby zapewnić ptymalny system realizacji; dać wskazówki dtyczące zastswania nwych instrumentów; maksymalnie uprścić mnitrwanie minimalnych pul śrdków dedykwanych tematycznie (ringfencing) i alkacji wjewództwa mazwieckieg vs. pzstałych reginów; zapewnić mżliwść mnitrwania efektów rzeczwych prgramów, w tym w zakresie ram wyknania. Dkument będzie sukcesywnie aktualizwany i uzupełniany stswne załączniki celem dprecyzwania pszczególnych kwestii w ślad za pstępem negcjacji całści pakietu legislacyjneg , w tym zwłaszcza aktów delegwanych i wyknawczych. 1 Ilekrć w pdręczniku jest mwa umwie partnerstwa na becnym etapie przygtwań należy przez t rzumieć Załżenia umwy partnerstwa przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 15 stycznia Prjekty rzprządzeń wraz z kmprmisami klejnych prezydencji Rady UE: COM(2011) 615 final/2; COM(2011) 614 final; COM(2011) 612 final/2; COM(2011) 607 final /2; COM(2011) 611 final/2 3 w tym w szczególnści: Strategię Eurpa 2020, Dług- i Średnikreswą Strategię Rzwju Kraju (DSRK i SSRK) raz strategie zintegrwane, Kncepcję Przestrzenneg Zagspdarwaniu Kraju (KPZK) raz Krajwą Strategię Rzwju Reginalneg (KSRR)

4

5 Spis treści 1 FUNDAMENTALNE ZASADY PROGRAMOWANIA Zasada zrientwania na rezultaty 8 Zasada zintegrwaneg pdejścia terytrialneg 8 Zasada partnerstwa 9 2 ZALECENIA DOTYCZĄCE KSZTAŁTU I ZAWARTOŚCI PROGRAMU Opis części strategicznej prgramu 10 Opis najważniejszych przedsięwzięć knsultacyjnych i badawczych 10 Analiza wyzwań, ptrzeb i ptencjałów pdejście tematyczne i terytrialne 14 Uzasadnienie wybru celów tematycznych 16 Uzasadnienie szacunkweg rzkładu śrdków UE 17 Strategia inwestycyjna prgramu Opis układu si prirytetwych 18 Pwiązanie si z celami tematycznymi i prirytetami inwestycyjnymi 18 Pwiązanie si z funduszami 20 Pwiązanie si z kategriami reginów w ramach PO krajwych 21 Pwiązanie si z celami szczegółwymi raz wskaźnikami 22 Pwiązanie si z kategriami interwencji 24 Pwiązanie si ze śrdkami UE i minimalnymi pulami śrdków dedykwanych tematycznie Opis typów przedsięwzięć realizwanych w ramach si prirytetwej 25 Wymgi gólne 25 OSI, bszary miejskie i bszary wiejskie w si prirytetwej prgramu peracyjneg 27 Wymgi dtyczące Zintegrwanych Inwestycji Terytrialnych 28 Wymgi dtyczące Rzwju kierwaneg przez spłecznść lkalną 29 Wymgi dtyczące działań dedykwanych instrumentm finanswym 30 Wymgi dt. przedsięwzięć z zakresu przeciwdziałania ubóstwu, dyskryminacji lub wykluczeniu spłecznemu 30 Wymgi dtyczące przedsięwzięć partych na współpracy międzyreginalnej raz transnardwej w ramach Celu 1 31 Wymgi dtyczące przedsięwzięć pwiązanych ze Strategią UE Reginu Mrza Bałtyckieg Opis kierunkwych zasad wybru prjektów i peracji Przedstawienie spsbu realizacji zasad hryzntalnych Opis ram krdynacji w ramach prgramu Opis rzwiązań z zakresu skutecznej i efektywnej realizacji prgramu 41 Warunkwść ex ante 41 Ramy wyknania 42 Ocena i pis zdlnści administracyjnych 43 Ocena i przedsięwzięcia zmniejszające bciążenia administracyjne Finanswanie PO i plan finanswy 45 Alkacje dzielne pmiędzy dwie kategrie reginów 46 Rezerwa wyknania 46 Rezerwa prgramwa 46 Kncentracja tematyczna wsparcia 46 Wybór pdstawy certyfikacji 47 Zastswanie finanswania krzyżweg w ramach PO Celu 1 48 Określenie pzimów współfinanswania 48 Tabele finanswe Opis sytemu instytucji zaangażwanych w realizację PO 50

6 3 SYSTEM KOORDYNACJI 52 4 SYSTEM WDRAŻANIA Krajwe pdstawy prawne i dkumenty wdrżeniwe System instytucjnalny i desygnacja Zasady i tryby wybru prjektów 57 Kryteria wybru/ceny 57 Tryb wybru 58 Zasady nabru 60 Zasady ceny 61 Oceniający 61 Prcedura dwławcza Instrumenty zintegrwane 63 Zintegrwane inwestycje terytrialne 63 Rzwój kierwany przez spłecznści lkalne 65 Instrumenty finanswe 66 Prjekt party na współpracy 66 Prjekty pwiązane ze SUE RMB Zarządzanie finanswe 68 Zasady funkcjnwania systemu annual examinatin and acceptance f accunts 69 Zasady twrzenia wnisków płatnści pśrednie d KE 70 Stpa dfinanswania UE na pzimie prjektów 70 System zaliczek dla beneficjentów 70 Kwalifikwalnść wydatków 70 Uprszczne frmy rzliczania wydatków 71 Wspólne plany działań Pmc publiczna Prjekty generujące dchód System wskaźników System mnitrwania, sprawzdawczści i ewaluacji System audytu i kntrli System infrmatyczny System infrmacji i prmcji 87 5 INDEKSY Najważniejsze skróty Tabele i schematy 90

7

8 1 Fundamentalne zasady prgramwania Refrma plityk UE kładzie nacisk na lgikę prgramwania gwarantującą efektywne i skuteczne siąganie rezultatów raz kncentrację śrdków. W ślad za tym szereg zasad planwania i przygtwania interwencji publicznej ulega zasadniczym zmianm. Pniżej pisan zasady jakie pwinny twarzyszyć przygtwaniu PO w Plsce, będące adaptacją gólnych załżeń UE d plskieg systemu planwania i zarządzania rzwjem. Zasada zrientwania na rezultaty Zasada zrientwania na rezultaty znacza kniecznść zaprjektwania prirytetów i działań PO w taki spsób, aby łącznie skierwały masę krytyczną śrdków na bszary najskuteczniej realizujące cele kreślne w Umwie Partnerstwa (UP) i planwane rezultaty. Chdzi tu przede wszystkim mechanizmy kncentracji tematycznej, gegraficznej raz skuteczneg wyknania, tj.: identyfikację bszarów terytrialnych wymagających ukierunkwanej interwencji będącą punktem wyjścia d prirytetyzacji i kncentracji tematycznej. Główne kierunki przestrzenneg rzkładu interwencji publicznej zstały nakreślne w Kncepcji Zagspdarwania Przestrzenneg Kraju 2030 (KPZK) i Krajwej Strategii Rzwju Reginalneg 2020 (KSRR); wyznaczenie minimalnych pul śrdków dedykwanych tematycznie (ring-fencing), tj. przypisanie wybranym celm tematycznym (CT) lub prirytetm inwestycyjnym (PI) minimalnych - w krajwej skali dniesienia minimalnych prgów prcentwych lub finanswych; hierarchizację prirytetów i działań prgramu pprzez kształtwanie wielkści ich alkacji adekwatnie d ich wkładu w siągnięcie celów prgramu i planwanych rezultatów raz stswnie d ustalneg zestawu wskaźników; ustalenie spójneg zestawu wskaźników raz ich wartści pśrednich na rk 2018 (tzw. kamieni milwych) i dcelwych na rk 2022, a w przypadku działań, których pstęp rzeczwy uwidacznia się na kńcu kresu prgramwania tzw. kluczwych etapów realizacji prgramu. Zestaw ten będzie stanwił pdstawę pmiaru i ceny skutecznści wyknania prgramu (ramy wyknania) raz pdejmwania decyzji przyznaniu nagrdy najskuteczniejszym prgramm z tzw. rezerwy wyknania; ustalenie zasad wybru prjektów. Zasada zintegrwaneg pdejścia terytrialneg Zasada zintegrwaneg pdejścia terytrialneg zakłada knfigurwanie interwencji publicznej w spsób znaczający najskuteczniejszą ścieżkę djścia d pżądaneg - z punktu widzenia spłeczngspdarczeg pzimu rzwju i/lub tempa wzrstu różnrdnych typów bszarów. Od strny technicznej znacza t łączenie różnrdnych dziedzin wsparcia funduszy przewidzianych w jednym lub więcej prgramach, lub siach prirytetwych w parciu analizę terytrialną wyzwań, ptrzeb i ptencjałów raz zastswanie: wiel-funduszwych prgramów i/lub finanswania krzyżweg (crss-financing); metdlgii/ prcedur wspólneg prgramwania i zarządzania, tj. przygtwania, negcjacji i wdrażania interwencji; krdynacji interwencji (w tym przede wszystkim kmplementarneg wykrzystania śrdków krajwych i eurpejskich) w ramach zawieraneg między administracją rządwą a samrządami wjewództw kntraktu terytrialneg; metdlgii i instrumentów rzwju terytrialneg (zintegrwane inwestycje terytrialne (ZIT), rzwój kierwany przez spłecznść lkalną (RKSL), działania współpracy). Pdręcznik systemu prgramwania i wdrażania PO (luty 2012) 8

9 Zasada partnerstwa Zasada partnerstwa znacza regularną, bliską współpracę pmiędzy administracją krajwą, reginalną i lkalną, sektrem prywatnym i trzecim sektrem. Każdy prgram peracyjny (PO) musi kreślać działania pdjęte w celu zaangażwania partnerów w przygtwanie i realizację PO. Realizacja zasady partnerstwa w prcesie prgramwania i wdrażania PO pwinna przejawiać się przede wszystkim w angażwaniu w ten prces na każdym jeg etapie i pprzez różne narzędzia pdmitów wskazanych w art. 5 CPR, c przyczyni się d zwiększenia pzimu efektywnści, skutecznści i przejrzystści całeg prcesu. Zgdnie z art. 5 CPR, PCz rganizuje w dniesieniu d każdeg PO partnerstw z właściwymi rganami reginalnymi, lkalnymi, miejskimi i innymi władzami publicznymi; z partnerami gspdarczymi i spłecznymi raz z pdmitami reprezentującymi spłeczeństw bywatelskie, w tym partnerami działającymi na rzecz chrny śrdwiska, rganizacjami pzarządwymi raz pdmitami dpwiedzialnymi za prmwanie równści i niedyskryminacji. Instrumentami realizacji zasady partnerstwa mgą być w praktyce np.: grupy rbcze pracujące nad przygtwaniem PO w danym bszarze tematycznym; knferencje, warsztaty, sptkania knsultacyjne; knsultacje PO prwadzne nline; udział przedstawicieli partnerów spłeczn-gspdarczych w pracach kmitetu mnitrująceg (KM); udział przedstawicieli partnerów spłeczn-gspdarczych w grupach rbczych ds. ewaluacji; pwierzenie prwadzenia prac w danym zakresie. Pdręcznik systemu prgramwania i wdrażania PO (luty 2012) 9

10 2 ZALECENIA DOTYCZĄCE KSZTAŁTU I ZAWARTOŚCI PROGRAMU UP kreśla strategię skuteczneg wykrzystania śrdków UE, tj. wyznacza CT realizwane w skali kraju raz czekiwane rezultaty, ścieżki djścia d rezultatów w układzie tematycznym i terytrialnym raz ich ramy finanswe (UP nie bejmuje PO Eurpejskiej Współpracy Terytrialnej (EWT)). W ślad za tym precyzuje warunki wstępne, główne wskaźniki raz metdy pmiaru pstępów i wynagradzania za skuteczne wyknanie raz przesądza liczbie prgramów raz pdmitach zaangażwanych w ich realizację. Prgram precyzuje natmiast w jakim zakresie realizwać będzie rezultaty wyznaczne przez UP raz kreśla cele szczegółwe, typy działań, zasady wybru prjektów d wsparcia, wskaźniki rezultatu raz prduktu, uwzględniające zestaw wspólnych wskaźników na pzimie UE (tzw. cmmn indicatrs), planuje spsób wykrzystania instrumentów, zagspdarwuje stswnie d teg śrdki finanswe, a także rganizuje system zarządzania i kntrli. Zatem UP - będąc miejscem decyzji strategicznych kierunkach wsparcia - warunkuje szereg elementów prgramu i twarzysząceg mu dkumentu uszczegóławiająceg. Pniżej pisan rekmendwany kształt PO, wg klejnści jeg części składwych raz ze wskazaniem najważniejszych punktów stycznych między UP a PO. Należy przy tym pamiętać, że stateczny układ pszczególnych rzdziałów PO będzie wynikiem negcjacji w ramach Kmitetu Krdynacyjneg Fundusze (COCOF - Crdinatin Cmmittee Of The Funds) aktu wyknawczeg dt. kmisyjneg wzru PO. Jeg wstępna wersja zstała publikwana przez Kmisję (KE) na pczątku stycznia 2013 (w załączeniu). Zamysłem KE jest uregulwanie wyłącznie zakresu danych wprwadzanych przez IZ d systemu infrmatyczneg SFC2014. Ze względu na techniczny charakter kmisyjneg wzru PO nie należy g utżsamiać ze wzrem klasyczneg prgramu przedstawiająceg lgikę i zakres wsparcia raz metdy jeg zperacjnalizwania w spsób wyczerpujący i zatem dający pdstawy d decyzji Rady Ministrów. Przedstawiny w niniejszym rzdziale kształt prgramu jest wersją rzszerzną wzrca KE, pzwalającą z jednej strny w syntetyczny i kmplekswy spsób wprwadzić dane d SFC z drugiej zaś we właściwy spsób zaplanwać interwencje. 2.1 Opis części strategicznej prgramu Opis najważniejszych przedsięwzięć knsultacyjnych i badawczych (prjekt kmisyjneg wzru PO: sekcja 1) W tej części prgram zawiera pdsumwanie przebiegu prcesu knsultacji z partnerami spłeczngspdarczymi, pdmitami reprezentującymi spłeczeństw bywatelskie, w tym partnerami działającymi na rzecz chrny śrdwiska, rganizacjami pzarządwymi raz pdmitami dpwiedzialnymi za prmwanie równści i niedyskryminacji (CPR art. 5, 23.2 raz 87.5.c) raz KE (CPR art. 4.9 raz 25) jak również z ewaluacji ex ante raz strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk (CPR art raz 48), które twarzyszyły pracwaniu prjektu PO. Część dt. knsultacji zawiera infrmacje nt.: knsultwanych partnerów spłeczn gspdarczych: samrządów wjewództw i lkalnych, partnerów spłeczn-gspdarczych, w tym przedstawicieli Trójstrnnej Kmisji ds. Spłeczn- Gspdarczych raz Rady Działalnści Pżytku Publiczneg, rganizacji pzarządwych, zwłaszcza aktywnie działających w bszarach prmwania równuprawnienia kbiet i mężczyzn raz przeciwdziałania dyskryminacji raz chrny śrdwiska i zrównważneg rzwju; knsultacji w ramach grup sterujących prcesem ewaluacji ex ante PO; najważniejszych etapów współpracy z partnerami; rekmenduje się pwłanie grupy rbczej dla PO, w skład której wchdzą przedstawiciele instytucji dpwiedzialnych za Eurpejski Fundusz Spłeczny (EFS), Eurpejski Fundusz Rzwju Reginalneg (EFRR), Fundusz Spójnści (FS) raz partnerzy spłeczn-gspdarczy; Pdręcznik systemu prgramwania i wdrażania PO (luty 2012) 10

11 rganizacji prcesu ewaluacji ex ante PO i strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk (SOOŚ) raz wniski i rekmendacje z tych prcesów wykrzystane w treści PO; wnisków wykrzystanych w treści PO. spsbu przeprwadzenia knsultacji PO wraz ze wskazaniem instytucji bezpśredni zaangażwanych w prces i pisaniem ich rli; kluczwych etapów knsultacji, zaangażwania partnerów, których mwa w art. 5 CPR w przygtwanie prgramu, w tym: spsób wybru partnerów zaangażwanych w prace nad prgramem, przedsięwzięcia pdjęte w celu zapewnienia szerkieg i aktywneg udziału partnerów w przygtwaniu prgramu, udziału partnerów w wypracwywaniu pszczególnych zagadnień, m.in.: celów i prirytetów, systemu wdrażania prgramu, mechanizmów krdynacji i kmplementarnści pmiędzy funduszami plityki spójnści (PS) Wspólnej Plityki Rlnej (WPR) ra Wspólnej Plityki Rybłówstwa (WPRyb) i innymi plitykami raz instrumentami eurpejskimi; wdrażania zasad hryzntalnych kreślnych w art. 7 i 8 CPR. uwag i kmentarzy zgłaszanych przez partnerów wraz z infrmacją, w jaki spsób zstały wykrzystane w przygtwaniu PO Ewaluacja ex ante jest przeprwadzana dla każdeg prgramu na zlecenie IZ, a jej wyknawcami są eksperci funkcjnalnie niezależni d niej. Raprt kńcwy z ewaluacji (wraz ze streszczeniem) przekazywany jest KE razem z prgramem. Szczegółwy zakres badania ustalany jest w parciu następujące główne pytania ewaluacyjne: Czy interwencja publiczna zaplanwana w prgramie trafnie dpwiada na zdiagnzwane wyzwania i ptrzeby spłeczn-eknmiczne raz wykrzysta ptencjały daneg terytrium lub sektra? Czy zaprpnwana lgika interwencji umżliwi skuteczną realizację załżnych rezultatów UP i sameg PO raz realizwanych przez prgram CT? Czy załżenia i cele PO są spójne z najważniejszymi plitykami i strategiami na pzimie unijnym i krajwym, w tym w szczególnści ze strategią Eurpa 2020 (UE2020), Wspólnymi Ramami Strategicznymi (WRS) raz Strategii Rzwju Kraju 2020 (SRK)? Czy trafnie dbran wskaźniki rezultatu strategiczneg (strategicznych wybrów PS) raz spójne z nimi wskaźniki rezultatu bezpśrednieg, prduktu, a także wskaźniki służące cenie ram wyknania? Czy trafnie dbran wartści pśrednie i dcelwe dla ww. wskaźników? Czy i w jakim zakresie PO uwzględnia i przyczynia się d realizacji celów plityk hryzntalnych (realizacja zasad równści kbiet i mężczyzn, niedyskryminacji raz zrównważneg rzwju)? Czy i w jakim zakresie istniejące zasby ludzkie i ptencjał administracyjny są wystarczające d realizacji pszczególnych si prirytetwych i działań PO? Czy planwane rzwiązania realizacyjne umżliwiają skuteczną i efektywną realizację prcesów mnitrwania i ewaluacji? Szczegółwe zalecenia dtyczące zakresu i spsbu przeprwadzenia ewaluacji ex ante prgramów są dstępne na w zakładce: Ewaluacja ex ante ( pdf). Pdręcznik systemu prgramwania i wdrażania PO (luty 2012) 11

12 W przypadku PO, 4 dla których będzie wymagana prcedura strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk (SOOŚ) 5, prces ewaluacji ex ante pwinien zstać uzupełniny wyniki SOOŚ (zgdnie z zapisami art CPR). W związku z tym zaleca się aby: SOOŚ była przeprwadzna w kńcwej fazie całściweg prcesu ewaluacji ex ante PO, c umżliwi uwzględnienie wyników tej ceny w raprcie kńcwym z ewaluacji ex ante PO (pr. schemat pniżej); ewaluatrzy współpracwali z ekspertami wyknującymi SOOŚ (bwiązek współpracy pwinien zstać zapisany w dkumentacji zamówienia publiczneg) w celu uspójnienia wnisków i rekmendacji, a tym samym uniknięcia sytuacji uzyskania sprzecznych rekmendacji dtyczących zmian w PO (w przypadku jakichklwiek wątpliwści/niespójnści decyzję spsbie i zakresie wdrżenia rekmendacji pdejmuje instytucja zarządzająca PO); p zakńczeniu prcedury SOOŚ umieścić w raprcie kńcwym z ewaluacji ex ante PO w pstaci załącznika dkument pt. Synteza wyników strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk. Rys. 1. Skrdynwanie prcesu ewaluacji ex ante PO z prcedurą SOOŚ Prjekt PO Ewaluacja ex ante PO (etapy prac w zależnści d przyjęteg mdelu: tradycyjny - partycypacyjny) SOOŚ (POŚ + knsultacje spłeczne) Wniski i rekmendacje (współpraca ekspertów bu zespłów) Prdukty: - raprt kńcwy z ewaluacji ex ante z uwzględnieniem wyników SOOŚ (synteza w załączniku) - Prgnza Oddziaływania na Śrdwisk (POŚ) Strategiczna cena ddziaływania na śrdwisk (SOOŚ) Pstępwanie w sprawie ceny ddziaływania na śrdwisk skutków realizacji planów i prgramów jest jednym z narzędzi realizacji zasady trwałeg i zrównważneg rzwju - jedneg z filarów strategii lizbńskiej i getebrskiej, jak również jednej z pdstawwych knstytucyjnych zasad ustrju państwa plskieg (art. 5 Knstytucji RP). Ustawa z dnia 3 października 2008 udstępnianiu infrmacji śrdwisku i jeg chrnie, udziale spłeczeństwa w chrnie śrdwiska raz cenach ddziaływania na śrdwisk (Dz.U.2008 nr 199 pz z późn. zm.), zwana dalej ustawą ś w art. 46 pkt. 2 wprwadziła wymóg pddania prcedurze strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk prjektów dkumentów wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mgących znacząc ddziaływać na śrdwisk, a więc większści PO perspektywy W następnych artykułach (51-58) ustawa ś dprecyzwuje zakres prgnzy ddziaływania na śrdwisk (POŚ) i kreśla główne etapy prcedury SOOŚ raz zakres pstępwania i zasady współpracy rganów administracji publicznej w tym zakresie. W celu zrzumienia przez IZ PO złżnści prcedury ceny ddziaływania na śrdwisk, pniżej przedstawin etapy pstępwania w sprawie strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk skutków realizacji PO (pr. schemat pniżej): 1 Uzgdnienie z Generalnym Dyrektrem Ochrny Śrdwiska raz Głównym Inspektrem Sanitarnym, zaś na szczeblu reginalnym - z reginalnym dyrektrem chrny śrdwiska raz państwwym wjewódzkim inspektrem sanitarnym, zakresu i stpnia szczegółwści infrmacji wymaganych w prgnzie ddziaływania na śrdwisk (art. 53, ustawy ś); w przypadku, gdy planwana realizacja daneg dkumentu dtyczy bszarów mrskich, rganem właściwym w sprawach piniwania i uzgadniania w ramach strategicznych cen ddziaływania na śrdwisk 4 Knieczne jest wówczas wystąpienie pinię GDOŚ i GIS w sprawie zasadnści przeprwadzenia SOOŚ 5 Zgdnie z art ustawy z dnia 3 października 2008 udstępnianiu infrmacji śrdwisku i jeg chrnie, udziale spłeczeństwa w chrnie śrdwiska raz cenach ddziaływania na śrdwisk (Dz.U.nrNr 199, pz. 1227, z późn. zm.) w dniesieniu d wskazanych dkumentów, w tym prgramów, przed statecznym ich przyjęciem, wymagane jest przeprwadzenie strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk z udziałem spłeczeństwa, w tym pracwanie na ptrzeby teg pstępwania prgnzy ddziaływania na śrdwisk. Pdręcznik systemu prgramwania i wdrażania PO (luty 2012) 12

13 jest także dyrektr urzędu mrskieg (art. 57.2). Zakres prgnzy ddziaływania na śrdwisk zstał kreślny w art i 52.2; 2 Sprządzenie prgnzy ddziaływania na śrdwisk d prjektu PO (art. 51.1); 3 Umżliwienie udziału spłeczeństwa w pstępwaniu w sprawie ceny ddziaływania na śrdwisk skutków realizacji PO (art. 54.2); 4 Pddanie prjektu prgramu wraz z prgnzą ddziaływania na śrdwisk piniwaniu przez GDOŚ i GIS raz przez dyrektra urzędu mrskieg w przypadkach kreślnych w ustawie ś (art. 54.1), a w przypadku RPO przez reginalneg DOŚ raz państwweg wjewódzkieg inspektra sanitarneg; 5 Wzięcie pd uwagę przy pracwywaniu statecznej wersji PO ustaleń i wnisków zawartych w prgnzie ddziaływania na śrdwisk, pinii właściwych rganów, a także rzpatrzenie uwag i wnisków zgłsznych przez bywateli raz instytucje i rganizacje spłeczne (art. 55.1). Następnie sprządzenie pisemneg pdsumwania zawierająceg uzasadnienie wybru przyjęteg dkumentu w dniesieniu d rzpatrywanych rzwiązań alternatywnych raz infrmację spsbie wykrzystania w PO (art. 55.3): ustaleń zawartych w prgnzie ddziaływania na śrdwisk, pinii i uzgdnień właściwych rganów, uwag i wnisków zgłsznych przez spłeczeństw, wyników knsultacji z państwem, na któreg terytrium mże ddziaływać realizacja prgramu, jeżeli zstał przeprwadzne; infrmacji metdach i częsttliwści przeprwadzania mnitringu skutków realizacji pstanwień prgramu w zakresie ddziaływania na śrdwisk; 6 Prwadzenie dla przyjęteg PO analizy skutków realizacji jeg ustaleń w zakresie ddziaływania na śrdwisk, zgdnie z częsttliwścią i metdami, których mwa w pisemnym pdsumwaniu (art ustawy ś). Rys. 2. Etapy pstępwania SOOŚ Opracwanie prjektu PO (Etap 1) Uzgdnienie zakresu i stpnia szczegółwści prgnzy ddziaływania na śrdwisk z: - właściwym rganem dyrekcji chrny śrdwiska - właściwym rganem inspekcji sanitarnej (Etap 2) Opracwanie prgnzy ddziaływania na śrdwisk prjektu PO (Etap 3) Udział spłeczeństwa (knsultacje spłeczne pwinny trwać min. 21 dni) (Etap 4) Opiniwanie przez: - właściwy rgan dyrekcji chrny śrdwiska - właściwy rgan inspekcji sanitarnej (Etap 5) Sprządzenie pisemneg pdsumwania spsbie uwzględnienia wyników strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk Przyjęcie dkumentu Zamieszczenie danych dkumencie i pisemnym pdsumwaniu w publicznie dstępnym wykazie danych (Etap 6) Przekazanie dkumentu i pisemneg pdsumwania rganm piniującym (Etap 7) Prwadzenie mnitringu skutków realizacji pstanwień przyjęteg dkumentu w zakresie ddziaływania na śrdwisk * W przypadkach kreślnych w art ustawy ś. Źródł: Opracwanie własne na pdstawie Zmiany w pstępwaniach administracyjnych w sprawach cen ddziaływania na śrdwisk, GDOŚ, Warszawa Pdręcznik systemu prgramwania i wdrażania PO (luty 2012) 13

14 We wskazanych pwyżej etapach pstępwania w sprawie ceny ddziaływania na śrdwisk skutków realizacji PO szczególną uwagę należy pświęcić sprządzeniu prgnzy ddziaływania na śrdwisk skutków realizacji daneg dkumentu (zwanej POŚ) raz knsultacjm spłecznym. Dtychczaswe dświadczenia raz wzry dbrej praktyki m.in. zaczerpnięte z innych państw wskazują, iż: prgnza pwinna być wyknywana równlegle z pracwywaniem PO, c daje mżliwść uwzględnienia wnisków wynikających z prgnzy przed zakńczeniem prac nad prgramem; prgnza pwinna być sprządzana przez zespół składający się z c najmniej kilku ekspertów (specjalizujących się m.in. w następujących zagadnieniach: różnrdnść bilgiczna, w tym fauna i flra, jakść pwietrza, adaptacja d zmian klimatu, gleby czy krajbraz), niezależny d zespłu przygtwująceg prjekt prgramu; prjekt PO wraz z prgnzą pwinien być udstępniny d wglądu każdemu zaintereswanemu, bez względu na jeg status i bez ptrzeby wykazywania interesu prawneg bądź faktyczneg, a infrmacja terminie i miejscu składania uwag i wnisków pwinna być pdana d publicznej wiadmści. Ramy czaswe pstępwania z udziałem spłeczeństwa są ustalane indywidualnie przez rgan pracwujący prjekt dkumentu, z tym, że kres udstępnienia dkumentów pwinien wynsić c najmniej 21 dni. 6 Należy pamiętać, że SOOŚ jest ważnym elementem realizacji zasady trwałeg i zrównważneg rzwju, pisanej szczegółw w dalszej części pdręcznika dt. zasad hryzntalnych. Szczegółwe infrmacje dtyczące zakresu i spsbu przeprwadzania ceny ddziaływania na śrdwisk zstały przedstawine przez MRR w dkumencie pt.: Organizacja prcesu przygtwania strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk dkumentów dla perspektywy finanswej UE na , który jest dstępny na: ddzialywania_na_srdwisk/strny/glwna.aspx-2020 Analiza wyzwań, ptrzeb i ptencjałów pdejście tematyczne i terytrialne (CPR art a, prjekt kmisyjneg wzru PO: sekcja 2.1) Klejną częścią PO 7 jest pis, w jaki spsób zaplanwana interwencja ma przyczyniać się d rzwju terytrium i/lub sektrów będących przedmitem PO, w tym zwłaszcza d realizacji UE2020. Rzdział ten składa się z analizy ptrzeb i ptencjałów sektrwych/ terytrialnych; uzasadnienia dknaneg wybru CT d realizacji przez prgram raz jeg pwiązań z bwiązującym Krajwym Prgramem refrm (KPR) i stswnymi zaleceniami Rady dla PCz (dalej skrót angielski CSR). Pdejście tematyczne Rzpznanie aktualnych uwarunkwań rzwju i wzrstu daneg terytrium i/ lub sektra gspdarki jest fundamentem dla zaplanwania przeknującej, a przede wszystkim skutecznej lgiki interwencji, jaką przyjmie prgram. Analiza ta determinuje trafnść decyzji lkalizacji terytrialnej przedsięwzięć raz ich hierarchizacji, rzkładzie śrdków, zasadniczych elementach identyfikacji i selekcji najbardziej pżądanych prjektów raz ptymalnej typlgii beneficjentów / dbirców statecznych. Analiza zawarta w UP jest punktem wyjścia dla badań przeprwadzanych dla ptrzeb prgramów krajwych i reginalnych, a zawiera najważniejsze wniski z analizy kluczwych ptrzeb rzwjwych i ptencjałów wzrstu w krajwej skali dniesienia. CPR wymaga aby przeprwadzając analizę uwzględnić w UP szereg elementów z dkumentów prgramwania strategiczneg 8 raz ekspertyzy i 6 Pdręcznik d strategicznych cen ddziaływania na śrdwisk dla plityki spójnści na lata , ERDP - Sieć na Rzecz Eklgizacji Prgramów Rzwju Reginalneg, 2006 (dstępny na 7 także w przypadku PO PT 8 stswne CSR; dystans d siągnięcia celów ilściwych wynikających ze strategii Eurpa 2020 kreślnych w KPR; WRS; dświadczenia z kresu i stan realizacji celów kreślnych dla prgramów wspieranych w ramach teg kresu prgramwania; raz inne krajwe, makr-reginalne strategie, które są isttne dla państwa człnkwskieg. KE czekuje, Pdręcznik systemu prgramwania i wdrażania PO (luty 2012) 14

15 ewaluacje pdjęte dla ptrzeb prgramwania perspektywy, a następnie parciu nie zdefiniwać główne prirytety finanswania (funding pririties). Prgram natmiast - stswnie d swjeg zakresu - pgłębia lub uzupełnia wybrane części analizy z UP. 9 W PO należy wskazać zwłaszcza, jak jeg realizacja zaspki zidentyfikwane ptrzeby i wyzwania, jaki będzie miał wkład w realizację UE2020 i t stswnie d ustaleń z krajwych i/ lub reginalnych strategii, KPR raz ewaluacji ex ante. Należy jednak pamiętać, że c d zasady punktem dniesienia części diagnstycznej są: CT raz typ terytrium. W parciu uzyskane wniski ilściwe i jakściwe nt. zróżnicwań, ptrzeb rzwjwych, ptencjałów wzrstu raz wyzwań terytrialnych, w pierwszej klejnści pdejmwana jest decyzja knkretnych zmianach spłeczn-gspdarczych, d jakich pwinny dprwadzić działania w ramach pszczególnych si prirytetwych i w knsekwencji rezultatach d siągnięcia. Jest t zasadnicza zmiana w stsunku d becnej perspektywy: pżądana zmiana spłeczn-gspdarcza traktwana jest jak stateczny rezultat realizacji PO i z jeg siągnięcia będą statecznie rzliczane pszczególne sie prirytetwe PO. Analiza musi przynieść także elementy dpwiedzi na pytanie jak zaplanwać ścieżkę djścia d ustalneg rezultatu, a zwłaszcza: które dziedziny interwencji są najisttniejsze z punktu widzenia skutecznści w siąganiu rezultatu? Jakie CT realizwać, w jak sknfigurwanych siach prirytetwych raz jaką przyjąć siatkę celów szczegółwych? Jak adekwatnie rzłżyć śrdki finanswe? Tak zebrane infrmacje prównywane są z wynikami zamówinych ewaluacji ex ante i w razie ptrzeby mdyfikwane, aby ustalić wiążąc przyszłe dziedziny interwencji PO, tj. dknać wybru, w jakim zakresie prgram będzie realizwać CT i rezultaty wskazane w UP. Pdejście terytrialne Definiwaniu zakresu tematyczneg prgramu twarzyszy analiza jeg wymiaru terytrialneg: jaki zakres tematyczny interwencji jest najbardziej adekwatny d jakieg typu bszarów. Prgram przedstawia zatem w jaki spsób zakres realizwanych CT i wynikających z nieg działań będzie dstswany d typów terytriów raz wskazuje kperty finanswe dedykwane pszczególnym CT (art CPR). Należy pamiętać, że wybór dstswanych terytrialnie frm realizacji raz kreślenie zasad ich funkcjnwania jest knieczny na wczesnym etapie prac nad prgramem. 10 Ten etap pracwania prgramu jest uwarunkwany pstanwieniami UP w zakresie realizacji strategicznej interwencji państwa (OSI) na bszarach szczególnych uwarunkwaniach terytrialnych raz zasadami i załżeniami zintegrwaneg pdejścia terytrialneg. W razie stwierdzenia kniecznści wydrębnienia innych bszarów szczególneg wsparcia niż te kreślne w UP, IZ definiuje ddatkwe bszary typu OSI. Interwencja na bszarach typu OSI przyjmie w dużej mierze frmę ZIT raz RKSL w ramach klasycznej si prirytetwej tematycznej lub si prirytetwej terytrialnej. Należy przy tym pamiętać, że zakres stswania tych rzwiązań zależy d specyfiki prgramu i jeg źródeł finanswania. Załżenia zintegrwaneg pdejścia terytrialneg kreślne w UP, w parciu które przygtwywana jest interwencja w ramach PO, dnszą się d: części diagnstycznej przygtwywanej interwencji; zakresu tematyczneg i zasięgu gegraficzneg interwencji; że prace analityczne zstaną przeprwadzne także z uwzględnieniem cuntry psitin paper (niefrmalny mandat negcjacyjny KE). Kwestia ta jest sprna jak, że dkument ten nie ma umcwań prawnych w CPR a jeg rlą jest wyłącznie ułatwienie niefrmalneg dialgu KE-PCz a nie dyrektywne wyznaczanie głównych prirytetów finanswania w danym PCz. 9 W dniesieniu d prgramów EWT pd uwagę muszą być wzięte diagnzy zawarte w UP wszystkich państw uczestniczących w danym prgramie a diagnzy dla knkretneg prgramu muszą uwzględniać specyfikę całeg bszaru wsparcia. 10 Jest t element, który determinuje knstrukcję prirytetu prgramu (zb. rzdział Łączenie celów tematycznych, funduszy i kategrii reginów (wielfunduszwść), w tym zwłaszcza zasady definiwania kryteriów i wybru prjektów d finanswania (zb. rzdział ). Pdręcznik systemu prgramwania i wdrażania PO (luty 2012) 15