W TROBA I TRZUSTKA 16
|
|
- Magdalena Skiba
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 W TROBA I TRZUSTKA 16 Wątroba jest największym narządem miąższowym i jednocześnie największym gruczołem organizmu, wstawionym pomiędzy przewód pokarmowy, a układ krążenia. Przy czym większość krwi jaka trafia do wątroby (ok. 70%) dociera do niej przez żyłę wrotną, w ilości około 1,5 l/min. Funkcja wątroby jest wieloraka i obejmuje: gromadzenie, przetwarzanie i magazynowanie metabolitów oraz neutralizowanie i wydalanie substancji toksycznych. Głównie składnikiem budowy wątroby są komórki wątrobowe hepatocyty. Ułożone są one w struktury nazywane płacikami wątrobowymi, które na przekroju w preparacie histologicznym widoczne są najczęściej jako sześciokąty (0,7 x 2 mm). U niektórych zwierząt np. u świni, pomiędzy płacikami, wyraźnie je uwidaczniając, znajduje się warstwa tkanki łącznej. W przypadku wątroby ludzkiej, która zawiera znacznie mniej tkanki łącznej, granice płacików wątroby trudniej jest określić. Wnętrze płacika, zwanego anatomicznym lub klasycznym, wypełniają komórki wątrobowe, ułożone od obwodu płacika do jego centrum, a w preparatach histologicznych przecięte poprzecznie widoczne są jako beleczki (ryc. 16.1). Na obwodzie płacika, zwykle w trzech z jego sześciu kątów znajdują się przestrzenie, na przekroju okrągłe lub owalne, otoczone blaszką z komórek wątrobowych, które nazywamy przestrzeniami bramnymi lub wrotnymi. Nazwa ich wywodzi się od bramy wrót (porta) wątroby, gdyż są one kontynuacją przestrzeni jaka przez bramę (wnękę) wnika do wnętrza wątroby. Przez tą przestrzeń wypełnioną tkanką łączną wnikają naczynia krwionośne i limfatyczne, a opuszczają przewody żółciowe UNACZYNIENIE W TROBY Wątroba zaopatrywana jest w krew z dwóch źródeł. Krew czynnościowa, głównie z jelit, dociera żyłą wrotną, natomiast krew odżywcza doprowadzana jest przez tętnicę wątrobową. Naczynia te wnikając przez wnękę wątroby, penetrują gruczoł, dzieląc się na coraz mniejsze odgałęzienia docierają do przestrzeni bramnych na obwodzie płacika jako tzw. naczynia międzypłacikowe. Od naczyń międzypłacikowych, żył i tętnic odchodzą, prostopadle do nich naczynia okołopłacikowe. Żyły i tętnice okołopłacikowe biegnąc wzdłuż płacika przekazują krew do naczyń wewnątrzpłacikowych, w których dochodzi do mieszania się krwi czynnościowej i odżywczej. Część krwi odżywczej (tętniczej) nim trafi do naczyń wewnątrzpłacikowych, odżywia tkankę łączną przestrzeni bramnych oraz ściany naczyń, które biegną w tych przestrzeniach. Naczynia wewnątrzpłacikowe mają strukturę naczyń zatokowych. Biegną one pomiędzy beleczkami komórek wątrobowych, przy czym ścianę zatoki od powierzchni hepatocytów oddziela szczelinowata przestrzeń nazywana przestrzenią okołozatokową (Dissego).
2 Wątroba i trzustka 207 SV O HP LP LS InV BD PC IlA IlV InV VCap ACap IlV BD 100 µm Ryc Wątrobowy płacik anatomiczny. PC przestrzeń bramna (wrotna), IlV żyła międzypłacikowa, BD przewód żółciowy, HP blaszki wątrobowe, LS zatoki wątrobowe, LP blaszki ograniczające, O otwory, CV żyła środkowa, InV żyłka okołopłacikowa, VCap naczynia włosowate żylne, SV żyła podpłacikowa, ACap naczynia włosowate tętnicze, strzałki kierunek przepływu krwi w płaciku.
3 208 Rozdział 16 Przestrzeń tą wypełnia płyn o składzie zbliżonym do osocza krwi. Łatwość przechodzenia składników osocza (białek) do tej przestrzeni wynika z tego, że śródbłonek zatoki ma okienka otwarte, a błona podstawna jest nieobecna. Natomiast ścianę zatoki oplatają włókna siateczkowe. Poza komórkami śródbłonka, które stanowią zasadniczy element ściany zatoki, występują w niej również komórki o cechach makrofagów nazywane komórkami Browicza Kupffera, leżące po wewnętrznej stronie ściany zatoki oraz leżące po stronie zewnętrznej komórki gromadzące tłuszcze (Ito), nazywane gwiaździstymi. Zatoki wątrobowe zbiegają się podobnie jak blaszki, w centrum płacika gdzie wpadają do żyły środkowej. Z niej krew trafia do żyły podpłacikowej, która zbierając krew z wielu płacików, łączy się w większe naczynia żylne a te w żyły wątrobowe, wpadające do żyły głównej dolnej BUDOWA P ACIKA Dokładne poznanie, wcześniej omówionego systemu unaczynienia wątroby i jego roli w czynności tego narządu spowodowało wyodrębnienie morfologiczno czynnościowych jednostek budowy miąższu wątroby. Płacik czynnościowy, inaczej bramny, to taka część miąższu wątroby (zwykle fragmenty trzech płacików anatomicznych), w której centrum znajdują się tworzące tzw. triadę: żyła międzypłacikowa, tętnica międzypłacikowa oraz międzypłacikowy przewód żółciowy. Granicę tego płacika wyznaczają linie łączące trzy żyły centralne, stanowiące boki trójkąta równoramiennego. Inną jednostką czynnościowo strukturalną miąższu płacik anatomiczny płacik czynnościowy Ryc Granice wątrobowych płacików anatomicznych i czynnościowych oraz gronka wątrobowego. CV żyła centralna, PS przestrzeń wrotna. gronko
4 Wątroba i trzustka 209 wątroby jest gronko wątrobowe. Jest to fragment miąższu (zwykle dwóch płacików anatomicznych), który unaczyniony jest przez tę samą żyłę i tętnicę okołopłacikową. Tak więc podstawą wyodrębnienia ww. jednostek jest wspólne dla danego fragmentu miąższu źródło zaopatrzenia w krew. Jak stwierdzono, istotne znaczenie dla funkcji komórek wątrobowych ma ich umiejscowienie w stosunku do naczyń zaopatrujących bezpośrednio zatoki a więc do naczyń okołopłacikowych. Dlatego też wyodrębniono w gronkach wątrobowych strefy: obwodową (obwód płacika anatomicznego), pośrednią oraz centralną. Krew docierająca do komórek strefy obwodowej jest najbardziej natleniona i najbogatrza w metabolity, ale chociaż strefy te nie ujawniają się w rutynowo barwionych preparatach normalnej wątroby, mogą być wyraźnie widoczne w preparatach histochemicznych lub w preparatach wątroby patologicznie zmienionej HEPATOCYTY Komórki wątrobowe, hepatocyty, mające kształt wielościanów, ułożone są w blaszki, przy czym zawsze jeden bok komórki zwrócony jest do przestrzeni okołozatokowej. Powierzchnię tą, zwaną naczyniową, pokrywają mikrokosmki. Natomiast ściana, która styka się z innym hepatocytem posiada rowkowate zagłębienia leżące naprzeciw zagłębienia sąsiedniego hepatocytu, dzięki temu powstaje kanalikowata przestrzeń biegnąca wzdłuż beleczki do obwodu płacika anatomicznego. Do tego właśnie kanalika hepatocyt wydziela żółć, dlatego też nazywamy go kanalikiem żółciowym. Miejsce zetknięcia się hepatocytów, na brzegu kanalika, wzmocnione jest listewką zamykającą. Żółć, która zawiera kwasy żółciowe, bilirubinę oraz immunoglobuliny klasy A, a także niekiedy substancje toksyczne lub leki, z kanalików żółciowych trafia na obwodzie płacika do przewodzików żółciowych (kanaliki Heringa). Przewodziki te utworzone są przez komórki sześcienne i opuszczając płacik łączą się z przewodami żółciowymi, również mającymi ścianę utworzoną z komórek sześciennych, ale szersze światło. Przewody te jako międzypłacikowe biegną w kierunku wnęki wątroby, łącząc się w coraz szersze przewody wysłane nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym, ostatecznie tworzą przewód żółciowy wątroby wspólny. Komórki wątrobowe, łączące się z sobą licznymi złączami szczelinowymi (nexus), należą do najbardziej aktywnych i wszechstronnych czynnościowo komórek organizmu. Znajduje to odbicie w ich ultrastrukturze. Okrągłe jądro komórkowe zawiera zwykle chromatynę w znacznym stopniu rozproszoną (euchromatyna). Wiele komórek, szczególnie u osobników starych zawiera dwa jądra, a także duże jądra z poczwórną (tetraploidalną) liczbą chromosomów. Jądro jest zwykle umieszczone w środku komórki. Siateczka endoplazmatyczna, zarówno szorstka jak i gładka jest silnie rozbudowana. Również silnie rozbudowane są struktury AG, który zwykle leży pomiędzy jądrem a kanalikiem żółciowym. Bardzo liczne są mitochondria, których grzebienie są wyraźnie mniej upakowane niż np. w komórkach mięśniowych. Liczne są również lizosomy i peroksysomy. Często widać struktury ziarniste związane z transportem wewnątrzkomórkowym tj. pęcherzyki okryte. Zależnie od stanu czynnościowego w cytoplazmie widać w większej lub mniejszej liczbie złogi glikogenu oraz wakuole zawierające lipidy.
5 210 Rozdział HISTOFIZJOLOGIA W TROBY Wydzielanie żółci Jak już wspomniano jedynym ze składników żółci są kwasy żółciowe, będące głównym końcowym produktem przemian cholesterolu. W wątrobie powstaje kwas cholowy i chenodezoksycholowy. W żółci kwasy te występują w połączeniu z aminokwasami: glicyną i tauryną. Synteza kwasów żółciowych jak również łączenie ich z aminokwasami odbywa się z udziałem SER. Wydalane do kanalika żółciowego kwasy żółciowe są jedynie w 10% nowosyntetyzowane, 90% to kwasy żółciowe, które uległy resorbcji w jelitach i powtórnie, drogą żyły wrotnej trafiły do komórek wątrobowych. Drugi składnik żółci bilirubina jest efektem przemian hemoglobiny uwolnionej z erytrocytów, które uległy sfagocytowaniu przez makrofagi, głównie śledzionowe, ale również wątrobowe, czyli komórki Browicza Kupffera. Powstała poza wątrobą bilirubina trafia do hepatocytu związana z albuminą. W komórkach wątrobowych bilirubina ulega sprzężeniu z kwasem glukuronowym w wyniku czego powstaje rozpuszczalny w wodzie glukuronian bilirubiny. Głównym zadaniem żółci jest emulgowanie tłuszczów w treści jelitowej i przez to ułatwianie działania lipazy trzustkowej. Jak już wspomniano żółć zawiera również immunoglobuliny A. Powstają one w błonie śluzowej jelit, gdzie produkowane są przez zawarte w niej plazmocyty. Drogą żyły wrotnej IgA trafiają do hepatocytów i wydalane są przez nie do kanalików żółciowych. Również komórki plazmatyczne przewodów żółciowych dostarczają tych przeciwciał do żółci. Do żółci trafiają także produkty przemian ogólnie określanych jako detoksykacyjne. Są to unieczynnione hormony steroidowe, substancje obce (ksenobiotyki), w tym różne leki. Tak więc obok dróg moczowych, drogi żółciowe są głównym szlakiem usuwania zbędnych lub szkodliwych substancji z organizmu. Produkcja białek Wątroba jest głównym producentem białek osocza. Powstają w niej albuminy, globuliny (poza immunoglobulinami), protrombina, fibrynogen, angiotensynogen. Białka te powstają z udziałem RER i odmiennie niż w innych gruczołach nie są gromadzone, ale wydzielane do krwi. Synteza mocznika Wątroba jest głównym źródłem mocznika, który jest produktem katabolizmu białek. Jon amonowy (NH 4+ ) powstający w trakcie deaminacji aminokwasów przekształcany jest drogą cyklu mocznikowego w mocznik, który następnie wydalany jest z moczem. Udział w regulowaniu stężenia glukozy we krwi Glukoza jest głównym substratem energetycznym komórek nerwowych, dlatego utrzymanie stałego jej stężenia we krwi jest bardzo ważne dla prawidłowej funkcji ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Zasadniczą rolę w tym odgrywa wątroba. Może ona gromadzić glukozę w formie glikogenu i uwalniać ją w razie potrzeby. Może także tworzyć glukozę z substratów niewęglowodanowych np. z aminokwasów drogą glukogenogenezy.
6 Wątroba i trzustka 211 Magazynowanie lipidów i rozpuszczonych w nich witamin Wątroba gromadzi także lipidy jako substraty energetyczne oraz rozpuszczone w nich witaminy tj. witaminę A (głównie w komórkach gwiaździstych zatok Ito) oraz witaminy: D, K i B12. W wątrobie odbywa się ważny etap powstawania aktywnej postaci witaminy D poprzez hydroksylację jej prekursora. Rola wątroby w metabolizmie lipidów W wątrobie powstają z białka (aproproteiny B, C i E), trójglicerydów i cholesterolu lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości (VLDL), które są formą transportowania lipidów drogą osocza. Wątroba jako gruczoł dokrewny produkuje pod wpływem przysadkowego hormonu somatotropiny, hormony polipeptydowe o niewielkiej masie (4 8 kda) zwane soma- H2 O Żółć Mikrokosmki H2 O H2 O Mitochondria Aparat Golgiego Jądro RER Błona podstawna Naczynie włosowate Ryc Nabłonek pęcherzyka żółciowego. Mechanizm zagęszczania żółci przez wchłanianie wody, jako efekt wydzielania jonów sodu do przestrzeni międzykomórkowej, drogą transportu aktywnego.
7 212 Rozdział 16 tomedynami (A, B, C). Pobudzają one proliferację chondroblastów w chrząstkach nasadowych kości długich, stymulują także produkcję proteoglikanów. Udział w odporności organizmu Wątroba odgrywa istotną rolę w układzie odpornościowym, przede wszystkim przez dużą liczbę makrofagów (komórek Kupffera) zlokalizowanych w zatokach wątrobowych. Mają one kontakt z krwią pochodzącą z przewodu pokarmowego, którą filtruje wątroba. Makrofagi te są zaangażowane w produkcję dużych ilości cytokin, m.in. IL-1 oraz IL-6, która stymuluje komórki wątrobowe do syntezy białek ostrej fazy (rozdz ). Ważną rolę odgrywają także komórki cytotoksyczne obecne w wątrobie, komórki NK (50% limfocytów w wątrobie) oraz limfocyty T c. Żółć trafiająca do jelit zawiera duże stężenie przeciwciał IgA. Komórki wątrobowe bardzo rzadko ulegają podziałom, jednak w szczególnych warunkach mogą znacznie zwiększyć aktywność proliferacyjną. Tak jak się dzieje po usunięciu części gruczołu lub po działaniu substancji toksycznych. Jeśli działanie toksyczne jest długotrwałe może jednak dojść do silnego rozwoju tkanki łącznej DROGI Ø CIOWE ZEWN TRZW TROBOWE Jak wspomniano żółć opuszcza wątrobę przewodem wspólnym, który na swoim przebiegu łączy się z pęcherzykiem żółciowym poprzez przewód pęcherzykowy, tworząc przewód żółciowy wspólny. Pęcherzyk żółciowy ma ścianę zbudowaną z błony śluzowej i bło- Tabela Hormony regulujące zewnątrzwydzielniczą funkcję trzustki Hormon M.cz. Czynnik uwalniający Główne działanie Cholecystokinina L aminokwasy, kwasy stymulacja egzocytozy przez komórki (CCK) tłuszczowe pęcherzykowe, skurcz pęcherzyka żółciowego sekretyna niskie ph w dwunastnicy zwiększenie wody i elektrolitów w soku trzustkowym polipeptyd odruchy nerwowe stymu działanie przeciwne do trzustkowy (PP) lowane przez amino CCK kwasy i kwasy tłuszczowe, w jelitach aminokwasy i kwasy żołądkowy peptyd glukoza i kwasy stymulacja wydzielania hamujący (GIP) tłuszczowe insuliny wazoaktywny odruchy nerwowe zwiększenie wydziela peptyd jelitowy nia wody i elektrolitów (VIP) przez jelito cienkie; neurotransmiter peptydergiczny
8 Wątroba i trzustka 213 ny mięśniowej oraz cienkiej błony podsurowiczej pokrytej otrzewną. Błona śluzowa tworząca luźne fałdy, pokryta jest jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym, posiadającym komórki z mikrokosmkami. Błona śluzowa utworzona jest przez tkankę łączną wiotką. Komórki błony mięśniowej ułożone są głównie spiralnie. Czynność pęcherzyka polega na magazynowaniu i zagęszczaniu żółci poprzez wchłanianie wody (ryc. 16.3). Opróżnianie pęcherzyka prowokowane jest przez obecność tłuszczów w pokarmie a odbywa się pod wpływem hormonu cholecystokininy produkowanego przez komórki enteroendokrynowe nabłonka dwunastnicy i jelita czczego (komórki I) TRZUSTKA Jest gruczołem zewnątrzwydzielniczym, w którym rozproszony jest gruczoł dokrewny w postaci tzw. wysp trzustkowych (Langerhansa) (ryc. 16.4). Część zewnątrzwydzielnicza to gruczoł pęcherzykowy. Wydzielina komórek pęcherzykowych zawierająca enzymy trawienne, tj. trypsynę, chemotrypsynę, amylazę, lipazę, elastazę, DNA zę, RNA zę drogą przewodów wyprowadzających trafia do dwunastnicy. Wyspy trzustkowe to skupienia komórek gruczołowych wśród których główne typy to: A wytwarzające glukagon, B insulinę, D somatostatynę i PP polipeptyd trzustkowy. Glukagon podwyższa stężenie glukozy we krwi, insulina obniża, przez zwiększenie magazynowania glikogenu (głównie w wątrobie), somatostatyna hamuje wydzielanie insuliny oraz glukagonu, polipeptyd trzustkowy pobudza wydzielanie HCl w żołądku. Pęcherzyki trzustki zbudowane są z komórek o kształcie piramidalnym, mających cechy strukturalne komórek wydzielniczych produkujących duże ilości białka. Szczególnie silnie rozbudowany jest w nich RER. Wydzielina z pęcherzyków trafia do przewodów zwanych wstawkami, przy czym często komórki tych przewodów widoczne są jakby wewnątrz pęcherzyków i nazywane są komórkami śródpęcherzykowymi. Wstawki wysłane nabłonkiem kostkowym przechodzą w przewody śródpłacikowe, a te w międzypłacikowe wysłane nabłonkiem walcowatym. Funkcją gruczołu zewnątrzwydzielniczego trzustki jest produkcja wymienionych już enzymów trawiennych. Stymulacja wydzielania odbywa się pod wpływem cholecystokininy pankreozyminy (komórki I) a także sekretyny (komórki S), która szczególnie pobudza wydzielanie elektrolitów i wody (tabela 16.1). Budowa i funkcja wysp trzustkowych zostanie dokładniej omówiona w rozdziale poświęconym gruczołom dokrewnym.
9 Rozdział IlD ItD ID PC Ac ID PC CC ID ID Ac S CaP NF SC E LP G IlD LI 50 µm PC CC CaP Ryc Miąższ trzustki. Ac pęcherzyk, CC komórki śródpęcherzykowe, PC komórki pęcherzykowe, ID wstawki, ItD przewody śródpłacikowe, S przegroda, IlD przewód wyprowadzający międzypłacikowy, Cap naczynia włosowate, NF włókna nerwowe, E nabłonek, LP blaszka właściwa, G gruczoł, LI wyspa trzustkowa, SC komórki Schwanna.
Czynność wątroby. Fizjologia człowieka
Czynność wątroby Fizjologia człowieka Wątroba (hepar) Jest największym gruczołem, Zbudowana jest w 80% z komórek miąższowych hepatocytów, w 16% z komórek siateczkowo-śródbłonkowych gwieździstych Browicza-Kupffera
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy Cz. 3
Trzustka to złożony gruczoł o budowie zrazikowej, posiadający dominującą część zewnątrzwydzielniczą i małe skupiska komórek dokrewnych (wysepki trzustkowe Langerhansa). Układ pokarmowy Cz. 3 Trzustka i
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy Cz. 3
Trzustka to złożony gruczoł o budowie zrazikowej, posiadający dominującą część zewnątrzwydzielniczą i małe skupiska komórek dokrewnych (wysepki trzustkowe Langerhansa). Układ pokarmowy Cz. 3 Trzustka i
Bardziej szczegółowoprzewody śródzrazikowe naczynie przewody wysepki trzustkowe Pęcherzyk trzustkowy Komórki śródpęcherzykowe blaszka podstawna
Trzustka to złożony gruczoł o budowie zrazikowej, posiadający dominującą część zewnątrzwydzielniczą i małe skupiska komórek dokrewnych (wysepki trzustkowe Langerhansa). Układ pokarmowy Trzustka i wątroba
Bardziej szczegółowoprzewody śródzrazikowe naczynia Trzustka i wątroba pęczek nerwowy przewody wysepki trzustkowe Pęcherzyk trzustkowy Komórki śródpęcherzykowe
Trzustka to złożony gruczoł o budowie zrazikowej, posiadający dominującą część zewnątrzwydzielniczą i małe skupiska komórek dokrewnych (wysepki trzustkowe Langerhansa). wysepki trzustkowe Układ pokarmowy
Bardziej szczegółowoDLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB mgr Weronika Szaj, wszelkie prawa zastrzeżone
Układ pokarmowy przewód pokarmowy wątroba trzustka DLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB Przewód pokarmowy: ściany: błona śluzowa nabłonek wielowarstwowy płaski jama ustna, gardło, przełyk nabłonek jednowarstwowy
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy Cz. 3
Trzustka to złożony gruczoł o budowie zrazikowej, posiadający dominującą część zewnątrzwydzielniczą i małe skupiska komórek dokrewnych (wysepki trzustkowe Langerhansa). Układ pokarmowy Cz. 3 Trzustka i
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Układ pokarmowy
Układ pokarmowy Układ pokarmowy Układ pokarmowy przekształca pokarm spożywany przez psa, dostarczając jego organizmowi energii i składników odżywczych, których potrzebuje do spełnienia różnorodnych funkcji
Bardziej szczegółowoUkład wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
Bardziej szczegółowoGruczoły układu pokarmowego
Ślinianki złożone gruczoły o budowie zrazikowej zbudowane z: - odcinków (jednostek) wydzielniczych (pęcherzyki surowicze, cewki śluzowe) - przewodów wyprowadzających Gruczoły układu pokarmowego Główne
Bardziej szczegółowoTKANKA NAB ONKOWA PODZIA NAB ONK W STRUKTURY POWIERZCHNIOWE NAB ONK W
TKANKA NAB ONKOWA 4 W wyniku procesu różnicowania, głównie w okresie płodowym dochodzi do wyodrębnienia się w organizmie człowieka populacji komórek różniących się zarówno strukturą jak i funkcją. Zasadnicze
Bardziej szczegółowoGruczoły układu pokarmowego
Ślinianki złożone gruczoły o budowie zrazikowej zbudowane z: - odcinków (jednostek) wydzielniczych (pęcherzyki surowicze, cewki śluzowe) - przewodów wyprowadzających Gruczoły układu pokarmowego Główne
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy człowieka
Układ pokarmowy człowieka Odcinki: Jama ustna Gardło Przełyk Żołądek Jelito cienkie (dwunastnica, jelito czcze, jelito kręte) Jelito grube (kątnica, okrężnica, odbytnica) Gruczoły układu pokarmowego: Ślinianki
Bardziej szczegółowoTemat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoGruczoły zewnątrzi wewnątrzwydzielnicze
Gruczoły - zespoły komórek nabłonkowych o specjalizacji wydzielniczej Gruczoły zewnątrzi wewnątrzwydzielnicze Gruczoły zewnątrzwydzielnicze kierują wydzielinę do określonego miejsca przez przewody wyprowadzające
Bardziej szczegółowoGruczoły układu pokarmowego
Gruczoły układu pokarmowego Gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej Jama ustna Ujścia małych gruczołów uwalniających wydzielinę w systemie ciągłym (językowe, wargowe, policzkowe, podniebienne) Trzy pary
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu. Pasywny pasaż pokarmu
Układ pokarmowy Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu Pasywny pasaż pokarmu Trawienie enzymatyczne pokarmu, wchłanianie Żołądek, jelito cienkie, jelito grube Gruczoły wspomagające
Bardziej szczegółowoTemat: Pokarm budulec i źródło energii.
Temat: Pokarm budulec i źródło energii. 1. Dlaczego musimy się odżywiać? Pokarm dostarcza nam energii niezbędnej do wykonywania czynności życiowych. Pokarm dostarcza substancji budulcowych potrzebnych
Bardziej szczegółowoGruczoły wspomagające funkcję przewodu pokarmowego
Gruczoły wspomagające funkcję przewodu pokarmowego Gruczoły ślinowe nawilżanie błony śluzowej jamy ustnej, inicjowanie trawienia węglowodanów i tłuszczu (aktywność amylazy i lipazy), wydzielanie substancji
Bardziej szczegółowoKomórka - budowa i funkcje
Komórka - budowa i funkcje Komórka - definicja Komórka to najmniejsza strukturalna i funkcjonalna jednostka organizmów żywych zdolna do przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych (takich
Bardziej szczegółowoØO DEK I JELITA 15 15.1. PRZE YK
ØO DEK I JELITA 15 Przewód pokarmowy poczynając od przełyku wykazuje pewne wspólne cechy budowy. Jest to cewa o zmiennej średnicy, której ściana zbudowana jest z błony śluzowej, błony podśluzowej oraz
Bardziej szczegółowoTrawienie i wchłanianie substancji odżywczych
Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych Człowiek, aby mógł się rozwijać, wzrastać i wykonywać podstawowe funkcje życiowe musi się odżywiać. Poprzez ten proces każda komórka organizmu otrzymuje niezbędne
Bardziej szczegółowoISBN 978-83-7277-626-6
Copyright by Wydawnictwo ASTRUM Sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone Redakcja Jolanta Tkaczyk Redakcja techniczna Elżbieta Bursztynowicz Projekt okładki Teresa Bielecka Wydanie I Żadna część tej pracy
Bardziej szczegółowoTułów człowieka [ BAP_ doc ]
Tułów człowieka [ ] Prezentacja Wstep Ciało człowieka jest najpiękniejszym i najbardziej skomplikowanym mechanizmem na świecie. W naszym ciele rozgrywa się bez przerwy tysiące zdarzeń. Nasze płuca pracują,
Bardziej szczegółowoTrzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska. Leczenie cukrzycy metodą transplantacji komórek.
Nowe techniki i technologie dla medycyny Trzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska 1 Budowa trzustki Położenie trzustki i dwunastnicy 2 Budowa trzustki
Bardziej szczegółowoGruczoły układu pokarmowego
Gruczoły układu pokarmowego Gruczoły wspomagające funkcję. Zlokalizowane poza przewodem, produkują wydzielinę doprowadzaną do jamy ustnej i jelita przewodami wyprowadzającymi. Ślinianki, wątroba, trzustka
Bardziej szczegółowoGruczoły zewnątrzi. wewnątrzwydzielnicze
Gruczoły - zespoły komórek nabłonkowych o specjalizacji wydzielniczej Gruczoły zewnątrzi wewnątrzwydzielnicze Gruczoły zewnątrzwydzielnicze kierują wydzielinę do określonego miejsca przez przewody wyprowadzające
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu. Pasywny pasaż pokarmu
Układ pokarmowy Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu Pasywny pasaż pokarmu Trawienie enzymatyczne pokarmu, wchłanianie Żołądek, jelito cienkie, jelito grube Gruczoły wspomagające
Bardziej szczegółowoREGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW
REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. (budowa)
Tkanka nabłonkowa (budowa) Komórki tkanki nabłonkowej tworzą zwarte warstwy, zwane nabłonkami. Są układem ściśle upakowanych komórek tworzących błony. 1) główną masę tkanki stanowią komórki. 2) istota
Bardziej szczegółowoGruczoły układu pokarmowego
Ślinianki złożone gruczoły o budowie zrazikowej zbudowane z: - odcinków (jednostek) wydzielniczych (pęcherzyki surowicze, cewki śluzowe) - przewodów wyprowadzających Gruczoły układu pokarmowego wąskie
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy Przewód pokarmowy
Układ pokarmowy Przewód pokarmowy Układ pokarmowy Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu Pasywny pasaż pokarmu Trawienie enzymatyczne pokarmu, wchłanianie Żołądek, jelito cienkie, jelito
Bardziej szczegółowoDuże gruczoły ślinowe - ślinianki
Duże gruczoły ślinowe - ślinianki Trzy pary dużych gruczołów ślinowych: Przyuszne uwalniają w odpowiedzi na bodźce mechaniczne Podżuchwowe bodźce termiczne Podjęzykowe bodźce chemiczne Bodźce działające
Bardziej szczegółowoKonspekt z przedmiotu biologia realizowany w klasie II gimnazjum przez nauczyciela Sabinę Gądek
Konspekt z przedmiotu biologia realizowany w klasie II gimnazjum przez nauczyciela Sabinę Gądek TEMAT : Komórka najmniejsza funkcjonalna część organizmu. Cele: zdobycie wiadomości na temat najmniejszej
Bardziej szczegółowoUKŁAD POKARMOWY. Zadanie 1. (3 pkt) Tabela przedstawia wartości odczynu środowiska, w którym różne enzymy trawienne wykazują największą aktywność.
Zadanie 1. (3 pkt) Tabela przedstawia wartości odczynu środowiska, w którym różne enzymy trawienne wykazują największą aktywność. enzym ph środowiska A 1,5 B 7 C 9 Podaj przykład enzymów A, B i C oraz
Bardziej szczegółowoNauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS
Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres
Bardziej szczegółowoKarty pracy dla grup Przykładowe odpowiedzi
Jama ustna Karty pracy dla grup Przykładowe odpowiedzi Karta pracy I 1. Wykonaj schematyczny rysunek zęba i podpisz jego najważniejsze części. 2. Uzupełnij tabelę. Zęby Rozdrabnianie pokarmu Język Gruczoły
Bardziej szczegółowoSPRAWDZIAN klasa II ORGANELLA KOMÓRKOWE, MITOZA, MEJOZA
SPRAWDZIAN klasa II ORGANELLA KOMÓRKOWE, MITOZA, MEJOZA 1. Najwięcej Aparatów Golgiego będzie w komórkach: Mięśnia Trzustki Serca Mózgu 2. Podaj 3 cechy transportu aktywnego... 3. Czym się różni dyfuzja
Bardziej szczegółowoFizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE PZWL. Wydawnictwo Lekarskie
W ł a d y s ł a w Z. T r a c z y k Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE Wydawnictwo Lekarskie PZWL prof. dr hab. med. WŁADYSŁAW Z. TRACZYK Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE W ydanie VIII - uaktualnione M Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Ryc. 1. Sterowane spożywania pokarmu przez ośrodki sytości i głodu zlokalizowane w międzymózgowiu: Jedzenie.
Układ pokarmowy Ryc. 1. Sterowane spożywania pokarmu przez ośrodki sytości i głodu zlokalizowane w międzymózgowiu: Jedzenie Szukanie i zdobywanie jedzenia WPG OS OG NPG Nie szukanie jedzenia Nie jedzenie
Bardziej szczegółowoŁOŻYSKO I GRUCZOŁ MLEKOWY
Łożysko jest miejscem kontaktu tkanek płodu i matki oraz wymiany gazów i substancji pomiędzy krwią matki i płodu ŁOŻYSKO I GRUCZOŁ MLEKOWY W celu zwiększenia powierzchni tej wymiany część płodowa łożyska
Bardziej szczegółowoGruczoły układu pokarmowego
Gruczoły układu pokarmowego Ślinianki złożone gruczoły o budowie zrazikowej zbudowane z: - odcinków (jednostek) wydzielniczych (pęcherzyki surowicze, cewki śluzowe) - przewodów wyprowadzających wąskie
Bardziej szczegółowoTARCZYCA. przed wydzieleniem tak duże ilości
GRUZOŁY WEWNĄTRZWYDZIELNIZE 473 TRZY Tarczyca (glandula thyroidea) jest gruczołem o masie około 40 g, składającym się z dwóch płatów, połączonych węziną. Leży na przedniej powierzchni tchawicy, na wysokości
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,
Bardziej szczegółowoAutonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA
biologia w gimnazjum 2 UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA SKŁAD KRWI OSOCZE Jest płynną częścią krwi i stanowi 55% jej objętości. Jest podstawowym środowiskiem dla elementów morfotycznych. Zawiera 91% wody, 8%
Bardziej szczegółowoGruczoły układu pokarmowego
ŚLINIANKI złożone gruczoły o budowie zrazikowej zbudowane z: - odcinków (jednostek) wydzielniczych (pęcherzyki surowicze, cewki śluzowe) - przewodów wyprowadzających Główne składniki śliny woda, jony Gruczoły
Bardziej szczegółowoCo może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić?
Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co zawdzięczamy nerkom? Działanie nerki można sprowadzić do działania jej podstawowego elementu funkcjonalnego, czyli nefronu. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13
SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii I. TKANKI CZŁOWIEKA (dr Joanna Kaźmierczak) 17 1. Tkanka nabłonkowa 17 1.1. Nabłonek pokrywający 18 1.2. Nabłonek gruczołowy
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoRAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F. SEMINARIUM Fizjologia układu pokarmowego
RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F SEMINARIUM 1 09-13.04.2018 Fizjologia układu pokarmowego Pobieranie pokarmów. Ogólne zasady funkcjonowania układu pokarmowego I. Neurohormonalna
Bardziej szczegółowoCORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :.
CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. Zadanie 1 Przeanalizuj schemat i wykonaj polecenia. a. Wymień cztery struktury występujące zarówno w komórce roślinnej,
Bardziej szczegółowoAndrew Laughin. Zdrowa. Wątroba. dieta profilaktyka. e-book ASTRUM. www.astrummedia.pl W R O C Ł A W
Zdrowa Wątroba Andrew Laughin Zdrowa Wątroba dieta profilaktyka e-book ASTRUM M E D I A www.astrummedia.pl W R O C Ł A W Copyright by Wydawnictwo ASTRUM Sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone Redakcja Jolanta
Bardziej szczegółowoZRÓŻNICOWANIE DIETY WĄTROBOWEJ ZE WZGLĘDU NA WYSTĘPOWANIE CHORÓB WĄTROBY... 13 DIETA WĄTROBOWA PO RESEKCJI WORECZKA ŻÓŁCIO- WEGO...
SPIS TREŚCI DLACZEGO WĄTROBA JEST TAK WAŻNA?.... 7 ZRÓŻNICOWANIE DIETY WĄTROBOWEJ ZE WZGLĘDU NA WYSTĘPOWANIE CHORÓB WĄTROBY... 13 DIETA WĄTROBOWA PO RESEKCJI WORECZKA ŻÓŁCIO- WEGO... 21 DIETA WĄTROBOWA
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. Gruczoły i ich podział
Tkanka nabłonkowa Gruczoły i ich podział Tkanka nabłonkowa 4 główne typy nabłonka: 1. Pokrywający 2. Wchłaniający = resorbcyjny 3. Gruczołowy egzo-, endokrynny 4. Wyspecjalizowany czuciowy, rozrodczy Brak
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoGruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
Bardziej szczegółowoKARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY
KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY Nr Max ilość Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi zad. punktów 1. 2 pkt A. prawidłowa odpowiedź: d B. prawidłowa odpowiedź: 3 Za zaznaczenie prawidłowej
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI)
HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI) Elementy składowe tkanki: komórki (o podobnym pochodzeniu, zbliŝonej strukturze i funkcji) substancja międzykomórkowa (produkowana przez komórki) Główne rodzaje tkanek zwierzęcych:
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE I BIOLOGIA. TEMAT LEKCJI: Etapowość trawienia i wchłaniania białek, węglowodanów i tłuszczowców.
SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE I BIOLOGIA NAUCZYCIEL PROWADZĄCY... TEMAT LEKCJI: Etapowość trawienia i wchłaniania białek, węglowodanów i tłuszczowców. KLASA:... DATA:... GODZ.... HASŁO PROGRAMOWE: Prawidłowe
Bardziej szczegółowoTIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Bardziej szczegółowoJest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem z innymi nauczycielami.
Literka.pl Układ wydalniczy Data dodania: 2011-06-13 21:44:58 Autor: Iwona Ewa Wiśniewska Jest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem
Bardziej szczegółowoMechanizmy homeostazy
80 Mechanizmy homeostazy W organizmie nieustannie zachodzi ogromna ilość procesów biologicznych, wymagających względnie stałych warunków. Oznacza to, że parametry określające stan środowiska wewnętrznego
Bardziej szczegółowoZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:
UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości
Bardziej szczegółowo[IMIĘ I NAZWISKO: KLASA.NR..]
Zadanie 1 (1 pkt). Uzasadnij, za pomocą jednego argumentu, że: lizosomy są grabarzami obumarłych składników cytoplazmy lub całych komórek. Zadanie 2 (2 pkt.). Schemat przedstawia budowę komórki eukariotycznej.
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii
Układ pokarmowy Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii ndrela@biol.uw.edu.pl Układ pokarmowy (układ trawienny) Skład: przewód pokarmowy + wyspecjalizowane narządy trawienne Funkcja: pobieranie
Bardziej szczegółowoPrzewód pokarmowy Gruczoły układu pokarmowego
Przewód pokarmowy Gruczoły układu pokarmowego Układ pokarmowy Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu Pasywny pasaż pokarmu Trawienie enzymatyczne pokarmu, wchłanianie Żołądek, jelito
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Bardziej szczegółowoPraca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV
Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV Poniższa praca składa się z 25 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie zadań
Bardziej szczegółowoMetabolizm białek. Ogólny schemat metabolizmu bialek
Metabolizm białek Ogólny schemat metabolizmu bialek Trawienie białek i absorpcja aminokwasów w przewodzie pokarmowym w żołądku (niskie ph ~2, rola HCl)- hydratacja, homogenizacja, denaturacja białek i
Bardziej szczegółowoUkład oddechowy Bogusław Nedoszytko. WSZPIZU Wydział w Gdyni
Układ oddechowy Bogusław Nedoszytko WSZPIZU Wydział w Gdyni http://www.nedo.amg.gda.pl www.nedo.amg.gda.pl/wszpziu/ Układ oddechowy Funkcje Wymiana gazowa - doprowadzenie do organizmu tlenu i odprowadzenie
Bardziej szczegółowoVITA-MIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport.
Witaminy i minerały > Model : Producent : Olimp VITAMIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport. DZIAŁA PROZDROWOTNIE WZMACNIA SYSTEM ODPORNOŚCIOWY
Bardziej szczegółowoWielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym
Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym workiem zwanym osierdziem. Wewnętrzna powierzchnia osierdzia
Bardziej szczegółowoPrzewód pokarmowy przeżuwacza
Przewód pokarmowy przeżuwacza Przewód pokarmowy krowy - pojemność całkowita (l) względna (%) żwacz 170 55 czepiec 10 3 księgi 10 3 trawieniec 20 6 jelito cienkie 66 21 jelito ślepe 10 3 okrężnica 28 9
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii
Układ pokarmowy Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii ndrela@biol.uw.edu.pl Układ pokarmowy (układ trawienny) Skład: przewód pokarmowy + wyspecjalizowane narządy trawienne Funkcja: pobieranie
Bardziej szczegółowoPraca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV
Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV Umiejętność może doprowadzić Cię na szczyt, ale potrzebujesz charakteru, by na nim pozostać." Zig Ziglar Poniższa praca składa się z 25 zadań. Przy
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoGruczołami wspomagającymi proces trawienia są: ślinianki, wątroba i trzustka.
Spis treści: 1.Budowa układu pokarmowego człowieka. 2.Jama ustna. 3.Budowa zęba. 4.Ślinianki. 5.Gardło i przełyk. 6.Żołądek. 7.Jelito cienkie. 8.Jelito grube. 9.Trzustka. 10.Wątroba. 11.Trawienie pokarmu.
Bardziej szczegółowoBiotechnologia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Semestr I Profil kształcenia:
Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Wydział Ogólnomedyczny Nazwa kierunku: Biotechnologia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Semestr I Profil kształcenia: praktyczny
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. 46. Tarczyca (H/E) 13. Rogówka (H/E)
Tkanka nabłonkowa 46. Tarczyca (H/E) 1. Zrąb: tkanka łączna luźna 2. Miąższ: pęcherzyki tarczycy - nabłonek 1-warstwowy sześcienny 3. Naczynia krwionośne: tętnice, żyły, naczynia włosowate śródbłonek naczyń
Bardziej szczegółowoTKANKA ŁĄCZNA. Komórki. Włókna. Substancja podstawowa. Substancja międzykomórkowa
Funkcje tkanki łącznej: TKANKA ŁĄCZNA łączy, utrzymuje i podpiera inne tkanki pośredniczy w rozprowadzaniu tlenu, substancji odŝywczych i biologicznie czynnych w organizmie odpowiada za większość procesów
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu. Pasywny pasaż pokarmu
Układ pokarmowy Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu Pasywny pasaż pokarmu Trawienie enzymatyczne pokarmu, wchłanianie Żołądek, jelito cienkie, jelito grube Gruczoły wspomagające
Bardziej szczegółowoII. III. Scenariusz lekcji. I. Cele lekcji. Metoda pracy rozwiązywanie testu. Środki dydaktyczne formularz testu. Przebieg lekcji
Scenariusz lekcji I. Cele lekcji 1) Wiadomości Uczeń: zna pojęcia: trawienie, odżywianie, enzymy wymienia narządy układu pokarmowego (jama ustna, przełyk, żołądek, wątroba, trzustka, jelito) zna funkcje
Bardziej szczegółowoJAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje. Najczęstsze przyczyny chorób wątroby. Objawy towarzyszące chorobom wątroby
SPIS TREŚCI JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje Wątroba jest największym narządem wewnętrznym naszego organizmu. Wątroba jest kluczowym organem regulującym nasz metabolizm (każda substancja
Bardziej szczegółowoBest Body. W skład FitMax Easy GainMass wchodzą:
Gainery > Model : - Producent : Fitmax Easy GainMass - to produkt przeznaczony jest szczególnie dla sportowców trenujących dyscypliny siłowe, szybkościowo-siłowe oraz wytrzymałościowe. Doskonale dopracowany
Bardziej szczegółowoFormuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet
KARTA OŚWIADCZEŃ PRODUKTOWYCH Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet GŁÓWNE OŚWIADCZENIA Równowaga hormonalna: Zawiera witaminę B6 przyczyniającą się do regulacji aktywności hormonalnej. Metabolizm
Bardziej szczegółowoBudowa i rodzaje tkanek zwierzęcych
Budowa i rodzaje tkanek zwierzęcych 1.WskaŜ prawidłową kolejność ukazującą stopniowe komplikowanie się budowy organizmów. A. komórka tkanka organizm narząd B. organizm narząd komórka tkanka C. komórka
Bardziej szczegółowo(MIKROSKOP ELEKTRONOWY, ORGANELLE KOMÓRKOWE).
ĆWICZENIE 2. Temat: ULTRASTRUKTURA KOMÓRKI (1). (MIKROSKOP ELEKTRONOWY, ORGANELLE KOMÓRKOWE). 1. Podstawy technik mikroskopowo-elektronowych (Schemat N/2/1) 2. Budowa i działanie mikroskopu elektronowego
Bardziej szczegółowoZagadnienia seminaryjne w semestrze letnim I Błony biologiczne
Zagadnienia seminaryjne w semestrze letnim 2019 I Błony biologiczne 1. Budowa i składniki błon biologicznych - fosfolipidy - steroidy - białka - glikoproteiny i glikolipidy 2. Funkcje błony komórkowej
Bardziej szczegółowoRecenzja pracy. BIOLOGIA poziom podstawowy. pieczątka/nazwa szkoły. klasa 1 LO PK nr 1 semestr I /2011/2012
pieczątka/nazwa szkoły BIOLOGIA poziom podstawowy klasa 1 LO PK nr 1 semestr I /2011/2012 Uwaga! Strona tytułowa stanowi integralną część pracy kontrolnej. Wypełnij wszystkie pola czytelnie drukowanymi
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Pasywny pasaż pokarmu. Trawienie enzymatyczne pokarmu, wchłanianie Żołądek, jelito cienkie, jelito grube
Układ pokarmowy Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu, percepcja smaku, przepływ powietrza oddechowego, ochrona przed drobnoustrojami, artykulacja mowy Pasywny pasaż pokarmu Trawienie
Bardziej szczegółowoBiologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku
Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich
Bardziej szczegółowoZadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum
Zadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum Informacje do zadań 1. i 2. A C D B Schemat przedstawia szkielet kończyny górnej. Zadanie 1. (0 2) Podaj nazwy kości oznaczonych literami
Bardziej szczegółowoUkłady: oddechowy, krążenia,
Układy: oddechowy, krążenia, Kurs Kynologia ESPZiWP Układ oddechowy Układ oddechowy jest odpowiedzialny za utrzymanie stałej wymiany gazów między organizmem a środowiskiem. Składa się z dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoFascynująca podróż przez układ pokarmowy człowieka
Fascynująca podróż przez układ pokarmowy człowieka dr inż. Katarzyna Lachowicz dr inż. Ewa Fürstenberg Zakład Fizjologii Żywienia Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW http://content.epodreczniki.pl/content/womi/127733/classic-1920.png
Bardziej szczegółowob c a. serce b. tętnica c. żyła
Spis treści: 1.Budowa układu krwionośnego. 2.Porównanie budowy naczyń krwionośnych. 3.Serce. 4.Budowa wewnętrzna serca. 5.Praca serca. 6.Tętno i ciśnienie krwi. 7.Krążenie krwi. 8.Krążenie wrotne. 9.Bibliografia
Bardziej szczegółowoUkład rozrodczy. Jądro nasieniowód najądrze. Tkanka łączna tworzy torebkę i przegrody dzielące miąższ na zraziki. Kanalik nasienny
Jądro nasieniowód najądrze Układ rozrodczy Tkanka łączna tworzy torebkę i przegrody dzielące miąższ na zraziki Kanalik nasienny Zrazik jądra: kanaliki nasienne tkanka łączna śródmiąższowa zawierająca:
Bardziej szczegółowoUKŁAD ODDECHOWY. drogi oddechowe - jama nosowa - jama garłowa -krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe. pęcherzyki płucne (wymiana gazowa)
UKŁAD ODDECHOWY drogi oddechowe - jama nosowa - jama garłowa -krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe pęcherzyki płucne (wymiana gazowa) płuco jama nosowa i zatoki oboczne gardło krtań tchawica oskrzela oskrzeliki
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy człowieka
Układ pokarmowy człowieka Odżywianie się, a więc proces pobierania i asymilowania pokarmu, jest jedną z podstawowych funkcji życiowych, od których zależy funkcjonowanie całego organizmu. Zespół narządów
Bardziej szczegółowo