POWTARZAMY PRZED SPRAWDZIANEM

Transkrypt

1 POWTARZAMY PRZED SPRAWDZIANEM Oblicz rozciągłość Punkt A = 2 W Punkt B = 1 5 E = 3 5 Odpowiedź: Rozciągłość równoleżnikowa wyrażona w stopniach kątowych wymyślonej wyspy wynosi 3 5 Zadanie 2 I Oblicz rozciągłość południkową i równoleżnikową Polski (w stopniach), między skrajnymi punktami: Przylądkiem Rozewie (54 50`N) szczytem Opołonek (49 00`N) 54 50` ` =5 50` 5 50`x 111km = 647,5 km Rozciągłość południkowa 5 50`, II oraz między : zakolem Odry na wschód od Cedyni (14 07`E) kolanem Bugu na wschód od Strzyżowa (24 09`E) ` ` = 10 02` Rozciągłość równoleżnikowa wyrażona w stopniach kątowych wynosi 10 02`

2 zadanie 3 I Oblicz rozciągłość południkową i równoleżnikową (w stopniach) Afryki między skrajnymi przylądkami Białym (37 20`N 9 50`E) Igielnym (34 50`S 20 00`E) 37 20` ` = 72 10` 72 10` x 111km = (72 x 111km) + (10 X 1.85 km) = = km Rozciągłość południkowa 72 10`, II oraz między przylądkami: Zielonym (14 43`N 17 30`W) Hafun (10 27`N 51 26`E) `W ` = 68 56` Rozciągłość równoleżnikowa wyrażona w stopniach kątowych 68 56` KONSEKWENCJE WYNIKAJĄCE Z ROZCIĄGŁOŚCI RÓWNOLEŻNIKOWEJ różnica czasu słonecznego miejscowego w Polsce (o 40minut wcześniej Słońce wschodzi na wsch. niż na zach.; Słońce wcześniej zachodzi na zach. niż na wsch.), położenie Polski w dwóch strefach czasowych (czas środkowo-europejski południk 15 czas zimowy i czas wsch.-europejski południk 30 - czas letni). KONSEKWENCJE WYNIKAJĄCE Z ROZCIĄGŁOŚCI POŁUDNIKOWEJ różnica w wys. górowania Słońca nad widnokręgiem w tym samym czasie w różnych miejscach kraju, różnica kąta padania promieni słonecznych w ciągu roku, różnica w długości trwania dnia i nocy w różnych miejscach Polski (różnica wynosi ponad 70 minut).

3 ERA PREKAMBRYJSKA (4,6 mld mln lat temu) ERA PALEOZOICZNA (590 mln mln lat temu) ERA MEZOZOICZNA (250 mln - 65 mln lat temu) ERA KENOZOICZNA (od 65 mln lat temu do dziś) Czas od powstania Ziemi do początku ery paleozoicznej.wschodnioe uropejskiej. Poza obszarem platformy, gnejsy prekambryjskie znajdują się w Górach Sowich. kambr - piaskowce kwarcytowe Gór Świętokrzyskich i wapienie w Sudetach, b) ordowik - ropa naftowa platforma wschodnioeuropejska; c) sylur - rudy niklu i cyny na Dolnym Śląsku. Na przełomie syluru i dewonu miała miejsce orogeneza kaledońska. Jej ślady są widoczne w południowej części Gór Świętokrzyskich, w Górach Kaczawskich oraz w okolicy Kłodzka; d) dewon wapienie i marmury Gór Świętokrzyskich okolic Krakowa oraz kwarcyty w Górach Świętokrzyskich; e) karbon - złoża węgla kamiennego Górnego i Dolnego Śląska. Hercyńskie ruchy górotwórcze. W Polsce objęły środkowe i wschodnie Sudety oraz Góry Świętokrzyskie. Powstały granity Karkonoszy, Strzelina, Strzegomia i Tatr; f) perm - wytworzyły się rudy miedzi Bolesławca, Głogowa, sól kamienna, potasowa na Kujawach trias wapienie, margle oraz rudy cynku i ołowiu Górnego Śląska. Wypiętrzyły się najstarsze skały karpackie (w Tatrach); jura - wapienie Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej, Tatr i Pienin, rudy żelaza okolic Kielc, Częstochowy; kreda - wapienie okolic Krakowa, Lublina i Chełma, kreda na Wyżynie Lubelskiej trzeciorzęd - flisz karpacki (piaskowce i łupki). Orogeneza alpejska sfałdowane i wypiętrzone Tatry, Pieniny i Beskidy. Sudety zostały wypiętrzone w formie zrębu tektonicznego. W trzeciorzędzie powstały złoża węgla brunatnego, karpackiej ropy naftowej i gazu ziemnego, siarki w okolicy Tarnobrzega, gips w Niecce Nidziańskiej oraz sól kamienna rejonu Wieliczki i Bochni; czwartorzęd okresy lodowcowe - glacjały - okresy międzylodowcowe interglacjały. Zlodowacenia południowopolskie, środkowopolskie, północnopolskie. Wytworzyły się pokrywy lessowe. Podczas ostatniego zlodowacenia północnopolskiego wytworzyły się formy rzeźby młodo glacjalnej: moreny czołowe, moreny denne, pradoliny, rynny, ozy i kemy.

4 PASOWOŚĆ RZEŹBY TERENU POLSKI

5 Na terytorium Polski znajdują następujące masywy górskie: GÓRY ŚWIĘTOKRZYSKIE Góry Świętokrzyskie są zbudowane głównie z wapieni, piaskowców i kwarcytów paleozoicznych i otoczone osadami młodszymi. Sfałdowane w orogenezie kaledońskiej (sylur/dewon) i waryscyjskiej (karbon). Rzeźba charakterystyczna dla obszarów gór niskich - najwyższe wzniesienie Gór Świętokrzyskich, Łysica, osiąga wysokość 612 m. n.p.m. SUDETY Sudety są częścią Masywu Czeskiego, znajdują się w południowo-zachodniej części Polski. Podobnie jak Góry Świętokrzyskie, wypiętrzone w orogenezie kaledońskiej i waryscyjskiej. Są górami zrębowymi. Pasma Sudetów: Góry: Izerskie, Bystrzyckie, Sowie, Złote, Masyw Śnieżnika - skały metamorficzne; Góry Kaczawskie i Bardzkie - skały osadowe staropaleozoiczne i skały wulkaniczne; Karkonosze (granity) Najwyższy szczyt Śnieżka 1602 m n.p.m. Rzeźba Sudetów kształtowana była przez kolejne ruchy górotwórcze i okresy niszczenia, obecnego kształtu nabrała w trzeciorzędzie. W czwartorzędzie miały miejsce niewielkie przemodelowania KARPATY Karpaty są najmłodszym masywem górskim na terenie naszego kraju. Uległy

6 sfałdowaniu w orogenezie alpejskiej. Góry fałdowe, drugie w Europie pod względem zajmowanego obszaru. W Polsce 10 % całkowitego obszaru. Charakteryzują się wysokogórską rzeźbą (Tatry), w ich obrębie najwyższy szczyt Polski Rysy 2499 m n.p.m. Na terenie Polski znajdują się Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, Centralne Karpaty Zachodnie i fragment Zewnętrznych Karpat Wschodnich. Przeważającą część Karpat zajmują Beskidy. Zalicza się je do gór średnich. Podział Beskidów Beskid Śląski - Skrzyczne m n.p.m. Beskidy Zachodnie - Babia Góra m n.p.m. Gorce - Turbacz m n.p.m. Bieszczady - Tarnica m n.p.m. PODZIAŁ SKAŁ ZE WZGLĘDU NA POCHODZENIE. glina wapień wapień ropa naftowa

7 pumeks

8 V bibv fcn POGODA to stan atmosfery w określonym miejscu czasie. Elementami charakteryzującymi pogodę są: temperatura powietrza, opady atmosferyczne, ciśnienie atmosferyczne, kierunek i prędkość wiatru, zachmurzenie, wilgotność powietrza, usłonecznieni, przejrzystość powietrza. Klimat danego regionu kształtowany jest przez czynniki klimatotwórcze: szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza, przebieg charakter prądów morskich,

9 CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE KLIMAT W POLSCE. SZEROKOŚĆ GEOGRAFICZNA Na obszarach o niskich szerokościach geograficznych (między zwrotnikami) występuje zwiększone usłonecznienie, co powoduje podwyższenie temperatury; z kolei w rejonie wysokich szerokości geograficznych (strefy okołobiegunowe) usłonecznienie jest małe i stąd niskie tam temperatury; jest to wynikiem różnego kąta padania promieni słonecznych im jest on większy tym Ziemia bardziej się ogrzewa ODLEGŁOŚĆ OD MORZA (oceanu) WYSOKOŚĆ BEZWZGLĘDNA - wraz ze wzrostem wysokości na poziom morza spada temperatura; opady początkowo rosną, do wysokości występowania chmur opadowych; następnie maleją; wraz z wysokością zmienia się także rodzaj opadów (im wyżej tym zimniej i częściej pada tam śnieg); RZEŹBA TERENU - wielkie łańcuchy górskie mogą stanowić barierę dla napływających mas powietrza; po stronie stoków dowietrznych występuje zdecydowanie więcej opadów; PRĄDY MORSKIE - chłodnym i ciepłym masom wody towarzyszą takie same masy powietrza; ich napływ powoduje zmiany w temperaturach i opadach (prąd ciepły ociepla wybrzeża i zwiększa opady, a prąd chłodny ochładza i zmniejsza opady); DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA - w miastach notowane są podwyższone temperatury m.in. ze względu na ciepłownictwo i zwiększoną emisję zanieczyszczeń (efekt cieplarniany). Polska w całości leży w klimacie umiarkowanym ciepłym przejściowym. Oznacza to, że znajdujemy się w strefie oddziaływania czynników klimatu zarówno morskiego (od zachodu), jak i lądowego (od wschodu). W południowej części kraju występuje górska odmiana klimatu, co uwidacznia się obniżonymi temperaturami i zwiększonymi opadami. POLSKA REGIONY KLIMATYCZNE Strefa ścierania się wpływów morskich z lądowymi przebiegająca z północy na południe dzieli nasz kraj na dwie niemal równe części. Z tego właśnie powodu corocznie mamy tak dużą zmienność pogody.