24 nr 5 4/2014

Transkrypt

1 Marek Dragosz Fot. Gabriela Szewczyk Trener piłki nożnej UEFA A. Specjalista treningu bramkarskiego. Posiadacz certyfikatów Holenderskiego i Angielskiego Związku Piłki Nożnej. Ukończył program KNVB World Coaches. Uczestnik UEFA Study Group Scheme w Gandawie (Belgia). Prelegent wielu szkoleń i kursów w Polsce i za granicą. Swoją wiedzą dzielił się między innymi w Indonezji, Malezji, Tajlandii, Singapurze, Kenii, Nigerii, Kamerunie, Burkina Faso, Ugandzie, Rwandzie, Mali, Gambii, Sierra Leone, RPA oraz na Słowacji i Dominikanie. Autor projektu Worldwide Goalkeeping Academy. Odbył staże szkoleniowe m.in. w takich klubach, jak AIK Sztokholm, FC Porto, FC Swindon, FC Honka, Panathinaikos Ateny, Chievo Verona i Red Bull Salzburg. Koordynator sieci szkół bramkarskich Goalkeepers Academy w Polsce. Trener reprezentacji Polski AMP Futbol (osób po amputacjach). Zintegrowany trening bramkarza. Część I nr /0

2 Trening bramkarza Dylemat wielu szkoleniowców pracujących samodzielnie z zespołem. Nie każdy klub ma szczęście posiadania osoby odpowiedzialnej za formę sportową bramkarzy. Nie każdy też ma okazję pracować z trenerem wykształconym i doświadczonym w szkoleniu i rozwoju zawodników grających w bramce. Szkolenie i rozwój nie są określeniami przypadkowymi. Na dobrą sprawę praktycznie każdy może trenować bramkarza. Jednak jeśli ta osoba nie ma zdolności do zidentyfikowania obszarów, w których należy wprowadzić poprawę, i dopasowania do nich treści treningowych, może wykonać nie więcej niż serię ćwiczeń, które mogą jedynie utrwalić złe nawyki. Wielokrotnie spotykałem się ze stwierdzeniami trenerów, że nie czują specyfiki treningu bramkarza i jestem w stanie to zaakceptować. Słyszałem też, iż brak mi czasu na golkiperów, bo mam na głowie dwudziestu zawodników z pola. Na to nigdy nie wyrażę aprobaty. Chcemy przecież, jako trenerzy, mieć świetnych strażników bramki, chcemy mieć między słupkami kogoś, kto wybroni nam mecz. Zadbajmy więc o to, by ten ktoś był w najlepszej dyspozycji, dajmy mu możliwość wartościowego treningu. Długo walczyłem z terminem bramkarza stojącego na bramce Bramkarz nie stoi w bramce on w niej gra. Równie długo pytałem trenerów, dlaczego w nazewnictwie systemów gry zawsze brakowało jedynki A przecież gramy w ustawieniu Albo czy Bramkarz jest nieodłączną częścią zespołu i taktyki jego gry. Izolowanie go od wiedzy na temat pomysłu i strategii jest wielkim błędem. I nie zniwelują go krótkie hasła w czasie przedmeczowych odpraw w stylu graj swoje bądź wychodź wysoko. Dzięki bramkarzowi mamy możliwość utrzymywania się przy piłce, budowania akcji, przenoszenia ciężaru gry, dystrybuowania długich podań i mnóstwa innych, które nie różnią się niczym szczególnym od zadań graczy z pola. Tymczasem w wielu klubach trening golkipera jest delikatnie ujmując zaniedbywany, marginalizowany albo prowadzony w nieprawidłowy sposób. Nierzadko ogranicza się do kilku strzałów na bramkę i to w taki sposób, że z punktu widzenia efektywności treningu jest to zupełnie bezsensowne. Jeśli więc taka sytuacja zachodzi z ćwiczeniem techniki, to tym bardziej dziwić nie może, że niemal zupełnie nie przywiązuje się wagi do specjalistycznej dla tej pozycji rozgrzewki, do treningu taktycznego bramkarza czy pracy mentalnej. Ileż to razy bramkarz słyszy: panowie, zagrzejcie się, a potem do bramki albo macie 0 minut dla siebie. W większości klubów, zwłaszcza niższych klas rozgrywkowych, bramkarze trenują wraz z graczami z pola, a namiastką specjalistycznych form treningowych są interwencje w czasie treningów strzeleckich bądź wyłapywanie dośrodkowań przy ćwiczeniu stałych fragmentów gry albo o zgrozo jedynie próby obron rzutów karnych kończących zajęcia. W ten sposób świadomie przyczyniamy się do tworzenia luk w organizacji swojego zespołu, które przecież nie mogą przejść niezauważone prędzej czy później ujawnią się w grze. Nie usprawiedliwiajmy się zatem brakiem czasu, sprzętu, trenera bramkarzy w klubie czy własnej wiedzy. Ktoś mądry powiedział kiedyś, że obowiązkiem każdego trenera piłki nożnej jest formalnie wykształcenie w szkoleniu i rozwoju bramkarzy. Uzbrojony w te wiadomości szkoleniowiec może pracować z bramkarzem nie tylko w konfiguracji trener bramkarze, ale także w sferze integracji innych graczy z grupą zawodników lub całym zespołem. Znając zatem realia, szczególnie klubów niższych klas rozgrywkowych, chciałbym nieco pomóc w przygotowaniu jednostek treningowych, które nie będą wymagały specjalistycznego sprzętu, dziesiątek trenażerów ani dodatkowego czasu. Pozwolą one na integrowanie bramkarza w treść sesji treningowej i działanie zespołu, a jednocześnie jemu samemu umożliwią uzyskanie skutecznych doświadczeń szkoleniowych. Mam nadzieję, że dzięki temu poprawimy współpracę wszystkich ogniw zespołu i jego wydajność, a także co równie istotne przyczynimy się do zwiększania chemii naszego teamu. Oczywiście nie jest możliwe przekazanie gotowej recepty na trening. Jednak korzystając z zaproszenia gościnnych łamów Asystenta Trenera, chcę dawać Wam sukcesywnie w kolejnych numerach pomysły, które możecie wkomponować w swoje własne idee a to dotyczące fragmentów sytuacji meczowych, a to gier czy wreszcie elementów form zabawowych. Pozostaję do Waszej dyspozycji! nr /0

3 Propozycje środków do jednostek treningowych Ćwiczenia wprowadzające W proponowanych ćwiczeniach wprowadzających bramkarz ściśle współpracuje z zawodnikami z pola, wykonując zagranie w określonej sytuacji meczowej, zarówno wtedy gdy ani bramkarz, ani partnerzy nie znajdują się pod presją rywala, jak i wtedy, gdy ten rywal utrudnia rozegranie akcji. Jednocześnie bramkarz kształtuje umiejętności taktyczne i czysto techniczne, a także wykonuje pracę fizyczną, pracując nad poprawą swojej specyficznej dla tej pozycji kondycji piłkarskiej. Kolejne ćwiczenia to progresja poprzednich zadań. Bramkarz znajduje się w określonych sytuacjach meczowych w czasie gry, a później. Podobnie jak wcześniej kształtuje wszystkie cechy potrzebne w treningu techniczne, taktyczne oraz motoryczne. W dalszym ciągu treningu pole gry zostaje powiększone do rozmiaru / boiska. Najpierw gra przebiega 8 7, a w końcowej fazie 8 8. Fragmenty sytuacji meczowych FAZA zespoły zajmujące miejsca po przeciwnych stronach bramki. Ćwiczenie rozpoczyna bramkarz, zagrywając ręką piłkę po ziemi w kierunku pierwszego zawodnika z zespołu czerwonych. To jednocześnie sygnał do sprintu dla zawodnika z drugiego zespołu białych, którego zadaniem jest uniemożliwienie czerwonemu prowadzenia piłki i uderzenia na drugą z bramek. Czerwony po opanowaniu piłki powinien jak najszybciej przemieszczać się w kierunku drugiej z bramek, aby w jak najkrótszym czasie oddać. Nadmierna liczba kontaktów z piłką zwiększa szanse białego na odbiór piłki bądź zablokowanie strzału. n r / 0

4 Rola bramkarza: tym razem powinien ustawić się bliżej środka bramki, oceniać i podejmować decyzje czy i w którym momencie wyjść z bramki i skrócić kąt. Niezbędna jest stała komunikacja z obrońcą (białym). Rola bramkarza: jak najszybciej wyjść z bramki i skrócić kąt, zająć jak najbardziej korzystne miejsce i postawę, aby móc szybko zareagować na strzał lub próbę dryblingu rywala, komunikować się szybko z obrońcą (białym) moja, atakuj, spokojnie itp. Jeżeli bramkarz skutecznie interweniuje i znajdzie się w posiadaniu piłki, zawodnik biały natychmiast musi zająć odpowiednią pozycję do otrzymania podania od bramkarza i po zagraniu od niego atakować bramkę, z której zaczynano ćwiczenie. Czerwony staje się obrońcą. Jeśli biały nie zajmie dobrej pozycji do szybkiego ataku, bramkarz podaje mu piłkę do nogi, a ten poprzez drybling sam musi wytworzyć sobie dogodne miejsce i czas do oddania strzału. Obowiązuje przepis o spalonym! Boisko podzielone jest na części. Linię środka boiska wyznacza linia pola karnego. Do szybkiego ataku biały może wyjść tylko z własnej połowy! Po udanej interwencji bramkarza podobnie jak w poprzednim ćwiczeniu następuje zmiana ról pomiędzy czerwonym a białym, z tą tylko różnicą, że nie obowiązuje przepis o spalonym, a podanie od bramkarza powinno być tak precyzyjne, aby biały po zajęciu dogodnej pozycji do szybkiego ataku mógł oddać strzał na przeciwną bramkę bez przyjmowania piłki. FAZA Obrońcy znajdują się teraz bliżej bronionej przez siebie bramki i z boku atakującego. Podobnie jak w poprzednim przypadku, ćwiczenie rozpoczyna bramkarz, zagrywając ręką piłkę po ziemi w kierunku pierwszego zawodnika z zespołu czerwonych. Jego zadanie, podobnie jak broniącego, w tej fazie jest dokładnie takie samo jak w poprzednim ćwiczeniu. Tym razem atakujący ma ograniczone możliwości dryblingu i zmiany kierunku biegu, ustawienie obrońcy wymusza szybsze działania. Trener powinien zachęcić atakujących do przejęcia inicjatywy i wykonywania wszystkich czynności z maksymalną prędkością. FAZA zespoły zajmują teraz miejsca po tej samej stronie bramki. Podobnie jak w poprzednim przypadku, ćwiczenie rozpoczyna bramkarz, zagrywając ręką piłkę po ziemi w kierunku pierwszego zawodnika z zespołu czerwonych. Jego zadanie, podobnie jak broniącego, w tej fazie jest dokładnie takie samo jak w poprzednim ćwiczeniu, jednak działa pod większą i szybciej następującą presją. Musi zatem, wykorzystując swoją siłę, utrzymać jak najdłużej swoje ciało pomiędzy piłką a obrońcą. Rola bramkarza: tym razem powinien ustawić się twarzą w kierunku wyjściowej pozycji atakującego i w zależności od jego decyzji zmieniać swoje ustawienie i reagować czy i w którym momencie wyjść z bramki i skrócić kąt. Komunikacja z obrońcą (białym) i dyrygowanie jego poczynaniami jest niezbędne do skutecznego zneutralizowania ataku. Po udanej interwencji bramkarza podobnie jak w poprzednim ćwiczeniu następuje zmiana ról pomiędzy czerwonym a białym. Sposób rozegrania szybkiego ataku jest dowolny. Jeśli obrońca odbierze piłkę, może rozpocząć kontratak natychmiast samodzielnie. 6 n r / 0

5 FAZA Drużyny ustawione jak na grafice. Ćwiczenie jak w poprzednich przypadkach, rozpoczyna bramkarz, zagrywając ręką piłkę po ziemi w kierunku pierwszego zawodnika z zespołu czerwonych. Jego zadanie, podobnie jak broniącego, w tej fazie jest dokładanie takie samo jak w poprzednim ćwiczeniu. Atakujący decyduje się na walkę z obrońcą bądź jak najszybciej zmierza w kierunku bramki. Obrońca musi podjąć decyzję, jak daleko od bramki wywierać presję na rywala, w którym miejscu podejmować próbę odbioru piłki, pamiętając o przestrzeni pomiędzy nim a bramkarzem i bramką. Plac gry wyznaczony jak na grafice. Zawodnicy linii defensywnej (biali) w ścisłej współpracy z bramkarzem rozgrywają piłkę, a ich zadaniem jest doprowadzenie jej do jednego z partnerów znajdujących się na przeciwnej połowie boiska. Ich rywale (czerwoni) próbują odebrać piłkę i oddać w sytuacji. Jeśli natomiast obrońcy wypełnią swoje zadanie wtedy obaj biali kontynuują akcję w sytuacji przeciw czerwonym ustawionym wcześniej jak na grafice. Rola bramkarza: w trakcie ćwiczenia musi zmieniać swoje położenie. Musi również zachować nieustanną komunikację z obrońcą. Decyduje o skracaniu lub wydłużaniu dystansu pomiędzy nim a obrońcą, mając cały czas pod kontrolą tę przestrzeń i uwagę na poczynania atakującego. Zdolność gry nogą i interwencji poza polem karnym będą miały tu wielkie znaczenie. Po udanej interwencji bramkarza podobnie jak w poprzednich ćwiczeniach następuje zmiana ról pomiędzy czerwonym a białym. Sposób rozegrania szybkiego ataku jest dowolny. Jeśli obrońca odbierze piłkę, może rozpocząć kontratak natychmiast samodzielnie. Zawodnicy linii defensywnej (czerwoni) w ścisłej współpracy z bramkarzem rozgrywają piłkę, a ich zadaniem jest wykończenie akcji do jednej z bramek ustawionych jak na grafice. Kluczowym punktem gry jest zachowanie bocznych obrońców i ich współpraca z bramkarzem przy budowaniu akcji poprzez ich wejście w boczny sektor boiska. Gry Plac gry wyznaczony jak na grafice. Zawodnicy linii defensywnej (biali), w ścisłej współpracy z bramkarzem, rozgrywają piłkę, a ich zadaniem jest doprowadzenie jej do jednego z partnerów w bocznym sektorze boiska. Ich rywale (czerwoni) próbują odebrać piłkę i oddać w sytuacji. Jeśli natomiast obrońcy wypełnią swoje zadanie wtedy obaj boczni wraz z wspierającymi obrońcami kontynuują akcję w sytuacji przeciw czerwonym ustawionym wcześniej jak na grafice. n r / 0 7

6 aby środkowi nie zdołali dotknąć piłki. Jeżeli uda się zawodnikom zewnętrznym podać piłkę pomiędzy bramkarzami w środku, wówczas podanie liczymy za. Bramkarz po przechwycie zajmuje miejsce kolegi, który stracił piłkę. Kontynuacja i progres poprzedniej gry. Jak poprzednio, zawodnicy linii defensywnej (czerwoni), w ścisłej współpracy z bramkarzem, rozgrywają piłkę, a ich zadaniem jest wykończenie akcji do jednej z bramek ustawionych jak na grafice. Kluczowym punktem gry jest zachowanie bocznych obrońców i ich współpraca z bramkarzem przy budowaniu akcji poprzez ich wejście w boczny sektor boiska. Tam kontynuują akcję we współpracy z partnerami ustawionymi wcześniej przy bocznych liniach w sytuacji przeciw obrońcy ustawionemu jak na grafice albo wspomagani przez obu bocznych pomocników (ewentualnie środkowych obrońców) przeciw białym obrońcom ( ) bądź też wsparci zarówno przez pomocników, jak i obrońców w sytuacji. Odmiany, modyfikacje, zadania i rodzaj sytuacji meczowej zależą jedynie od inwencji i potrzeb szkoleniowych trenera. x x x Odmiana gry. Zadaniem zawodników na zewnątrz jest wymiana określonej liczby podań między sobą, tak aby środkowi nie zdołali dotknąć piłki. Środkowy po przechwycie, najszybciej jak to możliwe, oddaje strzał na bramkę bądź też gra z bramkarzem. Gra będąca kopalnią zabawy i śmiechu. bramkarze w dowolny, ustalony między sobą sposób, zgodnie z przepisami gry, bronią dostępu do bramki przeciw wszystkim swoim kolegom z zespołu. Zawodnicy z pola grają tylko w powietrzu i tylko na kontakt, a ich zadaniem jest oczywiście zdobycie bramki. x Formy zabawowe Odmiana gry. zawodników na zewnątrz. bramkarze w środku trzymają końce tyczki (lub koszulki), tworząc ruchomą bramkę. Zadaniem zawodników na zewnątrz jest wymiana określonej liczby podań między sobą, tak 8 n r / 0