Każda drużyna piłkarska powinna mieć w swoim składzie szczególną postać, Marek. Zub

Transkrypt

1 Fot. Arvistas Keras. Zalgiris Marek trener piłkarski z Licencją UEFA Pro obecnie trener litewskiego Zalgiris Wilno Zub Każda drużyna piłkarska powinna mieć w swoim składzie szczególną postać, pewien szczególny element, który stanowi podłoże jej funkcjonowania zarówno w fazie atakowania, jak i wtedy, kiedy zespół nie posiada piłki. Jeżeli porównujemy drużynę piłkarską do pewnej organizacji, to można powiedzieć, że jest on jej punktem kluczowym. W zależności od przyjętych priorytetów, o tym, kto stanowi ten fundamentalny element, może decydować wiele aspektów. Do najważniejszych należą: pozycja na boisku, poziom sportowy, osobowość oraz adekwatność z trenerską filozofią gry. Wysoki poziom sportowy i silna osobowość to cechy podstawowe i oczywiste charakteryzujące tę postać. O tym, jaką pozycję boiskową reprezentuje, decyduje najczęściej wizja gry trenera. 6 nr /0

2 Istota i znaczenie środkowego napastnika we współczesnej piłce nożnej Poniżej zostały przedstawione tylko niektóre aspekty taktyczno-techniczne dotyczące środkowego napastnika oraz przykłady najistotniejszych elementów, które powinny występować w treningu. Każdy z trenerów ma jednak swój punkt widzenia i dysponuje własnym warsztatem, dlatego priorytety w każdym przypadku mogą być inne. Warto zastanowić się również nad własnym stanem posiadania i spróbować opisać swoich napastników. Nakreślić ich charakterystykę i zadać sobie pytanie na jakich elementach można bazować aktualnie, nad czym pracować i jak możliwie w pełni ich wykorzystywać w kolejnych ligowych meczach? W takiej analizie najczęściej pojawia się pytanie, czy racjonalniej jest stosować taktykę z czy może z napastnikami. Nie zawsze ich liczba świadczy o sile ataku i zwiększa szansę na zdobycze bramkowe. Na kwestię napastników i ofensywy należy patrzeć zawsze przez pryzmat całości. Niemniej najbardziej istotną sprawą jest posiadanie określonej koncepcji, nad którą należy nieustannie pracować. Doskonalić ją i automatyzować w trakcie procesu szkolenia. Ważną sprawą jest stosowanie podczas zajęć nie tylko form ścisłych, ale przede wszystkim form fragmentów gry i gier szkolnych, dzięki którym trener w sposób najbardziej skuteczny może osiągnąć zamierzony cel. Biorąc pod uwagę współczesne oczekiwania związane ze stylem gry zespołu piłkarskiego, jego ofensywnym charakterem i dążeniem do zdobywania jak największej liczby bramek, idealną sytuacją wydaje się powierzenie tej roli centralnemu napastnikowi. Współczesne koncepcje taktyczne bazują najczęściej na grze z jednym środkowym atakującym, a więc tym bardziej tego typu wybór wydaje się uzasadniony. Analiza taktyczna i charakterystyka napastnika Grający na pozycji centralnego napastnika zawodnicy mogą reprezentować różny typ budowy i mieć różne walory motoryczne. Nie ma jednego, zdecydowanego modelu piłkarza na tę pozycję. Jego podstawową cechę stanowi natomiast zmysł do kreowania działań ofensywnych w strefie ataku i polu karnym przed bramką przeciwnika, jak również umiejętność zdobywania bramek. Istnieją środkowi napastnicy posiadający doskonałe warunki fizyczne, są silni i wysocy. Najczęściej zajmują szybko miejsce w centrum pola karnego gotowi do uderzania w kierunku bramki każdej pojawiającej się w ich zasięgu piłki. Określa się ich zazwyczaj szpica. Inny typ środkowego napastnika bazuje na innych możliwościach fizycznych, które związane są z jego mobilnością. Taki napastnik pełni zdecydowanie więcej ról w działaniach ofensywnych zespołu. Jest on kluczowym punktem w akcji w strefie ataku, a nie tylko jej ostatnim, kończącym ogniwem. Ten typ napastnika określany jest często jako punkt odniesienia w akcjach ofensywnych. Kolejny typ napastnika środkowego określany często potocznie lis pola karnego charakteryzuje się głównie inteligencją taktyczną, dzięki której potrafi znaleźć się w polu karnym i jego okolicach w najbardziej odpowiednim miejscu i czasie, aby skutecznie zagrozić bramce przeciwników. Następny rodzaj środkowego napastnika reprezentują piłkarze, którzy po wejściu w posiadanie piłki w strefie ataku wykorzystują swoją dynamikę w działaniu, szybkość i możliwości atletyczne w celu przedarcia się w strefę, skąd istnieje możliwość wykonania skutecznego uderzenia na bramkę lub umożliwienie wykonania tego partnerowi poprzez tak zwane ostatnie podanie. Istnieją również napastnicy, którzy w szczególny sposób, dzięki swojej ruchliwości, potrafią stwarzać odpowiednią przestrzeń do działań ofensywnych dla swoich pozostałych partnerów z ataku. Charakteryzuje ich najczęściej duża intuicja taktyczna oraz wysoki poziom zrozumienia istoty współdziałania i zależności działań na boisku. Oczywiście idealnym rozwiązaniem byłoby posiadanie środkowego napastnika łączącego wszystkie wymienione wyżej cechy. Jednak w naszej trenerskiej pracy mamy, nr /0 7

3 moim zdaniem, najczęściej do czynienia z napastnikami, którzy odpowiadają charakterystyce jednego z przytoczonych typów. Tylko czasami trafiają się tacy, którzy w pewnym stopniu łączą więcej cech. Z mojego punktu widzenia środkowy napastnik powinien przede wszystkim być doskonały w przyjęciu piłki (wszystkie aspekty: pod kryciem, bez krycia, rodzaje i różnorodność przyjęcia różnie podanych piłek) oraz umieć, w zależności od potrzeby taktycznej, utrzymać się przy niej. Drugi podstawowy wymóg to umiejętność i skuteczność gry w powietrzu. Różnorodność prowadzonych ataków, w tym taki, w którym kluczowym podaniem jest szybkie, długie, najczęściej wykonane górą z pominięciem linii środkowej, daje możliwość zaskoczenia przeciwnika. Ponadto bardzo często nie pozwala na odpowiednie zorganizowanie defensywy. Skuteczność w pojedynkach główkowych oparta na doskonałym timingu i technice gry głową jest również istotnym elementem w sytuacjach podbramkowych. Zdecydowanie pożądaną cechą jest również siła fizyczna niezbędna do działań w bezpośrednim kontakcie z przeciwnikiem oraz zmysł i umiejętność kreowania przestrzeni do gry w ataku dla partnerów. Podstawowe zadania napastnika w fazie posiadania piłki C B A Podstawowym elementem taktycznym w tego typu akcji jest ruch napastnika w kierunku posiadającego piłkę partnera. Kreuje to dalszą fazę działań w ataku Tworzenie możliwości rozegrania piłki w trójkącie (również na jeden kontakt) umożliwiające partnerom wejście w obronę przeciwnika. Pomocnik B podaje piłkę do wychodzącego w jej kierunku napastnika A. Ten oddaje ją bez przyjęcia z powrotem do B, który kieruje piłkę prostopadle do ścinającego w stronę bramki skrzydłowego C. Podstawowym elementem taktycznym w tego typu akcji jest ruch napastnika w kierunku posiadającego piłkę partnera. Kreuje to dalszą fazę działań w ataku. Odczytywanie i rozpoznawanie sytuacji trudnych, w których znajdują się partnerzy posiadający piłkę, i tworzenie im opcji do jej podania poprzez wyjście na pozycję ułatwiającą podanie. Ta sama tendencja działań powinna pojawiać się wówczas, kiedy nasz zespół znajduje się pod pressingiem przeciwnika, a odzyskujący piłkę obrońcy mają bardzo mało czasu i możliwości na decyzję związaną z wykonaniem podania. Dążenie do tworzenia sytuacji umożliwiających partnerom grającym skrajnie przy liniach bocznych wejście do środka i atakowanie przestrzeni w centrum strefy ataku. Utrzymywanie pozycji stanowiącej punkt odniesienia dla pozostałych partnerów, szczególnie obrońców i pomocników, ułatwiającej kierowanie gry w stronę bramki przeciwnika. Niezwykle ważne, kiedy partnerzy zmuszeni są do gry długim podaniem. 8 nr /0

4 Wyjście napastnika w kierunku posiadającego piłkę partnera zmniejsza ryzyko ponownej utraty piłki. Poruszanie się zgodnie z zasadami i przyjętym założeniami w celu kreowania przestrzeni do gry ofensywnej pozostałym partnerom z zespołu. Istota wygrywania bezpośrednich pojedynków z obrońcami pozwala na zakończenie akcji uderzeniem w kierunku bramki albo wykreowanie pozycji do uderzenia dla partnera (asysta). B D C Zdecydowane wyjście napastnika w kierunku posiadającego piłkę partnera, wyraźne zaproponowanie się do podania, bardzo ułatwia grę obrońcy i znacznie zmniejsza ryzyko ponownej utraty piłki A Podstawowe zadania napastnika w fazie defensywnej B A Utrudnianie przeciwnikowi zamierzonego sposobu rozegrania piłki w obronie nr /0 9

5 Znajomość zasad stosowania pressingu. Kluczowa rola w zakładaniu pressingu na połowie przeciwnika. W tym również podwajania krycia najczęściej bocznych obrońców i defensywnego pomocnika. Utrzymywanie zwartości ustawienia w defensywie. Jeżeli nie powiedzie się istotne zakłócenie i przerwanie rozegrania piłki w strefie obrony przeciwnika i znajdzie się ona w strefie środkowej, napastnik przede wszystkim powinien dążyć do utrzymywania zwartości ustawienia w zespole, a jeżeli to możliwe, dążyć do przyjęcia pozycji za linią piłki Przykłady ćwiczeń kształtujących najbardziej typowe umiejętności techniczno-taktyczne napastnika Ćwiczenie Ustawienie jak na rysunku; trener z piłkami; 4 chorągiewki (małe bramki) wyznaczające cztery kierunki podań. Napastnik wykonując ruch w kierunku podanej piłki, kieruje ją w określone miejsce 4 Trener, uderzając piłkę, podaje numer (lub kolor jeżeli nim oznaczone są kierunki) 0 nr /0

6 Przykłady ćwiczeń Warianty: zpodanie dołem lub górą. znapastnik kieruje piłkę w określonym kierunku, mając do dyspozycji najpierw, a potem kontakt. Uwagi: zkoordynacja pomiędzy momentem podania, jego siłą, kierunkiem i wysokością a wyjściem w kierunku piłki (strzałka czerwona). zjakość podania piłki w określony sektor (cel zagrania, sprowadzenie jej na podłoże pozwalające na natychmiastowe podjęcie dalszych działań przez kolejnego z partnerów); nie tylko sam kierunek jest ważny, ale również to, co dzieje się z piłką (czy jest w górze, kozłuje czy znajduje się na podłożu?). zćwiczenie najpierw w formie ścisłej, potem z biernym obrońcą aż do fragmentów gry rozpoczynających się od ustawienia wyjściowego oraz innych form ćwiczeń zadaniowych. Ćwiczenie Ustawienie jak na rysunku poniżej; trener z piłkami; 4 małe bramki wykonane z chorągiewek lub pachołków wyznaczające cztery kierunki podań; skrzydłowi ustawieni na linii środkowej boiska. Skrzydłowy w momencie uderzenia piłki przez trenera rozpoczyna ruch wzdłuż linii bocznej boiska. W zależności od jakości podania istnieją możliwości otrzymania piłki od napastnika szybciej lub później. Skrzydłowy przyjmuje piłkę w pełnym biegu i wyprowadza Trener uderza piłkę w kierunku wychodzącego do podania napastnika Warianty: zpodanie dołem lub górą. znapastnik kieruje piłkę w określonym kierunku mając do dyspozycji najpierw a potem kontakt. Uwagi: zkoordynacja pomiędzy momentem podania (), jego siłą, kierunkiem i wysokością a wyjściem w kierunku piłki najpierw napastnika, a potem jakością podania () do włączającego się z boku skrzydłowego () jest kluczowym zadaniem i celem do osiągnięcia w ćwiczeniu. zjakość podania piłki w określony sektor (cel zagrania, sprowadzenie jej na podłoże, pozwalające na natychmiastowe podjęcie dalszych działań przez skrzydłowego); nie tylko sam kierunek jest ważny, ale również to, co dzieje się z piłką (czy jest w górze, kozłuje czy znajduje się na podłożu?). zćwiczenie najpierw w formie ścisłej, potem z biernym obrońcą, aż do fragmentów gry rozpoczynających się od ustawienia wyjściowego oraz innych form ćwiczeń zadaniowych. nr /0

7 Ćwiczenie Ustawienie jak na rysunku; trener lub środkowy obrońca z piłkami; 4 małe bramki wykonane z chorągiewek lub pachołków wyznaczające 4 kierunki podań; skrzydłowi ustawieni na linii środkowej boiska; napastnik w centrum boiska, napastnik w okolicy pola karnego. Skrzydłowy w momencie uderzenia piłki przez trenera rozpoczyna ruch wzdłuż linii bocznej boiska; w zależności od jakości podania istnieją możliwości otrzymania piłki od napastnika (szybciej lub później przez pierwszą lub drugą bramkę). Jeżeli przez pierwszą, to po przyjęciu drybluje w kierunku linii końcowej i w pełnym biegu dośrodkowuje do drugiego napastnika, który uderza na bramkę. Jeżeli piłka podana od pierwszego napastnika przechodzi przez dalszą bramkę, wówczas skrzydłowy dośrodkowuje bez przyjęcia bądź maksymalnie w drugim kontakcie z piłką 5 4 Trener uderza piłkę w kierunku wychodzącego do podania pierwszego napastnika Uwagi: zkoordynacja wszystkich działań (ruchowych piłkarzy oraz piłki) w czasie odnosząca się do jakości w operowaniu piłką jest kwestią kluczową. Kiedy rozpocząć ruch, w jakim tempie, kiedy przyspieszyć, a kiedy zwolnić to sprawy najważniejsze, na które bezwzględnie należy zwracać uwagę. Sama geometria ćwiczenia nie jest najważniejsza, lecz jakość działań i koordynacja w czasie. zjakość podania piłki w określony sektor (cel zagrania, sprowadzenie jej na podłoże pozwalające na natychmiastowe podjęcie dalszych działań przez skrzydłowego); nie tylko sam kierunek jest ważny, ale również to, co dzieje się z piłką (czy jest w górze, kozłuje czy znajduje się na podłożu?). Sama geometria ćwiczenia nie jest najważniejsza, lecz jakość działań i koordynacja w czasie. zćwiczenie najpierw w formie ścisłej, potem z biernym obrońcą (w jednej lub obu strefach działania napastnika) aż do fragmentów gry rozpoczynających się od ustawienia wyjściowego oraz innych form ćwiczeń zadaniowych. nr /0

8 Przykłady ćwiczeń Ćwiczenie 4 Ustawienie jak na rysunku; z bramkarzami w bramkach, boisko o wymiarach 0 m 0 m; gra podanie, uderzenie na bramkę głową. Po otrzymaniu piłki od bramkarza pierwszy zawodnik odgrywa ją do kolejnego partnera, którego celem jest uderzenie głową na bramkę. Kiedy piłka upadnie na ziemię, następuje jej strata. Grę rozpoczyna wyrzutem bramkarz drużyny przeciwnej Bramkarz podaje ręką piłkę na głowę do jednego z partnerów Warianty: zgra jak poprzednio, ale możliwość zdobycia bramki uderzeniem nogą z powietrza. zgra dowolna bramka zdobywana uderzeniem z powietrza (głową lub nogą). Ćwiczenie 5 Fragment gry oraz Boisko: szerokość pola karnego 5 m. Długość boiska podzielona na trzy strefy A, B, C. Bramkarz w bramce. Wykonanie : napastnik z kryjącym go obrońcą wykonuje serię działań polegających na uwolnieniu się od krycia, wyjścia do podania do strefy B i zakończeniu działania uderzeniem na bramkę w sytuacji z obrońcą B C A Wykonanie : napastnik z kryjącym go obrońcą wykonuje serię działań polegających na uwolnieniu się od krycia, wyjścia do podania do strefy B. Podający partner włącza się do działania. Zakończenie akcji z zachowaniem przepisu o pozycji spalonej nr /0