Wszystkie prezentowane informacje są wyłącznie spostrzeżeniami autora i nie mogą być wiązane z konkretną sytuacją jakiejkolwiek instytucji finansowej

Transkrypt

1 RYNEK PIENIĘŻNY W CZASACH KRYZYSU FINANSOWEGO KRAKÓW 06/05/09 Julian Wasik Dealer Rynku Pieniężnego ACI DIPLOMA ACI OPERATIONS ACI DEALER PRMIA, Professional Risk Manager AIMS Certified Islamic Banker julian.wasik@bph.pl Wszystkie prezentowane informacje są wyłącznie spostrzeżeniami autora i nie mogą być wiązane z konkretną sytuacją jakiejkolwiek instytucji finansowej

2 Działalność skarbowa banku podstawy Rynek pieniężny, główne zadania SPIS TREŚCI Kryzys bankowy, zmiany w strukturach aktywów banków 7-9 Krótkoterminowa płynność banków w PLN Płynność banków strefy EURO w walucie EUR 16 Działania ECB wspomagające płynność w walutach obcych 17 Działania NBP wspomagające płynnośc w walutach obcych 18 Podsumowanie co można zmienić

3 Dowolna transakcja zawarta w banku ulega agregacji według klasyfikacji produktowych. W wyniku wewnętrznych procesów następuje dezagregacja ryzyk wynikających z zawartej transakcji oraz transfer ryzyk do jednostek nimi zarządzającymi. Ryzyko płynności Ryzyko stopy procentowe Ryzyko walutowe Inne ryzyka rynkowe np. zmian cen surowców DZIAŁALNOŚĆ SKARBOWA BANKU PODSTAWYI Ryzyko krótkoterminowe Ryzyko długoterminowe Ryzyko liniowe Ryzyko nieliniowe 3

4 Sekcja rynków pieniężnych Departament Skarbu, jednostki główne (bez jednostek wsparcia i jednostek nadzorujących) Sekcja krótkiej lub sekcja długiej stopy procentowej Sekcja rynków FX Sekcja rynków surowcowych DZIAŁALNOŚĆ SKARBOWA BANKU PODSTAWY II Ryzyko krótkoterminowe Ryzyko długoterminowe Ryzyko liniowe Ryzyko nieliniowe 4

5 Zawieranie transakcji FX- SWAP oraz transakcji lokacyjnych, transakcji zabezpieczających ryzyko stopy procentowej Uczestnictwo w przetargach bonów skarbowych (MIFIN) oraz bonów pieniężnych (NBP) Ciągły kontakt z brokerami rynku pieniężnego oraz z innymi uczestnikami rynku Zarządzanie płynnością banku w PLN oraz walutach obcych wynikających z przepływów finansowych w banku position keeping Uczestnictwo w fixingach WIBOR oraz POLONIA Kwotowanie cen dealerom sales oraz innym sekcjom międzybankowym(obligacji, rynek spot, rynek opcji) Utrzymywanie rezerwy obowiązkowej w PLN Estymacja zagregowanych przyszłych przepływów pieniężnych banku, podejmowanie działań minimalizujących ryzyko płynności Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej powstałym w wyniku codziennej działalności RYNEK PIENIĘŻNY GŁÓWNE ZADANIA I Konsultacje z ryzykiem kredytowym w zakresie limitów kredytowych oraz potrzeb limitowych departamentu skarbu Konsultacje z ryzykiem rynkowym w zakresie limitów ryzyka rynkowego oraz potrzeb limitowych departamentu skarbu Komentarze, analizy, rekomendacje wewnętrzne, codzienne raporty wyniku i raporty ryzyk 5

6 Płynność banku, zarządzanie płynnością Transakcje depozytowe oraz lokacyjne Transakcje FX-SWAP (wymiana walut na termin <=2 lat) Transakcje BASIS-SWAP (wymiana walut na termin >=1 rok) Instrumenty finansowe o krótkim terminie zapadalności (bony skarbowe) Instrumenty otwartego rynku, OMO NBP Ryzyko stopy procentowej, zarządzanie ryzykiem stopy procentowej Transakcje OIS (overnight indexed swap) Transakcje FRA, (forward rate agreements) Transakcje IRS, (interest rate swaps) Dochodowość Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej i walutowym RYNEK PIENIĘŻNY GŁÓWNE ZADANIA II Płynność banku, baza kapitałowa banku 6

7 Sierpień 2007 Etap ciągły Kryzys na rynku amerykańskich nieruchomości wywołany niskimi stopami procentowymi w przeszłości oraz deregulacją działalności firm inwestycyjnych, sierpień 2007 Wzrost ryzyka kredytowego, a następnie ryzyka rynkowego w kontaktach z bankami amerykańskimi oraz londyńskimi Default Lehman Brothers, wrzesień 2008 Gwałtowny wzrost ryzyka kredytowego oraz ryzyka rynkowego na rynku międzybankowym Upłynnianie aktywów inwestorów zagranicznych, Wrzesień 2008 Ryzyko płynności najważniejsze IV kwartał 2008 Odreagowanie Odpływ kapitałów z krajów emerging markets, odpływ walut z rynków lokalnych, IV kwartał 2008 Niechęć do przedłużania, rolowania istniejących należności zagranicznych instytucji finansowych do banków krajów emerging markets (np. 5 letnia pożyczka EUR, versus lokata PLN). Nowa rzeczywistość prowadzenia biznesu Konieczność przeszacowania długoterminowych strategii Zmiana profilów dochodowości Poszukiwanie źródeł finansowania KRYZYS BANKOWY, ZMIANY W STRUKTURACH AKTYWÓW BANKÓW I 7

8 Aktywa Aktywa finansowe, kredyty, portfele papierów wartościowych Aktywa niefinansowe, np. rzeczowe aktywa trwałe Pasywa Zobowiązania finansowe do klientów, banków, NBP Baza kapitałowa Aktywa Pasywa Zobowiązania finansowe do klientów, banków, NBP KRYZYS BANKOWY, ZMIANY W STRUKTURACH AKTYWÓW BANKÓW II 8

9 Zaufanie Preferencja płynności Aktywa denominowane w walutach obcych Wymogi kapitałowe Spadek zaufania pomiędzy uczestnikami rynku Rewizja, problem z wyznaczeniem wartości godziwej posiadanych, lewarowanych aktywów Odwrót kapitałów zagranicznych z rejonów emerging markets celem upłynnienia posiadanych aktywów w obawie przed rosnącym ryzykiem kredytowym oraz ryzykiem płynności Samospełniająca się przepowiednia Osłabnięcie walut emerging markets, przy aktywach denominowanych w głównych walutach obcych (CHF, USD, EUR) Nawet przy braku dynamicznej akcji kredytowej, nastąpił po przeliczeniu na waluty krajowe wzrost wartości aktywów denominowanych w walutach obcych Jednocześnie w wyniku odpisów z tytułu instrumentów finansowych uszczupleniu uległa baza kapitałowa Spadek współczynników wypłacalności wielu banków w regionie w okolice lub poniżej 8% (BAZYLEA II) KRYZYS BANKOWY, ZMIANY W STRUKTURACH AKTYWÓW BANKÓW III 9

10 Stan na rachunkach banków w NBP 23/04/09 Wyniki przetargu bonów pieniężnych 24/04/09 Przetarg bonów pieniężnych NBP, piątek 24/04/09 10:45 12:00 Niedopłynność systemu??? Nadpłynność systemu??? KRÓTKOTERMINOWA PŁYNNOŚĆ BANKÓW W PLNI 10

11 1. Stan na rachunkach banków w NBP 23,4 Stan na depozycie banków w NBP (lokata O/N w NBP) 0,8 Zapadające 7-dniowe bony pieniężne 16,2 Nowa emisja bonów pieniężnych -19,5 Szacowany średni stan na rachunkach banków w NBP do kolejnej emisji bonów pieniężnych Szacowany średni stan na rachunkach banków w NBP do kolejnej emisji bonów pieniężnych Średni stan na rachunkach potrzebny do krótkoterminowej równowagi na rynku pieniężnym 20,9 20,9-19,5 2. Krótkoterminowa płynność/nadpłynność 1,4 Stan na rachunkach banków w NBP 23,4 Stan na depozycie banków w NBP (lokata O/N w NBP) 0,8 Zapadające 7-dniowe bony pieniężne 16,2 Rezerwa obowiązkowa w okresie -22,6 3. Rzeczywista kwota do dyspozycji banków (ponad rezerwę obowiązkową) 17,8 KRÓTKOTERMINOWA PŁYNNOŚĆ BANKÓW W PLNII Rzeczywista kwota do dyspozycji banków (ponad rezerwę obowiązkową) 17,8 Suma środków z transakcji REPO NBP (pożyczonych przez banki od NBP, pod zastaw papierów -14,9 4. Miara autonomicznej płynności sektora 2,9 Dane w mld PLN, stan na 24/4/09 11

12 Wzrosrt ryzyka kredytowego w systemie spowodował spadek obrotów na POLONII a wzrost obrotu w transakcjach REPO/SBB Ciągłe utrzymywanie się krótkoterminowej nadpłynności powoduje utrzymywanie się krótkiego końca krzywej poniżej stawki referencyjnej Wartość obrotów POLONIA (w mln PLN) KRÓTKOTERMINOWA PŁYNNOŚĆ BANKÓW W PLN III 12

13 Kontrowersje wśród ekonomistów i analityków, powoduje kwestia popytu na bony pienieżne Wyniki przetargu bonów pieniężnych 24/04/09 W przypadku niskiej, ograniczonej podaży bonów pieniężnych w sytuacji gdy jest ona niższa niż szacowany popyt, chcąc ulokować w bonach 3 mld PLN, należy złożyć w NBP chęć nabycia np. 3,5 lub 5 mld PLN, ze względu na redukcje pro-rata. W przypadku ograniczonej podaży bonów pienieżnych, na przetargu można nabyć mniej bonów piniężnych niż się w rzeczywistości potrzebuje, lub więcej KRÓTKOTERMINOWA PŁYNNOŚĆ BANKÓW PLN IV 13

14 Często widoczne są postulaty mające na celu obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej z obecnych 3,5% Stan na rachunkach banków w NBP 23/04/09 Obniżenie rezerwy obowiązkowej o każde 0,5 pkt procentowego powoduje wzrost krótkoterminowej płynności w sektorze o ~3,2 mld PLN. Obniżenie stawki rezerwy obowiązkowej musi przebiegać w małych krokach maks. 0,5 pkt. KRÓTKOTERMINOWA PŁYNNOŚĆ BANKÓW PLN V 14

15 Preferencja płynności strukturalnej Ryzyko refinansowania Ryzyko kredytowe Wzmożone akcje depozytowe wśród klientów detalicznych oraz korporacyjnych Znaczne różnice pomiędzy stawkami płaconymi klientom a stawkami rentowności papierów skarbowych Problem znaczenia pieniądza Konieczność zmiany oceny oraz zmiany kryteriów dochodowości oferowanych produktów kryteria opłacalności Zwiększona kontrola sekcji rynków pieniężnych nad innymi jednostkami inwestycyjnymi banków w zakresie możliwości finansowania pozycji danych jednostek Problem rzadkości pieniądza Zbyt gwałtowny wzrost awersji do ryzyka w jednostkach banków odpowiedzialnych za zarządzanie ryzykiem kredytowym, blokowanie limitów kredytowych Zarządzanie ryzykiem a unikanie ryzyka nieprzemyślane decyzje zwiększające ryzyko płynności oraz ryzyko refinansowania Centralizacja procesu w procesie przyznawania limitów kredytowych PODSUMOWANIE KRÓTKOTERMINOWA PŁYNNOŚĆ BANKÓW PLN- Ryzyko rynkowe i limity rynkowe Brak integracji pomiędzy procesami zarządzania ryzykiem kredytowym oraz ryzykiem rynkowym w bankach Niedostosowanie limitów rynkowych przy wzrastających zmiennościach we wszystkich sektorach rynku 15

16 Płynność strefy EURO Trwała niedopłynność przed kryzysem Wzrost operacji zasilających w płynność w okresie kryzysu o ~60% z ~400 mld EUR do ~680 mld EUR Przetrzymywanie na rachunkach w ECB środków przewyższających rezerwę obowiązkową ~220 mld EUR Rynek pieniężny strefy EUR Kumulacja płynności w krótkim terminie ECB pożycza bankom środki na 1W-6M Ze względu na ryzyko płynności oraz ryzyko kredytowe skala zawierania transakcji na terminy >=1M na rynku jest znikoma w stosunku do zaalokowanych środków Środki do dyspozycji banków w strefie EURO, ponad rezerwę obowiązkową Rezerwa obowiązkowa strefy EURO Niezapadłe transakcje zasilające ECB w płynność EUR, 17/04/09 PŁYNNOŚĆ BANKÓW STREFYEURO EURO W WALUCIEEUR 16

17 Płynność w USD 3M transakcja typu Term Auction Facility (TAF), aukcja w ostatni wtorek miesiąca, T+2, zainteresowanie, mld USD, pełna alokacja 1W transakcja typu TAF, aukcja w każdą środę, T+1, zainteresowanie, mld USD, pełna alokacja Transakcje ad-hoc 1M oraz FX- SWAP Płynność w CHF 1W transakcja FX-SWAP, EURCHF, aukcja w każdy poniedziałek, T+1, na ofercie równowartość 25 mld EUR, BID/COVER > 1,5 Niezapadłe transakcje banków strefy EURO w ramach wspomagania płynności banków w USD Niezapadłe transakcje banków strefy EURO w ramach wspomagania płynności banków w CHF 17 OBCYCH DZIAŁANIA ECB WSPOMAGAJĄCE PŁYNNOŚĆ W WALUTACH

18 Płynność w CHF 1W, transakcja FX-SWAP, CHFPLN Aukcja w każdy poniedziałek, T+2 NBP pozyskuje CHF od SNB w FX- SWAP, EURCHF Wykorzystanie mln CHF Wyniki jawne Słabe warunki rynkowe, polityka last resort Płynność w EUR, USD 1W, transakcja FX-SWAP, EURPLN, USDPLN Aukcja w każdy poniedziałek, T+2 Wyniki jawne dla EURPLN, niejawne dla USDPLN Płynność dostarczana z rezerw walutowych NBP Słabe warunki rynkowe, polityka last resort Informacje o operacjach NBP w ramach działań płynności sektora Wynik aukcji FX-SWAP NBP, CHFPLN, 20/04/09 18 OBCYCH DZIAŁANIA NBP WSPOMAGAJĄCE PŁYNNOŚC W WALUTACH

19 Pakiet zaufania NBP Adekwatność kapitałowa Zrezygnowanie z odstraszającej nazwy Pakietu zaufania Włączenie transakcji repo PLN z Pakietu zaufania do Założeń Polityki Pieniężnej NBP do grona instrumentów standardowych, na równi z bonami pieniężnymi Rezygnacja z zasad ograniczających migracje walut obcych pozyskanych od NBP w systemie Modyfikacja harmonogramu standardowych operacji OMO w postaci wprowadzenia poza 7-dniowymi operacjami absorbującymi, 1- dniowych operacji absorbujących Obniżenie rezerwy obowiązkowej w systemie Zmiana zasad zawierania transakcji FX-SWAP z NBP Pierwszym objawem kryzysu bankowego były utrudnienia w zarządzaniu płynnością banków Drugim objawem kryzysu bankowego następnie zwielokrotnionym przez kryzys gospodarczy był wzrost wymogów kapitałowych dla banków oraz spadek współczynników wypłacalności Modyfikacja wag ryzyka ekspozycji do banków Preferencja nadzoru w zakresie zaciągania przez banki zobowiązań podporządkowanych PODSUMOWANIE CO NALEŻY ZMIENIĆ I 19

20 Zarządzanie ryzykiem Konieczność przejścia z procesu unikania ryzyka do zarządzania ryzykiem Określenie przez nadzór kryteriów promujących uczestników systemu za zarządzanie ryzykiem, nie unikanie ryzyka Nowe podejście do zarządzania ryzykiem płynności Nowa polityka informacyjna wewnątrz instytucji finansowych zrozumienie zasad zarządzania ryzykiem przez pracowników, odejście od zaawansowanych modeli statystycznych i ekonometrycznych zrozumiałych przez ograniczone grono PODSUMOWANIE CO NALEŻY ZMIENIĆ II Polityka informacyjna Ważenie słów Wielowymiarowa analiza podejmowanych działań oraz publikowanych danych NBP, KNF, MIFIN 20