intelektualną (IP) w uczelni i Dr Dariusz Trzmielak

Transkrypt

1 Strategie zarządzania własnością intelektualną (IP) w uczelni i przedsiębiorstwie Dr Dariusz Trzmielak

2 Efektywność innowacyjna firm i regionu Udział zatrudnionych w kreatywnych zawodach Efektywność Zatrudnienie w sektorze high-tech do ogólnego zatrudnienia- Tech Pole index Patenty na głowę mieszkańca

3

4 Formy własności intelektualnej i jej składniki Forma własności intelektualnej Patenty Prawa autorskie Wzory zarejestrowane Informacje poufne Domeny Materiał biologiczny Składniki własności intelektualnej Urządzenia przemysłowe, medyczne, elektryczne, elektroniczne, budowlane; Procesy produkcyjne, wytwórcze, użytkowe; Produkty ; Programy komputerowe; Źródła kodów i obiekty kodów; Elementy multimedialne, prezentacje, animacje, rysunki graficzne; Bazy danych, podręczniki, broszury, arkusze, wzorce graficzne; Materiały promocyjne, informacyjne, reklamowe; Rysunki techniczne; Produkty elektryczne i elektroniczne Informacje handlowe o klientach, rynkach; dokumentacja do procesów produkcji, dokumentacja do realizowanych projektów; Nazwy Szczepy bakterii, rodzaje roślin

5

6 Wartość IP dla przedsiębiorstwa Występuje gdy: będą chronione odpowiednie z punktu widzenia konkurencyjności jej składniki, gdy będzie chroniona w odpowiednim czasie, gdy rynek będzie postrzegał, korzyści z chronionych rozwiązań

7 Analiza własności intelektualnej (IP) Dotyczy: 1. unikalności cech własności intelektualnej (np. nowego rozwiązania); 2. kluczowych korzyści oferowanych rynkowi; 3. potencjalnego rynku dla własności intelektualnej; 4. obecnych i przyszłych zasobów umożliwiających zastąpienia nowej technologii lub nowego produktu; 5. organizacji, której będzie dotyczyć ochrona własności intelektualnej;

8 Analiza własności intelektualnej (IP) Dotyczy: 6. relacji właścicieli własności intelektualnych i organizacji, której kompetencje opierają się na danej własności intelektualnej; 7. zasobów ludzkich, finansowych, rzeczowych (laboratoryjnych); 8. sposobu transferu technologii i wiedzy na rynek lub innych podmiotów; 9. modelu biznesowego do konkurowania w kontekście reakcji na przyjętą strategię ochrony własności intelektualnej.

9 Kiedy wykorzystywać IP By: utworzyć pozycję monopolistyczną firmy; zablokować konkurencyjne technologie, produkty; zwiększyć dochód firmy; ułatwić egzekucje praw do własności intelektualnej; zmniejszyć ryzyko inwestycyjne; zwiększyć atrakcyjność inwestycyjną; wykreować wizerunek przedsiębiorstwa; zwiększyć ceny technologii lub produktów; zwiększyć udział przedsiębiorstwa w sprzedaży rynku; zwiększyć postrzeganie jakość technologii i produktu; zwiększyć kontrolę firmy nad informacjami wypływającymi;

10 Procedura zgłoszenia do ochrony własności przemysłowej rozpoczyna się : istniejących podstaw do uzyskania ochrony, konieczności formalnej ochrony, niezbędnej formy ochrony, możliwości finansowych utrzymania ochrony na geograficznych rynkach docelowych, możliwości finansowych egzekwowania uzyskanej ochrony, skuteczności egzekwowania uzyskanej ochrony, kosztów utrzymania i egzekwowania ochrony w odniesieniu do zysku z wdrażania nowego rozwiązania

11

12 Strategie transferu wyników badań i technologii Joint venture Strategie rozwojowe Strategie wdrażania własności intelektualnej Alianse strategiczne Strategie licencjonowania Strategie Start-up

13

14 Preinkubator Inkubator Wdrożenie Uczelnaine centrum innowacji I transferu technologii Badania aplikacyjne Badania podstawowe Rzecznik patentowy Współpraca Strategia IP Aplikacja i realizacja grantu Projekt badawczy Ocena, sprzedaż wyników badań Przygotowanie licencji Umowy know-how Współpraca z przemysłem

15 Badania aplikacyjne Badania podstawowe Rzecznik patentowy Współpraca Strategia IP Aplikacja o grant Projekt badawczy Wycena IP Przygotowanie umowy wniesienia aportu Uczelnaine centrum innowacji I transferu technologii (dział rektoratu) Wniesienie aportu do spółki uczelnianej Wdrożenie/ wniesienie udziału do spółki

16

17 Proces komercjalizacji 1. Uświadomienie wartości innowacji (potencjału) 3. Inkubacja zdefiniowanie źródeł dla komercjalizacji 5. Wprowadzenie rozwój konkurencyjności produktu 7. Promocja technologii, i produktu adopcja 9. Utrzymanie komercjalizacja 2. Wspieranie zainteresowanie i akceptacja 4. Wspieranie przygotowanie zasobów Promocja 6. Wspieranie ukształtowanie rynku 8. Wspieranie poszukiwanie komplementarnych zasobów Źródło: V. K. Jolly, Commercializing New Technologies. Getting from Mind to Market, Harvard Business School Press, Boston 2001, s. 4.

18 Jak transferować IP? Bez: wskazania problemu jaki rozwiązuje inowacja, właściwej grupy docelowej Selektywnie ŚĆIŚLE TAJNE Bez: strategii Ochrony WI i transferu, znajomości etapu procesu komercjalizacji

19 Komercjalizacja a własność intelektualna Komercjalizacja pomaga wybrać ścieżkę transferu technologii 1. Licencję 2. założenie własnej firmy

20 Komercjalizacja a własność intelektualna Wspiera lub zapewnia przygotowanie strategii ochrony własności intelektualnej Charakteryzuje dalsze kroki przy tworzeniu prototypu lub wprowadzaniu wyników badań na rynku, Pomaga oszacować potencjalnych rynek i określić kluczowe etapy od pomysłu do wejścia technologii na rynek, Wycenia wartość licencji, opłat stałych lub aportu wnoszonego do spółki, Pomaga w podpisaniu umowy dotyczącej praw majątkowych oraz określa warunki umowy licencyjnej, Poszukuje licencjobiorcy lub pomaga w założeniu tzw. firmy odpryskowej (firmy akademickiej), Pomaga zidentyfikować źródła finansowania

21 Strategie ochrony własności intelektualnej strategie jawne i niejawne; oparte o sprzedaż własnych zasobów intelektualnych lub/i pozyskanie zasobów zewnętrznych.

22 Zasoby komplementarne Słaba dostępność Bardzo dobra dostępność Zasoby technologiczne organizacji S i l n e S ł ab e Nabycie zasobów Strategiczne Allianse Joint Venture Sprzedaż licencji Ofensywna strategia kooperacji i uzupełniania zasobów, Strategia wyprzedaży zasobów Strategia samodzielnego wdrażania technologii I sprzedaży produktów Zakup technologii Zakup licencji Strategiczne alianse Joint Venture Defensywna strategia kooperacji

23 Obszary działalności firmy by wzmocnić jej zasoby 1. zasoby finansowe; dostęp do kapitału, 2. zasoby rynkowe; relacje z rynkiem docelowym, komunikacja z adresariuszami technologii, znajomość rynku konkurencji, 3. zasoby strukturalne; laboratoria, sprzęt, system ochrony własności intelektualnej, wprowadzone procesy, 4. zasoby ludzkie; doświadczenie pracowników, umiejętności w rozwoju technologii i komercjalizacji, mobilność, podatność na rutynę i zmiany, 5. zasoby intelektualne, wiedza, patenty, znaki towarowe i handlowe, licencje, 6. zasoby społeczne; sieć współpracy, kultura przedsiębiorczości i innowacyjności, reputacja.

24 Metody pozyskiwania innowacji przez przedsiębiorców zakup licencji, know-how, joint venture, finansowanie części badań, współpraca firmy z sektorem naukowym i badawczorozwojowym

25 Kupno-udzielenie licencji, know-how Transakcyjną wartość własności intelektualnej mogą stanowić: prawo do patentu, know-how; transfer technologii - know-why dokumentacja związana z technologią (opis procesów, wyniki badań) dostęp do ekspertów jednostki naukowo badawczej, którzy mogą doradzać we wdrożeniu technologii lub pracować u nabywcy technologii ; prawo do urządzeń wykorzystywanych w fazie B+R; gwarancje, że patent lub inna własność intelektualna istnieje i nie narusza praw osób trzecich; prawo do reprezentowania jednostki badawczej w przypadku, kiedy wyniki badań lub patent związane są również z inną działalnością naukową lub innymi badaniami, które mogą być skomercjalizowane lub z których mogą wynikać prawa własności intelektualnej.

26 Strategie licencjonowania Licencja Sprzedaży Zakupu Połączenia zasobów

27 Strategie licencjonowania cross licensing (połączenia) Cross-licensing jest najbardziej skuteczny w sytuacji, gdy istnieje duża liczba patentów związanych z jednym produktem, których właścicielami jest wiele organizacji. Połączenie własności intelektualnych zmniejsza ryzyko naruszania praw do patentu, zmniejsza również koszty transakcyjne i uczenia się. Licencja pozwala licencjodawcy, jednocześnie na posiadanie kontroli nad wykorzystaniem własności intelektualnej przy wykorzystaniu zasobów innych podmiotów

28 Kategorie licencji technologicznych w oparciu o współpracę naukową Istnieje współpraca pomiędzy jednostką naukowo-badawczą a przedsiębiorcą i naukowcy mają prawa do wyników prac badawczo rozwojowych. Jednostki naukowe posiadają patent, zgłoszenie patentowe oraz inne wyniki badań, które mogą być wartościowe dla przedsiębiorcy. Jednostka naukowa poszukuje partnera biznesowego, który dostarczy pewne zasoby, jak: dostęp do rynku, pieniądze na badania, koncepcje nowej technologii lub produktu, marketing itd. dla dalszych prac badawczych. Jednostka naukowa posiada zespół, który bazując na wynikach badań dokonanych w ramach prac badawczych może utworzyć nową firmę akademicką (spin-off), która będzie komercjalizować wyniki prac badawczych. Przedsiębiorca poszukuje partnera do realizacji działań B+R i oferuje finansowanie prac badawczych lub/i współpracę. Przedsiębiorca posiada zespół, który bazując na wynikach badań dokonanych w firmie może utworzyć nową firmę (start-ups) w ramach struktury okołobiznesowej uczelni.

29 Opłaty mieszane Opłata jednorazowa Opłata za każde użytkowanie własności intelektualnej Opłato za dostęp do własności intelektualnej Formy opłat licencyjnych Opłata za ustalone okresy użytkowania Opłata Licencyjna progresywna Opłaty licencyjne degresywne Liniowe opłaty licencyjne

30 Wynagrodzenia z licencji - nominalne określenie kwoty sprzedaży licencji - liniowy procent od wartości przyszłych przychodów, -degresywny procent od wartości przyszłych dochodów, - mieszany system obliczania wartości licencji, -procentowy system obliczania wartości licencji z -procentowy system obliczania wartości licencji z możliwością zamiany na udziały w firmie

31 NPV= Ax(1+k)^ 5% NPV= x (1+0,05) 5 NPV= x1,276=127628,16

32 DCF= B/(1+k)^ 5% 5 DCF= ,16 /(1+0,05) DCF= ,16/1,276= zł

33 Licencja bez opłaty transakcyjne Rok1 Rok2 Rok3 Rok4 Rok5 Rok6 Suma Sprzedaż (tyś) PLZ Dochód brutto 25%sprzedaży Dochód -Opłata licencyjna (tyś) DCF - dochodu 20% stopa dochodu Opłata stała/transakcyj na Opłata licencyjna 5% Opłaty licencyjne (tyś) DCF dochodu z licencji ,98 DCF/Koszt inwestycji 5,66 Zwrot kosztów z inwestycji 18 miesięcy Opracowanie chronione prawem autorskim

34 Sprzedaż technologii Rok1 Rok2 Rok3 Rok4 Rok5 Rok6 Suma Sprzedaż (tyś) PLZ Dochód - 25% Dochód brutto (tyś) Dochód -Opłata licencyjna DCF - dochodu % stopa dochodu Opłata stała /transakcyjna 800(tyś) Opłata licencyjna - Opłaty licencyjne - zł - zł - zł - zł - zł - zł DCF dochodu z licencji 800 DCF/Koszt inwestycji 2,2 Zwrot kosztów z inwestycji 27 miesięcy Opracowanie chronione prawem autorskim

35 Opłata Transakcyjna Rok1 Rok2 Rok3 Rok4 Rok5 Rok6 Suma Sprzedaż PLZ Dochód- 25% Dochód brutto Dochód -Opłata licencyjna DCF - dochodu 20% stopa dochodu Opłata stała/transakc yjna Opłata licencyjna - zł Opłaty licencyjne DCF dochodu z licencji DCF/Koszt 5,66 Zwrot kosztów z 18miesię inwestycji -cy Opracowanie chronione prawem autorskim

36 Licencja bez opłaty transakcyjne Rok1 Rok2 Rok3 Rok4 Rok5 Rok6 Suma Sprzedaż (tyś) PLZ Dochód brutto 25%sprzedaży Dochód -Opłata licencyjna (tyś) DCF - dochodu 20% stopa dochodu Opłata stała/transakcyj na - Opłata licencyjna 5% Opłaty licencyjne (tyś) DCF dochodu z licencji ,98 DCF/Koszt inwestycji 5,66 Zwrot kosztów z inwestycji 18 miesięcy Opracowanie chronione prawem autorskim

37 Sposoby naliczania stawek licencyjnych 1. stała opłata 2. procentowa opłata od wartości sprzedaży 3. opłaty mieszane progresywne degresywne

38 Opłaty MIX Sprzedaż Rok1 Rok2 Rok3 Rok4 Rok5 Rok6 Suma PLZ Dochód -25% Dochód brutto Dochód -Opłata licencyjna DCF - dochodu 20% stopa dochodu Opłata stała/transakcyjn a Opłata licencyjna 3% Opłaty licencyjne DCF dochodu z licencji DCF/Koszt Zwrot kosztów z inwestycji Opracowanie chronione prawem autorskim

39

40 Pytania do dyskusji Uprzedmiotowienie własności intelektualnej i upodmiotowienie naukowców Jasne określenie przedmiotów własności intelektualnej i sposobu zarządzania nimi Określenie praw twórcy Określenie potencjalnych źródeł konfliktów interesów w spółkach spinoff Określenie w jasny sposób podział i wykorzystanie zysków z komercjalziacji Określenie obowiązków twórcy po ustaniu stosunku pracy Wyznaczenie podmiotów decyzyjnych, Określenie maksymalnego czas niezbędnego do podjęcia decyzji w sprawie ochrony dóbr własności przemysłowej i ich rozwoju Określenie źródła finansowania i osoba wnioskująca ( Wskazanie zakresu tajemnicy w przypadku transferu know-how, np.

41 Regulacje i procedury w zakresie zarządzania IP Zidentyfikować zasoby niematerialne w przedsiębiorstwie: kluczową wiedzę przedsiębiorstwa i pracowników, kluczowe technologie i produkty, kluczowe umowy z partnerami, niezbędne inwestycje w sferę B+R, niezbędne partnerstwa z nauką i biznesem w obszarze niezbędne partnerstwa z nauką i biznesem w obszarze B+R

42 Regulacje i procedury w zakresie zarządzania IP Określić zasoby intelektualne niezbędne do ochrony, Określić zasoby intelektualne niezbędne do zbudowania Wypracować zapisy do umów z pracownikami i partnerami Wprowadzić niezbędne zapisy do umów o pracę, Stworzyć regulamin dostępu do informacji, przekazywania informacji na zewnątrz i wykorzystywania informacji o zasobach intelektualnych firmy przez pracowników i inne osoby lub instytucje,

43 Regulacje i procedury w zakresie zarządzania IP Wypracować procedurę szybkiej weryfikacji wprowadzania niezbędnych zmian w umowach i relacjach wewnętrznych i zewnętrznych Wprowadzić odpowiedzialność wewnątrz przedsiębiorstwa za funkcjonowanie systemu ochrony własności intelektualnej.

44 Zadania w zakresie zarządzania IP Określenie rynków i produktów, które wymagają ochrony własności intelektualnej, Zbudowanie mapy rozwoju przedsiębiorstwa/przedsiębiorstwa Ocena możliwości finansowych Ocena możliwości finansowych dla ochrony własności intelektualnej

45 Dr Dariusz Trzmielak Ul. J.Matejki 22/ Lodz, POLAND tel fax: