CZAS PRACY W NOWYCH KRAJACH CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1 CZAS PRACY W NOWYCH KRAJACH CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ Aspekty ekonomiczne, prawne i społeczne (red.) Monika Latos-Miłkowska Magdalena Barbara Rycak Warszawa 2008

2 WYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW 15 WSTĘP 17 Część I SPOŁECZNO-EKONOMICZNE ASPEKTY CZASU PRACY 23 Rozdział I TŁO SPOŁECZNO-GOSPODARCZE KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNJEJ Uwagi wstępne Sytuacja demograficzna w ośmiu nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej Rynek pracy ośmiu krajów Europy Środkowo-Wschodniej Niektóre problemy gospodarcze krajów Europy Środkowo-Wschodniej 35 Rozdział II ILE I JAK PRACUJEMY W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ? Uwagi wstępne Obowiązujący czas pracy i godziny przepracowane w nowych krajach członkowskich na tle UE Godziny przepracowane przez pracowników najemnych - tendencje wieloletnie Godziny przepracowane przez osoby prowadzące własną działalność gospodarczą Długie godziny pracy Praca na część etatu Popularność pracy na część etatu w krajach starej i nowej Unii Rozkłady czasu pracowników zatrudnionych w niepełnym czasie Powody pracy na niepełnym etacie Nietypowe pory pracy w gospodarce rynkowej 59

3 7.1. Uwagi wstępne Praca w soboty, niedziele, wieczorami i w nocy Praca zmianowa Oceny nietypowych godzin pracy przez menedżerów i pracowników 68 Rozdział III TRADYCYJNY CZY ELASTYCZNY CZAS PRACY? Uwagi wstępne Istota elastyczności, próby jej określenia w literaturze przedmiotu i w badaniach międzynarodowych Analiza elastycznej organizacji czasu pracy na podstawie badań międzynarodowych Uwagi ogólne, Zmienne godziny pracy pracowników najemnych Zmienne godziny pracy w praktyce przedsiębiorstw Annualizacja godzin pracy Praca na wezwanie (on-call work) Praca w domu i telepraca Elastyczny czas pracy pracujących na własny rachunek 91 Rozdział IV SPOŁECZNE ASPEKTY ELASTYCZNEJ ORGANIZACJI CZASU PRACY Uwarunkowania godzenia pracy zawodowej z życiem rodzinnym Oczekiwania pracowników wobec przedsiębiorstwa dotyczące udogodnień w łączeniu pracy z obowiązkami rodzinnymi Problem w skali Unii Europejskiej Zakres rozwiązań stosowanych w Polsce Pozytywna i negatywna elastyczność czasu pracy Postulaty pracowników wobec przedsiębiorstw - preferowane zmiany w organizacji czasu pracy Oceny pracowników różnych form organizacji czasu pracy 110 PODSUMOWANIE I WNIOSKI 113 Załącznik nr 1. Ad hoc module on work organization and working time arrangements 118 Załącznik nr 2. Określenia statystyczne użyte w opracowaniu 119 BIBLIOGRAFIA DO CZĘŚCI 1 121

4 Część II PRAWNE ASPEKTY CZASU PRACY 125 Monika Latos-Milkowska Rozdział V ŹRÓDŁA REGULACJI PRAWNYCH CZASU PRACY Uwagi wprowadzające Problematyka czasu pracy w konstytucjach badanych państw Unii Europejskiej Międzynarodowe uwarunkowania regulacji czasu pracy w nowo przyjętych krajach Unii Europejskiej Konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy Wpływ prawa wspólnotowego na prawodawstwo nowo przyjętych krajów Unii Europejskiej Ustawowe regulacje czasu pracy w nowo przyjętych krajach Unii Europejskiej Udział partnerów społecznych w tworzeniu źródeł czasu pracy Konkluzje Wnioski dla polskiego ustawodawcy 147 Magdalena Barbara Rycak Rozdział VI PODSTAWOWE INSTYTUCJE PRAWNE I POJĘCIA CZASU PRACY W NOWYCH KRAJACH CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ Czas pracy Okres odpoczynku Przerwa na odpoczynek Ogólny wymiar czasu pracy Niepełny wymiar czasu pracy Organizacja czasu pracy Okres rozliczeniowy Rozkład czasu pracy Wnioski dla polskiego ustawodawcy 184 Monika Latos-Miłkowska Rozdział VII PRAWNE ASPEKTY ORGANIZACJI CZASU PRACY W NOWO PRZYJĘTYCH KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Uwagi wprowadzające Elastyczne formy organizacji czasu pracy 189

5 2.1. Organizacja czasu pracy z równoważonym dobowym czasem pracy Praca zmianowa Przerywany czas pracy Organizacja czasu pracy, w której pracownik decyduje o godzinach rozpoczynania i kończenia pracy Zadaniowo-wynikowy czas pracy ; Konta czasu pracy Tryb ustalania rozkładu czasu pracy Dopuszczalność pracy w dni wolne Praca wieczorem i w nocy Konkluzje Wnioski dla polskiego ustawodawcy 212 Magdalena Barbara Rycak Rozdział VIII PRAWNE OGRANICZENIA PRAWA DO WYPOCZYNKU Praca w godzinach nadliczbowych Pojęcie pracy w godzinach nadliczbowych Przesłanki dopuszczalności pracy w godzinach nadliczbowych Limity godzin nadliczbowych Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych Dyżur pracowniczy Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości dotyczące dyżurów Pojęcie i zasady ustalania dyżuru Rekompensowanie dyżuru pracowniczego Konkluzje Wnioski dla polskiego ustawodawcy 234 Monika Latos-Miłkowska Rozdział IX ROZWIĄZANIA PRAWNE WSPIERAJĄCE GODZENIE PRACY ZAWODOWEJ Z ŻYCIEM RODZINNYM Uwagi wprowadzające Ułatwienia w dostępie do zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy Ograniczenia pracy w godzinach nadliczbowych osób sprawujących opiekę nad dziećmi Ograniczenia pracy nocnej osób sprawujących opiekę nad małymi dziećmi Ograniczenia w zatrudnianiu w dni wolne od pracy 239

6 6. Ograniczenia w zatrudnianiu w przedłużonym dobowym czasie pracy Przerwy na karmienie dziecka Zwolnienia od pracy przeznaczone na opiekę nad dziećmi Możliwość dostosowywania przez pracownika rozkładu czasu pracy do swoich potrzeb Konkluzje Wnioski dla polskiego ustawodawcy 245 WNIOSKI KOŃCOWE, 247 BIBLIOGRAFIA DO CZĘŚCI II 253