Z a d a n i o w y c z a s p r a c y

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Z a d a n i o w y c z a s p r a c y"

Transkrypt

1 P R A W O P R A C Y ===================== Z a d a n i o w y c z a s p r a c y MARIA TERESA ROMER Prawo Pracy nr1 styczeń 2006 r. /Wydawca LIBRATA sp. z o.o./. Zawarte w Kodeksie pracy przepisy o czasie pracy są przede wszystkim konsekwencją wprowadzenia postanowień dyrektywy nr 93/104 z dnia 23 listopada 1993 r. znowelizowanej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2000/34 z dnia 22 czerwca 2000 r.w sprawie niektórych aspektów organizacyjnych czasu pracy. Dyrektywa 93/104 z dnia 23 listopada 1993 r. dotyczy nie tylko organizacji czasu pracy, ale także jego długości. Określenie wymiaru czasu pracy jest elementem koniecznym umowy o pracę (art pkt 4 kp ). Jeżeli w umowie nie określono wymiaru czasu pracy, to w razie sporu, przy braku dowodów na to, że wolą stron było zawarcie umowy w niepełnym wymiarze czasu, w judykaturze przyjmuje się, iż pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu. Następstwem dostosowania przepisów naszego prawa pracy do zasad obowiązujących w tym zakresie w Unii Europejskiej jest możliwość indywidualizowania czasu pracy. Dotyczy ona nie tylko zasad rozliczania czasu pracy, ale ustalania indywidualnie czasu pracy i systemu pracy w przypadkach w kodeksie przewidzianych. Z definicji czasu pracy (art kp) wynika, że czas pracy nie jest utożsamiany z pozostawaniem pracownika w dyspozycji pracodawcy. Pracodawca powinien tak organizować pracę, aby czas pozostawania pracownika w jego dyspozycji był równoznaczny z efektywnym świadczeniem pracy. Czas, w którym pracownik będąc w dyspozycji pracodawcy nie świadczy pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy ( przestój ), jest czasem pracy. Czas pracy jest istotnym elementem stosunku pracy, a jego przestrzeganie należy do podstawowych obowiązków pracownika. Przepisy prawa pracy nakładają na pracodawcę obowiązek wprowadzania przerw w czasie pracy i określają wprost, jakie przerwy w pracy wlicza się do czasu pracy. Należą do nich między innymi: 15- minutowa przerwa na posiłek dla pracowników, których czas pracy wynosi co najmniej 6 godzin (art. 134 kp), 5-minutowa przerwa po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego ( -7 ust.2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe; Dz. U. nr 148, poz. 973 ze zm.), 30-minutowa przerwa na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek dla pracowników niepełnosprawnych ( art. 17 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych: Dz. U. nr 123, poz. 776 ze zm. ), przerwy przy pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, czas przeznaczony na okresowe szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przed dopuszczeniem pracownika do pracy ( art kp), zwolnienia od pracy związane z badaniami przeprowadzonymi w związku z ciążą pracownicy, w związku z karmieniem dziecka piersią. Uwaga! Niezależnie od przerw zaliczanych do czasu pracy, a określanych w ustawach czy rozporządzeniach, układy zbiorowe pracy, regulaminy pracy czy indywidualne umowy o pracę mogą przewidywać inne jeszcze przerwy wliczane do czasu pracy. Postanowienia takie zachowują moc obowiązującą jako korzystniejsze dla pracownika niż przepisy prawa pracy (art.18 2 kp ). Sąd Najwyższy podjął 9 października 1997 r. w składzie 7 sędziów uchwałę, sygn. akt III ZP 21/97, następującej treści: Dopuszczalne jest wprowadzenie układem zbiorowym pracy, innym porozumieniem zbiorowym opartym na ustawie, regulaminem pracy statutem lub umową o pracę, przerw nie wliczanych do czasu pracy, jeżeli nie jest to sprzeczne z zasadami prawa pracy. Wynagrodzenie za czas przerwy przysługuje, jeżeli postanowienia tych aktów lub umów tak stanowią. W myśl art kp dla celów rozliczenia czasu pracy dobę i tydzień ustala się indywidualnie, zgodnie z rozkładem czasu pracy pracowników. Doba rozpoczyna się w godzinie, w której pracownik jest gotowy do pojęcia pracy według obowiązującego go rozkładu czasu pracy. Przy zmiennym indywidualnym harmonogramie pracy zmienia się tez doba jako podstawa rozliczenia czasu pracy. Zgodnie z art ust. 1 doba może obejmować częściowo dwa dni kalendarzowe. Doba, w rozumieniu prawa pracy, nie zawsze będzie tożsama z dobą astronomiczną. Jako kryterium rozliczenia może różnić się dla pracowników zatrudnionych w tym samym zakładzie pracy. Podobnie elastyczne jest pojęcie tygodnia pracy. Tydzień to 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego, który może przypadać w każdym dniu tygodnia.

2 W przepisach o czasie pracy występuje też tradycyjny tydzień, który trwa od poniedziałku do niedzieli ( art kp ). Czas podróży wlicza się do czasu pracy wówczas, gdy praca polega na wykonywaniu czynności poza stałym miejscem pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2001 r., sygn. akt I PKN 448;OSNA- PiUS z2003 r. nr 7, poz. 177 ): Czas wykonywania pracy społecznie, za który pracownik otrzymał uzgodnione z pracodawcą dni wolne, nie jest czasem pracy w rozumieniu art. 128 kp. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1998 r., sygn. akt II ZP 20/97; Czas przejazdu pracownika drużyny trakcyjnej PKP z jego zakładu pracy do miejsca wykonywania pracy tzw. pozapociągowej jest czasem pracy tylko wtedy, gdy pracownik był zobowiązany do stawienia się w zakładzie pracy przed rozpoczęciem przejazdu. Kodeks nie określa jaki dzień w tygodniu, poza niedzielą, ma być dniem wolnym od pracy. Określenie tego dnia jest pozostawione swobodnej decyzji pracodawcy, który może dzień wolny od pracy ustalić w regulaminie pracy lub obwieszczeniu wówczas, gdy nie ma obowiązku wprowadzania regulaminu pracy. Chociaż, w przeciwieństwie do poprzedniego stanu prawnego, sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy najczęściej pięciodniowy tydzień pracy to tydzień od poniedziałku do piątku. Przeciętnie 5-dniowy tydzień pracy w okresie rozliczeniowym oznacza, że nie w każdym tygodniu okresu rozliczeniowego praca musi być świadczona przez 5 dni. Praca w niektórych tygodniach okresu rozliczeniowego może być świadczona przez więcej niż 5 dni. Zachowanie normy przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy w okresie rozliczeniowym uwarunkowane jest tym, aby każdy, wydłużony ponad 5 dni tydzień pracy został w tym okresie wyrównany odpowiedni krótszym czasem pracy w innym tygodniu. W obecnym stanie prawnym nadal zachowuje aktualność uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2001r.,sygn. akt III ZP 20 /01: Czas pracy nie może przekraczać w przyjętym okresie rozliczeniowym norm określonych w art kp w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Norma dobowa czasu pracy (ośmiogodzinna) powinna być traktowana jako bezwzględnie obowiązująca, z wyjątkami wyraźnie ustawowo uregulowanymi. Norma tygodniowa jest bardziej elastyczna. Elastyczny sposób ustalania czasu pracy nie oznacza jednak przyzwolenia na dowolność. Tygodniowy wymiar czasu pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi to przeciętny wymiar czasu pracy w ciągu tygodnia. Tygodniowy wymiar czasu pracy nie może, łącznie z godzinami nadliczbowymi, przekraczać 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym (art kp ). Odpowiada to art.6 dyrektywy Rady 93/104/WE, która stanowi, że przeciętny czas pracy w okresie tygodniowym wraz z praca w godzinach nadliczbowych nie może przekraczać 48 godzin. Uwaga! Normy przeciętnego tygodniowego czasu pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie obejmują pracowników zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy (art kp ). Taka regulacja znajduje oparcie w dyrektywie 93/104, zgodnie z którą możliwe są wyłączenia przyjętych norm w stosunku do osób zarządzających zakładem pracy. Kodeks pracy zapewnia pracownikom prawo do dobowego i tygodniowego odpoczynku. Prawo do dobowego odpoczynku gwarantuje pracownikom art. 3 dyrektywy 93/104, który stanowi, że państwa członkowskie musza podjąć środki zapewniające co do zasady wszystkim pracownikom co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu doby. Zagwarantowany pracownikom (art.133 kp) odpoczynek tygodniowy stanowi realizację art. 5 dyrektywy 93/104, który rewiduje obowiązek zapewnienia pracownikom w każdym okresie siedmiu dni co najmniej 24 godzin nieprzerwanego odpoczynku, do którego powinien być doliczony 11- godzinny odpoczynek dobowy. Zarówno dobowy, jak i tygodniowy odpoczynek może być dłuższy niż 11 czy 35 godzin. Możliwość taka wynika z treści art i kp, które to przepisy, określając długość dobowego i tygodniowego odpoczynku, posługują się terminem co najmniej. O wydłużeniu okresów odpoczynku mogą stanowić układy zbiorowe, porozumienia, regulaminy pracy czy indywidualne uzgodnienia między pracodawcą a pracownikiem. ZADANIOWY CZAS PRACY Zgodnie z art. 150 kp systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe ustala się w układzie zbiorowym pracy,w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie ma obowiązku tworzenia regulaminu pracy. Kodeks pracy wśród możliwości stosowania różnych systemów czasu pracy ( przedłużonego, równoważnego, przerywanego, skróconego tygodnia pracy, weekendowego ) w art.140 przewiduje możliwość stosowania zadaniowego czasu pracy wówczas, gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacja albo miejscem wykonywania pracy. System zadaniowego czasu pracy wprowadza się najczęściej wtedy, gdy wykonanie umówionej pra-

3 cy zależy od wielu różnych czynników, których ramy czasowe nie dają się ściśle określić i gdy dla pracodawcy zasadnicze znaczenie ma samo wykonanie powierzonego pracownikowi zadania czy zadań. W konsekwencji podstawą zastosowania tego systemu czasu pracy jest określenie zadań, jakie pracownik ma wykonać. Zadania te musza odpowiadać treści stosunku pracy, a w tym przede wszystkim umówionemu rodzajowi pracy. W zadaniowym systemie czasu pracy nie mogą być wykonywane zadania doraźne. Istotną rzeczą przy wprowadzaniu tego systemu czasu pracy jest pozostawienie pracownikowi swobody co do tego, kiedy i gdzie zadanie powierzone wykona. Uwaga! Zastosowanie zadaniowego czasu pracy następuje, gdy pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129 kp. Oznacza to, że pracodawca nie może powierzyć pracownikowi zadań, nie biorąc równocześnie pod uwagę czasu niezbędnego do ich wykonania. W konsekwencji pracownik i pracodawca ustalają rozmiar obowiązujących pracownika zadań, z uwzględnieniem możliwości wykonania ich w ramach obowiązujących pracownika norm czasu pracy. Jeżeli dokonanie takiego ustalenia nie było możliwe, a w praktyce okaże się, że realizacja powierzonych zadań przekroczyła ustawowy czas pracy- pracownikowi służą roszczenia o wynagrodzenie za prace ponad normy czasu pracy. Zlecenie pracownikowi zadań, co do których wiadomo, że ich wykonanie jest nie możliwe w normalnym czasie pracy, traktuje się jako równoznaczne z poleceniem świadczenia pracy w czasie przekraczającym normy czasu pracy. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 lutego 2004 r., sygn. akt I KP 377/03 (nie pubilk.): Ze względu na stopień swej elastyczności system zadaniowego czasu pracy jest z założenia korzystny dla obu stron stosunku pracy. Pracownik, którego czas pracy jest mierzony zadaniami, ma swobodę w organizowaniu swego czasu pracy. Jest to wygodne w codziennym życiu, ale równocześnie swoboda ta musi być przez samego pracownika ograniczona, tak aby w określonym czasie zadania wykonać. Zadaniowy czas pracy nie zmienia bowiem istoty stosunku pracy polegającej na podporządkowaniu pracownika poleceniom pracodawcy do wykonania pracy określonego rodzaju pod kierownictwem pracodawcy w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Uwaga! Wprowadzenie zadaniowego czasu pracy w drodze porozumienia między pracodawcą a pracownikiem dotyczy każdego pracodawcy i każdego pracownika i zależy jedynie od rodzaju pracy lub jej organizacji. Tym samym krąg pracodawców i pracowników, którzy mogą stosować ten system czasu pracy, nie jest ograniczony. Ustawodawca pozostawia autonomicznej decyzji stron stosunku pracy wprowadzenie zadaniowego czasu pracy, uzależniając wprowadzenie tego systemu od woli pracodawcy i pracownika, do których tez należy ocena, czy zastosowanie tego systemu jest uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. Do pracowników zatrudnionych w systemie pracy mierzonym zadaniami, co do zasady nie maja zastosowania przepisy o wynagrodzeniu za pracę w godzinach nadliczbowych. Jest to konsekwencja braku możliwości ustalenia rzeczywistego czasu pracy oraz pozostawienia pracownikom swobody w organizowaniu własnego czasu w celu wykonania powierzonych zadań. Jednakże gdy pracodawca stosuje ten system czasu pracy dla obejścia przepisów o wynagrodzeniu za pracę w godzinach nadliczbowych czy rekompensowaniu tej pracy odpowiednio czasem wolnym, to musi liczyć się z tym, że w konkretnej sprawie będzie zobowiązany do wypłacenia pracownikowi wynagrodzenia za prace w godzinach nadliczbowych. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że zlecenie pracownikowi zadań, których wykonanie jest niemożliwe w obowiązującym go czasie pracy, jest kwalifikowane jak równoznaczne z poleceniem świadczenia pracy w czasie przekraczającym obowiązujące danego pracownika normy czasu pracy. Przykładem takiego poglądu jest miedzy innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999 r., sygn. akt I PKN 181/99 ( OSNAP i US z 2000 r. nr 22, poz.810 ): Nazwanie czasu pracy < zadaniowym > nie wyłącza stosowania przepisów o wynagrodzeniu za pracę w godzinach nadliczbowych. Nie ma przeszkód, aby pracę w systemie zadaniowego czasu wykonywali pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy. Pozbawienie ich takiej możliwości stanowiłoby naruszenie zasady równego traktowania w rozumieniu art kp. Jak wspomniano, strony, po rozważeniu czy jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, podejmują autonomiczną decyzję co do przyjęcia tego systemu czasu pracy. Pracodawca jest zwolniony z obowiązku prowadzenia ewidencji zadaniowego czasu pracy ( art kp ). Przepis ten stanowi logiczną konsekwencję istoty zadaniowego czasu pracy. W przypadku sporu co do tego, czy wykonanie powierzonego zadania łączyło się z koniecznością pracy w godzinach nadliczbowych, brak ewidencji czasu pracy nie stanowi formalnej przeszkody w udowodnieniu przez pracownika konieczności pracy w godzinach nadliczbowych przy wykonywaniu zadania. MARIA TERESA ROMER Sędzia SN w stanie spoczynku

PODSTAWY PRAWA PRACY. materiał wykładowy dla słuchaczy Studium Podyplomowego, wykładowca mgr Lidia Matys

PODSTAWY PRAWA PRACY. materiał wykładowy dla słuchaczy Studium Podyplomowego, wykładowca mgr Lidia Matys PODSTAWY PRAWA PRACY materiał wykładowy dla słuchaczy Studium Podyplomowego, wykładowca mgr Lidia Matys PRAWO PRACY - gałąź prawa obejmująca ogół regulacji w zakresie stosunku pracy konkretnego pracownika

Bardziej szczegółowo

Szkolenia Czas pracy Systemy i rozkłady czasu pracy

Szkolenia Czas pracy Systemy i rozkłady czasu pracy Szkolenia Czas pracy Systemy i rozkłady czasu pracy BLOK I WPROWADZENIE DO TEMATU, CZAS PRACY ZAGADNIENIA OGÓLNE BLOK II OMÓWIENIE SYSTEMÓW CZASU PRACY BLOK III ZAGADNIENIA SZCZEGÓŁOWE CZAS PRACY W RUCHU

Bardziej szczegółowo

Czas pracy. www.pip.gov.pl

Czas pracy. www.pip.gov.pl Czas pracy Stan prawny październik ik2012 2 r. www.pip.gov.pl Czas pracy Czas pracy to czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania

Bardziej szczegółowo

3. Czas pracy. 3.1. Dyżur, podróż służbowa i przestój w regulacjach kodeksowych. 3.2. Systemy i rozkłady czasu pracy w oparciu o praktyczne przykłady

3. Czas pracy. 3.1. Dyżur, podróż służbowa i przestój w regulacjach kodeksowych. 3.2. Systemy i rozkłady czasu pracy w oparciu o praktyczne przykłady 3. Czas pracy 3.1. Dyżur, podróż służbowa i przestój w regulacjach kodeksowych 3.1.1. Dyżur 3.1.2. Podróż służbowa 3.1.3. Przestój 3.2. Systemy i rozkłady czasu pracy w oparciu o praktyczne przykłady 3.2.1.

Bardziej szczegółowo

DZIAŁ SZÓSTY CZAS PRACY. Rozdział I Przepisy ogólne

DZIAŁ SZÓSTY CZAS PRACY. Rozdział I Przepisy ogólne DZIAŁ SZÓSTY CZAS PRACY Rozdział I Przepisy ogólne Art. 128. 1. Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY. Analiza przepisów regulujących rozliczanie czasu pracy

PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY. Analiza przepisów regulujących rozliczanie czasu pracy PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY Analiza przepisów regulujących rozliczanie czasu pracy Warszawa, wrzesień 2009 Przepisy o czasie pracy stanowią wyjątkowo trudny obszar unormowań w krajowym

Bardziej szczegółowo

Dla menedżera - PRAKTYCZNE ASPEKTY ROZLICZANIA CZASU PRACY

Dla menedżera - PRAKTYCZNE ASPEKTY ROZLICZANIA CZASU PRACY Dla menedżera - PRAKTYCZNE ASPEKTY ROZLICZANIA CZASU PRACY Monika Smulewicz Kierownik Działu Kadr i Płac w FPA Group firmie świadczącej usługi outsourcingowe w zakresu księgowości, kadr, płac oraz usługi

Bardziej szczegółowo

Rozdział I. Wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy

Rozdział I. Wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy Rozdział I. Wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy Jedną z zasadniczych zmian wprowadzonych ustawą nowelizującą do systemu prawa pracy jest możliwość wydłużenia okresu rozliczeniowego czasu pracy

Bardziej szczegółowo

Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy

Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Stanisław Staszewski Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Lista kontrolna z komentarzem 1 Polskie ormy 1. P--18002, Wytyczne do oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy 2. P-92/-01255

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego

UCHWAŁA. składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego Sygn. akt II PZP 1/14 UCHWAŁA składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 12 czerwca 2014 r. Prezes SN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

Praca. Poradnik dla osób starszych

Praca. Poradnik dla osób starszych Praca Poradnik dla osób starszych Warszawa 2012 BIULETYN RPO Materiały nr 74 Praca. Poradnik dla osób starszych Redaktor Naczelny: Stanisław Trociuk Opracowanie: Publikacja przygotowana w ramach prac Komisji

Bardziej szczegółowo

1 Źródła i zasady prawa pracy

1 Źródła i zasady prawa pracy 1 Źródła i zasady prawa pracy Krzysztof Walczak Po zapoznaniu się z rozdziałem 1 Czytelnik będzie umiał odpowiedzieć na pytania dotyczące: zasad prawa pracy, o których należy pamiętać, tworząc prawo zakładowe,

Bardziej szczegółowo

Ile pracy, ile odpoczynku

Ile pracy, ile odpoczynku Pracę za kółkiem trzeba będzie zorganizować inaczej Przedsiębiorców i kierowców czekają zmiany w unijnych przepisach o czasie prowadzenia dużych pojazdów. Będą inne przerwy i odpoczynki, które wymuszą

Bardziej szczegółowo

Naruszenie przez pracodawcę obowiązków dotyczących przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi jako samodzielna podstawa roszczeń pracowniczych

Naruszenie przez pracodawcę obowiązków dotyczących przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi jako samodzielna podstawa roszczeń pracowniczych SSN Katarzyna Gonera artykuł dla Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego Naruszenie przez pracodawcę obowiązków dotyczących przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi jako samodzielna podstawa

Bardziej szczegółowo

Czas pracy kierowców z wzorcowymi informacjami o czasie pracy dla kierowców

Czas pracy kierowców z wzorcowymi informacjami o czasie pracy dla kierowców Wkładka aktualizacyjna do książki: Czas pracy kierowców z wzorcowymi informacjami o czasie pracy dla kierowców autor: Piotr Ciborski Reglamentacja czasu pracy kierowców świadczących pracę poza stosunkiem

Bardziej szczegółowo

Projekt okładki: Małgorzata Maciejewska. Recenzent: Jolanta Kosakowska

Projekt okładki: Małgorzata Maciejewska. Recenzent: Jolanta Kosakowska Autorzy: Zespół Wydziału Oświaty Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej w Poznaniu Iwona Derda, Hanna Ratajczak, Magdalena Najdzion, Małgorzata Maciejewska Projekt okładki: Małgorzata Maciejewska Recenzent:

Bardziej szczegółowo

Joanna Unterschütz PRAWO PRACY ZARYS INSTYTUCJI

Joanna Unterschütz PRAWO PRACY ZARYS INSTYTUCJI Joanna Unterschütz PRAWO PRACY ZARYS INSTYTUCJI Gdynia 2009 Recenzent: prof. dr hab. Urszula Jackowiak Opracowanie techniczne: Ewelina Bemke Copyright by Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu im. Eugeniusza

Bardziej szczegółowo

Teza. OSNAPiUS 2006 nr 3-4, poz. 50, str. 126, Legalis

Teza. OSNAPiUS 2006 nr 3-4, poz. 50, str. 126, Legalis Teza Moc obowiązująca umów międzynarodowych przed wejściem w życie Konstytucji RP z 1997 r. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 21 czerwca 2005 r. II

Bardziej szczegółowo

Rozdział 2 - Czas pracy

Rozdział 2 - Czas pracy tłumaczenie: I.Vaclav Alfreðsson, Dóróthea D.Tómasdóttir - konsultacje: Björn Snæbjörnsson Rozdział 2 - Czas pracy 2.1. Praca na zmianie dziennej 2.1.1. Efektywny tygodniowy czas pracy na zmianie dziennej

Bardziej szczegółowo

OPINIA PRAWNA. Związku Miast Polskich, Biuro Związku Miast Polskich, ul. Robocza 46a, 61-517 Poznań.

OPINIA PRAWNA. Związku Miast Polskich, Biuro Związku Miast Polskich, ul. Robocza 46a, 61-517 Poznań. prof. UAM dr hab. Krystian M. Ziemski dr Jędrzej Bujny Anna Kudra Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa ul. Strusia 10, 60-711 Poznań OPINIA PRAWNA przygotowana przez: Dr

Bardziej szczegółowo

Prawo sportowe. Zatrudnianie trenerów formy prawne a interesy stron. Marek Stopczyński

Prawo sportowe. Zatrudnianie trenerów formy prawne a interesy stron. Marek Stopczyński Prawo sportowe 47 Umieszczanie w umowach o pracę klauzul, uzależniających trwanie stosunku pracy trenera od osiągnięcia przez jego zawodników konkretnego rezultatu sportowego, nie ma podstaw prawnych.

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 1997 Nr 123 poz. 776 USTAWA. z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1)

Dz.U. 1997 Nr 123 poz. 776 USTAWA. z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1) Kancelaria Sejmu s. 1/93 Dz.U. 1997 Nr 123 poz. 776 USTAWA z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art.

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1) Rozdział 1.

USTAWA. z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1) Rozdział 1. Kancelaria Sejmu s. 1/93 USTAWA z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa dotyczy osób, których

Bardziej szczegółowo

NARODOWE BEZPIECZEŃSTWO II 2014 / Pojęcie czas wojny oraz problemy wynikające z jego niedookreśloności w polskim systemie prawnym s.

NARODOWE BEZPIECZEŃSTWO II 2014 / Pojęcie czas wojny oraz problemy wynikające z jego niedookreśloności w polskim systemie prawnym s. Kwartalnik wydawany przez Biuro Bezpieczeństwa Narodowego ISSN 1896-4923 II 2014 / 30 BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Pojęcie czas wojny oraz problemy wynikające z jego niedookreśloności w polskim systemie prawnym

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 1997 Nr 123 poz. 776 USTAWA. z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1)

Dz.U. 1997 Nr 123 poz. 776 USTAWA. z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1) Kancelaria Sejmu s. 1/93 Dz.U. 1997 Nr 123 poz. 776 USTAWA z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1) Rozdział 1 Opracowano na podstawie:

Bardziej szczegółowo

Zakres obowiązków zatrudnionego. Jak go ustalić i z czego wynika?

Zakres obowiązków zatrudnionego. Jak go ustalić i z czego wynika? Jerzy Muszyński Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Krystian Munia Uniwersytet Wrocławski Zakres obowiązków zatrudnionego. Jak go ustalić i z czego wynika? Wstęp Niniejszy artykuł ma na celu wyjaśnienie

Bardziej szczegółowo

PORADNIK GAZETY PRAWNEJ. NR 28 (794) 23 lipca 5 sierpnia 2013 r. cena 16,90 zł (w tym 5% VAT) Prawo pracy dla rodziców zmiany

PORADNIK GAZETY PRAWNEJ. NR 28 (794) 23 lipca 5 sierpnia 2013 r. cena 16,90 zł (w tym 5% VAT) Prawo pracy dla rodziców zmiany DZIŚ: Komu przysługuje urlop rodzicielski W NASTĘPNYM NUMERZE: Jaką strategię finansowania przyjąć podczas kryzysu UKAZUJE SIĘ OD 1995 ROKU PORADNIK GAZETY PRAWNEJ ISSN 1234-5695 INDEKS 331783 NR 28 (794)

Bardziej szczegółowo

Ustawa o czasie pracy. Informacje dla pracodawców i pracowników

Ustawa o czasie pracy. Informacje dla pracodawców i pracowników Ustawa o czasie pracy Informacje dla pracodawców i pracowników Ustawa o czasie pracy Praca zawsze wiąże się z pewnym wysiłkiem, zarówno umysłowym, jak i fizycznym. Z tego względu pracownicy nie mogą pracować

Bardziej szczegółowo

INFORMATOR DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

INFORMATOR DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INFORMATOR DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Warszawa 2012 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Państwowy Fundusz Rehabilitacji itacji Osób Niepełnosprawnych INFORMATOR DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Warszawa 2012 Zakład

Bardziej szczegółowo

PRAWA PODSTAWOWE A DYREKTYWA O CZASIE PRACY

PRAWA PODSTAWOWE A DYREKTYWA O CZASIE PRACY ARKUSZ INFORMACYJNY PRAWA PODSTAWOWE A DYREKTYWA O CZASIE PRACY EUROPEAN TRADE UNION CONFEDERATION (ETUC) ARKUSZ INFORMACYJNY PRAWA PODSTAWOWE A DYREKTYWA O CZASIE PRACY 01 Fundamentalne prawa w zakresie

Bardziej szczegółowo