Programy użytkowe i zastosowania

Transkrypt

1 Programy użytkowe i zastosowania komputerów Edytory tekstu Edytor tekstu - definicja Edytor tekstu lub procesor tekstu (ang. Word processor) ) to program komputerowy służący do redagowania dowolnych dokumentów tekstowych, których treść iukład jest na bieżąco widoczny w czasie jego redagowania na ekranie monitora. Najbardziej znane programy tego typu to Microsoft Word, Corel WordPerfect i Lotus Word Pro. 1 2 Od maszynopisania po wordprocessing XVIII w. pierwsza maszyna do pisania - Anglik Henry Mill; 1867 r. - Christopher Latham Sholes konstruuje kolejny model maszyny do pisania produkowany przez firmę E. Remington and Sons; XX w. pojawiają się przenośne maszyny powszechnego użytku; 1920 r. pierwsza elektryczna maszyna do pisania opatentowana przez Thomasa Edisona; 1930 r. - elektryczna maszyna IBM Electromatic, o szerokim zastosowaniu; M. Shultz Company wyprodukowała maszynę przechowującą napisany tekst na dziurkowanej, zwijanej taśmie papieru r. - elektryczny model maszyny IBM Selectric, w którym wprowadzono ruchomą głowicę piszącą w postaci kulki z czcionkami. 3 Varityper - maszyna do składu tekstów z lat 30., zmieniająca krój czcionki i kodująca tekst na taśmie perforowanej 4 1

2 Metamorfoza maszyny do pisania w komputer osobisty 1964 r. pojawia się pojęcie "wordprocessing" zdefiniowane jako "zapis elektronicznych lkt sposobów prowadzenia typowych czynnościś biurowych: pisania, korekty, drukowania i wypełniania formularzy" 1969 r. - IBM wprowadza MagCards - magnetyczne karty o pojemności jednej strony maszynopisu 1972 r. - firmy Lexitron i Linolex wzbogacają wordprocessing o monitor oraz kasety z taśmą magnetyczną. model IBM 5100 z malutkim monitorem i pamięcią na taśmie magnetycznej model IBM 5120 z nieco większym monitorem i dwiema stacjami dyskietek 5, r. - pierwszy, czysto programowy procesor tekstu, WordStar firmy MicroPro International Edycja tekstu w trybie znakowym - jeden krój czcionki o jednakowej szerokości znaków, jak w maszynie do pisania. Cechy edytorów tekstu zawijanie tekstu (Word wrap), samoczynne łamanie wierszy akapitu; wyrównywanie (Alignment) tekstu do marginesów albo ustawionych tabulatorów; justowanie (Justification), automatyczne wyrównywanie tekstu do lewego i prawego marginesu równocześnie; środkowanie tekstu (Centering text) wwierszu; automatyczne przeformatowanie (Adjustment/Reformat) tekstu w przypadku zmiany ustawienia marginesów lub tabulatorów; wcięcia akapitowe (Indents) niezależne od generalnych ustawień marginesów; usuwanie (deletion) dowolnych partii tekstu oraz całego dokumentu; funkcja szukaj/zamień (Search and Replace) - automatyczne odszukiwanie w tekście wskazanej frazy i zastępowanie jej inną wskazaną frazą; 7 8 2

3 przełączany tryb pracy (Insertion/Overwriting) - pisanie w trybie wstawiania i nadpisywania; kopiowanie i przenoszenie (Copying or Cutting) zaznaczonych bloków tekstu w ramach dokumentu (operacje blokowe); automatyczny t podział dił na strony ookreślonej jliczbie wierszy; automatyczne wstawianie paginacji (Page Numbering); nagłówki i stopki (Headers and Footers) - wstawianie automatycznie ustalonych treści jako nagłówki i stopki do drukowanych stron; przypisy (Footnoting) - automatyczne numerowanie przypisów i umieszczanie ich na dole odpowiednich stron; możliwość automatycznego generowania spisu treści dokumentu (Table of Contents and Index Generators); automatyczne sprawdzanie pisowni (Automatic Spelling Checker and Corrector); drukowanie (Print) dokumentu lub jego fragmentów. Dodatkowe cechy edytorów makropolecenia - definiowanie często powtarzanych czynnościiwywołania ih ich wszybki sposób; formaty i importowanie/eksportowanie tekstu z innych edytorów tekstu, arkuszy kalkulacyjnych i baz danych; edycja wielu dokumentów jednocześnie; korespondencja seryjna umożliwia drukowanie listów, kopert, etykiet zaadresowanych do dowolnej liczby osób; korzystanie z szablonów (templates) - pozwalają ustalić styl dokumentu, łącznie z powtarzającymi się elementami tekstu - stałe elementy zabezpieczone są przed zmianami; 9 10 Obszar roboczy MS Word 2003 automatyczna numeracja rozdziałów, rysunków, wzorów, tabel i odnośników do literatury; sortowanie wierszy lub wyrazów tekstu alfabetycznie, numerycznie; grafika umożliwienie dodawania grafiki do dokumentu; niektóre edytory mają narzędzia do rysowania i obróbki obrazu rastrowego; tabele i proste arkusze kalkulacyjne w tabelach; wstawianienotatek (komentarzy) niewidocznych w druku, wstawianie daty, czasu, różnych informacji o dokumencie. podgląd wielu stron, podgląd struktury dokumentu; WYSIWYG (What You See Is What You Get) wygląd dokumentu wyświetlanego na ekranie monitora jest taki sam po wydrukowaniu; paski narzędzi pasek tytułu pasek menu przyciski zmiany widoku dokumentu okienko zadań 11 pasek stanu 12 3

4 Obszar roboczy MS Word 2007 Dostosowanie pasków narzędzi (wersja 2003) pasek narzędzi Szybki dostęp Karty - wstążki wstążka przycisk pakietu MS Office grupa strzałka uruchom okno dialogowe rozdzielone paski narzędzi przyciski zmiany widoku dokumentu 13 powiększanie/pomniejszanie widoku 14 Polecenie Narzędzia Dostosuj

5 Dostosowywanie paska narzędzi Szybki dostęp (wersja 2007) Budowa dokumentu nagłówek strony margines górny stopka strony margines dolny 17 margines lewy margines prawy 18 Podział dokumentu na akapity Widoki wyświetlania dokumentu wcięcie pierwszego wiersza akapitu akapit wcięcie akapitu z lewej wcięcie akapitu z prawej wysunięcie pierwszego wiersza akapitu znak końca akapitu Widok Układ wydruku 5

6 Widok Układ sieci Web 21 Widok Odczyt pełnoekranowy 22 Znaki niedrukowalne (kody kontrolne) znaki, które mają wpływ na wygląd ygą tekstu, określając na przykład miejsce przejścia do następnego wiersza lub akapitu, naciśnięcie klawisza TAB itd., nie pojawiają się na wydruku dokumentu, aby wyświetlić znaki niedrukowalne należy nacisnąć przycisk Pokaż/Ukryj na Standardowym d pasku narzędzi (Word 2003) lub ten sam przycisk na wstążce Narzędzia główne, w grupie Akapit (Word 2007). Widok Wersja robocza

7 Znaki niedrukowalne - wygląd Znaki niedrukowalne - przykłady ręczny podział wiersza znak akapitu spacja Rodzaj znaku znak końca akapitu (Enter) znak końca wiersza w akapicie (Shift+Enter) spacja spacja nierozdzielająca (twarda) tabulator znak końca strony (Ctrl+Enter) znak końca sekcji Wygląd znaku spacja nierozdzielająca tabulator Znaki niedrukowalne - skróty Style SHIFT+ENTER CTRL+ENTER CTRL+SHIFT+ENTER CTRL+ - CTRL+SHIFT+ - CTRL+SHIFT+SPACJA Podział ł wiersza Podział strony Podział kolumny Łącznik opcjonalny Łącznik nierozdzielający Spacja nierozdzielająca Styl jest to zbiór formatów, które są stosowane w tekście dokumentu. W momencie zastosowania stylu w tekście, cały tekst stanie się od razu sformatowany za pomocą opcji ustawionych w definicji stylu. Word wyróżnia dwa rodzaje stylów: styl akapitu decyduje o wyglądzie akapitu, tzn. o wyrównaniu tekstu, położeniu tabulatorów, odstępach między wierszami, obramowaniu itp.; styl znaku dotyczy zaznaczonego tekstu wewnątrz akapitu, np. nazwa kroju tekstu, rozmiar czcionki, jej pogrubienie itp. Znaki wewnątrz akapitu mogą być pisane własnym stylem, nawet jeśli akapit jako całość, ma przypisany inny styl

8 Rodzaje styli Lista styli Styl akapitu Wstążka Narzędzia główne Styl znaku Podgląd formatowania stylu Tworzenie stylu Tworzenie stylu sposób 2 Styl na podstawie już istniejącego: Nazwa nowego stylu, jest to tzw. Styl podrzędny Nazwa stylu, na podstawie którego powstaje nowy styl, jest to tzw. Styl bazowy 31 Każda modyfikacja stylu bazowego jest równoznaczna z modyfikacją wszystkich jego styli podrzędnych 32 8

9 Modyfikacja stylu Sprawdzenie zastosowanego stylu MS Word skróty klawiaturowe Poruszanie się w tekście: ( ) Kursor o jeden znak w lewo (w prawo) ( ) Kursor o jeden wiersz w górę (w dół) CTRL+ ( ) Kursor o jeden wyraz w lewo (w prawo) CTRL+ ( ) Kursor o jeden akapit w górę (w dół) HOME Początek wiersza END Koniec wiersza CTRL+HOME Początek dokumentu CTRL+END Koniec dokumentu PgUp lub PgDn Strona ekranowa w górę lub w dół ALT+CTRL+PgUp Początek okna ALT+CTRL+PgDn Koniec okna CTRL+PgUp Początek poprzedniej strony CTRL+PgDn Początek następnej strony 35 Zaznaczanie fragmentów dokumentu: Za pomocą klawiatury: SHIFT i klawisze Zaznaczenie znaków w kierunku wskazanym przez strzałkę SHIFT i klawisze Zaznaczenie wierszy w kierunku wskazanym przez strzałkę SHIFT+CTRL i klawisze Zaznaczenie wyrazów w kierunku wskazanym przez strzałkę SHIFT+CTRL i klawisze Zaznaczenie akapitów w kierunku wskazanym przez strzałkę SHIFT+HOME Zaznaczenie tekstu od kursora do początku wiersza SHIFT+END Zaznaczenie tekstu od kursora do końca wiersza CTRL+A Zaznaczenie całego dokumentu Za pomocą myszki: 2x LPM wewnątrz wyrazu Zaznaczenie wyrazu CTRL+LPM wewnątrz zdania Zaznaczenie zdania 3x LPM wewnątrz akapitu Zaznaczenie akapitu 3x LPM na lewym marginesie dokumentu Zaznaczenie całego dokumentu 36 9

10 Formatowanie tekstu znak: Formatowanie tekstu akapit: Ustawianie interlinii (odstępów między wierszami) CTRL+B CTRL+I CTRL+U CTRL+SHIFT+ "<" CTRL + "[" CTRL+SHIFT+ ">" CTRL + "]" CTRL+SHIFT+D CTRL+SHIFT+A CTRL+SHIFT+K CTRL+SHIFT+ "=" CTRL+ "=" CTRL+SPACJA Pogrubienie Kursywa Podkreślenie Zmniejszenie rozmiaru czcionki Zmniejszenie rozmiaru czcionki o 1 pt Zwiększenie rozmiaru czcionki Zwiększenie rozmiaru czcionki o 1 pt Podwójnie podkreślenie tekstu Wersaliki Kapitaliki Indeks górny Indeks dolny Usuwa ręczne formatowanie znaku CTRL+1 Ustawienie pojedynczego odstępu CTRL+2 Ustawienie podwójnego odstępu CTRL+5 Ustawienie odstępu na 1,5 wiersza CTRL+0 (zero) Dodanie lub usunięcie przed akapitem odstępu jednowierszowego Wyrównywanie i wcięcia akapitów CTRL+L Wyrównanie akapitu do lewej CTRL+R Wyrównanie akapitu do prawej CTRL+E Wyrównanie akapitu do środka CTRL+J Wyjustowanie akapitu (wyrównanie do lewej i prawej) CTRL+M Wcięcie akapitu z lewej CTRL+SHIFT+M Usunięcie wcięcia akapitu z lewej CTRL+T Wysunięcie pierwszego wiersza akapitu CTRL+SHIFT+T Usuwa wysunięcie pierwszego wiersza akapitu 37 CTRL+Q Usuwa formatowanie akapitu 38 Praca w tabelach: MS Word rozszerzenia plików TAB SHIFT+TAB ALT+HOME ALT+END ALT+PgUp ALT+PgDn CTRL+TAB Przeniesienie kursora do następnej komórki (w prawo) Przeniesienie kursora do poprzedniej komórki (w lewo) Przejście do pierwszej komórki w wierszu Przejście do ostatniej komórki w wierszu Przejście do pierwszej komórki w kolumnie Przejście do ostatniej komórki w kolumnie Wstawienie w tabeli tabulatora dla dokumentów do wersji 2003 włączenie: doc dla dokumentu w wersji 2007: docx (dla dokumentu z obsługą makr docm, dla szablonu dotx, dla szablonu z obsługą makr dotm) możliwość zapisu dokumentu tekstowego w innym formacie: TXT, RTF, HTML, PDF (możliwe tylko po zainstalowaniu specjalnego dodatku);

11 Typografia Typografia to dziedzina związanaą ze znakiem (Type), nauka o czcionkach, ich rodzajach, sposobach ich wykorzystania, metodach podkreślania ważniejszych rzeczy w powstających dokumentach. Rodzaj krojów Pismo dwuelementowe Czyli: gdzie, jakie czcionki, w jaki sposób je zastosować, jak ułożyć dokument, żeby był czytelny, ładnie złożony i przyjemny dla czytającego. Pismo jednoelementowe Pismo szeryfowe i bezszeryfowe Kroje stałe i proporcjonalne Szeryfy (zaciosy) - poprzeczne lub ukośne zakończenia kresek tworzących litery, wkażdym kroju pisma mające jednolitą formę graficzną. Szeryfy pomagają w przenoszeniu wzroku z litery na literę. pismo proporcjonalne - odstępy pomiędzy sąsiednimi literami w skali całego tekstu są identyczne i wyrazy wyglądają naturalnie; pismo stałe -ilość znaków w każdym wierszu jest ta sama; przez to odstępy między znakami są różne;

12 Pisanki - pismo drukarskie naśladujące pismo odręczne nakreślone różnymi narzędziami; piórem, patykiem, pędzlem itp. Np.: Briquet, Campaign, Freeport, Impuls, Kastler, Koala, Ondine, Shogun, ZurichCalligraphic. Wyróżnianie tekstu jednolite tło nałożone jedną farbą dowolnego koloru w ilości mniejszej niż 100%; zwykle tinta drukowana jest jasną farbą na której drukuje się następnie tekst, rysunek lub inicjał farbą ciemną. Ksenotypy (hybrydy) - rodzaj łacińskich pism drukarskich o formie odbiegającej od klasycznych wzorów i często łączących cechy graficzne różnych rodzajów pism. Np.: Beehive, Busker, Calypso, Critter, Eckmann, Ireland, PowerLine, Stop, Vincent. druk tekstu jasnego na ciemnym tle; w ekstremalnym wariancie - biały tekst na czarnej apli (zadrukowana farbą pełna płaszczyzna); efekt kontry wypada lepiej dla czcionek jednoelementowych bezszeryfowych Czytelność tekstu Inicjał Wyróżnienie i akapitu poprzez nadanie pierwszej literze akapitu innego wyglądu niż posiada reszta tekstu. Kerning Proces regulacji świateł międzyliterowych. Kształtowanie odstępów między niektórymi parami znaków (np. między A i W lub A i T ), aby uzyskać tekst z optycznie równoodległymi literami. Proces percepcji słowa drukowanego przez oko ludzkie

13 Obraz znaku w druku nie powinien wykazywać tendencji do zanikania Słowa złożone krojem szeryfowym są szybciej spostrzegane Górna połowa napisu oraz prawe połówki liter decydują o prawidłowym odczytaniu słowa słowa złożone wersalikami są trudniej rozróżnialne (litery są bardziej monotonne) - w dłuższych tekstach zdecydowanie utrudniają czytanie; inne odmiany pisma, takie jak: kursywa, półgruba, ściągła czy rozszerzona - wpływają na zmniejszenie czytelności tekstu Czytelność tekstu zostaje znacznie obniżona w wypadku zastosowania tzw. składu w kontrze lub użycia koloru innego niż czerń imdłuższy wiersz tekstu, tym większa powinna być interlinia; przy bardzo krótkich wierszach oczy szybko się męczą częstym przeskakiwaniem do kolejnych linijek tekstu; pismapółgrube lub grube wymagają większej interlinii niż pisma zwykłe

14 Błędy składu tekstu Wdowa błąd składu polegający na pozostawieniu w ostatnim wierszu akapitu krótkiego wyrazu, bądź jego części. Szewc błąd składu polegający na pozostawieniu pierwszego wiersza na końcu łamu lub kolumny. Korytarz Bękart błąd składu polegający ma tym, że końcowy wiersz akapitu znajduje się na początku kolejnej kolumny lub łamu. Korytarz - Błąd składu. Polegananiewłaściwym uszeregowaniu odstępów międzywyrazowych w kilku kolejnych wierszach, tak że tworzą one przerwy w spoistości składu. Takie przerwy tworzą korytarze pionowe lub ukośne Zasady edycji tekstu Praca z edytorem tekstu wymaga zachowania następujących podstawowych zasad: Logicznie wyodrębnionym ę y fragmentem dokumentu jest akapit, wyróżniony y przez wstawienie na końcu "znaku końca akapitu". Nie należy używać spacji do przesuwania kursora tekstowego, wcinania tekstu lub wyrównywania tekstu. Do tego celu służą znaki tabulatora oraz funkcje formatujące akapit. Spacja jest używana tylko jako odstęp międzywyrazowy. wyrównanie akapitowe Należy stosować pojedynczą spację między wyrazami i po wszystkich znakach przystankowych, gdyż w edytorach jest wykorzystywany druk proporcjonalny. tabulator wcięcie akapitowe

15 Formatowanie czcionki Ustalenie rodzaju odstępu między znakami (rozstrzelone lub zagęszczone) oraz wielkości odstępu (opcja Co) Aby odsunąć od siebie poszczególne litery wyrazów zastosuj odstęp Rozstrzelony o dowolnej wielkości. Aby usunąć wdowę zastosuj odstęp Zagęszczony (do całego akapitu, w którym znajduje się wdowa) o wielkości maksymalnie: 0,3 pt (najczęściej wystarcza mniejsza wartość). Formatowanie akapitu wybór wyrównania akapitu wielkość wcięcia całego akapitu z lewej lub/i z prawej strony wielkość odstępów przed lub/i po akapicie rodzaj wcięcia pierwszego wiersza akapitu: Pierwszy wiersz (wcięcie akapitowe) lub Wysunięcie (wysunięty pierwszy wiersz) wielkość wcięcia lub wysunięcia pierwszego wiersza akapitu wielkość interlinii rodzaj interlinii Wybór kroju pisma Czyli bękartów i szewców Do składu beletrystyki - tekstu gładkiego - najbardziej nadają się kroje dwuelementowe szeryfowe, np. Garamond, Plantin, Excelsior, Times New Roman. Do składu literatury technicznej i fachowej - z uwagi na jej formalny charakter - najbardziej nadają się pisma z grupy jednoelementowych bezszeryfowych, np.: Helvetica, Univers, Akzidenz-Grotesk, Avant Garde

16 Wielkość pisma Tytuły dla tekstu ciągłego g należy stosować pisma 9-, 10-, 11- i 12-punktowe krój o małej wysokości x ( mały w oczku ) wymaga stopnia 11- lub 12-punktowego -tytułów nie kończy się kropką; - nie pozostawia się jednoliterowych wyrazów na końcu wiersza; - w tytułach wielowierszowych, każdy wiersz powinien stanowić logiczną całość. Timpani Times Arial Verdana Courier Czcionki różnią się wysokością dużych znaków, wysokością małych znaków, szerokością czcionek, pomimo tej samej wielkości w punktach. Np. Praca szuka człowieka, płace idą w górę Dzielenie i przenoszenie wyrazów: - maksymalna ilość kolejnych przeniesień (uzależniona od ilości znaków w wierszu): od 25 do 50 znaków 5 przeniesień; od 51 do 60 znaków 4 przeniesienia; powyżej 60 znaków 3 przeniesienia; - ostatni wiersz akapitu powinien zawierać co najmniej 5 znaków; -długość ostatniego wiersza powinna być większa niż wielkość wcięcia akapitowego; Na końcu wiersza nie pozostawia się: tytułów prof., mgr, inż., itp. znajdujących się przed nazwiskami; inicjałów imion znajdujących się przed nazwiskiem; liczb arabskich lub rzymskich występujących przed jednoliterowymi skrótami nazw i określeń (np. XX w.,, 2001 r.); liczb występujących przed skrótami nazw miar i masy (np. 100 m, 23 kg); wyrazów, po których następują skróty: itp., itd.; skrótów: tj., np., tzn.; wyrazów jednoliterowych: a, i, o, u, w, z. Nie dzieli się i nie przenosi: - wyrazów dwusylabowych; - wyrazów jednosylabowych; - liczb; - akronimów; - wyrazów po pierwszej literze;

17 Tabele w całej tabeli - jednakowy krój pisma; tabele opatruje się tytułami, po tytule tabeli nie stawia się kropki; tabele numeruje się za pomocą liczb arabskich; Ilustracje ilustracje opatruje się podpisami, po podpisie nie stawia się kropki; podpis pod ilustracją jest o jeden stopień mniejsze od pisma tekstu głównego; ilustracje numeruje się; ilustracje obłamywane tekstem umieszcza się przy zewnętrznym marginesie kolumny (strony). liczby w tabeli Wyliczenia z punktami wyliczenia jednozdaniowe Przykłady: Należy brać pod uwagę następujące możliwości: a) droga w lewo, b) droga w prawo, c) droga prosto. Należy brać pod uwagę następujące możliwości: Należy brać pod uwagę następujące możliwości: 1) droga w lewo, -droga w lewo, 2) droga w prawo, 3) droga prosto. - droga w prawo, - droga prosto. wyliczenia wielozdaniowe A.Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Sed diam nonummy nibh euismod tincidunt. B.Ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci tation ullamcorper. Suscipit lobortis nisl ut aliquip ex ea commodo consequat. Znaki interpunkcyjne Do znaków interpunkcyjnych zalicza się: przecinek, kropkę, średnik, wielokropek, wykrzyknik, znak zapytania, dwukropek, myślnik, nawias i cudzysłów. po znakach ac interpunkcyjnych yc wstawia a się ę spację, przed znakami a nie wstawia a się ę dodatkowych odstępów; myślnik jest znakiem międzywyrazowym, jest oddzielany od tekstu spacjami; NP. Dzisiaj pójdę na spacer do parku, jutro nad jezioro. OK wyliczenia wielostopniowe Wyliczenie wielostopniowe: I. Pierwszy poziom. A. Drugi poziom. 1. Trzeci poziom a) czwarty poziom. 67 Wielokropek - bez odstępów między nim i wyrazem, do którego się odnosi; użyty zamiast wyrazów opuszczonych w cytatach jest umieszczany w nawiasach kwadratowych lub okrągłych NP. Jednej Wielkanocy [...] do zamku przyszedł młody kowal z Zasławia... [Bolesław Prus] 68 17

18 Nawiasy: wyróżnia się następujące rodzaje nawiasów: nawiasy okrągłe (...); nawiasy kwadratowe [...]; nawiasy klamrowe {...}; nawiasy ostrokątne <...>; nawiasy okrągłe - do oznaczenia uzupełnień i objaśnień tekstu głównego, do oznaczenia alternatywnych sformułowań, do oznaczenia przykładów odnoszących się do tekstu głównego, do ujęcia wtrąceń wewnątrz zdania; NP. W Krakowie byłem (o ile dobrze pamiętam) trzy lata temu. w nawiasy kwadratowe ujmuje je się edytorskie (nie pochodzące od autora tekstu) poprawki, wyjaśnienia, tłumaczenia czy komentarze; NP. W takich sytuacjach należy używać angielskiego słowa green [zielony]. nawiasy kwadratowe stosuje się do oznaczenia zapisu fonetycznego; NP. Angielskie słowo table [ teibl] można przetłumaczyć jako stół. 69 Cudzysłowy wyróżnia się następujące rodzaje cudzysłowów: apostrofowe:... ostrokątne francuskie: «...» ostrokątne niemieckie:»...«definicyjne (łapkowe):... cudzysłowem apostrofowym oznacza się niektóre nazwy własne: przezwiska, mniej znane pseudonimy, kryptonimy, nazwy imprez i konkursów, nazwy ugrupowań i organizacji oraz nazwy własne instytucji; NP. Operacja nosiła kryptonim Pustynny lis. cudzysłowów ostrokątnych niemieckich używa się jako cudzysłowów drugiego stopnia (cudzysłowów w cudzysłowach); NP. Ktoś stwierdził krótko: Robert powiedział»tak«. cudzysłowów ostrokątnychą francuskich używa sięę do wyodrębniania ę znaczeń (w pracach naukowych i słownikach) oraz do wyodrębniania partii dialogowych i przytoczeń (głównie w utworach poetyckich); cudzysłowów definicyjnych używa się do wyróżniania definicji znaczeniowych wyrazów lub połączeń wyrazowych; NP. Jak podaje Zygmunt Gloger, wyraz amulet oznacza lekarstwo, które noszono na szyi od czarów, uroków i trucizny. 70 Znaki nieinterpunkcyjne dywiz jest znakiem wewnątrzwyrazowym, stosowanym w wyrazach złożonych; nie oddziela się go odstępami; dywiz stosuje się wpołączeniach: przedrostków z nazwami własnymi (np. eks-amerykanin), członów rzeczownikowych oznaczających miejscowości równorzędne administracyjnie (np. Konstancin-Jeziorna), równorzędnych wobec siebie nazwisk (np. Edward Rydz-Śmigły), przymiotników złożonych z dwóch równorzędnychczłonów (np. flaga biało-czerwona), w parach wyrazów występujących zawsze razem (np. hokus-pokus, kogel-mogel); ukośnik jest stosowany w zapisie oznaczającym przełom roku lub wieku (np. 1999/2000), oddziela numer domu od numeru mieszkania (Marszałkowska 133/222); nieużywa się ukośnika do zapisu daty (11/12/2005), w skrótach (w/g, d/s) Materiały informacyjno-pomocnicze elementy informacyjno-pomocnicze składa się pismem mniejszego stopnia niż stopień pisma użyty do złożenia tekstu głównego wykaz skrótów: sporządza się, gdy w tekście występuje więcej niż 10 wymagających wyjaśnienia skrótów; w wykazie objaśnia się skróty nieprzyjęte ogólnie; skróty umieszczone w wykazie szereguje się alfabetycznie; wykaz tabel: sporządza się w przypadku, gdy tabele stanowią istotny element książki; pozycja wykazu tabel zawiera: numer i tytuł tabeli, jej źródło i numer stronicy; wykaz ilustracji: pozycja wykazu ilustracji zawiera: numer ilustracji, określenie tematu ilustracji, nazwę autora fotografii, numer stronicy; w przypadku ilustracji opatrzonych różną numeracją (np. arabską irzymską) sporządza się odrębne wykazy ilustracji

19 Paginacja wyróżnia się dwa rodzaje pagin: paginę zwykłą (zawierającą tylko numery stron); paginę pg ę żywą (zawierającą ą numery stron oraz tekst wskazujący na zawartość strony, rozdziału czy części książki); pagin nie umieszcza się na: stronach tytułowych, stronicach niezadrukowanych (wakatach), pojedynczych stronach wypełnionych całkowicie przez tabele lub ilustracje; pagina zwykła: oznacza się liczbami wyrażonymi cyframi arabskimi; żywa pagina: obejmuje następujące elementy: * na stronach parzystych tytuły partii tekstu wyższego rzędu (część,rozdział); * na stronach nieparzystych tytuły partii niższego rzędu (podrozdział); dożywej paginy nie wprowadza się nazw autorów i tytułu dziełalubtomu. Przypisy przypisy składa się pismem tego samego kroju co tekst podstawowy, lecz mniejszym o 1 lub 2 stopnie; do oznaczenia przypisów i odnośników w tekście stosuje się jednakowe znaki najczęściej liczby; odnośniki umieszcza się przed znakami interpunkcyjnymi (wyjątki: znak zapytania, cudzysłów, nawias ważny kontekst); można użyć gwiazdek do oznaczania przypisów (nie więcej niż trzy przypisy na stronie); gwiazdki składa się tak, aby ostatnie z nich tworzyłyjedną linię; przypisy można składać bez ich oznaczania, wtedy trzeba powtórzyć hasło oznaczone w tekście odnośnikiem; wszystkie odnośniki w tekście oznacza się jedną gwiazdką Pomocne patenty Fragmenty wyróżnione Wbi Wybierz kontrastowy t krój kójpisma dla wyróżnienia i tytułów. t Rób wyraźne różnice stopni pisma. Unikaj podkreślania tytułów i śródtytułów. Do tytułów używaj grubych krojów bezszeryfowych. Dziel tytuły we właściwych miejscach. Wersaliki stosuj wyjątkowo oszczędnie. W tytułach zapisanych wersalikami zmniejszaj interlinię. Dopracowuj odstępy międzyliterowe (kerning). Używaj spójnej i konsekwentnej typografii do tytułów i podtytułów. Unikaj tytułów układających się w dziwne kształty. 75 Tekst zasadniczy Do długiego tekstu wybieraj krój szeryfowy ze średnim akcentem. Unikaj stosowania krojów stylizowanych (ozdobnych). Unikaj długich wierszy zapisanych małym fontem. Unikaj krótkich wierszy zapisanych dużym fontem. Dostosowuj krój pisma do rodzaju papieru. Zastępuj tekst podkreślony pogrubieniami, kursywą lub kapitalikami. Unikaj zbyt częstego stosowania kursywy i pogrubień. Interlinia Nigdy nie stosuj standardowej automatycznej interlinii. Zwiększ interlinię gdy składasz dłuższe wiersze. Zwiększ interlinię jeżeli stosujesz kroje bezszeryfowe. Zmniejsz interlinię gdy używasz krojów szeryfowych, szczególnie tych o małej wysokości średniej

20 Akapity Zawsze używaj jednego sposobu rozpoczęcia nowego akapitu. Dostosuj wielkość wcięć akapitowych do wielkości pisma i długości wiersza. Unikaj izolowanych wierszy, słów i liter - bękartów ę i szewcy, wdów, wiszących ą liter. Dzielenie wyrazów i justowanie Zachowaj powściągliwość w justowaniu wąskich łamów. Nie dziel wyrazów w tytułach, śródtytułach i wyróżnionych cytatach. Nie dziel wyrazów w kilku, kolejno po sobie następujących, wierszach. Wyrazy złożone dziel na myślniku, a najlepiej nie dziel ich w ogóle. 77 Ilustracje Niech wielkość fotografii odpowiada jej ważności. Zdjęcia powinny prowadzić wzrok czytelnika na stronę. Usuwaj zbędne elementy z brzegów fotografii (kadruj fotografie). Dodawaj ramki do zdjęć o jasnym tle. Pomijaj podpisy tam, gdzie zdjęcie mówi samo za siebie. Unikaj małych ilustracji rozrzuconych po całej stronie. Akcenty graficzne Nie nadużywaj tekstu negatywowego. W tekstach negatywowych stosuj duże i pogrubione kroje bezszeryfowe zamiast niewielkich szeryfowych. Ilustracje i tło negatywowe przesuń do fizycznej krawędzi strony dla uniknięcia niepożądanych ramek. 78 Automatyczne sprawdzanie pisowni ;) 79 20