Przykłady analizy płynów z jam ciała na analizatorze XE-5000

Transkrypt

1 Przykłady analizy płynów z jam ciała na analizatorze XE-5000 Jeśli pacjent ma być leczony szybko i skutecznie, laboratorium musi w krótkim czasie dostarczać wiarygodnych wyników, o ile to możliwe przez 24 godziny na dobę. Odnosi się to szczególnie do niektórych płynów z jam ciała, takich jak płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn otrzewnowy (wodobrzusze, płyn po dializie otrzewnowej), płyn opłucnowy, czy płyn stawowy. Aby to umożliwić konieczna jest automatyzacja analizy płynów z jam ciała. Przy użyciu sprawdzonej technologii fluorescencyjnej cytometrii przepływowej, aparat Sysmex XE-5000 oferuje możliwość analizy w trybie płynów z jam ciała (ang. body fluid mode), co daje możliwość szybkiego i wiarygodnego policzenia cytozy w różnych płynach i upraszcza procedurę postępowania z materiałem. Już minutę po zaaspirowaniu próbki analizator wydaje wynik zliczania krwinek białych i czerwonych, oraz wynik różnicowania krwinek białych na mononukleary i polimorfonukleary. Szczególnie ważne jest wykrywanie niewielkiej liczby komórek w płynie mózgowo-rdzeniowym, gdyż nawet niska liczba leukocytów w tym płynie może świadczyć o zakażeniu. Ze względu na wąski zakres referencyjny dla cytozy w płynie mózgowo-rdzeniowym, w celu zwiększenia precyzji, analizowana jest większa objętość materiału. Sygnał fluorescencyjny zapobiega interferencjom np. ze strony mikroskopijnych pęcherzyków powietrza. Dzięki temu aparat XE-5000 może uzyskać bardzo niskie wartości tła, nawet do 1 leukocytu na 1µl. Unikalny barwnik fluorescencyjny Sysmexa wybarwia jedynie komórki zawierające kwasy nukleinowe, dlatego też erytrocyty nie interferują w pomiarze leukocytów. Dzięki temu każdy leukocyt może zostać rozpoznany na skatergramie DIFF z trybu płynów z jam ciała. Dodatkowo tak zwane komórki o wysokiej fluorescencji (HF-BF) są wyodrębniane z ogólnej puli leukocytów, gdyż mogą to być makrofagi, nabłonki lub komórki nowotworowe. Ta populacja (HF-BF) jest raportowana oddzielnie, jako parametr badawczy (zarówno wartość liczbowa jak i odsetkowa), a po przekroczeniu wartości ustalonej przez użytkownika generowana jest flaga tekstowa. Ryc. 1 Budowa jednostki optycznej. Fluorescencyjna cytometria przepływowa bardzo dobrze spełnia potrzeby pomiaru płynów z jam ciała. Każda komórka zawierająca DNA lub RNA jest wybarwiana odczynnikiem polimetynowym, dając sygnał fluorescencyjny wprost proporcjonalny do zawartości kwasów nukleinowych w komórce. Wybrane przypadki Dwa kolejne przypadki mówią o znalezieniu komórek nowotworowych w płynie mózgowo-rdzeniowym (1) oraz płynie opłucnowym (2), przy pomocy analizatora XE Płyn mózgowo-rdzeniowy bardzo często jest badany w celu potwierdzenia lub wykluczenia infekcji. Z tego pwodu trzeci przykład przedstawia bakteryjne zapalenie opon mózgowych. Copyright Sysmex Polska Sp. z o.o. 1

2 Ryc. 2 Wygląd skatergramu DIFF z trybu płynów z jam ciała. Na osi y jest informacja o świetle fluorescencyjnym SFL), na osi x o świetle rozproszonym bocznie (SSC). Każda kropka na skatergramie przedstawia jedną policzoną komórkę. Chmura mononuklearów i polimorfonuklearów oraz chmura resztek są od siebie dokładnie oddzielone dzięki systemowi dopasowujących się klasterów (ACAS). Ryc. 3 Makrofag, komórka nabłonka, komórka nowotworowa Przypadek 1. Komórki nowotworowe w płynie mózgowo-rdzeniowym Flaga WBC Abn Scattergram wskazuje na podwyższoną liczbę tzw. komórek o wysokiej fluorescencji (HF- BF). W tym przypadku liczba HF-BF wynosi 275% (komórki na 100 WBC) i są one widoczne na górnej granicy skatergramu (ciemnoniebieskie kropki zaznaczone elipsą). Chociaż HF-BF nie są wliczane w wynik WBC, to jednak ważnym jest sprawdzenie takiej próbki rozmazem mikroskopowym, żeby wyjaśnić z jakiego rodzaju nieprawidłowościami mamy do czynienia. Dlatego też wykonano rozmaz cytowirówkowy dla tej próbki płynu mózgowo-rdzeniowego. W trakcie analizy mikroskopowej znaleziono duże, atypowe komórki. Pacjent miał przerzuty gruczolaka (rak oskrzeli). Copyright Sysmex Polska Sp. z o.o. 2

3 Ryc. 4 Informacje z analizatora XE Widok zakładki badawczej trybu płynów z jam ciała Ryc. 5 Duże, atypowe komórki widoczne pod mikroskopem Copyright Sysmex Polska Sp. z o.o. 3

4 Przypadek 2. Komórki nowotworowe w płynie opłucnowym Ryc. 6 Informacje z analizatora XE Widok zakładki badawczej trybu płynów z jam ciała Zależna od ustawień użytkownika flaga WBC Abn Scattergram wskazuje na obecność w próbce makrofagów, nabłonków lub komórek nowotworowych. Odsetek HF-BF wynosi 24,8%, a ich wysoka liczba jest widoczna w zaznaczonym górnym obszarze (ciemnoniebieskie kropki). Ze względu na ten podwyższony odsetek komórek o wysokiej fluorescencji wykonano rozmaz cytowirówkowy płynu opłucnowego. W rozmazie znaleziono duże, atypowe komórki. Jądra są powiększone, hiperchromatyczne, niektóre komórki są wielojądrzaste. Stosunek jądro/cytoplazma jest zaburzony, a w cytoplazmie widoczne są wakuole. Ta charakterystyka jest zgodna z obrazem gruczolaka. Ryc. 7 Duże, atypowe komórki widoczne pod mikroskopem Copyright Sysmex Polska Sp. z o.o. 4

5 Przypadek 3. Zakażenie bakteryjne płyn mózgowo-rdzeniowy Ryc. 8 Informacje z analizatora XE Widok zakładki trybu płynów z jam ciała Uwagę użytkownika natychmiast zwraca liczba WBC, która wynosi /µl. Ponieważ liczba erytrocytów jest niska, wysoki wynik WBC nie jest spowodowany krwawieniem do płynu ani błędem pobrania. Wykres kołowy różnicowania WBC wskazuje na wysoką liczbę polimorfonuklearów (PMN). Podejrzewano infekcję bakteryjną i wykonano rozmaz cytowirówkowy. Analiza mikroskopowa ujawniła obecność bakterii w płynie mózgowo-rdzeniowym oraz wewnątrz komórek leukocytów. Pod mikroskopem widoczne były również zlepy krwinek białych. U pacjenta zdiagnozowano bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Ryc. 9 Zdjęcie mikroskopowe z bakteriami widocznymi w polimorfonuklearach Copyright Sysmex Polska Sp. z o.o. 5