Szkolenie Podstawy obsługi komputera

Transkrypt

1 Szkolenie Podstawy obsługi komputera Gmina Stęszew, Maj 2013 Zakres szkolenia: podstawy obsługi komputera, obsługa edytora tekstów obsługa arkusza kalkulacyjnego, obsługa przeglądarek internetowych, zasady pracy w sieci, obsługa poczty elektronicznej, podstawy bezpieczeństwa pracy w sieci. Szkolenie dla mieszkańców Gminy Stęszew w ramach działania 8.3 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Zapewnienie dostępu do szerokopasmowego Internetu mieszkańcom gminy Stęszew zagrożonym wykluczeniem cyfrowym Materiały dystrybuowane bezpłatnie EDU-PASJA Katarzyna Szober-Pawletta ul. Kazimierza Kantaka 4/28b Poznań 1

2 1. PODSTAWY OBSŁUGI KOMPUTERA (SYSTEM OPERACYJNY WINDOWS ) Elementy budowy komputera Główne elementy komputera (stacjonarnego i przenośnego): - monitor - jednostka centralna - klawiatura - myszka Dodatkowe elementy: - głośniki - kamera internetowa - drukarka - skaner Podzespoły komputera: - dysk twardy - płyta główna - procesor - karta graficzna - karta dźwiękowa - karta sieciowa, WiFi - pamięć RAM i ROM - porty USB Zasady pracy w systemie Windows Aby włączyć komputer, należy na jego obudowie odnaleźć przycisk: Po uruchomieniu komputera, należy sprawdzić czy monitor jest włączony. Jeżeli nie jest włączony to należy na nim odszukać tak samo wyglądający przycisk i wcisnąć go. W przypadku laptopów (komputerów przenośnych) przycisk włączania jest tylko jeden i służy do uruchomienia całego komputera. Lewy przycisk myszy służy do wykonywania większości operacji na komputerze zatwierdzanie, otwieranie, wskazywanie, itd. Prawy przycisk myszy służy głównie do wybierania menu, po to aby wykonać dodatkowe operacje na konkretnym pliku lub folderze. 2

3 Kliknięcie pojedyncze wciśnięcie lewego klawisza myszki. Aby z niego skorzystać musimy ustawić mysz na obiekcie. Podwójne kliknięcie dwukrotne kliknięcie na lewy przycisk myszy, służy do otwierania obiektów (plików, folderów) Przeciągnięcie wciśnięcie lewego przycisku myszy na obiekcie i przytrzymując przycisk przesunięcie myszą w inne miejsce (służy m.in. do kopiowania plików i zmiany ich położenia) Kursor to biała strzałka, która jest wskaźnikiem na pulpicie komputera i służy do wykonywania czynności na komputerze: Pulpit to podstawowe okno systemu Windows, tu wyświetlane są wszystkie okna i ikony Ikony to graficzna reprezentacja plików, folderów, programów, ustawień Pasek zadań to miejsce, w którym pojawiają się odsyłacze do aktualnie używanych okien 3

4 Przycisk Start to przycisk rozwijający menu Start, które pozwala dotrzeć m.in. do programów i aplikacji na komputerze. Znajduje się w lewym dolnym rogu ekranu. Menu Start to lista programów i aplikacji, która ułatwia do nich dostęp. Wyświetla się po kliknięciu na przycisk Start. Wyłączanie komputera - zamykanie systemu Windows. Przed wyłączeniem komputera należy upewnić się, czy wszystkie programy są zamknięte. Następnie klikamy na przycisk Start w pasku zadań: Z menu, które się rozwinie, wybieramy poprzez kliknięcie polecenie Zamknij (Wyłącz). Wówczas na ekranie pojawi się okno: Wtedy klikamy myszką na ikonę Wyłącz. 4

5 Okno to prostokątny i ruchomy obszar ekranu, w którym wyświetlana jest zawartość plików, folderów i programów. Podczas otwierania kolejnych plików, folderów, otwiera się kolejne okno wraz z zawartością. Rozmiary okna można zmieniać za pomocą przycisków znajdujących się w prawym, górnym rogu okna: Minimalizuj, Maksymalizuj/Minimalizuj, Zamknij. Aby zmienić rozmiar okna, należy najechać kursorem na krawędź okna, w taki sposób aby zmienił się kształt kursora z dużej strzałki na strzałkę wskazującą w dwa przeciwne kierunki. Następnie trzymając lewy przycisk myszy, przesuwamy nią po ekranie dostosowując rozmiar okna do własnych potrzeb. Aby przesunąć okno na ekranie należy najechać myszką na górny, niebieski obszar okna, kliknąć lewy przycisk myszy i przytrzymując go cały czas, przesuwamy okno w docelowe miejsce. Praca na plikach, folderach Pliki to informacje zapisane na twardym dysku komputera lub innym nośniku danych (np. pen drive, płyta CD lub DVD). Na ekranie pliki widoczne są jako ikony. Wyróżniamy pliki wykonalne lub z zawartością np. treści, tabel, rysunków, pliki muzyczne, graficzne itp. Folder jest teczką ułatwiającą sortowanie plików. Pliki znajdujące się na komputerze mogą być przechowywane w folderach to pomaga uporządkować dane na komputerze. Otwieranie pliku lub folderu klikamy dwukrotnie myszką na wybrany plik lub folder. Plik zostanie otwarty w programie, w którym został utworzony np. plik tekstowy w edytorze tekstów, plik muzyczny w odtwarzaczu muzyki, plik graficzny w przeglądarce obrazów i zdjęć itd. Po dwukrotnym kliknięciu na folder, otworzy się cała jego zawartość. 5

6 Aby otworzyć plik, używając innego programu, należy kliknąć na niego prawym przyciskiem myszy a następnie wybrać polecenie Otwórz za pomocą. Przenoszenie plików Przeważnie przenoszenie plików pomiędzy różnymi folderami lub dyskami odbywa się przez przeciągnięcie ich za pomocą myszki lewym przyciskiem myszki. Istnieje jeszcze inny sposób. Najpierw wybieramy plik (lub pliki) do przeniesienia, zaznaczamy je i używając skrótu klawiaturowego Ctrl X (lub klikając prawym przyciskiem myszy i wybierając z menu polecenie Wytnij) wycinamy pliki z pierwotnej lokalizacji. Następnie otwieramy folder docelowy i używamy skrótu klawiaturowego Ctrl V (lub klikając prawym przyciskiem myszy na tło docelowego folderu i wybieramy polecenie Wklej) wówczas wklejamy plik (lub pliki). W ten prosty sposób pliki zostaną przeniesione. Kopiowanie plików Najpierw wybieramy plik (lub pliki) do przeniesienia, zaznaczamy je i używając skrótu klawiaturowego Ctrl C (lub klikając prawym przyciskiem myszy i wybierając z menu polecenie Kopiuj) kopiujemy pliki z pierwotnej lokalizacji. Następnie otwieramy folder docelowy i używamy skrótu klawiaturowego Ctrl V (lub klikając prawym przyciskiem myszy na tło docelowego folderu i wybieramy polecenie Wklej) wówczas wklejamy plik (lub pliki). W ten prosty sposób pliki zostaną skopiowane. Zaznaczanie obiektów 1. Aby zaznaczyć obiekt, należy kliknąć na niego lewym przyciskiem myszy. 2. Aby zaznaczyć grupę sąsiadujących obiektów bez korzystania z klawiatury, należy trzymając lewy przycisk myszy, przeciągnąć kursorem w taki sposób aby utworzyć zaznaczenie wokół wszystkich tych elementów. 3. Aby zaznaczyć kilka obiektów, należy przytrzymując klawisz Ctrl klikać lewym przyciskiem myszy wybrane obiekty. Zapisywanie plików Najczęściej w menu górnym każdego programu, w zakładce Plik, znajduje się polecenie Zapisz jako. 6

7 Wybieramy to polecenie, a następnie wskazujemy docelową lokalizację na dysku za pomocą lewego przycisku myszy. Potem w dolnej części okna wpisujemy nazwę pliku i zatwierdzamy operację klikając w prawym dolnym roku przycisk Zapisz. Co to są skróty i jakie mają zastosowania Na pulpicie znajdują się ikony, inaczej: odsyłacze lub skróty, odwołujące się do najważniejszych elementów na komputerze z których korzysta użytkownik, a także do istniejącego w systemie oprogramowania. Użytkownik może definiować na pulpicie skróty własne. W systemie plików skrót jest odzwierciedleniem stanu katalogu lub pliku znajdującego się na komputerze użytkownika, i pozwala w szybki sposób otworzyć lub edytować jego zawartość. Skrót rozpoznajemy po strzałce, która znajduje się w lewym dolnym rogu ikony. Programy, których używamy na co dzień: Notatnik a WordPad, Paint, kalkulator itp. Notatnik to prosty edytor tekstu dołączany do systemu Microsoft Windows. Notatnik nie umożliwia stosowania zaawansowanego formatowania tekstu, a pliki w nim tworzone są domyślnie zapisywane z rozszerzeniem.txt. Dzięki temu, że Notatnik nie dodaje specjalnych znaków formatujących nadaje się edycji wielu rodzajów plików. Program WordPad jest prostym edytorem tekstów, którego można używać do tworzenia i edytowania dokumentów. W odróżnieniu od programu Notatnik, w dokumencie programu WordPad można wstawiać skomplikowane formatowania i grafiki, oraz można łączyć i osadzać obiekty, takie jak obrazki i inne dokumenty. 7

8 Aby otworzyć program Notatnik lub WordPad: Kliknij przycisk Start, a potem kolejno polecenia Programy, Akcesoria, a następnie wybierz Notatnik lub WordPad. Aby utworzyć plik w WordPad: 1. W menu Plik kliknij polecenie Nowy. 2. Na liście Nowy typ dokumentu zaznacz typ dokumentu, który chcesz utworzyć, a następnie kliknij przycisk OK. Aby otworzyć plik w WordPad: 1. W menu Plik kliknij polecenie Otwórz. 2. Znajdź plik, który chcesz otworzyć, a następnie kliknij przycisk Otwórz. Klawiatura Jak pisać w edytorach tekstu? Po otwarciu programu WordPad lub Notatnik w polu tekstowym pojawia się migająca pionowa kreska. Jest to kursor, który informuje o miejscu wpisywania tekstu. Aby zmienić jego położenie w trakcie pisania, należy kliknąć lewym przyciskiem myszy w wybranym miejscu tekstu lub przesuwać strzałkami na klawiaturze prawo/lewo/góra/dół tak długo aż ustawimy kursor w oczekiwanym miejscu. Pisanie polskich liter ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż odbywa się za pomocą klawisza Alt (po prawej stronie klawiatury) i wciskając podstawową literę. Np. Alt+a = ą, Alt + c = ć, Alt + z = ż, Alt + x = ź. Duże litery można uzyskać poprzez wciśnięcie klawisza Shift i jednoczesnym wciśnięciu wybranej litery. Ciągłe pisanie wielkimi literami odbywa się poprzez wciśnięcie klawisza Caps Lock. Aby rozpocząć nowy akapit, należy wcisnąć przycisk Enter. Aby rozpocząć nowy akapit od wcięcia, należy wcisnąć przycisk Tab. Zaznaczanie tekstu Kliknij miejsce, w którym chcesz zacząć zaznaczenie, przytrzymaj naciśnięty lewy przycisk myszy, a następnie przeciągnij wskaźnik nad tekstem, który chcesz zaznaczyć. Aby zaznaczyć poszczególny wyraz - kliknij dwukrotnie na wyraz. Aby zaznaczyć wiersz tekstu - przesuń wskaźnik na lewo od wiersza w obszar, w którym przybiera on kształt strzałki wskazującej w prawo, a następnie kliknij. Aby zaznaczyć całe zdanie - naciśnij i przytrzymaj klawisz CTRL, a następnie kliknij gdziekolwiek w zdaniu. Aby zaznaczyć cały akapit - kliknij trzykrotnie w obrębie akapitu. Aby zaznaczyć cały tekst kliknij Ctrl + A. 8

9 Usuwanie tekstu Aby usunąć pojedynczy znak, należy skorzystać z klawisz Backspace lub Delete. Pojedyncze naciśnięcie klawisza Backspace spowoduje usunięcie znaku znajdującego się na lewo od kursora, natomiast przycisku Delete na prawo od kursora. Aby usunąć fragment tekstu, należy najpierw go zaznaczyć a następnie nacisnąć klawisz Delete lub Backspace. Tekst zniknie z ekranu. Aby cofnąć usunięcie, można skorzystać ze skrótu klawiaturowego Ctrl + Z, a żeby ponownie przywrócić Ctrl + Y. Do przesuwania zawartości okna, wykorzystuje się suwaki na pionowym pasku przewijania (3). Należy kliknąć na strzałki na górze (1) lub na dole suwaka a w przypadku suwaka poziomego (4) z lewej lub prawej strony. Można to zrobić także wciskając lewym przyciskiem myszy, przytrzymując i przesuwając suwak (2) tak aby żądany tekst był widoczny. Menu górne programu WordPad służy do formatowania tekstu. Zmiana wyglądu czcionki i jej rozmiaru: Klikamy lewym przyciskiem myszy na maleńkie strzałki tuż obok rodzaju lub rozmiaru czcionki i wybieramy tę, która odpowiada naszym potrzebom. 9

10 Aby pogrubić czcionkę, pochylić ją lub podkreślić, musimy najpierw zaznaczyć odpowiedni tekst a następnie wybieramy przycisk: B dla pogrubienia I dla pochylenia (kursywy) U dla podkreślenia lub korzystamy ze skrótów klawiaturowych Ctrl + B, Ctrl + I, Ctrl + U. Wyrównywanie tekstu do lewej lub prawej strony kartki, wyśrodkować lub wyrównać zarówno do lewej jak i do prawej (wyjustowanie), korzystamy z ikon: Oczywiście po wcześniejszym zaznaczeniu tekstu lub korzystamy ze skrótów klawiaturowych Ctrl + L (wyrównanie do lewej), Ctrl + E (wyśrodkowanie), Ctrl + R (wyrównanie do prawej), Ctrl + J (wyjustowanie). Co to jest panel sterowania i do czego służy Panel sterowania to aplikacja systemowa, gromadząca w jednym miejscu narzędzia do ustawiania i zmiany parametrów systemu operacyjnego Windows. Panel sterowania umożliwia zarządzanie różnymi kategoriami sprzętu, usług i programów oraz kontami użytkowników. Zmiany tu wprowadzone zwykle dotyczą całego systemu i są istotne dla jego sprawnego działania. 10

11 2. ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE DANYMI W KOMPUTERZE Pliki i foldery. Tworzenie i kasowanie plików, folderów i skrótów. Foldery są wygodnym sposobem przechowywania i organizowania plików na komputerze. Można również tworzyć foldery w folderach, aby ułatwić sobie zarządzanie plikami. Można tworzyć dowolną ilość folderów, a nawet przechowywać foldery wewnątrz innych folderów. Foldery znajdujące się w innych folderach są często nazywane podfolderami. Przykład: Zdjęcia/wakacje/ i tam kilka folderów z różnych wakacji. 1. Przejdź do lokalizacji (może to być folder lub pulpit), w której chcesz utworzyć nowy folder. 2. Kliknij prawym przyciskiem myszy na pusty obszar na pulpicie lub w oknie folderu, wskaż polecenie Nowy, a następnie kliknij polecenie Folder. 3. Wpisz nazwę nowego folderu, a następnie naciśnij klawisz ENTER. Nowy folder został utworzony w podanej lokalizacji. Pliki tworzymy najczęściej poprzez menu górne danego programu Plik, następnie wybieramy polecenie Nowy - plik zostaje utworzony. Aby usunąć plik, folder lub skrót klikamy na wybrany obiekt prawym przyciskiem myszy, wybieramy z menu polecenie Usuń i wybieramy nasze żądanie. Możemy też kliknąć na niechciany plik, folder lub skrót jeden raz lewym przyciskiem myszy a następnie wcisnąć przycisk Delete. Za każdym razem, niezależnie od sposobu usuwania obiektu, pojawi się nam na środku ekranu zapytanie Czy na pewno chcesz usunąć plik?. Wówczas wybieramy Tak, Nie lub Anuluj. 1. OBSŁUGA EDYTORA TEKSTÓW WORD PODSTAWY Redagowanie dokumentu Pisownia i gramatyka (w zakładce Recenzja) umożliwia sprawdzanie pisowni i gramatyki w tekście, sprawdza na bieżąco tekst podczas pisania 11

12 Komentarz umożliwia dodanie komentarza do zaznaczonego tekstu w specjalnych okienkach. Po zaznaczeniu tekstu i wybraniu ikony Komentarz, pojawia się okienko (dymek), które jest gotowe do uzupełnienia odpowiednim tekstem. Śledź zmiany pozwala na redagowanie tekstu i prześledzenia zmian od powstania dokumentu, poprzez wszystkie naniesione poprawki Formatowanie tekstu Formatowanie i edycja dokumentu Zmiana czcionki, jej wielkości, pogrubienie, kursywa, podkreślenie i przekreślenie, zamiana małych liter na wielkie i na odwrót, wyrównywanie tekstu do lewej, do prawej, do środka, wyjustowanie, punktory, numerowanie, wcięcia, odstępy pomiędzy liniami, interlinie, marginesy, orientacja kartki, podział tekstu na kolumny Aby sformatować fragment tekstu, należy zaznaczyć ten tekst a następnie wybrać opcję formatowania, którą chcemy wybrać. W zakładce Wstawianie znajdują się dodatkowe opcje, które pomagają dokończyć dokument, np. wpisanie nagłówka i stopki, wprowadzenie automatycznego numerowania stron itp. Praca z tabelami Tabela oraz wykres - Kliknij w miejscu, w którym chcesz wstawić tabelę. Na karcie Wstawianie kliknij przycisk Tabela, a następnie kliknij polecenie Wstaw tabelę. 12

13 W obszarze Rozmiar tabeli wprowadź liczbę kolumn i wierszy klikając myszą lub wybierając polecenie Wstaw tabele i wówczas określenie liczbowe: ilość kolumn oraz ilość wierszy. Utworzoną tabelę, możemy poddać formatowaniu w dowolny sposób: wyśrodkowanie tekstu, pogrubienie, zmiana wielkości czcionki a nawet kolory. Wiek Kobiety Mężczyźni 20 - latkowie latkowie latkowie Wykres to graficzne przedstawienie danych zawierających się na ogół w tabeli. Aby utworzyć nowy wykres, zaznacz dane w tabeli, potem na karcie Wstawianie w grupie Wykresy kliknij na ikonę, a następnie zaprojektuj dowolny typ wykresu. 13

14 Korzystając z menu wywołanego prawym przyciskiem myszy należy korzystać z opcji formatowania wykresu i dostosować go do własnych upodobań. Ilość kobiet i mężczyzn w przedziałach wiekowych Kobiety Mężczyźni 20 - latkowie 30 - latkowie 40 - latkowie Grafika w edytorze tekstu Wstawianie i modyfikacja obiektów graficznych - Obrazy i obiekty clipart można wstawiać lub kopiować do dokumentu z wielu różnych źródeł. Dotyczy to obrazów i obiektów clipart pobranych od dostawcy witryny sieci Web obiektów cipart, skopiowanych ze strony sieci Web lub wstawionych z pliku, w którym zostały zapisane obrazy. Można także zmienić pozycję obrazu lub obiektu clipart względem tekstu w dokumencie. Na karcie Wstawianie w grupie Ilustracje kliknij przycisk Obiekt clipart. W okienku zadań Clipart w polu tekstowym Wyszukaj wpisz wyraz lub frazę, które opisują żądany obiekt clipart, albo wpisz nazwę bądź część nazwy pliku obiektu clipart. Aby ograniczyć zakres wyszukiwania, wykonaj co najmniej jedną z następujących czynności: Aby ograniczyć wyniki wyszukiwania do określonej kolekcji obiektów clipart, w polu Wyszukaj w kliknij strzałkę, a następnie wybierz kolekcję, którą chcesz przeszukać. Aby ograniczyć wyszukiwanie do obiektów clipart, w polu Wyniki powinny mieć postać kliknij strzałkę i zaznacz pole wyboru obok pozycji Clipart. W okienku zadań Clipart można także wyszukiwać fotografie, filmy i dźwięki. Aby uwzględnić te typy multimediów w wyszukiwaniu, zaznacz pola wyboru znajdujące się obok nich. Kliknij przycisk Przejdź. Na liście wyników kliknij obiekt clipart, który chcesz wstawić. 14

15 Clipy i obrazy z kolekcji Microsoft Office: Rysowanie kształtów i diagramów (SmartArt) zakładka Wstawianie: 15

16 Ustawianie dokumentu do wydruku Zakładka Układ strony pozwala na zredagowanie dokumentu pod kątem jego wyglądu, np. kartka pionowa lub pozioma, format A4 lub A5, szerokość marginesów, ilość kolumn w tekście itp. W tej zakładce można również podjąć decyzję co do tła strony wybrać kolor lub obraz a nawet znak wodny jako tło kartki, zaprojektować obramowanie strony, ustalić wcięcia i akapity oraz odstępy pomiędzy liniami (wierszami). Drukowanie dokumentu Aby wydrukować dokument w programie Word należy kliknąć ikonę w lewym górnym rogu: i wybrać polecenie Drukuj. 16

17 Właściwości drukowania: 2. OBSŁUGA ARKUSZA KALKULACYJNEGO EXCEL PODSTAWY Co to jest arkusz kalkulacyjny i do czego służy Arkusz kalkulacyjny to program komputerowy przedstawiający dane, głównie liczbowe, w postaci zestawu dużych tabel dwuwymiarowych, pozwalający na automatyczną obróbkę tych danych oraz na prezentację ich w różny sposób. Popularny program stosowany w księgowości oraz w biurze to Excel. Najważniejszym narzędziem arkusza kalkulacyjnego są funkcje (m.in. matematyczne, statystyczne, daty i czasu, finansowe, bazodanowe, logiczne), za pomocą których wprowadzone do arkusza dane są automatycznie przetwarzane. 17

18 Za pomocą arkusza kalkulacyjnego można także wizualizować dane, prezentując je w postaci wykresów (kolumnowych, słupkowych, kołowych, liniowych, warstwowych itd.), które pozwalają łatwiej zorientować się we wzajemnych zależnościach i tendencjach. Praca na arkuszu Baza danych jest narzędziem służącym do przechowywania, organizowania oraz korzystania z zawartych w niej informacji. W tabeli w której umieści się np. spis pracowników firmy, zawierającej takie informacje jak imię, nazwisko, adres, nr telefonu to tak zestawione dane można traktować jako bazę danych. Adresowanie względne to najczęściej występujący sposób adresowania komórek w arkuszu kalkulacyjnym. Adres względny komórki zależy od jej położenia w arkuszu, np. komórka znajdująca się na przecięciu kolumny D i dziesiątego wiersza posiada adres D10. Adresowanie względne umożliwia automatyczną zamianę adresów w formule przy jej kopiowaniu, dzięki możliwości zmiany wskaźników wierszy lub kolumn. Adresowanie bezwzględne ten sposób adresowania komórek jest stosowany w celu odwoływania się w formule do tego samego miejsca w arkuszu, bez względu na aktualne położenie kopii formuły. Adresowanie bezwzględne blokuje automatyczną zmianę adresów w formule przy jej kopiowaniu. Wskaźnik kolumny i wiersza komórki jest niezmienny. Przykładem adresowania bezwzględnego jest adres $D$10. O tym, że adres lub jego część nie zmieni się podczas kopiowania ustalamy wprowadzeniem znaku dolara przed oznaczeniem kolumny lub wiersza. 18

19 Formuły i funkcje Aby napisać formułę w komórce programu Excel, musimy napisać znak równości a następnie wpisać odpowiednie polecenie (np. jakąś wybraną funkcję), określić w niej zakres danych, który ma podlegać obliczeniu i zatwierdzić całość klikając Enter. Wszystkie funkcje o ile i nie chcemy znać ich na pamięć możemy wybrać z zakładki Formuły, klikając na ikonę Wstaw funkcję. Następnie z listy wszystkich możliwych funkcji wybieramy tą, którą potrzebujemy użyć. 19

20 Następnie podajemy zakres danych, na podstawie których chcemy zrobić obliczenia i Zatwierdzamy całość klikając Ok. Min zwraca najmniejszą wartość ze zbioru wartości Max zwraca największą wartość ze zbioru wartości Suma dodaje wszystkie liczby w zakresie komórek Średnia - Zwraca wartość średnią arytmetyczną podanych argumentów 20

21 Sortowanie danych W Excelu każdą bazę danych możemy sortować według różnych kluczy. Kluczem nazywamy każdą zmienną wybraną do sortowania. W listach rozwijalnych można ustawić według których zmiennych baza ma być sortowana. Obok każdego klucza znajduje się opcja sortowania w porządku rosnącym lub malejącym. Kolumnę możemy posortować od najmniejszych do największych liczb i na odwrót. Można ją również posortować alfabetycznie od A do Z i na odwrót. Można również skorzystać z sortowania niestandardowego, dodając kolejne poziomy sortowania. Tworzenie wykresów Aby wstawić wykres w programie Excel, musimy mieć ustalone dane liczbowe, które chcemy przedstawić w postaci graficznej. Następnie zaznaczamy je myszką i klikamy na zakładkę Wstawianie, następnie Wykresy i wybieramy typ wykresu (kołowy, kolumnowy, słupkowy, liniowy, itd.). Potem w zakładce Narzędzia wykresów dostosowujemy wygląd wykresu do swoich upodobań. 21

22 Przykład wykresu kołowego: Przykład wykresu kolumnowego: Ustawianie arkusza do wydruku. Aby wydrukować arkusz w programie Excel należy kliknąć ikonę w lewym górnym rogu: i wybrać polecenie Drukuj. W przypadku arkusza kalkulacyjnego warto korzystać z opcji Podgląd wydruku ze względu na możliwość przesunięcia się danych, wykresów i tabel. Reszta drukowania odbywa się podobnie jak w programie Word. 22

23 3. PODSTAWY INTERNETU Zasady obsługi przeglądarki internetowej Przeglądarka internetowa lub przeglądarka WWW program komputerowy służący do pobierania i wyświetlania stron internetowych udostępnianych przez serwery WWW, a także odtwarzania plików multimedialnych, gier i innych rozrywek. Najpopularniejsze przeglądarki Internetowe to Internet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome oraz Opera. Aby uruchomić przeglądarkę należy na Pulpicie albo w Menu Start wybrać reprezentującą ją ikonę. W systemie operacyjnym Windows standardową przeglądarką jest Internet Explorer. Jej okno wygląda następująco: Najważniejsze przyciski i pola przeglądarki W pasku adresu wpisujemy adres strony internetowej. 23

24 Po lewej stronie paska adresu znajdują się dwie strzałki skierowane w lewo i prawo. Ta pierwsza (skierowana w lewo) powoduje przejście do poprzednio wyświetlanej strony, a druga strzałka (skierowana w prawo) powoduje przejście do następnej strony. Wstecz przejdź do poprzedniej strony Dalej przejdź do następnej strony Odśwież powoduje ponowne załadowanie wyświetlonej strony Tuż obok paska adresu znajdują się kolejne zakładki. Może być otwarta dowolna ilość zakładek a na każdej z nich może być uruchomiona inna strona WWW. Kliknięcie na puste okienko obok ostatniej zakładki ze stroną internetową powoduje otwarcie nowego okna (kolejnego). Przydatne jest to wtedy, gdy chcemy równolegle obserwować kilka stron WWW. Linki. Na stronach WWW znajdują się odnośniki do innych stron WWW, zwane linkami. Są one wyróżnione kolorem z podkreśleniem. Czasem występują w postaci obrazu lub pliku muzycznego, ale najczęściej jako tekst. Po kliknięciu na taki link myszką, kursor zmienia się w łapkę. Po kliknięciu lewym przyciskiem myszki na link, przeglądarka łączy się z adresem strony WWW, z którego pochodzi ten link. Po chwili możemy odczytać treść nowego linka w nowym oknie przeglądarki. Zamknięcie wybranej karty, możliwe jest przez kliknięcie symbolu krzyżyka. 24

25 Do czego służy Internet Internet ogólnoświatowa sieć komputerowa, określana również jako sieć. Internet to inaczej przestrzeń adresowa, działająca w oparciu o specjalistyczny sprzęt sieciowy oraz istniejącą już infrastrukturę telekomunikacyjną. Internet służy do wyszukiwania potrzebnych informacji, czytania wydarzeń z całego świata, a także do rozrywki, np. gier, oglądania filmów, słuchania muzyki, oglądania wydarzeń sportowych oraz kulturalnych. Internet służy również do porozumiewania się na odległość z innymi ludźmi na całym świecie (skype, gadu-gadu, ) oraz szybkim przesyłaniem informacji, plików, zdjęć itp. Przez Internet można robić zakupy, rezerwować bilety, sprawdzić rozkłady jazdy autobusów i pociągów, sprawdzić program telewizyjny i pogodę, można również przeczytać ulotki leków, sprawdzić opinie o lekarzach, znaleźć pracę i sprzedać niepotrzebne nam rzeczy. Poprzez portale społecznościowe można odszukać dawnych znajomych a na blogach można brać udział w różnych dyskusjach. Internet daje niegraniczone możliwości. Wyszukiwanie danych w Internecie Wyszukiwanie danych w Internecie może odbywać się poprzez wpisanie adresu WWW danej strony lub poprzez wyszukiwarki. Adres internetowy to np.: Wpisujemy go w górnym pasku przeglądarki i wciskamy klawisz Enter. Wówczas w głównej części ekranu pojawi się wyświetlana strona. Aby wpisać nowy adres strony, należy kliknąć kursorem myszki na pasek adresu. Dotychczasowy adres strony powinien podświetlić się na błękitno. Wówczas wciskamy klawisz Backspace lub nadpisujemy na starym tekście nowy adres strony WWW. Następnie wciskamy Enter i nowa strona zostanie załadowana. W tym momencie zaczną działać strzałki wstecz i dalej. Zasady wpisywania adresu internetowego 1. Nie trzeba wpisywać 2. Nie wolno używać polskich liter: ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż 3. Nie stawiamy spacji w adresie internetowym 4. Na końcu adresu internetowego nie stawiamy kropki Wyszukiwarki Jeśli nie znamy adresu strony, na której znajdują się interesujące nas informacje, możemy skorzystać ze specjalnych stron internetowych nazywanych wyszukiwarkami. Wyszukiwarki służą do znajdywania informacji na podstawie zapytań szukającego i wyświetlają strony najbardziej pasujące do zapytania. 25

26 Niekwestionowanym liderem rynku jest wyszukiwarka google.pl. Aby odnaleźć stronę internetową, na której umieszczone są potrzebne nam informacje, musimy uruchomić przeglądarkę np. Internet Explorer a następnie wejść na stronę oraz wcisnąć Enter. Potem w okno wyszukiwarki wpisać tzw. słowa kluczowe, np. Internet i klikamy myszką Szukaj lub wciskamy Enter. Wyszukiwarka przeanalizuje strony internetowe zawierające poszukiwane słowo i wyświetli listę odnośników do stron www, zawierających ten wyraz. Pod każdym odnośnikiem znajduje się krótki fragment treści strony, zawierający poszukiwany wyraz, a pod nim adres strony www, w której odnalezione zostało poszukiwane słowo. Najwięcej informacji na temat wpisanego słowa powinno znaleźć się na kilku pierwszych z wyświetlonych stron. Aby otworzyć wybraną stronę, należy kliknąć na jej tytuł (tekst napisany kolorem z podkreśleniem). Im bardziej szczegółowo sprecyzujemy informacje, które chcemy wyszukać, tym szybciej znajdziemy poszukiwane strony. 26

27 W Internecie możemy wyszukiwać nie tylko teksty ale również obrazki (zdjęcia, grafiki), mapy, filmy, książki itp. Wystarczy wybrać z lewej strony okna wyszukiwarki np. Grafika i wyświetlą nam się same rysunki, zdjęcia i schematy dotyczące danego wyrazu. Co to jest wirus? Jak się przed nim chronić Wirus komputerowy to program komputerowy posiadający zdolność mnożenia się, tak jak prawdziwy wirus, stąd jego nazwa. Wirus jest wrogim wykonalnym kodem, który dołącza się, nadpisuje lub zamienia inny program w celu reprodukcji samego siebie bez zgody użytkownika. Wirusa komputerowego zalicza się do złośliwego oprogramowania. Do zwalczania i zabezpieczania się przed wirusami komputerowymi stosuje się programy antywirusowe. Wirus komputerowy przenosi się poprzez pliki, ich kopiowanie, przenoszenie i pobieranie, np. z dysku twardego, Internetu lub pendrive'a. Proces replikacji (mnożenia się) wirusa komputerowego polega na odpowiedniej modyfikacji zawartości pliku. Klasyczne wirusy to połączenie wirusa z robakiem komputerowym o niewielkim rozmiarze, który z łatwością można ukryć w dużym pliku zawierającym np. program komputerowy. Przykładowe szkody, jakie wyrządza wirus: nieupoważnione kasowanie danych, rozsyłanie spamu poprzez pocztę elektroniczną, kradzież danych: hasła, numery kart płatniczych, dane osobowe, zatrzymanie pracy komputera, w tym całkowite wyłączenie, wyświetlanie grafiki i/lub odgrywanie dźwięków, utrudnienie lub uniemożliwienie pracy użytkownikowi komputera, przejęcie przez osobę nieupoważnioną kontroli nad komputerem poprzez sieć 27

28 Niektóre rodzaje wirusów komputerowych: Robak (angielski: worm) złośliwe oprogramowanie podobne do wirusów, rozmnażające się tylko przez sieć. Często powielają się pocztą elektroniczną. Trojan nie rozmnaża się jak wirus, ale jego działanie jest równie szkodliwe. Ukrywa się pod nazwą lub w części pliku, który użytkownikowi wydaje się pomocny. Trojan wykonuje operacje w tle szkodliwe dla użytkownika, np. atak włamywacza (hakera). Programy szpiegujące oprogramowanie zbierające informacje o danej osobie bez jej zgody, jak informacje o odwiedzanych witrynach, hasła dostępowe itp. Programy szpiegujące mogą wykonywać działania bez wiedzy użytkownika - zmieniać wpisy i ustawienia użytkownika. Program szpiegujący może pobierać i uruchamiać pliki pobrane z sieci. Obrona przed szkodliwym oprogramowaniem: instalacja oprogramowania antywirusowego, włączona zapora sieciowa (firewall) aktualizacja wszelkiego oprogramowania, nieotwieranie załączników poczty elektronicznej niewiadomego pochodzenia, czytanie okien instalacyjnych aplikacji, a także ich licencji, regularne całościowe skany systemu programem antywirusowym, przy płatnościach drogą elektroniczną upewnienie się, że transmisja danych będzie szyfrowana. Programiści Internet Explorera, Mozilla Firefox, Google Chrome oraz Opera wprowadzili zabezpieczenie, które bezpośrednio na poziomie samej przeglądarki sprawdza, czy dana witryna nie została przypadkiem zgłoszona jako potencjalne zagrożenie. W przypadku zagrożenia dostęp do strony jest blokowany i wyświetlany jest stosowny komunikat. Ważnym elementem działań zapobiegawczych jest regularne tworzenie kopii awaryjnych dla najważniejszych plików, programów bądź dokumentów. Trzeba również regularnie tworzyć kopie zapasowe danych. W przypadku zainfekowania komputera nie należy od razu w panice formatować dysku twardego. Co więcej, wykonanie formatowania dysku wcale nie oznacza pozbycia się niektórych wirusów z systemu. 4. KATALOG STRON WWW