Prognozowanie zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy

Transkrypt

1 Instytut Badań Edukacyjnych dr Gracja Niesler 6 czerwca 2019 r. Prognozowanie zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy

2 Plan prezentacji 1 Czym jest prognoza? 2 Podstawa prawna i znaczenie prognozy 3 Założenia teoretyczne do prognozowania 4 I etap prognozowania 5 Koncepcja oprzyrządowania realizowana przez IBE 6 Założenia do doskonalenia oprzyrządowania II etap 7 Dalsze działania związane z zaangażowaniem interesariuszy

3 Czym jest prognoza?

4 CZYM JEST PROGNOZA Prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach kształcenia branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy

5 POTRZEBA PROGNOZOWANIA Dopasowanie kształcenia zawodowego do potrzeb i dynamiki zmian na rynku pracy Determinanty kształtowania systemu edukacji zawodowej

6 CEL PROGNOZOWANIA Uwaga! Prognozowanie na potrzeby rozwoju edukacji zawodowej (-> kształcenie branżowe) Przeciwdziałanie niewspółmiernemu tempu zmian w układzie: edukacja-rynek pracodawców Lepsze dopasowanie do oczekiwań rynku pracy Adekwatne kształcenie w zawodach, na które będzie zapotrzebowanie po ukończeniu edukacji

7 CEL PROGNOZOWANIA Przewidywanie trendów poprzez ukierunkowanie na rozwój społeczno-gospodarczy oraz postęp technologiczny w edukacji zawodowej Przeciwdziałanie bezrobociu ludzi młodych Wsparcie doradztwa zawodowego Wsparcie uczniów w dokonywaniu właściwych wyborów Ewolucyjne doskonalenie edukacji zawodowej (w szczególności kształcenia branżowego)

8 CHARAKTER PROGNOZY Strategiczny Długofalowy Cykliczny Ukierunkowany na rozwój Jakościowy Osadzony w układzie społeczno-gospodarczotechnologicznym

9 ODMIENNY JĘZYK PROGNOZY Uwaga! Prognoza NIE mówi językiem deficytowości Wszystkie zawody są ważne i potrzebne Prognoza wskazuje na zawody, które ze strategicznego i rozwojowego punktu widzenia wymagają zwiększenia dofinansowania Brak szeregowania zawodów zamiast tego grupowanie według prognozowania istotnego i umiarkowanego zapotrzebowania w kontekście strategicznego

10 ELEMENTY PROGNOZY Elementami prognozy są zestawienia dotyczące: 1) zawodów szkolnictwa branżowego o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy, których znaczenie dla rozwoju Polski uzasadnia zwiększenie kwot podziału części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego na następny rok kalendarzowy (2020) przy różnicowaniu kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym 2) zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na wojewódzkim rynku pracy dla każdego województwa w podziale na zawody, dla których prognozowane jest istotne albo umiarkowane zapotrzebowanie

11 PROGNOZA MEN A INNE PROGNOZY Nie jest prognozą zastępczą Rezultat analiz a nie badań Uwzględnia inne opracowania (MRPiPS, GUS, Barometr Zawodów, BKL i in.) Obejmuje wyłącznie zapotrzebowanie na zawody kształcenia branżowego Realizowana jest na potrzeby systemu edukacji zawodowej, a nie całego rynku pracy Nie opiera się na obecnej sytuacji na rynku pracy, lecz długofalowej perspektywie

12 PROGNOZA A KONTEKST SPOŁECZNY Uwzględnia charakterystyki demograficzne kraju i regionów Bierze pod uwagę współczynnik feminizacji Ma na uwadze kształcenie osób z niepełnosprawnościami Dostosowana do potencjału edukacyjnego w regionach

13 ROLA IBE W PROGNOZOWANIU MEN IBE odpowiedzialne jest za opracowanie OPRZYRZĄDOWANIA do prognozowania oraz za dostarczenie do MEN rezultatów analiz w postaci danych i opracowań MEN odpowiedzialne jest za przygotowanie i obwieszczenie PROGNOZY

14 Podstawa prawna i znaczenie prognozy

15 PODSTAWA PRAWNA OGŁOSZENIA PROGNOZY Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania ustala prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Prognoza jest ustalana w oparciu o dane Instytutu Badań Edukacyjnych opracowane w szczególności na podstawie statystyki publicznej, w tym na podstawie badania dotyczącego zapotrzebowania rynku pracy na absolwentów szkół prowadzących kształcenie w zawodach szkolnictwa branżowego prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny, oraz danych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie ubezpieczeń społecznych i danych systemu informacji oświatowej, oraz po zasięgnięciu opinii sektorowych rad do spraw kompetencji i Rady Programowej do spraw kompetencji, a także ministrów właściwych dla zawodów szkolnictwa branżowego. /Art. 46b ust. 1-2 ustawy Prawo Oświatowe/ Slajdy opracowane przez Piotr Bartosiak (DSKKZ)

16 TERMIN OGŁOSZENIA PROGNOZY Prognozę minister właściwy do spraw oświaty i wychowania ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, w terminie do 1 lutego danego roku. /Art. 46b ust. 3 ustawy prawo oświatowe/ W 2019 r. minister właściwy do spraw oświaty i wychowania ogłasza Prognozę nie później niż do 31 marca 2019 r. /Art. 144 ust. 2 ustawy z 22 listopada 2018 r./ Slajdy opracowane przez Piotr Bartosiak (DSKKZ)

17 WPŁYW PROGNOZY NA DZIAŁALNOŚĆ WRRP I SZKÓŁ Opiniowanie zasadności kształcenia w zawodzie (od 1 września 2019 r.) Wojewódzka rada rynku pracy wydaje opinię o zasadności kształcenia w danym zawodzie zgodnie z potrzebami rynku pracy, o której mowa w ust. 5 pkt 5, po zapoznaniu się z prognozą zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy, o której mowa w art. 46b ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe. /art. 22 ust. 5b ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy/ Slajdy opracowane przez Piotr Bartosiak (DSKKZ)

18 WPŁYW PROGNOZY NA DZIAŁALNOŚĆ SZKÓŁ Wymóg uzyskania opinii o zasadności kształcenia w zawodzie (od 1 września 2019 r.) Uzyskanie ponownej opinii wojewódzkiej rady rynku pracy o zasadności kształcenia w danym zawodzie, o której mowa w ust. 7 pkt 1. jest wymagane w przypadku gdy zawód ten nie jest wskazany przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania w prognozie, o której mowa w art.46b ust. 1. /Art. 68 ust. 7b ustawy Prawo oświatowe/ Slajdy opracowane przez Piotr Bartosiak (DSKKZ)

19 WPŁYW PROGNOZY NA DZIAŁALNOŚĆ FIRM Refundacja za przygotowanie zawodowego młodocianych (od 1 września 2019 r.) Do zadań samorządu województwa należy: coroczne określanie i ogłaszanie w wojewódzkim dzienniku urzędowym, w terminie do 30 kwietnia, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady rynku pracy, na podstawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz klasyfikacji zawodów, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe, wykazu zawodów, w których za przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników może być dokonywana refundacja, przy uwzględnieniu zapotrzebowania na kwalifikacje i umiejętności na rynku pracy określonego w szczególności w prognozie zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy, o której mowa w art. 46b ust. 1 ustawy Prawo oświatowe /art. 8 ust. 1 pkt 15 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy/ Slajdy opracowane przez Piotr Bartosiak (DSKKZ)

20 WPŁYW PROGNOZY NA DZIAŁALNOŚĆ FIRM Dodatkowe środki na kształcenie młodocianych pracowników W przypadku nauki zawodu prowadzonej w zawodach wskazanych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania w prognozie, o której mowa w art. 46b ust. 1, wysokość kwoty dofinansowania kosztów kształcenia jednego młodocianego pracownika wynosi do zł. /Art. 122 ust. 2a ustawy Prawo oświatowe/ Slajdy opracowane przez Piotr Bartosiak (DSKKZ)

21 WPŁYW PROGNOZY NA SUBWENCJĘ OŚWIATOWĄ (od 1 września 2019 r.) Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego, określa, w drodze rozporządzenia, sposób podziału części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem w szczególności: [ ] 6) zróżnicowania kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym w oparciu o prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy, o której mowa w art. 46b ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r. poz i 2245). /Art. 28 ust 6 pkt 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego/ Slajdy opracowane przez Piotr Bartosiak (DSKKZ)

22 WPŁYW PROGNOZY NA SUBWENCJĘ OŚWIATOWĄ Prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy, o której mowa w art. 46b ust. 1 ustawy uwzględnia się po raz pierwszy w podziale części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego na 2020 r. przy różnicowaniu kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym. /Art. 144 ust. 1 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r./ Slajdy opracowane przez Piotr Bartosiak (DSKKZ)

23 Założenia teoretyczne do prognozowania

24 ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE Podejście ilościowo-jakościowe Uwzględnienie różnorodnych danych i opracowań z wielu źródeł Ukierunkowanie na strategię edukacyjną Potencjał rozwojowy kraju i regionów jako punkt odniesienia Regionalne strategie oparte na inteligentnych specjalizacjach wyznaczają kierunek i związane z nim trendy Dopasowanie do przyszłego, a nie obecnego popytu Niwelowanie gradacji zawodów wszystkie zawody są traktowane jako potrzebne Cykliczność prognozowania oparta na corocznej aktualizacji i korekcie prognozy, a także na ciągłym doskonaleniu procesu

25 I etap prognozowania

26 I ETAP PROGNOZOWANIA Konstrukcja oprzyrządowania i przeprowadzenie analiz przez IBE Przeprowadzenie badania delfickiego z grupą ekspertów dziedzinowych z następujących instytucji: Business Centre Club, Departament Zarządzania Strategicznego Ministerstwo Finansów, IBE, Komisja Europejska DG EMPL Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równości Szans, Konfederacja Lewiatan, Ministerstwo Cyfryzacji, PARP, Społeczna Akademia Nauk, Uniwersytet Jagielloński, Work Service, Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, Związek Rzemiosła Polskiego

27 I ETAP PROGNOZOWANIA Budowa modelu prognostycznego Przekazanie opracowania oraz list rekomendacyjnych do MEN Stworzenie prognozy przez MEN Poddanie prognozy opiniowaniu resortów oraz sektorowych rad ds. kompetencji Obwieszczenie prognozy

28 Koncepcja oprzyrządowania realizowana przez IBE

29 ZŁOŻONOŚĆ ZAGADNIENIA WYBÓR PODEJŚCIA Konceptualny model zapotrzebowania na zawody z uwzględnieniem determinant podaży i popytu

30 OBSZARY PODDANE ANALIZIE

31 PERSPEKTYWA PROGNOZY Prognoza zapotrzebowania na zawody stanowi syntetyczne i strategiczne ujęcie różnych źródeł opisujących zachowania na rynku pracy z perspektywy polityki oświatowej. Do stworzenia prognozy wykorzystano zasoby danych źródłowych charakteryzujących stronę podaży i popytu na rynku pracy, a także innych badań i opracowań osadzonych w problematyce diagnostyki oraz prognozowania zatrudnienia i zapotrzebowania na pracę w konkretnych zawodach.

32 KONSTRUKCJA OPRZYRZĄDOWANIA EDUKACJA wykorzystanie danych SIO, GUS, ELA oraz MLEZAiMD (Monitorowanie Losów Edukacyjno-Zawodowych Absolwentów i Młodych Dorosłych), w celu określenia wskaźników związanych z rozwojem edukacji (liczba uczniów przyjmowanych i kończących edukację zawodową, z uwzględnieniem pozytywnie zdanych egzaminów zawodowych, udziału kobiet oraz osób z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami dla poszczególnych kierunków kształcenia w ujęciu regionalnym) wyznaczenie potencjału podażowego. DEMOGRAFIA wykorzystanie danych GUS, ZUS, BKL do nakreślenia tła regionalnego z punktu widzenia ludności (dynamika liczby ludności, dzietność, feminizacja, niepełnosprawność, migracje (odpływ ludności), struktura wykształcenia, aktywność zawodowa, udział powrotów na rynek do pracy po urodzeniu dziecka, rozwój ludności i starzenie się społeczeństwa, struktura dochodów i wydatków, współczynnik urbanizacji). RYNEK PRACY charakterystyka rynku pracy z perspektywy pracodawców (uwzględnienie specyfiki definiowana wymagań na rynku pracy i dopasowanie ich do profili kształcenia zawodowego) wykorzystanie analizy internetowych ogłoszeń pracy, danych urzędów pracy, referencyjnie części badań BKL.

33 KONSTRUKCJA OPRZYRZĄDOWANIA GOSPODARKA tło gospodarcze dla kraju i regionów (koniunktura, działalność innowacyjna, bezrobocie, PKB, obszary działalności w PKB, rozkład zarobków), które w połączeniu ze specyfiką rynku pracy oraz zapotrzebowaniem wynikającym wprost z analiz ogłoszeń o pracę pozwoli na określenie charakterystyki oraz tendencji rozwojowych po stronie popytu na zawody, kwalifikacje i umiejętności odpowiadające poszczególnym kierunkom kształcenia. STRATEGIA działania strategiczne, które mają kluczowy wpływ na zmiany w każdym z analizowanych obszarów, a także posłużyły jako wyznaczenie osi zmian w kontekście zarówno kraju jak i poszczególnych regionów, wynikających z postępu technologicznego oraz rozwoju społeczno-gospodarczego. W tym zakresie uwzględniono inteligentne specjalizacje oraz krajowe i regionalne strategie rozwojowe.

34 BADANIA REFERENCYJNE Barometr zawodów na poziomie krajowym i regionalnym, Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na poziomie regionalnym, Informacja sygnalna na temat zawodów deficytowych, zrównoważonych i nadwyżkowych za I i II półrocze 2017 roku (MRPiPS), BKL, Prognoza w ramach projektu System prognozowania polskiego rynku pracy (na zlecenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w realizacji przez Instytut Badań Strukturalnych, Uniwersytet Łódzki i Instytut Pracy i Spraw Socjalnych), Prognoza GUS.

35 MODEL PROGNOSTYCZNY

36 CYKL PROCESU PROGNOZOWANIA

37 Założenia do doskonalenia oprzyrządowania II etap

38 ZAŁOŻENIA DO DOSKONALENIA OPRZYRZĄDOWANIA II ETAP Uwzględnienie wniosków z I etapu prognozowania Aktualizacja modelu prognozowania oraz zaangażowanie interesariuszy w realizację procesu Realizacja I badania delfickiego na poziomie branżowym oraz regionalnym Uwzględnienie opinii i postulatów wynikających z badania delfickiego i przedstawienie ich w formie raportu

39 ZAŁOŻENIA DO DOSKONALENIA OPRZYRZĄDOWANIA II ETAP Realizacja II badania delfickiego z udziałem ekspertów dziedzinowych Prezentacja interesariuszom podsumowania wyników II badania delfickiego celem finalnego zaopiniowania Dostarczenie przez IBE pełnego raportu z pogłębionych analiz oraz rezultatów badań Tworzenie prognozy na rok 2020 oraz listy zawodów do Obwieszczenia Przekazanie interesariuszom wskazanym w Ustawie prognozy do opiniowania

40 Dalsze działania związane z zaangażowaniem interesariuszy

41 DALSZE DZIAŁANIA ZWIĄZANE Z ZAANGAŻOWANIEM INTERESARIUSZY Zaproszenie interesariuszy przez MEN do udziału w badaniu delfickim czerwiec 2019 Udział interesariuszy w badaniu delfickim czerwiec/lipiec 2019 Przekazanie raportu z badania sierpień 2019 Przekazanie pełnego raportu z obydwu badań październik 2019 Przekazanie prognozy do zaopiniowania grudzień2019/styczeń 2020

42 Q/A

43 Dziękuję za uwagę

44 Prowadzenie i rozwój Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Instytut Badań Edukacyjnych instytut badawczy ul. Górczewska 8, Warszawa tel.: , rejestr@ibe.edu.pl