Metoda budowania portfela kontraktów terminowych na energię elektryczną ograniczających ryzyko rynkowe duŝych odbiorców
|
|
- Filip Zych
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Metoda budowania portfela kontraktów terminowych na energię elektryczną ograniczających ryzyko rynkowe duŝych odbiorców Autor: mgr inŝ. Łukasz Mordasiewicz ( Rynek Energii 3/2009) 1. WSTĘP Trwająca w Polsce liberalizacja sektora elektroenergetycznego pociąga za sobą wiele wyzwań i zmian. Przemysł po wielu latach stabilnych i stałych cen został postawiony w zupełnie odwrotnej sytuacji. Obecnie odbiorcy muszą być odpowiedzialni za decyzje związane z kosztami zakupu energii w otoczeniu, które jest bardzo zmienne. Przejście z rynku regulowanego do mechanizmów rynkowych stworzyło zapotrzebowanie zarówno na nowe podmioty, jak i dodatkowe umiejętności menedŝerów. Obszar tego zapotrzebowania to m.in. zarządzanie ryzykiem związanym z transakcjami wolnego rynku [1]. Autor pracy uwaŝa, Ŝe odbiorcy chcąc w pełni wykorzystać moŝliwości płynące z zasady TPA (Third Party Access) zawartej w Dyrektywie 2003/54/WE powinni brać pod uwagę wszystkie dostępne na rynku energii rodzaje kontraktów. Warto równieŝ czerpać z doświadczeń innych podmiotów, gdyŝ na światowych rynkach energii widoczna jest tendencja do odrzucania przez duŝych odbiorców ofert taryfowych na rzecz budowania relacji z niezaleŝnymi producentami energii elektrycznej i brokerami. Podmioty te są w stanie przedstawić ofertę składającą się z róŝnych opcji zakupu w celu redukcji kosztów odbiorcy i ograniczenia ryzyka [8]. Konstruowanie coraz bardziej skomplikowanych i dopasowanych do potrzeb klienta produktów (kontaktów) podyktowane jest następującymi potrzebami [2]: - próbą odnalezienia mechanizmu, który pozwoliłby wybrać najbardziej dochodowe walory (maksymalizacja zysku), - pragnieniem poznania sposobu na uniknięcie potencjalnych strat (minimalizacja ryzyka). Oba te cele wywodzą się z chęci osiągnięcia sukcesu finansowego, reprezentują jednak odmienne drogi zrealizowania tego zamierzenia. Chcąc połączyć te dwa czynniki naleŝy pamiętać, Ŝe osiągnięcie minimalnego poziomu ryzyka przy maksymalnym zysku jest niemoŝliwe. MoŜna jedynie tak wypośrodkować ryzyko i zysk, aby osiągnięty układ był moŝliwe najbardziej satysfakcjonujący. 2. BUDOWA PORTFELA KONTRAKTÓW TERMINOWYCH Ceny energii i wartości indeksów są w duŝej mierze nieprzewidywalne (oczywiście powstało wiele modeli i metod prognozowania cen na rynkach dnia następnego, róŝne podejścia do tego tematu prezentuje praca [11], natomiast jedno z podejść stochastycznych zawiera opracowanie [4]), co jest przyczyną występowania ryzyka rynkowego. To zaś jest główną przesłanką budowania portfeli [2]. Jako portfel będzie rozumiany zbiór pojedynczych kontraktów zawartych w celu pokrycia zapotrzebowania odbiorcy. Warto w tym miejscu wspomnieć, Ŝe na całym świecie jedną z najwaŝniejszych decyzji jakie podmioty aktywnie uczestniczący w rynku energii muszą podjąć jest ustalenie jaka część portfela zapotrzebowania ma być pokryta kontraktami terminowymi (typu forward), a jaka dokupiona na rynku natychmiastowym (SPOT) [9]. W dalszej części pracy autor zaproponuje metodę budowania portfela ograniczającego ryzyko rynkowe opartą o opracowanie [5], w którym to został postawiony problem długoterminowej strategii zakupów energii elektrycznej przez dystrybutora od przedsiębiorstwa wytwórczego GENCO w Chinach.
2 Skupiono się na określeniu jaka część wolumenu zapotrzebowania ma być zakupywana na rynku SPOT, a jaką naleŝy nabyć w kontrakcie rocznym. Inne instrumenty pochodne nie były rozwaŝane z uwagi na ich niedostępność na tamtejszym rynku. 3. OPIS METODY Zagadnienie podziału zapotrzebowania pomiędzy kontrakty terminowe, a rynek SPOT w celu osiągnięcia jak największych korzyści przy minimalizacji ryzyka z punktu widzenia odbiorcy moŝe zostać opisany następującym równaniem :, (1) gdzie: k (>0) awersja do ryzyka, V(π) wariancja spodziewanej oszczędności w stosunku do oferty spółki obrotu, E(π) spodziewana oszczędność wybranego portfela kontraktów, π 0 koszt zakupu od spółki obrotu. Dalszym celem jest znalezienie maksimum funkcji U(π,k). Zakładając, Ŝe zapotrzebowanie odbiorcy jest niezaleŝne od ceny (załoŝenie takie jest prawdziwe z uwagi na bardzo małą elastyczność cenową popytu na energię elektryczną wśród znaczącej części duŝych odbiorców) oszczędność portfela w kaŝdej godzinie moŝna określić jako:, (2) gdzie: q wolumen zapotrzebowania odbiorcy, MWh, Q wolumen kontraktów terminowych, MWh, q-q wolumen energii zakupywany z rynku SPOT, MWh, s cena na rynku SPOT, zł/mwh, r cena w ofercie spółki obrotu, zł/mwh, F cena w kontraktach terminowych, zł/mwh. Ryzyko moŝe być mierzone jako wariancja oszczędności. Zatem optymalizowana funkcja U(π,k) moŝe być zapisana jako:, (3) gdzie: V(s) wariancja cen na rynku SPOT, E(s) średnia arytmetyczna cen na rynku SPOT w okresie na jaki zawierany jest kontrakt. Maksimum funkcji wyznaczamy przyrównując pierwszą pochodną do zera:, (4) Optymalny wolumen kontraktu terminowego Q * wynosi:, (5) Po wprowadzeniu przez autora pracy dodatkowych ograniczeń funkcja wyniku przyjmuje postać:, (6) Funkcja ta jest wykorzystywana do wyznaczania wolumenu kontraktu rocznego oraz poszczególnych miesięcy. Przy czym wartość wolumenu zapotrzebowania miesięcznego odbiorcy przyjmuje wartość:, (7)
3 gdzie: q i =q 1 q 12 wolumen zapotrzebowania w poszczególnych miesiącach, MWh, d i =d 1 d 12 ilość dni w poszczególnych miesiącach, -. Wprowadzone przez autora ograniczenia miały na celu: - uniemoŝliwienie zawarcia jednego kontraktu terminowego na więcej niŝ 85% wolumenu zapotrzebowania. Tym samym wolumen energii dokupywany na rynku SPOT w kaŝdym miesiącu moŝe przyjmować wartości: gdzie: E SPOT-i wolumen energii dokupywany na rynku SPOT w miesiącu i-tym. (8) - uniemoŝliwienie zawarcia kontraktu po cenie wyŝszej niŝ stawka spółki obrotu, z uwagi na dostępność korzystniejszej alternatywy., 4. OCENA RYZYKA ZAWARTYCH KONTRAKTÓW Jako miarę ryzyka zawartych kontraktów przyjęto parametr VaR (Value at Risk). Definiuje się go jako stratę, która z pewnym prawdopodobieństwem nie zostanie przekroczona w określonym czasie. Jest więc to przybliŝenie potencjalnej straty z portfela spowodowanej zmianami na rynku, obliczone przy uŝyciu technik statystycznych [10]. W tej metodzie VaR został zdefiniowany jako:, (9) gdzie: E(π * ) spodziewana oszczędność z portfela, σ(π * ) odchylenie standardowe oszczędności z portfela, u dystrybuanta rozkładu normalnego dla załoŝonego prawdopodobieństwa (pewności). Wzór ten moŝna przedstawić jako:. (10) 5. STUDIUM PRZYPADKU Działanie modelu zostanie przedstawione na przykładzie duŝego odbiorcy będącego zakładem pracy ciągłej, charakteryzującego się nieznaczną zmiennością zapotrzebowania dobowego oraz zmiennością sezonową (ujemna korelacja z temperaturą otoczenia ze względu na współpracę z zakładową elektrociepłownią). W celu dostosowania prezentowanego w [5] modelu do warunków polskiego rynku energii i potrzeb analizowanego odbiorcy autor wprowadził następujące modyfikacje: - budowany portfel będzie składał się z kontraktu rocznego, kontraktów miesięcznych oraz rynku SPOT (kontrakty kwartalne moŝna traktować jako realizację kontraktów miesięcznych), - maksymalizowana funkcja zostanie przyjęta jako róŝnica pomiędzy kosztem z oferty lokalnej spółki obrotu, a kosztem portfela kontraktów (oszczędność), - nie będą rozpatrywane osobno godziny szczytowe i poza szczytowe ze względu na pasmowy charakter odbioru w dobowym przedziale czasu, - ceny energii przy realizacji strategii zakupu wg stworzonego portfela nie zawierają kosztów bilansowania handlowego odbiorcy (odbiorca posiadając informację o własnych odchyleniach powinien takie koszty oszacować i uwzględnić w obliczeniach. Najkorzystniejsze wydaje się jednak
4 dla odbiorców rozliczanie poprzez obcą jednostkę grafikową korzystając z efektu grupy bilansującej), Dane wejściowe do Tabeli 1 zostały wyznaczone w następujący sposób: - cena kontraktu terminowego rocznego (F) stanowi średnią waŝoną wolumenem z transakcji zawartych poprzez platformę brokerską TFS (Tradition Financial Services) w dniach wykonania wyceny tj r. i r. tak, aby wolumen zawartych transakcji był porównywalny z zapotrzebowaniem rocznym odbiorcy. Ze względu na fakt, Ŝe w tym okresie na rynku polskim nie był powszechny handel kontraktami obejmującymi poszczególne miesiące roku, ceny kontraktów miesięcznych zostały określone na podstawie historycznego udziału poszczególnych miesięcy w cenie średniorocznej (na podstawie cen Rynku Dnia Następnego (RDN) prowadzonego przez TGE S.A., - średniomiesięczne ceny z rynku SPOT zostały załoŝone wg prognozy autora (na dzień wykonywania analizy), - alternatywę do samodzielnej aktywności odbiorcy na rynku (r) stanowi oferta lokalnej spółki obrotu (lub teŝ najtańszego sprzedawcy), - wariancja z cen na rynku SPOT (V(s)) została wyznaczona z wieloletnich danych historycznych RDN, - awersja do ryzyka (k) musi zostać określona indywidualnie przez decydenta kontrolującego portfel. Im k jest większe tym niechęć do ryzyka jest większa. Warto zaznaczyć, Ŝe parametr k jest uzaleŝniony od przedstawionej wcześniej miary ryzyka VaR. Znając zatem zaleŝność między tymi dwoma parametrami moŝna określić skłonność do ryzyka na podstawie maksymalnej straty na danym kontrakcie, który jesteśmy w stanie zaakceptować (z określonym wcześniej prawdopodobieństwem), - poziom pewności (1-α) został określony na poziomie najczęściej wykorzystywanym w praktyce [3], - wolumen zapotrzebowania odbiorcy (q) określony na podstawie prognozy przygotowanej przez słuŝby ruchu odbiorcy. Wynikowy podział portfela zakupowego przedstawia rysunek 1. Sugerowane pokrycie zapotrzebowania analizowanego odbiorcy w kontrakcie rocznym wynosi ok. 70%. MoŜna równieŝ zauwaŝyć, Ŝe w miesiącach od lutego do lipca kontrakty miesięczne w ogóle nie zostały zawarte. Wynikało to z faktu, Ŝe miesiące te historycznie charakteryzują się stosunkowo niską zmiennością cen na rynku SPOT co w połączeniu z prognozą znacząco niŝszych cen sprawia, Ŝe zakupy na rynku RDN są postrzegane jako finansowo korzystne i przewidywalne. Krzywa współczynnika VaR obrazuje ekspozycję na ryzyko otwartej pozycji odbiorcy. Oczywiście najwyŝsze wartości są odnotowane w miesiącach w których zrezygnowano z zakupu kontraktów o miesięcznym czasie obowiązywania ze względu na konieczność zamykania pozycji o większym wolumenie na rynku SPOT.
5 Tabela 1 Dane wejściowe do wyznaczenia portfela kontraktów terminowych F E(s) r V(s) k 1-α q okres zł/mwh zł/mwh zł/mwh (zł/mwh) 2 MWh rok 221,40 207,00 236,00 117,74 3 0, styczeń 218,72 221,49 236,00 41,12 5 0, luty 220,41 203,40 236,00 10,48 5 0, marzec 215,19 198,72 236,00 17,75 5 0, kwiecień 214,08 192,68 236,00 8,54 5 0, maj 218,09 196,40 236,00 13,65 5 0, czerwiec 221,59 203,61 236,00 9,93 5 0, lipiec 223,87 210,10 236,00 11,21 5 0, sierpień 221,97 209,51 236,00 46,96 5 0, wrzesień 233,14 217,35 236,00 6,80 5 0, październik 226,80 215,28 236,00 13,12 5 0, listopad 225,38 213,01 236,00 64,09 5 0, grudzień 217,80 204,68 236,00 309,42 5 0, Rys. 1. Podział portfela zakupowego pomiędzy kontrakty terminowe oraz rynek SPOT Wzrost zmienności cen, a więc równieŝ niepewności co do przyszłych kosztów skutkuje chęcią zabezpieczenia swojej pozycji (wielokrotnie realizacja strategii dywersyfikacji ryzyka skutkuje dokonaniem transakcji w wyŝszej cenie, ale przy znanych ex ante przepływach finansowych). Wpływ wariancji cen V(s) na wolumen kontraktu rocznego został przedstawiony na rysunku 2.
6 Rys. 2. Wpływ wariancji cen na rynku SPOT na wolumen kontraktu rocznego Kolejną wielkością, która determinuje wolumen zawieranych kontraktów jest cena energii w tych kontraktach. Wpływ ten na podstawie kontraktu rocznego przedstawia rysunek 3. Rys. 3. Wpływ ceny rocznego kontaktu terminowego na jego wolumen Jak zostało to przedstawione wcześniej, odbiorca musi podjąć decyzję jakie ryzyko jest w stanie zaakceptować. W pracy autor określił awersję do ryzyka odbiorcy na k=3 oraz k=5. Rysunek 4 przedstawia wpływ współczynnika k na ryzyko określone jako VaR kontraktu rocznego. Wzrost niechęci do ryzyka powoduje, Ŝe odbiorca coraz większą część swojego zapotrzebowania będzie pokrywał kontraktami terminowymi po z góry ustalonej cenie, ograniczając niepewność kosztów energii nabywanej poprzez rynek SPOT.
7 Rys. 4. Wpływ awersji do ryzyka na wolumen zawieranych kontraktów 6. PODSUMOWANIE Celem niniejszego artykułu była próba rozwinięcia i zaimplementowania modelu budowania portfela kontraktów terminowych zaproponowanego w pozycji [5] w realiach polskiego rynku energii. W obecnej sytuacji, pełnej konkurencyjności w polskim sektorze elektroenergetycznym (niestety wyłącznie teoretycznie) oraz moŝliwości dowolnego wyboru kontrahentów dostarczających odbiorcom energię elektryczną zagadnienia ograniczania ryzyka i świadomego kształtowania strategii rynkowych stają się dla duŝych odbiorców przemysłowych bardzo istotne. Odbiorcy stają bowiem przed alternatywami dla korzystania z usług spółek obrotu nie tylko w postaci zmiany sprzedawcy (chociaŝ nawet z tej moŝliwości niewielu z nich korzysta), ale takŝe aktywnego uczestnictwa w rynku energii, zawierając samodzielnie kontrakty forward (bilateralnie oraz poprzez giełdę i platformy obrotu), a takŝe na rynku SPOT. Artykuł zawiera studium przypadku na podstawie zapotrzebowania rzeczywistego odbiorcy, którego pełna analiza moŝliwości wygenerowania dodatkowych oszczędności oraz przychodów w obszarze rynku energii została zawarta w opracowaniu [6]. NaleŜy jednocześnie zaznaczyć, Ŝe analizowany odbiorca z uwagi na charakter swojego zapotrzebowania stanowił najprostszy przykład wykorzystania modelu. Opierając się jednak na zaproponowanej metodzie moŝna w łatwy sposób uwzględniać godziny szczytowe jak równieŝ analizować kaŝdą godzinę oddzielnie. Z pewnością warto byłoby takŝe uwzględnić moŝliwość odsprzedaŝy części energii z nadwyŝek wynikających z kontraktów długoterminowych (lata) w kontraktach średnioterminowych (kwartały, miesiące) oraz na rynku SPOT (zagadnienie szczególnie istotne w przypadku odbiorców o znacznie zróŝnicowanym grafiku zapotrzebowania), pozwalając na elastyczny dobór kontraktów i czerpiąc przy tym dodatkowe przychody z zajęcia długiej pozycji na rynku. PowyŜsze zagadnienia będą tematem kolejnych prac autora.
8 LITERATURA [1] Collins R. A.: The Economics of Electricity Hedging and a Proposed Modification for the Futures Contract for Electricity. Power Engineering Review, IEEE Volume 22, Issue 1, Jan [2] Dembny A.: Budowa Portfeli Ograniczonego Ryzyka. CEDEWU, Warszawa [3] Humphreys B.: VAR: confidence level and holding period. Energy Risk 04/2006. [4] Kian A., Keyhani A.: Stochastic price modeling of electricity in deregulated energy markets. System Sciences, Proceedings of the 34th Annual Hawaii International Conference on Jan [5] Ming Z., Gengyin L., Yixin N.: Long-Term Electricity Purchase Allocation Strategy and Risk Evaluation in Power Markets. Power Systems Conference and Exposition PSCE '06 IEEE PES, Oct Nov [6] Mordasiewicz Ł.: Analiza funkcjonowania duŝego odbiorcy na rynku energii. Praca magisterska obroniona na Wydziale Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej, [7] Percebois J.: Electricity Liberalization in the European Union: Balancing Benefits and Risks. Rynek Energii 2008, nr 1. [8] Teague P.: Procurement strategies for cutting energy costs. Purchasing 11/2007. [9] Xiaohong G., Jiang W., Feng G., Guoji S.: Optimal generation portfolio management for futures and spot market. Power Engineering Society General Meeting, IEEE June [10] Weron A., Weron R.: Giełda Energii. Strategie zarządzania ryzykiem. CIRE, Wrocław 2000 r. Weron R.: Market price implied by Asian-style electricity options. Energy Economics Volume 30, Issue 3, 05/2008.
RAPORT MIESIĘCZNY. Sierpień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
140,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] Sierpień 2003 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 średni kurs ważony obrotem kurs
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Maj Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY 24 15, Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 14, 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 1 2 3 4 5
Bardziej szczegółowoDlaczego nie jest możliwe podbicie benchmarku ustawowego średniej ceny energii
Dlaczego nie jest możliwe podbicie benchmarku ustawowego średniej ceny energii Katarzyna Balla Warszawa, 10.12.2015 r. 1 Benchmark cenowy ustawa o OZE Tryb sprzedaży energii elektrycznej po wygraniu aukcji
Bardziej szczegółowoZarządzanie uprawnieniami do emisji CO2. Warszawa, 23.06.2010 Alpiq Energy SE Oddział w Polsce
Zarządzanie uprawnieniami do emisji CO2 Warszawa, 23.06.2010 Alpiq Energy SE Oddział w Polsce Zagadnienia 1. Prezentacja firmy Alpiq 2. Ogólne wytyczne dla uczestników systemu ETS 1. Analiza sytuacji Klienta
Bardziej szczegółowoOdbiorcy z TPA na rynku energii elektrycznej
Odbiorcy z TPA na rynku energii elektrycznej Władysław Mielczarski Politechnika Łódzka, Instytut Badań Systemowych PAN Przedstawiany artykuł został zainspirowany dyskusjami w czasie konferencji Rynki Energii
Bardziej szczegółowoKoncepcja European Energy Trading Platform (EETP) czy to jest możliwe?
Koncepcja European Energy Trading Platform (EETP) czy to jest możliwe? Grzegorz Onichimowski Prezes Zarządu Towarowa Giełda Energii S.A. POWER RING 2007 w stronę europejskiej energetycznej platformy handlowej
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój
Warszawa, 31 lipca 2013 r. OGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój Niniejszym Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych AGRO Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie ogłasza poniższe zmiany statutu
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Luty Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY 2004 150,00 Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 średni kurs ważony
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Lipiec Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY 24 15, Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 14, 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 1 2 3 4 5
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Grudzień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 150,00 140,00 średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min Grudzień 2003 130,00 120,00 110,00 100,00
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Wrzesień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
150,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] Wrzesień 2003 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 średni kurs ważony obrotem
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Czerwiec Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
14, RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 24 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 1 2 3 4 5 6 7
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Marzec Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
150,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 2003 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 średni kurs ważony obrotem kurs
Bardziej szczegółowoMożliwości odbioru energii z projektów OZE ukierunkowanych na aukcje lub wybierających rozwiązania oparte o rynek energii w Polsce.
Możliwości odbioru energii z projektów OZE ukierunkowanych na aukcje lub wybierających rozwiązania oparte o rynek energii w Polsce. 9 maja 2019, Paweł Wierzbicki Szwajcarskie pochodzenie, działalność w
Bardziej szczegółowoWielokryterialny model optymalizacji zabezpieczenia zapotrzebowania odbiorcy na energię elektryczną
Wielokryterialny model optymalizacji zabezpieczenia zapotrzebowania odbiorcy na energię elektryczną Dominik Kudyba KATEDRA BADAŃ OPERACYJNYCH UNIWERSYTET EKONOMICZNY W KATOWICACH PLAN Wstęp Definicje podstawowych
Bardziej szczegółowoSystem prognozowania rynków energii
System prognozowania rynków energii STERMEDIA Sp. z o. o. Software Development Grupa IT Kontrakt ul. Ostrowskiego13 Wrocław Poland tel.: 0 71 723 43 22 fax: 0 71 733 64 66 http://www.stermedia.eu Piotr
Bardziej szczegółowoPrzewrotny rynek zielonych certyfikatów
Przewrotny rynek zielonych certyfikatów Autor: Maciej Flakowicz, Agencja Rynku Energii, Warszawa ( Czysta Energia nr 4/2013) Niestabilne ceny praw majątkowych do świadectw pochodzenia OZE dowodzą, że polski
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Kwiecień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
140,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 2004 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 średni kurs ważony obrotem
Bardziej szczegółowoWykorzystanie opcji w zarządzaniu ryzykiem finansowym
Prof. UJ dr hab. Andrzej Szopa Instytut Spraw Publicznych Uniwersytet Jagielloński Wykorzystanie opcji w zarządzaniu ryzykiem finansowym Ryzyko finansowe rozumiane jest na ogół jako zjawisko rozmijania
Bardziej szczegółowoOpcje giełdowe. Wprowadzenie teoretyczne oraz zasady obrotu
Opcje giełdowe Wprowadzenie teoretyczne oraz zasady obrotu NAJWAŻNIEJSZE CECHY OPCJI Instrument pochodny (kontrakt opcyjny), Asymetryczny profil wypłaty, Możliwość budowania portfeli o różnych profilach
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Wrzesień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
15, RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 24 14, 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 1 2 3 4 5
Bardziej szczegółowoRE Giełda Energii. Wykład 4
RE Giełda Energii Wykład 4 Rynek konkurencyjny i regulowany Trzy możliwości sprzedaży (rynek hurtowy) Kontrakt dwustronny Giełda Energii Rynek Bilansujący Giełda Energii Giełda Rynek Dnia Następnego System
Bardziej szczegółowoNowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu
Rola giełdy na rynku energii elektrycznej. Nowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu Warszawa, 25 kwietnia 2008 Międzynarodowa
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Październik Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
160,00 150,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 2003 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00
Bardziej szczegółowoDoświadczenia PKP Energetyki w obrocie instrumentami Futures i Forward
Doświadczenia PKP Energetyki w obrocie instrumentami Futures i Forward Główne podobieństwa i różnice Futures i Forward Zarówno Futures jak i Forward to kontrakty terminowe. Forward zawsze wiąże się z fizyczną
Bardziej szczegółowoOPTYMALIZACJA KOSZTÓW POBORU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBIEKCIE
OPTYMALIZACJA KOSZTÓW POBORU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBIEKCIE JAK ZMNIEJSZYĆ KOSZTY ENERGII ELEKTRYCZNEJ 23 czerwca 2009, Warszawa, ul. Wołoska 7, budynek MARS Zawartość: WPROWADZENIE Rynek Energii Elektrycznej
Bardziej szczegółowoMichał Tryuk Wiceprezes Zarządu TGE S.A. Warszawa, 23 września 2014 r.
Michał Tryuk Wiceprezes Zarządu TGE S.A. Warszawa, 23 września 2014 r. Towarowa Giełda Energii TGE powstała pod koniec 1999 roku z inicjatywy Ministra Skarbu Państwa jako niezbędny element liberalizacji
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU UNIOBLIGACJE HIGH YIELD FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO ZAMKNIĘTEGO Z DNIA 23 CZERWCA 2016 R.
OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU UNIOBLIGACJE HIGH YIELD FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO ZAMKNIĘTEGO Z DNIA 23 CZERWCA 2016 R. Niniejszym, Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. ogłasza o zmianie
Bardziej szczegółowoZarządca Rozliczeń S.A. Konsekwencje rozwiązania kontraktów długoterminowych (KDT)
Zarządca Rozliczeń S.A. Konsekwencje rozwiązania kontraktów długoterminowych (KDT) Krzysztof Szczęsny, Maciej Chrost, Jan Bogolubow 1 Czym były KDT-y? Zawarte w latach 90-tych przez wytwórców energii elektrycznej
Bardziej szczegółowoRola TGE w organizacji Rynku Praw Majątkowych
Rola TGE w organizacji Rynku Praw Majątkowych Rynki prowadzone przez TGE, nowe produkty Leszek Prachniak Dyrektor Departamentu Notowao Towarowa Giełda Energii S.A. Leszek.prachniak@polpx.pl TGE prowadzone
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe. This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Kontrakty terminowe Slide 1 Podstawowe zagadnienia podstawowe informacje o kontraktach zasady notowania, depozyty zabezpieczające, przykłady wykorzystania kontraktów, ryzyko związane z inwestycjami w kontrakty,
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem. Opracował: Dr inŝ. Tomasz Zieliński
Zarządzanie ryzykiem Opracował: Dr inŝ. Tomasz Zieliński I. OGÓLNE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE Cel przedmiotu: Celem przedmiotu jest zaprezentowanie studentom podstawowych pojęć z zakresu ryzyka w działalności
Bardziej szczegółowoTowarowa Giełda Energii obroty, pozycja na tle rynków europejskich. Lipiec 2014 r.
Towarowa Giełda Energii obroty, pozycja na tle rynków europejskich Lipiec 2014 r. Agenda TGE kim jesteśmy? TGE o nas Struktura przychodów Grupy GPW w 2013 r. Roczne przychody ze sprzedaży TGE Grupa TGE
Bardziej szczegółowoZasady funkcjonowania rynku gazu na TGE
Zasady funkcjonowania rynku gazu na TGE Leszek Prachniak Dyrektor Działu Notowań leszek.prachniak@tge.pl Warszawa 26.06.2013 Rynek giełdowy - rynkiem konkurencyjnym www.tge.pl Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
Bardziej szczegółowoOPCJE MIESIĘCZNE NA INDEKS WIG20
OPCJE MIESIĘCZNE NA INDEKS WIG20 1 TROCHĘ HISTORII 1973 Fisher Black i Myron Scholes opracowują precyzyjną metodę obliczania wartości opcji słynny MODEL BLACK/SCHOLES 2 TROCHĘ HISTORII 26 kwietnia 1973
Bardziej szczegółowoNarzędzia niezbędne do rozliczeń na otwartym rynku energii elektrycznej
Narzędzia niezbędne do rozliczeń na otwartym rynku energii elektrycznej 1 Wspomaganie informatyczne rozliczeń na otwartym rynku energii Narzędzia informatyczne wspomagające rozliczenia na otwartym rynku
Bardziej szczegółowoGrupa Bilansująca i Rynek CO 2 na poee. Warszawa, 18-19 października 2007
Grupa Bilansująca i Rynek CO 2 na poee Warszawa, 18-19 października 2007 Pozycja rynkowa Internetowej Platformy Obrotu Energią Elektryczną - poee sty-04 lut-04 mar-04 kwi-04 maj-04 cze-04 lip-04 sie-04
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Marzec Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Indeksy Rynku Dnia Następnego [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego 2009 180,00 Indeksy Rynku Dnia Następnego [PLN/MWh] 167,50 155,00 142,50 kurs IRDN kurs sirdn 130,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Listopad Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY Rynek Dnia Następnego 2002 Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 kurs średni kurs ważony obrotem kurs kurs max kurs kurs min 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Bardziej szczegółowoInwestycje finansowe. Wycena obligacji. Stopa zwrotu z akcji. Ryzyko.
Inwestycje finansowe Wycena obligacji. Stopa zwrotu z akcji. yzyko. Inwestycje finansowe Instrumenty rynku pieniężnego (np. bony skarbowe). Instrumenty rynku walutowego. Obligacje. Akcje. Instrumenty pochodne.
Bardziej szczegółowoRynek instrumentów pochodnych w listopadzie 2011 r. INFORMACJA PRASOWA
Warszawa, 5 grudnia 2011 r. Rynek instrumentów pochodnych w listopadzie 2011 r. INFORMACJA PRASOWA W listopadzie 2011 roku wolumen obrotu wszystkimi instrumentami pochodnymi wyniósł 1,27 mln sztuk, wobec
Bardziej szczegółowoZmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014
Zmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014 Coroczne spotkanie przedstawicieli Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych Marek Kulesa dyrektor biura TOE Ślesin, 29 listopada 2013 r. Zakres
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Luty Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Indeksy Rynku Dnia Następnego [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY Luty 2009 Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego 240,00 Indeksy Rynku Dnia Następnego [PLN/MWh] kurs IRDN kurs sirdn 220,00 200,00 180,00 160,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 689 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 50 2012 ANALIZA WŁASNOŚCI OPCJI SUPERSHARE
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 689 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 5 212 EWA DZIAWGO ANALIZA WŁASNOŚCI OPCJI SUPERSHARE Wprowadzenie Proces globalizacji rynków finansowych stwarza
Bardziej szczegółowoPoziom przedmiotu: II stopnia. Liczba godzin/tydzień: 2W E, 2L PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: I KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE C1. Zapoznanie studentów z podstawowymi metodami i technikami analizy finansowej na podstawie nowoczesnych instrumentów finansowych
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo biznesu - Wykład 8
Wykład 8. Ryzyko bankowe Pojęcie ryzyka bankowego i jego rodzaje. Ryzyko zagrożenie nieosiągniecia zamierzonych celów Przyczyny wzrostu ryzyka w działalności bankowej. Gospodarcze : wzrost, inflacja, budżet,
Bardziej szczegółowoAnaliza inwestycji i zarządzanie portfelem SPIS TREŚCI
Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem Frank K. Reilly, Keith C. Brown SPIS TREŚCI TOM I Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa do wydania amerykańskiego O autorach Ramy książki CZĘŚĆ I. INWESTYCJE
Bardziej szczegółowoCzerwiec i pierwsze półrocze 2016 r. na TGE wzrosty cen na rynkach energii elektrycznej i gazu ziemnego
Warszawa, 06.07.2016 r. Czerwiec i pierwsze półrocze 2016 r. na TGE wzrosty cen na rynkach energii elektrycznej i gazu ziemnego Energia elektryczna Informacja prasowa Całkowity wolumen wszystkich transakcji
Bardziej szczegółowoMatematyka finansowa i ubezpieczeniowa - 8 Wycena papierów wartościowych
Matematyka finansowa i ubezpieczeniowa - 8 Wycena papierów wartościowych W ujęciu probabilistycznym cena akcji w momencie t jest zmienną losową P t o pewnym (zwykle nieznanym) rozkładzie prawdopodobieństwa,
Bardziej szczegółowoOpcje giełdowe i zabezpieczenie inwestycji. Filip Duszczyk Dział Rynku Terminowego
Opcje giełdowe i zabezpieczenie inwestycji Filip Duszczyk Dział Rynku Terminowego Agenda: Analiza Portfela współczynnik Beta (β) Opcje giełdowe wprowadzenie Podstawowe strategie opcyjne Strategia Protective
Bardziej szczegółowoDOM MAKLERSKI W GIEŁDOWYM OBROCIE ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ
DOM MAKLERSKI W GIEŁDOWYM OBROCIE ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ. PODSTAWOWE REGULACJE DOTYCZĄCE WSPÓŁPRACY DOMU MAKLERSKIEGO I JEGO KLIENTÓW Ustawa z 29.07.2005 o obrocie instrumentami finansowymi Ustawa z 29.07.2005
Bardziej szczegółowoOpcje - wprowadzenie. Mała powtórka: instrumenty liniowe. Anna Chmielewska, SGH,
Opcje - wprowadzenie Mała powtórka: instrumenty liniowe Punkt odniesienia dla rozliczania transakcji terminowej forward: ustalony wcześniej kurs terminowy. W dniu rozliczenia transakcji terminowej forward:
Bardziej szczegółowoCeny energii na rynku polskim: niskie w środku tygodnia, drożej przed weekendem
25-maj 04-cze 14-cze 24-cze 1 kwi 18 kwi 5 maj 22 maj 8 cze 25 cze Ceny energii na rynku polskim: niskie w środku tygodnia, drożej przed weekendem 200 zł/mwh Dzienne ceny SPOT w latach 2012-2013 2012 Avg
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe na GPW
Kontrakty terminowe na GPW Czym jest kontrakt terminowy? Umowa między 2 stronami: nabywcą i sprzedawcą Nabywca zobowiązuje się do kupna instrumentu bazowego w określonym momencie w przyszłości po określonej
Bardziej szczegółowoRynek instrumentów pochodnych w styczniu 2013 r.
Warszawa, 6 lutego 2013 Rynek instrumentów pochodnych w styczniu 2013 r. Komunikat Prasowy W styczniu 2013 roku wolumen obrotu wszystkimi instrumentami pochodnymi wyniósł 929,9 tys. sztuk wobec 878,2 tys.
Bardziej szczegółowoto sprawdzone rozwiązania i otwartość na nowe potrzeby Sprawdzone rozwiązania i otwartość na nowe potrzeby
to sprawdzone rozwiązania i otwartość na nowe potrzeby Sprawdzone rozwiązania i otwartość na nowe potrzeby Nowe rozwiązania oparte o diagnozę potrzeb Koncepcja Wspieranie nowych technologii Modelowanie
Bardziej szczegółowoMoŜliwości inwestowania na giełdzie z wykorzystaniem strategii opcyjnych
MoŜliwości inwestowania na giełdzie z wykorzystaniem strategii opcyjnych Krzysztof Mejszutowicz Zespół Instrumentów Pochodnych Dział Instrumentów Finansowych Zakopane, 1 czerwca 2007 STRATEGIE OPCYJNE
Bardziej szczegółowoForward Rate Agreement
Forward Rate Agreement Nowoczesne rynki finansowe oferują wiele instrumentów pochodnych. Należą do nich: opcje i warranty, kontrakty futures i forward, kontrakty FRA (Forward Rate Agreement) oraz swapy.
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Styczeń Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
140,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 2004 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 średni kurs ważony obrotem
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój. I. Poniższe zmiany Statutu wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.
Warszawa, 25 czerwca 2012 r. OGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój Niniejszym Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych AGRO Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie ogłasza poniższe zmiany
Bardziej szczegółowoOpcja jest to prawo przysługujące nabywcy opcji wobec jej wystawcy do:
Jesteś tu: Bossa.pl Opcje na WIG20 - wprowadzenie Opcja jest to prawo przysługujące nabywcy opcji wobec jej wystawcy do: żądania w ustalonym terminie dostawy instrumentu bazowego po określonej cenie wykonania
Bardziej szczegółowoRynek instrumentów pochodnych w kwietniu 2012 r.
Warszawa, 9 maja 2012 r. Rynek instrumentów pochodnych w kwietniu 2012 r. INFORMACJA PRASOWA W kwietniu wolumen obrotu wszystkimi instrumentami pochodnymi wyniósł 793 tys. sztuk. Liczba otwartych pozycji
Bardziej szczegółowodr hab. Renata Karkowska 1
dr hab. Renata Karkowska 1 Czym jest ryzyko? Rodzaje ryzyka? Co oznacza zarządzanie? Dlaczego zarządzamy ryzykiem? 2 Przedmiot ryzyka Otoczenie bliższe/dalsze (czynniki ryzyka egzogeniczne vs endogeniczne)
Bardziej szczegółowoDWUKROTNA SYMULACJA MONTE CARLO JAKO METODA ANALIZY RYZYKA NA PRZYKŁADZIE WYCENY OPCJI PRZEŁĄCZANIA FUNKCJI UŻYTKOWEJ NIERUCHOMOŚCI
DWUKROTNA SYMULACJA MONTE CARLO JAKO METODA ANALIZY RYZYKA NA PRZYKŁADZIE WYCENY OPCJI PRZEŁĄCZANIA FUNKCJI UŻYTKOWEJ NIERUCHOMOŚCI mgr Marcin Pawlak Katedra Inwestycji i Wyceny Przedsiębiorstw Plan wystąpienia
Bardziej szczegółowoZgłaszający uwagi: Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji
Formularz zgłoszeniowy uwag do projektu rozporządzenia Ministra Energii w sprawie sposobu obliczenia kwoty różnicy ceny, rekompensaty finansowej oraz sposobu wyznaczania cen odniesienia DANE PODMIOTU ZGŁASZAJĄCEGO
Bardziej szczegółowoBudowa europejskiego rynku energii. Jacek Brandt
Budowa europejskiego rynku energii Jacek Brandt FORUM OBROTU Stare Jabłonki, 09-11 czerwca 2014 Market Coupling główny element wspólnego rynku energii w Europie W 2010 roku Forum Florenckie zaakceptowało
Bardziej szczegółowoWpływ zmian rynkowych na ceny energii. Piotr Zawistowski Dyrektor Departamentu Zarządzania Portfelem TAURON Polska Energia
Wpływ zmian rynkowych na ceny energii Piotr Zawistowski Dyrektor Departamentu Zarządzania Portfelem TAURON Polska Energia Sytuacja techniczna KSE w okresie Q1 2014 50 000 45 000 40 000 35 000 Dane o produkcji
Bardziej szczegółowoPożyczki papierów i krótka sprzedaż w działalności inwestycyjnej
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Pożyczki papierów i krótka sprzedaż w działalności inwestycyjnej Krzysztof Mejszutowicz Dział Instrumentów Finansowych Dlaczego krótka sprzedaż jest niezbędna
Bardziej szczegółowoKontrakty Terminowe na indeks IRDN24. materiał informacyjny
Kontrakty Terminowe na indeks IRDN24 materiał informacyjny 1 Kontrakty typu FUTURES Ogólne informacje: Notowane kontrakty: kontrakty terminowe na indeks IRDN24 Wykonanie kontraktu poprzez rozliczenie pieniężne
Bardziej szczegółowoUwarunkowania dyrektywy MiFID II i jej wpływ na rynki towarowo-finansowe w Polsce At the heart of Central European power trading
Uwarunkowania dyrektywy MiFID II i jej wpływ na rynki towarowo-finansowe w Polsce At the heart of Central European power trading Warszawa, 8 marca 2017 r. Rynek energii elektrycznej w Polsce rola TGE TWh
Bardziej szczegółowoObroty i średnie ceny na rynku terminowym
15-maj 25-maj 04-cze 14-cze 1 kwi 15 kwi 29 kwi 13 maj 27 maj 10 cze 220 zł/mwh Dzienne ceny SPOT w latach 2012-2013 2012 Avg m-c 2012 2013 Avg m-c 2013 210 200 190 Notowania kontraktów forward dla produktu
Bardziej szczegółowoOgłoszenie o zmianach statutu KBC OMEGA Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 13 czerwca 2014 r.
Ogłoszenie o zmianach statutu KBC OMEGA Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 13 czerwca 2014 r. KBC Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. działające jako organ KBC OMEGA Funduszu Inwestycyjnego
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem finansowym
Zarządzanie projektami Wrocław, 30 października 2013 Spis treści Motywacja Rachunek prawdopodobieństwa Koherentne miary ryzyka Przykłady zastosowań Podsumowanie Po co analizować ryzyko na rynkach finansowych?
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ INFORMACYJNY. Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe powiązane z indeksem giełdowym ze 100% ochroną zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu
MATERIAŁ INFORMACYJNY Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe powiązane z indeksem giełdowym ze 1% ochroną zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu Emitent Bank BPH SA Numer serii Certyfikatów Depozytowych
Bardziej szczegółowoPorównanie metod szacowania Value at Risk
Porównanie metod szacowania Value at Risk Metoda wariancji i kowariancji i metoda symulacji historycznej Dominika Zarychta Nr indeksu: 161385 Spis treści 1. Wstęp....3 2. Co to jest Value at Risk?...3
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp...
Wstęp... XI Rozdział 1. Podstawy zarządzania ryzykiem... 1 1.1. Ryzyko rynkowe... 1 1.2. Charakterystyka instrumentów pochodnych... 12 1.2.1. Forward... 13 1.2.2. Futures... 14 1.2.3. Swap... 16 1.2.4.
Bardziej szczegółowoUmowa na usługę doradczą w zakresie optymalizacji kosztów zakupu energii elektrycznej
Umowa na usługę doradczą w zakresie optymalizacji kosztów zakupu energii elektrycznej 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE i DEFINICJE 1) Niniejszy dokument określa zasady świadczenia usługi optymalizacji zakupu energii
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Listopad Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
150,00 140,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 2003 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00
Bardziej szczegółowoWycena papierów wartościowych - instrumenty pochodne
Matematyka finansowa - 8 Wycena papierów wartościowych - instrumenty pochodne W ujęciu probabilistycznym cena akcji w momencie t jest zmienną losową P t o pewnym (zwykle nieznanym) rozkładzie prawdopodobieństwa,
Bardziej szczegółowoCzym jest kontrakt terminowy?
Kontrakty terminowe Czym jest kontrakt terminowy? Kontrakt to umowa między 2 stronami Nabywca/sprzedawca zobowiązuje się do kupna/sprzedaży w określonym momencie w przyszłości danego instrumentu bazowego
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe Grupy PGNiG za 2015 rok. 4 marca 2016 r.
Wyniki finansowe Grupy PGNiG za 2015 rok 4 marca 2016 r. Spadek cen ropy naftowej i gazu ziemnego obniżył EBITDA Grupy o 4% 6% 36 464 34 304 9% 4% 14% 24% 5,1 mld PLN - eliminacje pro forma przychodu i
Bardziej szczegółowoJAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
JAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE Grzegorz Onichimowski Prezes Zarządu NEUF 2007 Nowa Energia- User Friendly październik 2007, Warszawa Konkurencja na REE czy da się konkurować
Bardziej szczegółowoDOSTĘP P STRON TRZECICH DO SIECI
DOSTĘP P STRON TRZECICH DO SIECI teoria i praktyka z punktu widzenia uczestników w rynku energii elektrycznej w Polsce Marek KULESA Dyrektor Biura Towarzystwo Obrotu Energią Zakres prezentacji 1 2 Wstęp
Bardziej szczegółowoWykład 8 Rynek akcji nisza inwestorów indywidualnych Rynek akcji Jeden z filarów rynku kapitałowego (ok 24% wartości i ok 90% PK globalnie) Źródło: http://www.marketwatch.com (dn. 2015-02-12) SGH, Rynki
Bardziej szczegółowoEkonometryczna analiza popytu na wodę
Jacek Batóg Uniwersytet Szczeciński Ekonometryczna analiza popytu na wodę Jednym z czynników niezbędnych dla funkcjonowania gospodarstw domowych oraz realizacji wielu procesów technologicznych jest woda.
Bardziej szczegółowoPostawy wobec ryzyka
Postawy wobec ryzyka Wskaźnik Sharpe a przykład zintegrowanej miary rentowności i ryzyka Konstrukcja wskaźnika odwołuje się do klasycznej teorii portfelowej Markowitza, której elementem jest mapa ryzyko
Bardziej szczegółowodr hab. Renata Karkowska 1
dr hab. Renata Karkowska 1 Miary zmienności: obrazują zmiany cen, stóp zwrotu instrumentów finansowych, opierają się na rozproszeniu ich rozkładu, tym samym uśredniają ryzyko: wariancja stopy zwrotu, odchylenie
Bardziej szczegółowoZarządzanie Kapitałem
Zarządzanie kapitałem kluczem do sukcesu W trakcie prac nad tworzeniem profesjonalnego systemu transakcyjnego niezbędne jest, aby uwzględnić w nim odpowiedni model zarządzania kapitałem (ang. money management).
Bardziej szczegółowoInstrumenty rynku akcji
Instrumenty rynku akcji Rynek akcji w relacji do PK Źródło: ank Światowy: Kapitalizacja w relacji do PK nna Chmielewska, SGH, 2016 1 Inwestorzy indywidualni na GPW Ok 13% obrotu na rynku podstawowym (w
Bardziej szczegółowoCzęść I. Zasady obrotu. 1. Organizacja notowań i zawierania transakcji pozaseryjnych na RDN.
Część I. Zasady obrotu 1. Organizacja notowań i zawierania transakcji pozaseryjnych na RDN. 1.1. Obrót na RDN prowadzony jest w dwóch dniach poprzedzających Dzień na - kontraktach określonych w specyfikacjach
Bardziej szczegółowoCena energii i jej elementy składowe. Artur Michalski, Biuro Cen i Taryf ENEA SA
Cena energii i jej elementy składowe Artur Michalski, Biuro Cen i Taryf ENEA SA Czynniki wpływające na wysokość ceny Aktualna wycena produktów na rynku terminowym oraz ich płynność (BASE, PEAK) Prognoza
Bardziej szczegółowoCeny energii na rynku polskim: umiarkowany wzrost RDN
Ceny energii na rynku polskim: umiarkowany wzrost RDN 20-maj 30-maj 09-cze 19-cze 1 kwi 15 kwi 29 kwi 13 maj 27 maj 10 cze 24 cze 200 zł/mwh Dzienne ceny SPOT w latach 2012-2013 2012 Avg m-c 2012 2013
Bardziej szczegółowoPodsumowanie września 2015 r. i Q3 na TGE - rynki energii elektrycznej i praw majątkowych
Warszawa, 12.10.2015 r. Podsumowanie września 2015 r. i Q3 na TGE - rynki energii elektrycznej i praw majątkowych Informacja prasowa W trzecim kwartale 2015 r. łączny wolumen obrotu energią elektryczną
Bardziej szczegółowoModele optymalizacyjne wspomagania decyzji wytwórców na rynku energii elektrycznej
Modele optymalizacyjne wspomagania decyzji wytwórców na rynku energii elektrycznej mgr inż. Izabela Żółtowska Promotor: prof. dr hab. inż. Eugeniusz Toczyłowski Obrona rozprawy doktorskiej 5 grudnia 2006
Bardziej szczegółowoWERSJA TESTU A. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. XLV Egzamin dla Aktuariuszy z 17 marca 2008 r. Część I. Matematyka finansowa
Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy XLV Egzamin dla Aktuariuszy z 17 marca 2008 r. Część I Matematyka finansowa WERSJA TESTU A Imię i nazwisko osoby egzaminowanej:... Czas egzaminu: 100 minut 1 1. RozwaŜmy
Bardziej szczegółowoFORECASTING THE DISTRIBUTION OF AMOUNT OF UNEMPLOYED BY THE REGIONS
FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 007, Oeconomica 54 (47), 73 80 Mateusz GOC PROGNOZOWANIE ROZKŁADÓW LICZBY BEZROBOTNYCH WEDŁUG MIAST I POWIATÓW FORECASTING THE DISTRIBUTION
Bardziej szczegółowoOPCJE. Slide 1. This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
OPCJE Slide 1 Informacje ogólne definicje opcji: kupna (call)/sprzedaŝy (put) terminologia typy opcji krzywe zysk/strata Slide 2 Czym jest opcja KUPNA (CALL)? Opcja KUPNA (CALL) jest PRAWEM - nie zobowiązaniem
Bardziej szczegółowoTypowe błędy w analizie rynku nieruchomości przy uŝyciu metod statystycznych
Typowe błędy w analizie rynku nieruchomości przy uŝyciu metod statystycznych Sebastian Kokot XXI Krajowa Konferencja Rzeczoznawców Majątkowych, Międzyzdroje 2012 Rzetelnie wykonana analiza rynku nieruchomości
Bardziej szczegółowoAleksandra Rabczyńska. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie
Aleksandra Rabczyńska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży wydobywczej Working paper JEL Classification: A10 Słowa kluczowe:
Bardziej szczegółowoKRÓTKOOKRESOWE PROGNOZOWANIE CENY EKSPORTOWEJ WĘGLA ROSYJSKIEGO W PORTACH BAŁTYCKICH. Sławomir Śmiech, Monika Papież
KRÓTKOOKRESOWE PROGNOZOWANIE CENY EKSPORTOWEJ WĘGLA ROSYJSKIEGO W PORTACH BAŁTYCKICH Sławomir Śmiech, Monika Papież email: smiechs@uek.krakow.pl papiezm@uek.krakow.pl Plan prezentacji Wprowadzenie Ceny
Bardziej szczegółowo