Rozwój historyczny. n Iniuria w prawie cywilnym (ustawa XII Tablic) n iniuria w prawie pretorskim (Edykty)

Transkrypt

1 Iniuria

2 Rozwój historyczny n Iniuria w prawie cywilnym (ustawa XII Tablic) n iniuria w prawie pretorskim (Edykty)

3 Delikt n Paul. Sent : Skarga ze zniewagi wprowadzono bądź ustawą, bądź zwyczajem, albo na podstawie prawa mieszanego. n Ustawą XII Tablic co do znieważających pieśni, oderwanych członków i złamanych kości.

4 Ustawa n Aulus Gellius, uczynił zniewagę innemu, niech będzie mu karą 25 asów. Któż byłby tak ubogi, żeby powstrzymało go 25 asów od chęci uczynienia zniewagi. I zatem Labeo nie aprobuje tej ustawy w księgach Do Ustawy XII Tablic. Pisze: n Pewien L. Veratius był człowiekiem złośliwym i brutalnym. Zabawiał się uderzając twarze ludzi wolnych otwartą ręką. A szedł za nim niewolnik, z sakwą pełną asów i jak tylko Veratius uderzył kogoś, polecał by wypłacić 25 asów na podstawie Ustaw.

5

6 Edykty

7 Edykty n De convicio n De ademptata pudicitia n Ne quis infamandi causa fiat n Servum alienum verberare n Edictum generale

8

9 n Obyczajami, bo zachowanie ocenia się uznaniem sędziego i karze naganą odpowiedniej kary.

10 Delikt

11 Delikt n Na podstawie prawa mieszanego ustanawia się skargę ze zniewag na podstawie ustawy korneliańskiej, ilekroć ktoś zostanie pobity, albo dom jego najdą ci, których popularnie nazywamy rabusiami. Przeciwko nim prowadzi się postępowanie sprawcy karany jest karą wygnania albo pracy w kopalni, albo prac publicznych, w zależoności od stopnia popołenionego naruszenia.

12 Delikt n Na podstawie prawa mieszanego ustanawia się skargę ze zniewag na podstawie ustawy korneliańskiej, ilekroć ktoś zostanie pobity, albo dom jego najdą ci, których popularnie nazywamy rabusiami. Przeciwko nim prowadzi się postępowanie sprawcy karany jest karą wygnania albo pracy w kopalni, albo prac publicznych, w zależoności od stopnia popołenionego naruszenia. Ne bis in idem

13 Ne bis in idem

14 Animus?

15 D : Ulp. 56 n pr. Stwierdzono, że ci którzy mogą doznać zniewagi, mogą również ją zadać. n 1. Są jednak tacy, którzy zniewagi zadać nie mogą: jak na przykład szaleniec i niedojrzały, który nie jest zdolny do działania w złym zamiarze. Ci bowiem zwykli są doznawać zniewagi, a nie zdawać. Zniewaga bowiem polega na zamyśle zadającego. Należy zatem powiedzieć, że ci, jeśli bić bedą, albo mówić obraźliwe słowa, nie zadadzą zniewagi.

16 D : Paul. 55 n Jeśli doznaję zniewagi od kogoś, komu jestem nieznany, albo jeśli ktoś sądziłby, że jestem Lucjuszem Titiusem, a (naprawdę) byłbym Gaiusem Seiusem, to co się liczy, to to, że on chce mi zadać zniewagę. Jestem bowiem konkretną osobą, nawet jeśli ów sądzi, że jestem kim innym, a zatem mam skargę ze zniewagi.

17 D Ulp. 56 n 2. Mówi pretor: O kim mówiono by, że krzyczał przeciwko komuś niezgodnie z dobrymi obyczajami, albo czyim staraniem krzyczano by niezgodnie z dobrymi obyczajami, przeciwko niemu udzielę skargi n 5. Ale przez pretora dodano niezgodnie z dobrymi obyczajami, co pokazuje, że pretor nie karze każdego wołania przeciwko komuś, a tylko takie, którego nie zaaceptowałyby dobre obyczaje, które ma na celu niesławę albo oczernienie kogoś.

18 D , Paul. 19 n Jeśli ktoś wyśmiewa mego niewolnika albo syna wyśmiewa, nawet za jego zgodą, wydaje się, że doznaję zniewagi. Albo jeśli, na przykład zaprowadził go do gospody, aby grał w kości. Ale tak się rzeczy mieć mogą, o ile ów przekonuje z zamiarem zadania zniewagi. Można bowiem dać złą radę i bez myśli o panu: i stąd bierze się konieczność skargi o gorszenie niewolnika.

19 Przyczynienie się poszkodowanego?

20 Kazus n Seius natrętnie biegał za ubraną w szaty w najlepszego i przezroczystego jedwabiu żoną senatora Luciusa Claudiusa Ahenobarbusa. n Czy przysługuje jej jakaś skarga?

21 D : Ulp. 77 n Jeśli ktoś powyzywał dziewice ubrane w szaty niewolnicze, wydaje się, że mniej grzeszy. Dużo mniej jeśli powyzywał kobiety ubrane w szaty prostytutek, a nie w szaty matron. I zatem jeśli ktoś wyzwie kobietę ubraną nie jak matrona, albo uprowadzi jej towarzysza, odpowiada z iniurii.

22 Sprawca

23 D Ulp. 57 n 3. Jeśli na moje zlecenie zadano komuś zniewagę, wielu utrzymuje, że odpowiadają ze zniewagi i ja - bo zleciłem - i ten który podjął się znieważyć. n 4. Proculus szłusznie utrzymuje, że jeśli cię wynająłem, abyś zadał zniewagę, z obydwoma można prowadzić postępowanie ze zniewagi, bo za moją przyczyną poczyniono zniewagę.

24 Kazus n Aulus wynajął poetę Marcusa, by napisał ośmieszający Quintusa wierszyk. n Jakie skargi można wytoczyć w tej sytuacji?

25 Legitymacja

26 Kazus

27 Kazus n Marcus Petronius Saturninus spotkawszy na forum swoją wyzwolenicę Petronię Alinę, niedawno zamężną, zaczął wyśmiewać jej - jego zdaniem - nieprzystojny strój.

28 Kazus n Marcus Petronius Saturninus spotkawszy na forum swoją wyzwolenicę Petronię Alinę, niedawno zamężną, zaczął wyśmiewać jej - jego zdaniem - nieprzystojny strój. n Co można zrobić w tej sytuacji?

29 Kazus n Marcus Petronius Saturninus spotkawszy na forum swoją wyzwolenicę Petronię Alinę, niedawno zamężną, zaczął wyśmiewać jej - jego zdaniem - nieprzystojny strój. n Co można zrobić w tej sytuacji? n Czy sytuacja by się zmieniła, gdyby mąż Aliny też był wzywoleńcem Marcusa?

30 D Ulp. 57 n 7. Chociaż nie udziela się wyzwoleńcowi skargi z zniewagi przeciwko patronowi, to jednak mężowi wyzwolenicy przysługuje skargą przeciwko patronowi, w imieniu wyzwolenicy: mąż bowiem, po tym jak żona jego doznała zniewagi, toczy postępowanie w jej imieniu. I to przyznaje Marcellus. Ja zaś zauważyłem odnośnie tego zdania, że sądzę, iż nie o każdej zniewadze można to powiedzieć. Dlaczegóż bowiem zabronić patronowi lekkiego upomnienienia nawet wobec mężatki, czy ośmieszającego powiedzonka, o ile nie jest nieprzystojne? Jeśli natomiast kobieta poślubiła współwyzwoleńca, powiemy, że wszelka skarga męża ze zniewagi wobec patrona upada, i to zdanie wielu podziela. Z czego wynika, że nasi wyzwoleńcy nie mogą toczyć postępowania przeciwko nam nie tylko ze zniewag, których doznali oni sami, ale także ze zniewag zadanych tym osobom, co do których było w ich interesie, by ich nie doznały.

31 Przypadki Iniuria

32 D Ulp. 57 n 7. Jeśli ktoś mi przeszkadza łowić w morzu albo ciągnąć włak (który po grecku nazywa się σαγήνη) czy mógłbym z nim się procesować na podstawie zniewagi? Są tacy, którzy uznaliby, ze mogę pozwać ze zniewagi: I tak Pomponius oraz liczni inni uważają, że działa on tak, jak ten, kto zabrania mi myć się w łaźniach publicznych, albo zasiąść w teatrze, albo prowadzić interesy, albo siedzieć czy rozmawiać w miejscu publicznym, albo ktoś, kto nie pozwala używać mi mojej rzeczy: i zatem tak mogę pozwać go ze zniewagi.

33 D Ulp. 57 n 32. Podobnie jeśli ktoś ogłosił, że ma na sprzedaż zastaw, który ode mnie otrzymał, aby mnie znieważyć, Servius twierdzi, że można go pozwać ze skargi ze zniewag. n 33. Jeśli ktoś wyzwał nie-dłużnika jako dłużnika, chcąc znieważyć, odpowiada ze zniewag.

34 D Gai. 57 n Jeśli mój wierzyciel, któremu gotów jestem oddać dług, z zamiare zniewagi, pozwie moich gwarantów, odpowiada ze zniewag.

35 Kazus n Aulus pożyczył od Quintusa 1000 denarów. Za dług poręczył Marcus. Mimo, że Aulus gotów był oddać pieniądze, Quintus pozwał Marcusa. n Komu przysługują i jakie skargi?

36 D Paul. 4 n Ofilius uważa, że jeśli ktoś wszedł do cudzego domu bez zgody pana, nawet by go pozwać przed sąd, przysługuje przeciwko niemu skarga ze zniewagi.

37 G (typy n Nie popełnia się zniewagi wyłącznie wtedy kiedy ktoś zostanie uderzony na przykład kijem albo pięścią czy też wychłostany, lecz także jeśli się podniesie rumor przeciwko komuś, lub jeśli ktoś wpisuje na listę aukcji dobra czyjeś jakoby był dłużnikiem, wiedząc że nic mu nie jest winien. Tak samo jeśli ktoś napisze oczerniającą broszurkę, albo wierszydło, albo jeśli (natrętnie podąża) za matroną lub młodzieńcem, a i jeszcze na mnóstwo innych sposobów.

38 Konkurencja Skarg

39 D Ulp. 57 n Jeśli właściciel ubiczowanego niewolnika pozwał na podstawie zniewagi, a potem pozywa ze szkody zadanej bezprawnie, Labeo uważa, że nie jest to ta sama podstawa procesu, jedna bowiem skarga dotyczy zadanej szkody, a druga obrazy.

40 D pr. Paul De concurrentibus actionibus n Kto bije bezprawnie cudzego niewolnika, z tej jednej przyczyny zaciąga na siebie i skargę akwiliańską i ze zniewagi. Zniewaga powstaje z zamiaru, szkoda z winy i tak mogą obie wystąpić razem. Lecz niektórzy uważają, że wybranie jednej, konsumuje drugą. Inni, że skarga akwiliańska konsumuje skargę ze zniewag, bowiem nie będzie już dobre i słuszne, by zasądzić tego, kto wypłacił odszkodowanie; n jeśli jednak najpierw pozwano by ze zniewagi, odpowiada nadal z ustawy akwiliańskiej. Ale pretor powinien tak ograniczać ten pogląd, by domagano się tylko nadwyżki na podstawie ustawy akwiliańskiej. Rozsądnie zatem należy przyjąć, żeby wolno mu było wnieść najpierw tę skargę, którą chce, a potem dostać to, co przewyższa wartość za pomocą drugiej.

41

42 actio iniurarium aestimatoria

43 actio iniurarium aestimatoria Caius Aqulius,, Lucius Octavius niech bêęd¹ą recuperatorami. Poniewa ż Aulus Agerius zosta³ł uderzony w twarz przez Numeriusa Negidiusa, albo podstêępnym staraniem Numeriusa Negidiusa sta³ło siêę tak, że zosta³ł uderzony, ile z tej przyczyny uznaj¹ą rekuperatorzy za dobre i s³łuszne, żeby Numerius Negidius zosta³ł zas¹ądzony na rzecz Aulusa Ageriusa, na tyle pieniêędzy do wysokoœści sesterców niech zas¹ądz¹ą rekuperatorzy Numeriusa Negidiusa na rzecz Aulusa Ageriusa; jeœśli siêę nie oka że, niech uwolni¹ą.

44

45 actio iniurarium aestimatoria

46 actio iniurarium aestimatoria Caius Aqulius,, Lucius Octavius niech bêęd¹ą recuperatorami. Poniewa ż przeciwko Aulusowi Ageriusowi Numerius Negidius p o dniós³ł o b r a Ÿź l i w y k r z y k n i e z g o d n i e z d o b r y m i obyczajami,, albo staraniem Numeriusa Negidiusa sta³ło siêę tak, że podniesiono obraÿźliwy krzyk w niezgodzie z dobrymi obyczajami, ile z tej przyczyny uznaj¹ą rekuperatorzy za dobre i s³łuszne, żeby Numerius Negidius zosta³ł zas¹ądzony na rzecz Aulusa Ageriusa, na tyle pieniêędzy do wysokoœści sesterców niech zas¹ądz¹ą rekuperatorzy Numeriusa Negidiusa na rzecz Aulusa Ageriusa; jeœśli siêę nie oka że, niech uwolni¹ą.

47

48 actio iniurarium aestimatoria

49 actio iniurarium aestimatoria Caius Aqulius,, Lucius Octavius niech bêęd¹ą recuperatorami. Poniewa ż Numerius Negidius wys³ła³ł oczerniaj¹ące pismo w celu zniewa żenia Aulusa Ageriusa, ile z tej przyczyny uznaj¹ą rekuperatorzy za dobre i s³łuszne, żeby Numerius Negidius zosta³ł zas¹ądzony na rzecz Aulusa Ageriusa, na tyle pieniêędzy do wysokoœści sesterców niech zas¹ądz¹ą rekuperatorzy Numeriusa Negidiusa na rzecz Aulusa Ageriusa; jeœśli siêę nie oka że, niech uwolni¹ą.

50 Czy popełniono zniewagę? n Natrętne chodzenie za żoną senatora. Co jeśli miała szaty z przezroczystego jedwabiu? n Ktoś przeszkadza łowić ryby w morzu drugiej osobie. n Ktoś ogłasza, że jego sąsiad jest bankrutem n Wchodzę do twojego domu bez pozwolenia n polecam twojemu niewolnikowi zrobić coś, na co byś się nie zgodził. n ktoś bije cudzego niewolnika

51 P. Cairo Masp r (a. 553) [ ] Φ λ (αυίῳ) Β[ί]κτορ[ι τῷ α]ἰδεσίµῳ [ῥ]ιπαρίῳ κώµης Ἀφροδίτης [τοῦ Ἀντ]αιοπολ[ίτ]ου ν[οµ]οῦ Αὐρηλία [Εἰρ]ή νη Ἰ ωάννου, ἐκ µητρὸς Θητ οῦτος, ἀπὸ τῆς [α]ὐτῆς κώµης Ἀφροδ(ίτης), [χ]αίρ(ειν). οἱ ἑξῆς ὑποτεταγµένοι τ ετολ µηκὼς παρανόµως ὑβρ<ίζ>ειν καὶ ὅρκον ἀποθέσθαι µοι τῇ εἰρηµένῃ Εἰρήνῃ ὅτι λαµβ άνω [σ]ε εἰς γυναῖκα. νῦν δὲ ἐχλ ευάσθην παρ αὐτοῦ τοίνυν ἐπιδίδωµι τῇ ὑµῶν ἐντρεχείᾳ τούτους µου τοὺς λιβέλλους. παρακαλῶ οὖν καὶ [δέο]µαι αὐτήν κελεῦσαι αὐτὸν ἐν ἀσφ(αλεῖ) ποιῆσαι ἄχρι κρίσεως δικαστικ(ῆς) (?) Αὐρηλία Εἰρήνη Ἰ ωάννου ἡ π ρ οκ(ειµένη) τοὺς λιβέλλους ὡς π [ρό]κ(ειται). Α ὐρήλιος Ἐνὼχ Ἡρακλείου ἀξιω- [θ]εὶς ἔγραψα ὑπ ὲρ αὐτῆς [γ]ρ άµµατα µὴ εἰδ(υίας) εἰσὶν Μακάριος χαλκοτύπ(ος) καὶ Τκουικουις µήτηρ αὐτο(ῦ) µ ε [τ]ὰ τὴ ν ὑπατείαν Φλ[(αυίου)] Βασιλείου τοῦ ἐ[νδο]ξο[τ]άτου ἔτους δ[ωδ]εκάτου, [Θ]ῶ[θ] κδ δευτέ[ρα]ς ἰνδ(ικτίονος) To Flavius Victor the respectful riparius of the village Aphrodite of the Antaeopolite Nome. Aurelia Eirene daughter of Ioannes of mother Thetous of the same village of Aphrodite, a greeting. The below-appended (summons); The one who dared unlawfully harm (me), and deferred from the oath (given to) me, the petitioning Eirene, that I take you for wife. But now I have been jested by him. Therefore I submit to Your Aptitude my libella (summons). I ask thus and I request Your Aptitude to order that he is put in safe-guard until the court hearing. Aurelia Eirene daughter of Ioannos the abovementioned, (submitting) the summons as above. Aurelios Enoch son of Herakleios being required (to do so) wrote for her, not knowing letters. There are Makarios, coppersmith And Tkouikouis his mother. After the consulate of Fl. Basileius, the most illustrious, the year 12. Thoth 25, in the second indiction

52 Kolokwium zerówkowe

53 Kolokwium G : Takoż oddanie i przyjęcie w najem opiera się na podobnych zasadach. Jeśli nie zostało bowiem uzgodnione określone wynagrodzenie, nie uważa się, że oddanie i przyjęcie w najem zostało zawarte Stąd też jeśli wynagrodzenie zostało pozostawione cudzemu uznaniu, na przykład na ile oceni Titius, powstaje pytanie, czy zawiera się umowę oddania i przyjęcia w najem.(...) 144. Takoż jeśli dam tobie rzecz do używania i nazwajem otrzymam inną rzecz do używania, powstaje pytanie, czy dochodzi do zawarcia umowy oddania i przyjęcia w najem. 1. Przypomnij i postaraj się uzasadnić zasady dotyczące kupna i sprzedaży, które miałby zastosowanie w przypadkach omówionych w powyższym tekście przez Gajusa.

54 Kolokwium 2a. Marcus umówił się z Quintusem, że w zamian za wynajęcie na miesiąc niewolnika Stichusa, sprawnego kucharza, wynajmie Quintusowi niewolnika Pamphilusa, ogrodnika. Strony wydały niewolników, a Marus ustanowił wynajętego Stichusa kierownikiem swojej gospody. Po tygodniu okazało się, że Stichus ciężko zachorował i przestał przychodzić do pracy. Jaki kontrakt zawarto? Doradź Marcusowi, co może zrobić w tej sytuacji.

55 Kolokwium

56 Kolokwium 3a. Załóżmy, że jeszcze przed swoją chorobą Stichus na kredyt kupił od swojego pana Quintusa cały zbiór warzyw do tawerny, towar miano dostarczyć po żniwach. Czy Quintus może (i jak) domagać się zapłacenia ceny?

57 Kolokwium 3a. Załóżmy, że jeszcze przed swoją chorobą Stichus na kredyt kupił od swojego pana Quintusa cały zbiór warzyw do tawerny, towar miano dostarczyć po żniwach. Czy Quintus może (i jak) domagać się zapłacenia ceny? 3b. Co by się stało, gdyby cenę zapłacono natychmiast, a nagłe gradobicie zniszczyło plony? Czy wtedy strony mają do siebie jakieś roszczenia? Dlaczego?

58 Kolokwium 4. Kiedy po roku Quintus oddał Marcusowi jego niewolnika okazało się, że jest on ciężko chory: przed tygodniem przeziębił się, a wtedy Herostrates, domowy lekarz-niewolnik Quintusa, poradził stosować mu pewną leczniczą miksturę, w której ewidentnie pomylił lecznicze składniki, tak że doprowadziła ona do pogorszenia stanu chorego. Co więcej, kiedy wielkim nakładem kosztów Marcus doprowadził do wyzdrowienia niewolnika, ten zamiast zacząć normalnie pracować, oddawał się grze w kości innym zbytkom. Zdziwionemu panu odrzekł, że Quintus zamiast kazać mu pracować urządzał mu różne wymyślne przyjemności. Co może zrobić Marcus? Dlaczego?

59 D (Scaevola, ks. 4 Problemów)

60 D (Scaevola, ks. 4 Problemów) Zważywszy na to, że do kradzieży dochodzi jeśli ktoś przyjmuje świadomie nienależne mu pieniądze, sprawdźmy czy zostaje popełniona kradzież na szkodę prokuratora, kiedy ten wypłaca ze swoich pieniędzy. Pomponius twierdzi w ks. ósmej Listownych Opinii Prawnych, że prokurator może dochodzić zwrotu na podstawie wzbogacenia w wyniku kradzieży (condictio ex causa furtiva). Lecz i ja mogę wystąpić o zwrot tego, co nienależnie zostało spełnione, jeśli zatwierdziłem działania prokuratora. Jedna jednak condictio wyklucza drugą.

61 D (Scaevola, ks. 4 Problemów) Zważywszy na to, że do kradzieży dochodzi jeśli ktoś przyjmuje świadomie nienależne mu pieniądze, sprawdźmy czy zostaje popełniona kradzież na szkodę prokuratora, kiedy ten wypłaca ze swoich pieniędzy. Pomponius twierdzi w ks. ósmej Listownych Opinii Prawnych, że prokurator może dochodzić zwrotu na podstawie wzbogacenia w wyniku kradzieży (condictio ex causa furtiva). Lecz i ja mogę wystąpić o zwrot tego, co nienależnie zostało spełnione, jeśli zatwierdziłem działania prokuratora. Jedna jednak condictio wyklucza drugą. Paulus sądząc, że jego przyjaciel Gaius był winien Mneviusowi 100 denarów, wypłacił mu je. W rzeczywistości Mnevius nie był wierzycielem Gaiusa, a przyjął świadomie wypłatę z rąk Paulusa. Komu przysługuje skarga przeciw Mneviusowi?

62 D (Scaevola, ks. 4 Problemów) Zważywszy na to, że do kradzieży dochodzi jeśli ktoś przyjmuje świadomie nienależne mu pieniądze, sprawdźmy czy zostaje popełniona kradzież na szkodę prokuratora, kiedy ten wypłaca ze swoich pieniędzy. Pomponius twierdzi w ks. ósmej Listownych Opinii Prawnych, że prokurator może dochodzić zwrotu na podstawie wzbogacenia w wyniku kradzieży (condictio ex causa furtiva). Lecz i ja mogę wystąpić o zwrot tego, co nienależnie zostało spełnione, jeśli zatwierdziłem działania prokuratora. Jedna jednak condictio wyklucza drugą. Paulus sądząc, że jego przyjaciel Gaius był winien Mneviusowi 100 denarów, wypłacił mu je. W rzeczywistości Mnevius nie był wierzycielem Gaiusa, a przyjął świadomie wypłatę z rąk Paulusa. Komu przysługuje skarga przeciw Mneviusowi? Co by się stało, gdyby Paulus zatwierdził działania przyjaciela?

63 D (Scaevola, ks. 4 Problemów) Zważywszy na to, że do kradzieży dochodzi jeśli ktoś przyjmuje świadomie nienależne mu pieniądze, sprawdźmy czy zostaje popełniona kradzież na szkodę prokuratora, kiedy ten wypłaca ze swoich pieniędzy. Pomponius twierdzi w ks. ósmej Listownych Opinii Prawnych, że prokurator może dochodzić zwrotu na podstawie wzbogacenia w wyniku kradzieży (condictio ex causa furtiva). Lecz i ja mogę wystąpić o zwrot tego, co nienależnie zostało spełnione, jeśli zatwierdziłem działania prokuratora. Jedna jednak condictio wyklucza drugą. Paulus sądząc, że jego przyjaciel Gaius był winien Mneviusowi 100 denarów, wypłacił mu je. W rzeczywistości Mnevius nie był wierzycielem Gaiusa, a przyjął świadomie wypłatę z rąk Paulusa. Komu przysługuje skarga przeciw Mneviusowi? Co by się stało, gdyby Paulus zatwierdził działania przyjaciela?

64 D (Scaevola, ks. 4 Problemów)

65 D (Scaevola, ks. 4 Problemów) Zważywszy na to, że do kradzieży dochodzi jeśli ktoś przyjmuje świadomie nienależne mu pieniądze, sprawdźmy czy zostaje popełniona kradzież na szkodę prokuratora, kiedy ten wypłaca ze swoich pieniędzy. Pomponius twierdzi w ks. ósmej Listownych Opinii Prawnych, że prokurator może dochodzić zwrotu na podstawie wzbogacenia w wyniku kradzieży (condictio ex causa furtiva). Lecz i ja mogę wystąpić o zwrot tego, co nienależnie zostało spełnione, jeśli zatwierdziłem działania prokuratora. Jedna jednak condictio wyklucza drugą.

66 D (Scaevola, ks. 4 Problemów) Zważywszy na to, że do kradzieży dochodzi jeśli ktoś przyjmuje świadomie nienależne mu pieniądze, sprawdźmy czy zostaje popełniona kradzież na szkodę prokuratora, kiedy ten wypłaca ze swoich pieniędzy. Pomponius twierdzi w ks. ósmej Listownych Opinii Prawnych, że prokurator może dochodzić zwrotu na podstawie wzbogacenia w wyniku kradzieży (condictio ex causa furtiva). Lecz i ja mogę wystąpić o zwrot tego, co nienależnie zostało spełnione, jeśli zatwierdziłem działania prokuratora. Jedna jednak condictio wyklucza drugą. Paulus sądząc, że jego przyjaciel Gaius był winien Mneviusowi 100 denarów, wypłacił mu je. W rzeczywistości Mnevius nie był wierzycielem Gaiusa, a przyjął świadomie wypłatę z rąk Paulusa. Komu przysługuje skarga przeciw Mneviusowi?

67 D (Scaevola, ks. 4 Problemów) Zważywszy na to, że do kradzieży dochodzi jeśli ktoś przyjmuje świadomie nienależne mu pieniądze, sprawdźmy czy zostaje popełniona kradzież na szkodę prokuratora, kiedy ten wypłaca ze swoich pieniędzy. Pomponius twierdzi w ks. ósmej Listownych Opinii Prawnych, że prokurator może dochodzić zwrotu na podstawie wzbogacenia w wyniku kradzieży (condictio ex causa furtiva). Lecz i ja mogę wystąpić o zwrot tego, co nienależnie zostało spełnione, jeśli zatwierdziłem działania prokuratora. Jedna jednak condictio wyklucza drugą. Paulus sądząc, że jego przyjaciel Gaius był winien Mneviusowi 100 denarów, wypłacił mu je. W rzeczywistości Mnevius nie był wierzycielem Gaiusa, a przyjął świadomie wypłatę z rąk Paulusa. Komu przysługuje skarga przeciw Mneviusowi? Co by się stało, gdyby Paulus zatwierdził działania przyjaciela?

68 D (Scaevola, ks. 4 Problemów) Zważywszy na to, że do kradzieży dochodzi jeśli ktoś przyjmuje świadomie nienależne mu pieniądze, sprawdźmy czy zostaje popełniona kradzież na szkodę prokuratora, kiedy ten wypłaca ze swoich pieniędzy. Pomponius twierdzi w ks. ósmej Listownych Opinii Prawnych, że prokurator może dochodzić zwrotu na podstawie wzbogacenia w wyniku kradzieży (condictio ex causa furtiva). Lecz i ja mogę wystąpić o zwrot tego, co nienależnie zostało spełnione, jeśli zatwierdziłem działania prokuratora. Jedna jednak condictio wyklucza drugą. Paulus sądząc, że jego przyjaciel Gaius był winien Mneviusowi 100 denarów, wypłacił mu je. W rzeczywistości Mnevius nie był wierzycielem Gaiusa, a przyjął świadomie wypłatę z rąk Paulusa. Komu przysługuje skarga przeciw Mneviusowi? Co by się stało, gdyby Paulus zatwierdził działania przyjaciela?

69 Kazus 2

70 Kazus 2 Poproszony przez Gajusa o pożyczkę 200 Aulus zgodził się pod warunkiem, że Gaius odda mu 210. Gaius przystał na taki warunek, a Aulus wypłacić sumę z własnego skarbczyka.

71 Kazus 2 Poproszony przez Gajusa o pożyczkę 200 Aulus zgodził się pod warunkiem, że Gaius odda mu 210. Gaius przystał na taki warunek, a Aulus wypłacić sumę z własnego skarbczyka. Ile może domagać się po upływie terminu pożyczkodawca? Jak? Dlaczego?

72 Kazus 2 Poproszony przez Gajusa o pożyczkę 200 Aulus zgodził się pod warunkiem, że Gaius odda mu 210. Gaius przystał na taki warunek, a Aulus wypłacić sumę z własnego skarbczyka. Ile może domagać się po upływie terminu pożyczkodawca? Jak? Dlaczego? Co wtedy, gdyby zawarto taką stypulację A: Czy obiecujesz, że pożyczone 100 oddasz mi z 5% odsetkami? G: Tak obiecuję.

73 Kazus 2 Poproszony przez Gajusa o pożyczkę 200 Aulus zgodził się pod warunkiem, że Gaius odda mu 210. Gaius przystał na taki warunek, a Aulus wypłacić sumę z własnego skarbczyka. Ile może domagać się po upływie terminu pożyczkodawca? Jak? Dlaczego? Co wtedy, gdyby zawarto taką stypulację A: Czy obiecujesz, że pożyczone 100 oddasz mi z 5% odsetkami? G: Tak obiecuję. A jakie byłoby rozwiązanie, gdyby stypulację, po wręczeniu dokładnie odliczonych 200, zawarto w następujący sposób Czy obiecujesz, że to 220 zostanie oddane Tak obiecuję. Co stanie się, gdy pożyczkodawca zażąda 220?

74 Kazus 2 Poproszony przez Gajusa o pożyczkę 200 Aulus zgodził się pod warunkiem, że Gaius odda mu 210. Gaius przystał na taki warunek, a Aulus wypłacić sumę z własnego skarbczyka. Ile może domagać się po upływie terminu pożyczkodawca? Jak? Dlaczego? Co wtedy, gdyby zawarto taką stypulację A: Czy obiecujesz, że pożyczone 100 oddasz mi z 5% odsetkami? G: Tak obiecuję. A jakie byłoby rozwiązanie, gdyby stypulację, po wręczeniu dokładnie odliczonych 200, zawarto w następujący sposób Czy obiecujesz, że to 220 zostanie oddane Tak obiecuję. Co stanie się, gdy pożyczkodawca zażąda 220?

75 Kazus 3

76 Kazus 3 Jesienią 55 roku n.e. Paulus użyczył Quintusowi dwóch niewolników bliźniaków na jeden rok. Wiosną następnego roku Quintus umarł, pozostawiając dwóch spadkobierców: Sextusa i Septimusa. Doradź dociekliwemu wierzycielowi, wyjaśniając mu dokładnie jego sytuację prawną.

77 Kazus 3 Jesienią 55 roku n.e. Paulus użyczył Quintusowi dwóch niewolników bliźniaków na jeden rok. Wiosną następnego roku Quintus umarł, pozostawiając dwóch spadkobierców: Sextusa i Septimusa. Doradź dociekliwemu wierzycielowi, wyjaśniając mu dokładnie jego sytuację prawną.