Czy szkoły się uczą? Wokół wyników badań dotyczących wykorzystania metody EWD przez szkoły

Transkrypt

1 Czy szkoły się uczą? Wokół wyników badań dotyczących wykorzystania metody EWD przez szkoły

2 Anna Rappe, Ewa Stożek / współpraca Ewa Kędracka CZY SZKOŁY SIĘ UCZĄ? Wokół wyników badań dotyczących wykorzystania metody EWD przez szkoły Materiały pomocnicze dla uczestników sesji Zadanie przed sesją Sesja warsztatowa jest skierowana do dyrektorów i nauczycieli szkół, które w analizie wyników egzaminacyjnych wykorzystują metodę EWD. Prosimy o zastanowienie się nad następującymi pytaniami: Jak szkoły mogą korzystać z metody EWD? Jak Twoja szkoła wykorzystuje metodę EWD? Na poniższym diagramie numery oznaczają kolejne wymagania państwa wobec szkół. Czy analizując spełnienie danego wymagania w Twojej szkole brano pod uwagę wskaźniki EWD? Zaznacz w jakim stopniu: od nie uwzględniano (środek diagramu) do uwzględniano w bardzo szerokim zakresie (punkt zewnętrzny na diagramie). Po wykonaniu ćwiczenia zajrzyj do Tabeli 4. 1: Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów 2: Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się 3: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej 6: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów uwzględniając ich indywidualną sytuację 7: Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych 11: Szkoła lub placówka organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników ( ) egzaminacyjnych oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych 12: Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi

3 Nie wystarczy wiedzieć, trzeba też stosować. Nie wystarczy chcieć, trzeba też działać. Johann Wolfgang von Goethe Prace nad metodą edukacyjnej wartości dodanej rozpoczęto w Polsce w Wskaźniki EWD opracowano w pierwszej kolejności dla gimnazjów, obecnie dostępne są także wskaźniki EWD dla szkół kończących się maturą 1. Zbudowane na wynikach egzaminacyjnych z odpowiednich etapów kształcenia pozwalają ocenić wkład szkoły w wyniki egzaminacyjne oraz wnioskować o względnej efektywności nauczania. Opracowaniu metodologii szacowania wskaźników EWD towarzyszyły prace nad sposobem prezentacji wyników, narzędziami analizy, materiałami pomocniczymi dla nauczycieli i dyrektorów. Szkołom udostępniono narzędzie analityczne w postaci kalkulatora EWD, który umożliwia wykonywanie analiz na zdefiniowanych przez użytkownika grupach uczniowskich. Mogłoby się wydawać, że zostały spełnione warunki konieczne do tego by szkoły wykorzystywały wskaźniki EWD w prowadzonych analizach wyników egzaminacyjnych i do oceny efektywności nauczania. Przeprowadzone w 2013 roku badanie ilościowe na reprezentatywnej próbie ponad 1200 gimnazjów, liceów ogólnokształcących i techników pokazało, że prawie 80,7% gimnazjów, 72,5% liceów ogólnokształcących i 64,2% techników w 2012 roku wykorzystywało wskaźniki EWD do oceny efektywności nauczania. Jednak prowadzone badania jakościowe w szkołach (11 gimnazjów oraz 48 szkół ponadgimnazjalnych) dotyczące wykorzystania wskaźników EWD pokazało, że w wiele szkół jest na początku drogi, jeśli chodzi o wykorzystywanie wskaźników EWD. Rysunek 1. Stosowanie wskaźników EWD do oceny efektywności nauczania w 2012 roku i wcześniej Źródło: A.Jasińska, G.Humenny, L.Humenny Wykorzystanie przez szkoły metody edukacyjnej wartości dodanej. Wyniki badania ilościowego. Raport IBE, Krótki rys historyczny prac nad metodą edukacyjnej wartości dodanej w Polsce zawiera załącznik 1.

4 Wskaźniki EWD należy traktować jako ważną informację zwrotną dla szkoły, wspierającą podejmowanie decyzji o kierunkach jej rozwoju, dlatego też analizy wyników egzaminacyjnych z wykorzystaniem metody EWD powinny zostać włączone w ewaluację wewnętrzną w szkołach. Gdy szkole się to udaje, mówić będziemy o osiągnięciu najwyższego, ewaluacyjnego poziomu wykorzystania metody EWD. Na podstawie zebranych w badaniu jakościowym informacji o wykorzystywaniu metody EWD przez szkoły ponadgimnazjalne opisano pięć poziomów zaawansowania wykorzystania wskaźników EWD (Tabela 1.). Opisy poszczególnych poziomów należy traktować jako robocze, a ich uszczegółowienie nastąpi w miarę zbierania kolejnych informacji o tym, jak szkoły pracują z metodą edukacyjnej wartości dodanej. Tabela 1. Opis poziomów zaawansowania wykorzystania wskaźników EWD w szkołach Poziom zaawansowania wykorzystania Opis poziomu wskaźników EWD w szkole 5 ewaluacyjny 4 zaawansowany 3 średniozaawansowany, uczenia się 2 niski, biurokratyczny włączają wskaźniki EWD do procesu ewaluacji wewnętrznej, podejmują działania i monitorują efekty, potrafią wykorzystać wskaźnik EWD w rozmowach z organami prowadzącymi i nadzorującymi, w pełni korzystają z możliwości Kalkulatora EWD identyfikują obszary do zmiany, podejmują działania, proces analizy wyników egzaminacyjnych z wykorzystaniem EWD jest zorganizowany i zarządzany, przeprowadzają analizy na poziomie klasy i innych grup uczniowskich wiele wiedzą o EWD, uczestniczą w szkoleniach, są otwarci na wykorzystywanie EWD w szkole, korzystają z dostępnych narzędzi, wiedzą, że EWD jest miarą względną, rozumieją zmiany w położeniu elips jedynie potwierdzają uzyskane efekty poprzez wskaźniki EWD, wykonują analizy wyników egzaminacyjnych dla wykazania spełnienia wymagań państwa wobec szkół, przeprowadzają analizy porównawcze z innymi szkołami 1 bardzo niski niewiele wiedzą o EWD, nie mają kompetencji do stosowania metody, obawiają się rozliczalności za wyniki, uznają narzędzie za bezużyteczne, znajdują przeszkody do stosowania EWD 0 nie stosuje się wskaźników EWD Źródło: Kędracka E., Matuszczak K., Rappe A., Stożek E., Badanie na temat wykorzystania metody edukacyjnej wartości dodanej (EWD) przez szkoły ponadgimnazjalne. Raport IBE, 2013

5 Badanie jakościowe w szkołach ponadgimnazjalnych pokazało, że korzystanie ze wskaźników EWD najmniej zaawansowane jest w technikach: część szkół w ogóle nie stosuje wskaźników EWD, tłumacząc to koncentracją przede wszystkim na wynikach kształcenia zawodowego, podczas gdy EWD dotyczy kształcenia ogólnego. Wśród badanych liceów z niskimi wynikami była tylko jedna szkoła nie korzystająca ze wskaźników EWD. Wśród liceów o wysokich wynikach nie ma takich, które przyznają się do tego, że nie znają metody i jej nie stosują w analizie wyników egzaminacyjnych. Na obecnym etapie rozwoju metody EWD naturalnym byłoby oczekiwać, że najwięcej będzie szkół z trzeciego poziomu, średniozaawansowanego, poziomu uczenia się, a najmniej na poziomie 1. i na poziomie 5. Choć badanie miało charakter jakościowy, to można zauważyć, że rozkłady szkół na poziomach zaawansowania są różne w zależności od typu szkoły, co jest konsekwencją zarówno etapu rozwoju metody EWD i jej możliwości (znacznie bogatsze dla gimnazjów, najbardziej ograniczone dla techników) oraz specyficzną dojrzałością organizacyjną konkretnych szkół. Wykorzystanie metody EWD przez szkoły warunkują wiedza (znajomość metody i jej możliwości), umiejętności analityczne oraz postawy (stopień akceptacji, zaufanie do metody, emocje, otwartość na uczenie się). Osiągnięcie najwyższego, ewaluacyjnego poziomu zaawansowania wykorzystania metody EWD wymaga określonej kultury organizacyjnej, która chyba najbliżej wyraża się metaforą organizacji uczącej się z jej pięcioma elementami wg Senge: 1. budowanie wspólnej wizji 2. myślenie systemowe 3. zespołowe uczenie się 4. mistrzostwo osobiste 5. modele myślowe Choć nie jest to jedyny możliwy model organizacji uczącej się, wydaje się posiadać potencjał wyznaczania kierunków zmian w szkołach na drodze ich rozwoju. Wystarczy chwila refleksji nad wymienionymi powyżej pięcioma elementami, by się o tym przekonać. Wspólna wizja wymaga zdolności do budowania poczucia przyczyniania się w grupie do tego, co ludzie rzeczywiście chcieliby i mogą tworzyć. Czy koncepcja pracy szkoły jest jasna dla każdego nauczyciela? Czy świadomie podejmujemy działania służące realizacji wizji i misji szkoły? Czy monitorujemy realizację koncepcji szkoły wykorzystując różne dostępne wskaźniki, w tym EWD, pomagające ocenić wkład szkoły w efekty kształcenia mierzone wynikami egzaminów zewnętrznych? Myślenie systemowe rozumiane jest najprościej mówiąc jako zdolność do łączenia zagadnień i szukania rozwiązań całościowych. Zrozum całość, do której należy część, w której pracujesz powiada Juran w koncepcji TQM. Niełatwe jest zrozumienie zależności między poszczególnymi częściami systemu (np. wewnątrzszkolne oceniania

6 i efekty kształcenia), ale niezbędne do tego, by móc efektywnie na system oddziaływać. Wskaźniki EWD nie są jedyną miarą i konieczne jest podejście systemowe w umiejętnym korzystaniu z informacji, które mogą dostarczyć szkole. Zespołowe uczenie się musi być oparte na dialogu prowadzącym do autentycznego procesu wspólnego myślenia wszystkich tworzących organizację. Zespołowe uczenie się może mieć wyraz np. w wewnątrzszkolnym doskonaleniu nauczycieli, ale warto zapytać na ile jest to uczenie się naprawdę zespołowe? Czy nauczyciele nie tylko uczą się ze sobą, ale także od siebie? Czy analizą wyników egzaminacyjnych z wykorzystaniem EWD zajmują się zespoły nauczycielskie, czy pojedyncze wyznaczone osoby? W jaki sposób dyskutuje się wnioski z analiz, a jak formułuje rekomendacje do działań? W jaki sposób rozmawia się w szkole o odpowiedzialności za efekty kształcenia? Mistrzostwo osobiste jest możliwe tam, gdzie istnieje zdolność do rozpoznania tego, co jest najważniejsze dla jednostki. Poza ogólnym pytaniem czy każdy nauczyciel ma możliwość rozwoju w drodze do mistrzostwa osobistego? warto pytać konkretnie: w jaki sposób każdy nauczyciel w szkole może doskonalić swój warsztat pracy, w tym umiejętności analityczne niezbędne do skutecznego wykorzystywania wyników egzaminacyjnych i wskaźników EWD? Modele myślowe to głęboko zakorzenione założenia, uogólnienia lub nawet wyobrażenia, które wpływając na to, jak rozumiemy otaczający nas świat i w jaki sposób działamy. Czy pracownicy szkoły rozmawiają ze sobą o sprawach ważnych, nie tylko o zachowaniach, ale także o przekonaniach i wartościach? Na ile rdzeń tych przekonań dotyczących filozofii pracy pedagogicznej i dydaktycznej jest wspólny? Przecież kwestie oceny pracy szkół (a do tego miary EWD są wykorzystywane przez np. organy prowadzące) to niezwykle trudne zagadnienia. Czy zastanawiali się wspólnie nad nawykami i stereotypami w swojej pracy? Czy nauczyciele mogą śmiało dzielić się swym sceptycyzmem wobec nowych sposobów/wskaźników oceny pracy szkoły? Swoimi wątpliwościami? Mają się do kogo zwrócić po radę? Czy szkoły uczą się? Uczyć się to znaczy zmieniać się w pożądanym kierunku, uczenie powinno sprzyjać rozwojowi. Szkoły uczące się, to takie które są zdolne do samopoznania, zrozumienia swoich problemów i doskonalenia się, które po prostu umieją uczyć się na własnych błędach (Senge, 1998). Do tego niezbędne jest wykorzystanie wszelkich informacji zwrotnych o efektach podejmowanych działań. Dwa zewnętrzne względem szkoły systemy system egzaminów zewnętrznych oraz system ewaluacji oświaty dostarczają szkołom informacji zwrotnych o ich pracy. Te informacje powinny być spójne i nawzajem się uzupełniać. Wykorzystanie tych informacji przez szkoły do dalszych badań wewnątrzszkolnych powinno pomóc im w rozumieniu procesów w nich zachodzących. Czy to wystarczy do tego, żeby szkoła się rozwijała? Jak piszą MacBeath i in. (2003, s.101) Uda się nam doskonalić nasze szkoły jedynie pod warunkiem, że zrozumiemy wszystkie procesy, jakie wchodzą tu w grę i pojmiemy jak na nie wpływać.

7 Zadanie po sesji Który z elementów organizacji uczącej się wg Senge jest najsłabiej obecny w Twojej szkole? Czy Twoja szkoła jest zdolna do uczenia się? Przeanalizuj przykłady upośledzeń organizacyjnych (na podstawie rozdziału 2. książki P.Senge Piąta dyscyplina ) zagrażających organizacyjnemu uczeniu się. Czy rozpoznajesz je również w swojej szkole? 1. Obawy przed utratą status quo, strach przed rozliczalnością. 2. Wróg jest gdzieś tam : szukanie przyczyn w czynnikach niezależnych od szkoły. 3. Iluzja aktywności: podejmowanie działań bez diagnozy na wejściu i rozpoznania realnych potrzeb. 4. Zbytnia koncentracja na szczegółach. 5. Brak monitorowania procesów, a w rezultacie zbyt późne reagowanie na zagrożenia. 6. Iluzja uczenia się przez doświadczenie: mała samoświadomość nauczycieli co do tego, jaki jest ich własny udział w efektach kształcenia. 7. Pozorna jednomyślność zespołu kierowniczego.

8 Załącznik 1. Historia prac nad metodą edukacyjnej wartości dodanej w Polsce W 2002 r. w Polsce rozpoczęto wdrażanie zewnętrznych egzaminów w całej populacji uczniów kończących szkołę podstawową i gimnazjum, w roku 2005 wprowadzono zewnętrzny egzamin maturalny. Po raz pierwszy dane niezbędne do wykorzystania modeli edukacyjnej wartości dodanej (EWD) w analizie wyników egzaminacyjnych wytworzone zostały w polskim systemie oświaty w 2005 roku. Wtedy gimnazja ukończył pierwszy rocznik gimnazjalistów, dla których był dostępny zarówno wynik sprawdzianu w klasie szóstej, jak i egzaminu gimnazjalnego. Termin EWD oznacza zarówno metodę, jak i wskaźnik liczbowy wyliczony według tej metody. Metody EWD to metody statystyczne (najczęściej wykorzystywane są modele regresji), które pozwalają na podstawie zasobów na wejściu (np. wynik na egzaminie poprzedniego etapu kształcenia, informacja o zasobach materialnych szkoły, środowisku, nakładach na szkołę) oraz na wyjściu (np. wynik na egzaminie końcowym dla danego etapu kształcenia), oszacować efektywność nauczania, czyli wkład danej szkoły w końcowy wynik egzaminacyjny. W tym sensie EWD jest egzaminacyjnym wskaźnikiem efektywności nauczania w danej szkole. W 2006 roku ukazały się pierwsze publikacje pokazujące możliwości metody EWD w analizie wyników gimnazjalnych. W tekstach tych wykorzystywano proste modele regresji, w których zmienną wyjaśnianą był wynik z danej części egzaminu gimnazjalnego, a zmienną wyjaśniającą wynik na sprawdzianie w klasie szóstej szkoły podstawowej. Ze względu na brak scalonych krajowych baz danych z połączonymi wynikami sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego analizy prowadzono na poziomie lokalnym (np. gimnazja w danym mieście). Najważniejszym osiągnięciem tego okresu było uświadomienie decydentom potencjału analitycznego tkwiącego w połączonych, podłużnie analizowanych wynikach egzaminacyjnych. Dzięki temu powołano przy Centralnej Komisji Egzaminacyjnej zespół badawczy ds. rozwoju metody EWD (pierwszy projekt EFS, ). Projekt ten pozwolił rozpocząć prace nad rozwojem metody EWD na potrzeby polskiego systemu egzaminacyjnego. Pomoc okręgowych komisji egzaminacyjnych umożliwiła scalenie wyników sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego w jedną zintegrowaną bazę danych. Dzięki temu mogła powstać pierwsza edycja Kalkulatora EWD dla gimnazjów. Był to arkusz kalkulacyjny z zastosowanym algorytmem wyliczania wskaźników EWD dla szkół lub innych grup uczniów (oddziały szkolne, chłopcy, dziewczęta itp.). Algorytm wykorzystywał oszacowane dla danych krajowych wartości przewidywane dla uczniów o danym wyniku na sprawdzianie. W obliczaniu wartości przewidywanych wykorzystywano dodatkowo zmienne dostępne w systemie egzaminacyjnym informacje o płci i dysleksji. Wskaźniki EWD szacowane były punktowo i z przedziałami ufności. Szkoły mogły bezpłatnie pobierać ze strony Kalkulator EWD i po wprowadzeniu danych swoich absolwentów przeprowadzać analizy na potrzeby ewaluacji wewnątrzszkolnej.

9 W ramach projektu odbyło się pierwsze, kaskadowe szkolnie dyrektorów gimnazjów w wykorzystaniu metody EWD w ewaluacji pracy szkoły. W 2007 roku powstała kolejna edycja Kalkulatora EWD, równolegle testowano bardziej złożone modele szacowania EWD. W roku tym uruchomiono też przy CKE kolejny zespół badawczy ds. rozwoju metody EWD (EFS, ). W 2008 roku powstała strona Z czasem strona przerodziła się w portal wiedzy na temat wykorzystania wyników egzaminacyjnych do ewaluacji pracy szkół. W tym samym roku odbyło się kolejne masywne szkolenie potencjalnych użytkowników metody EWD, czyli Wiosenna Szkoła EWD. Szkoły EWD stały się w kolejnych latach główną formą upowszechniania wiedzy o metodzie i możliwościach jej wykorzystania. W 2007 roku ukazała się też przygotowana przez członków zespołu pierwsza polska monografia naukowa poświęcona metodzie EWD. (Dolata, 2007). Następny rok zaowocował opracowaniem całkowicie nowego Kalkulatora EWD. Pod nazwą Kalkulator EWD Plus kryła się samodzielna aplikacja komputerowa do analiz wyników egzaminacyjnych dla gimnazjów. W tym samym roku po raz pierwszy zespół w trybie pilotażowym upublicznia na stronie projektu trzyletnie wskaźniki egzaminacyjne dla gimnazjów. Wskaźniki w graficzny sposób pokazują pozycję danego gimnazjum w dwuwymiarowej przestrzeni jedna oś to średni wynik egzaminu, druga to miara EWD. Niepewność szacowania pokazana jest graficznie za pomocą przybierającego kształt elipsy 95-procentowego obszaru ufności. Wyniki egzaminacyjne przedstawiane są na standardowej skali wyników indywidualnych uczniów o średniej krajowej 100 i odchyleniu standardowym 15. Wskaźniki EWD mają z założenia średnią krajową 0, a jednostka jest ta sama, co w wypadku wyniku egzaminacyjnego. O ile Kalkulator EWD z założenia był przeznaczony do wykorzystania w ewaluacji wewnątrzszkolnej efektywności nauczania, to publikowane w internecie, powszechnie dostępne wskaźniki trzyletnie miały służyć ewaluacji zewnętrznej. W założeniu użytkownikami tych wskaźników miały być organy nadzoru pedagogicznego i organy prowadzące.oczywiście szkoły również mogły z nich korzystać. Wskaźniki trzyletnie były tworzone z myślą o profesjonalistach, ale mogli z nich korzystać również zainteresowani rodzice i uczniowie. Pod koniec 2009 roku rozpoczęła się też realizacja trzech badań podłużnych mających dostarczyć informacji potrzebnych do rozwoju metody EWD, w tym do oceny jej trafności. Jednym z nich jest badanie podłużne w gimnazjach, pozostałe to podłużne badanie w szkołach ponadgimnazjalnych (na zlecenie CKE badanie realizował IFiS PAN) i szkołach podstawowych. W 2010 roku upubliczniono po raz pierwszy wskaźniki egzaminacyjne dla liceów ogólnokształcących i techników w zakresie matematyki i języka polskiego. Graficzna postać wskaźników była analogiczna jak w przypadku gimnazjów, jednak proces ich wyliczania był bardziej złożony. Na podstawie wykonania zadań maturalnych na poziomie podstawowym i rozszerzonym szacowano za pomocą metody IRT poziom umiejętności matematycznych i polonistycznych maturzystów, następnie analogicznie jak w wypadku wskaźników gimnazjalnych

10 szacowano średni wynik i EWD szkoły. Skale standaryzowano (100;15) oddzielnie dla krajowej populacji liceów ogólnokształcących i techników. W 2011 roku doskonalono modele EWD dla gimnazjów. Stworzono też spójną w czasie bazę szkół, dzięki czemu można było lepiej przypisywać wyniki egzaminacyjne poszczególnym placówkom, co stało się potrzebą w obliczu publikowania wskaźników EWD dla kilku okresów trzyletnich dla każdej szkoły. W tym samym roku znacząco zmodyfikowano wskaźniki dla LO i techników. Wprowadzono trzy syntetyczne wskaźniki: umiejętności w zakresie przedmiotów humanistycznych, matematyczno-przyrodniczych i oddzielnie matematyki. Zmiana struktury egzaminu gimnazjalnego wymusiła w 2012 roku opracowanie nowej aplikacji Kalkulatora EWD 100. Narzędzie to choć funkcjonalnie podobne do Kalkulatora EWD Plus ma inną architekturę, dzięki której łatwo można wdrażać nowe funkcjonalności i nowe typy wskaźników egzaminacyjnych. Ważną zmianą było też przejście w Kalkulatorze EWD 100, analogicznie do wskaźników wieloletnich, na skale standaryzowane (100;15). W 2012 i 2013 roku opublikowano również, w formie graficznej, trzyletnie wskaźniki egzaminacyjne dla LO i techników w zakresie przedmiotów humanistycznych, matematycznoprzyrodniczych i oddzielnie języka polskiego i matematyki. Od początku 2013 roku Kalkulator EWD 100 może już analizować wyniki maturalne na początek z matematyki na poziomie podstawowym.

11 Załącznik 2. Dostępność wskaźników edukacyjnej wartości dodanej w Polsce Tabela 2. Dostępność wskaźników EWD dla szkół (stan na styczeń 2014). Wskaźniki edukacyjnej wartości dodanej dla szkół Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum ogólnokształcące/ Technikum Publikacja pierwszych wskaźników EWD jest zaplanowana na jesień 2014 roku. Podstawą do zbudowania tych wskaźników będzie pomiar osiągnięć trzecioklasistów przeprowadzony w ramach projektu OBUT (Ogólnopolskie Badanie Umiejętności Trzecioklasistów) w maju 2011 roku. Trzyletnie wskaźniki EWD w podziale na EWD GH i EWD GMP od 2006 roku, z możliwością śledzenia zmian w czasie i porównywania z innymi szkołami w Polsce; różne układy odniesienia: krajowy, wojewódzki, powiatowy, gminny. Źródło: gimnazjum.ewd.edu.pl Brak wskaźników z języków obcych. Jednoroczne wskaźniki EWD do analiz wewnątrzszkolnych (kalkulator EWD 100), od 2012 roku także w podziale na przedmioty wyodrębnione w nowej formule egzaminu gimnazjalnego (historia i wos, język polski, matematyka, przedmioty przyrodnicze). Źródło: Trzyletnie wskaźniki EWD od 2010 roku w podziale na EWD humanistyczne, matematyczno-przyrodnicze, matematyczne oraz EWD polonistyczne. Istnieje możliwość porównywania z innymi szkołami w Polsce tego samego typu; różne układy odniesienia: krajowy, wojewódzki, powiatowy, gminny. Wybieralność przedmiotów na maturze w szkole. Brak wskaźników z języków obcych. Źródło: matura.ewd.edu.pl Jednoroczne wskaźniki EWD do analiz wewnątrzszkolnych (tylko w zakresie matematyki zdawanej na poziomie podstawowym). Źródło:

12 Tabela 3. Rodzaje wskaźników EWD. wskaźniki jednoroczne do obliczenia konieczna aplikacja Kalkulator EWD 100 dostępne tylko dla dyrektorów szkół (lub za ich pośrednictwem) wymagają uzyskania wyników egzaminacyjnych z OKE obliczane na podstawie wyników jednego rocznika absolwentów, np r, 2013 r. dla bardzo małych szkół nie mogą być sensownie wyliczone mogą podlegać dużym wahaniom z roku na rok pozwalają przyjrzeć się szczegółom pracy szkoły, ewaluacja wewnątrzszkolna możliwość prowadzenia wielu rodzajów analiz w Kalkulatorze EWD 100 analizy głównie w ramach jednej szkoły wskaźniki trzyletnie dostępne na stronie projektu gimnazjum: liceum, technikum: powszechnie dostępne wyliczane na podstawie wyników trzech kolejnych roczników absolwentów, np , mogą zostać opublikowane także dla bardzo małych szkół (więcej uczniów) dosyć stabilne pozwalają na bardziej ogólną ocenę pracy szkoły, ewaluacja zewnętrzna tylko ściśle określony zestaw wskaźników udostępniany na stronie internetowej łatwe porównanie między szkołami

13 Załącznik 3. Wykorzystanie wskaźników EWD do oceny stopnia spełnienia wymagań Tabela 4. Możliwości wykorzystania wskaźników EWD do oceny stopnia spełnienia wymagań. Wymaganie wg rozporządzenia Do czego mogą się przydać wyniki egzaminacyjne/ewd? Wskaźniki EWD/ typ analizy 1 Szkoła realizuje koncepcję pracy szkoły ukierunkowaną na rozwój uczniów 2 Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się 3 Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej 6 Szkoła wspomaga rozwój uczniów z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji 7 Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych 10 Wykorzystywane są zasoby szkoły oraz środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju Ocena odpowiedniości uzyskanych wyników do zamierzonych Planowanie z uwzględnieniem analizy wyników egzaminów z poprzedniego etapu kształcenia. Planowanie z uwzględnieniem rozpoznanych czynników efektywności dla danej szkoły. Egzamin krajowy jako zewnętrzne kryterium poziomu osiągnięć uczniów. Monitorowanie efektów kształcenia. Ocena skuteczności podejmowanych działań. Monitorowanie skuteczności podejmowanych działań w stosunku do określonych grup uczniowskich EWD jest zaproszeniem do refleksji nad efektywnością kształcenia. Analiza wyników jest działaniem zespołowym i ma szanse przełożyć się na działania w szkole, jeśli wnioski i rekomendacje są akceptowane przez wszystkich nauczycieli. Monitorowanie losów absolwentów szkół podstawowych na podstawie ich wyników/ewd w gimnazjum. Współpraca w gminie szkół podstawowych i gimnazjów. trzyletnie wskaźniki EWD porównanie z innymi szkołami o podobnych cechach w przypadku szkoły maturalnej - wybieralność przedmiotów potencjał edukacyjny na wejściu coroczne analizy z użyciem jednorocznych wskaźników EWD dla grup uczniowskich, w tym oddziałów klasowych trzyletnie wskaźniki egzaminacyjne dynamika trzyletnich wskaźników EWD analizy jednorocznej EWD dla grup uczniowskich, także w podziale na płeć i dysleksję analizy jednorocznej EWD ze względu na potencjał na wejściu trzyletnie i jednoroczne wskaźniki EWD jednoroczne wskaźniki EWD wg szkoły podstawowej, którą ukończył uczeń gimnazjum jednoroczne wskaźniki EWD w grupie uczniów dojeżdżających trzyletnie wskaźniki EWD porównanie z innymi szkołami w gminie

14 11 Szkoła organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników egzaminacyjnych, badań zewnętrznych i wewnętrznych 12 Zarządzanie szkołą służy jej rozwojowi Szkoła prowadzi analizę wyników egzaminacyjnych ukierunkowaną na identyfikację mocnych i słabych stron, rozpoznanie czynników efektywności (EWD), doskonalenie warsztatu pracy nauczycieli. Obserwacje z analiz EWD są impulsem do prowadzenia ewaluacji wewnętrznej. Proces analizy wyników jest w szkole zarządzany. Decyzje podejmowane są z uwzględnieniem wyników egzaminacyjnych i badań wewnętrznych. trzyletnie i jednoroczne wskaźniki EWD trzyletnie i jednoroczne wskaźniki EWD Bibliografia 1. pod red. Dolaty R., Edukacyjna wartość dodana jako metoda oceny efektywności nauczania na podstawie wyników egzaminów zewnętrznych. s. 292, wyd. CKE, Warszawa Dolata R., Hawrot A., Humenny G., Jasińska A., Koniewski M., Majkut P., Żółtak T.: Trafność metody edukacyjnej wartości dodanej dla gimnazjów, IBE, Warszawa Jasińska A., Humenny G., Humenny L.: Wykorzystanie przez szkoły metody edukacyjnej wartości dodanej. Wyniki badania ilościowego. Raport IBE, Warszawa Kędracka E., Matuszczak K., Rappe A., Stożek E.: Badanie na temat wykorzystania edukacyjnej wartości dodanej (EWD) przez szkoły ponadgimnazjalne, Raport IBE, Warszawa Kędracka E.: Efekty uczenia się w centrum uwagi w: MERITUM, Warszawa 6. MacBeath J., Schratz M., Meuret D., Jakobsen L.: Czy nasza szkoła jest dobra?, WSiP., Warszawa Senge P.M.: Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998 (wyd. II 2000)