WSTEP UNXWERSYTET SZCZECINSKI. Zachodniopomorslde Centrum Edukacyjne ANALIZA OBSZAROW BADAN JAKOSCI PRACY SZKOLY

Transkrypt

1 UNXWERSYTET SZCZECINSKI NR 58 MATERIALLY * KONFERENCJE 2000 ANDRZEJ ZYCH Zachodniopomorslde Centrum Edukacyjne Szczecin ANALIZA OBSZAROW BADAN JAKOSCI PRACY SZKOLY W ASPEKCIE ZALOZEN SYSTEMIJ REFORMY EDUKACJI WYBRANYCH PRZEZ NAUCZYCIELI PRZEDMIOTOW ZAWODQWYCH WSTEP Reforma systemu edukacji wyznaczatrzy glowne cele: - podniesienie poziomu edukacji spoieczeristwa przez upowszechnienie wyksztalcenia sredniego i wyzszego, - wyrownanie szans edukacyjnych miodziezy, - sprzyjanie i poprawianie jakosci edukacji, rozumianej jako integralny proces wychowania i ksztalcenia. Wszystkie te trzy cele scisle wiqzq. si? z jakosci^ pracy szkoty. Wydaje si? wi? c konieczne jej okreslenie (zbadanie) oraz zaplanowanie i realizacja dzialan zmierzaj^cych do jej poprawy. Badanie jakosci pracy szkoiy b?dzie prowadzone przez nadzor pedagogiczny (w formie badania zewn? trznego) i nauczycieli (w formie badania wewn? trznego) Nauczyciele stan^ si? bezposrednimi wykonawcami badan (badaczami). Istotne jest wi?c poznanie preferencji nauczycieli dotyczqcych wyboru obszarow badan i ich zgodnosc z zalozeniami reformy

2 512 Andrzej Zych systemu edukacji. Drugq. poszukiwanq. odpowiedzi^. jest okreslenie, czy i w jakim zakresie konieczne jest doskonalenie nauczycieli w zakresie zrozumienia podstawowych celow reformy systemu edukacji. Referat jest prob^. znalezienia odpowiedzi na te pytania. 1. METODOLOGIA OKRESLENIA OBSZAROW BADAN WYNIKAJ4CYCH ZANALIZY DOKUMENTOW SYSTEMU EDUKACJI Odniesienie do programow rzsjdowycfa. Programy rz^dowe zobowi^zuj^. Ministra Edukacji Narodowej do masowego przygotowania mlodziezy do samozatrudnienia przez system szkolny. Do efektywnego samozatrudnienia, oprocz wiedzy ogolnej, niezb?dne s^: - wiedza ponadzawodowa i ogolnozawodowa w danej branzy oraz szerokoprofilowym zawodzie, - dobre kwalifikacje zawodowe do produkowania okreslonych. dobr Iub swiadczenia konkretuych uslug, - odpowiednie cechy (postawy), takie jak uczciwosc, odpowiedzialnosc i zdolnosc do podejmowania ryzyka. Realizacja postulatu zwi?kszenia skali samozatrudnienia wsrod mlodziezy nakazuje peln^ integracj? procesu ksztalcenia i wychowania w programach szkolnych. Odniesienie do reformy programowej. Bardzo waznym skladnikiem reformy edukacji jest reforma programowa, zakladajqca zasadnicze zmiany w tresciach nauczania. Zgodnie z projektem Ministerstwa Edukacji Narodowej, dotycz^cym szkolnictwa ponadgimnazjalnego, przewiduje si? nast? pujq.ce zmiany w obszarze tresci: a) nalezy wlqczyc do nauczania szkolnego talde istotne dziedziny wiedzy, jak organizacja pracy, organizacja rynku, edukacja informacyjna i medialna; b) w doborze tresci nauczania konieczne jest przesuni? cie z obszarow mniej istotnych i zbyt uszczegolowionych na wazne obszary; c) programy powinny bye elastyezne (oprocz niezb?dnego kanonu elastyezny dobor tresci wspolczesnie waznych);

3 Analiza obszarow badan jakosci pracy szkofy d) nalezy przygotowac mlodziez do zycia w spoleczenstwie informacyjnym i w wolnorynkowej gospodarce oraz w swiecie niejednoznacznych wartosci; e) niezb^dne jest danie nauczycielowi swobody w opracowaniu programow nauczania w celu ukazania uczniowi praktycznych zastosowan wiedzy. Mozna wyroznic trzy obszaiy, ktore sq. istotne w zreformowanym szkolnictwie, ponadgimnazjalnym. Pierwszy obszar dotyczy wyrownania szans edukacyjnych oraz podniesienia ogolnego poziomu wyksztalcenia. Obszar ten mozna okreslic jako wyrownanie szans oraz poprawf dostfpu do wyksztalcenia wyzszego. Drugi obszar dotyczy dzialan wychowawczych szkoly jako rownorz? d- nych wobec procesu ksztalcenia oraz ksztattowania postaw, wiedzy i umiej^tnosci koniecznych do funkcjonowania w nowoczesnym spoleczenstwie. Obszar ten jest okreslony jako: integracja procesu nauczania i wychowania (rowniez w tak waznym aspekcie, jak rola szkoly w przygotowaniu do zycia w nowej rzeczywistosci wspolczesnego swiata). Trzeci obszar jest zwiqzany z problemem bezrobocia. Wkladem szkoly powinno bye tu mi^dzy innymi uksztaltowanie postaw sprzyjaj^cych aktywno - sci zawodowej absolwentow oraz wyposazenie ich w wiedz? i umiej^tnosci poruszania si na rynku pracy. Obszar ten nazwac mozna przygotowaniem mtodziezy do samozatrudnienia. 2. WYNIKI BADAN Badaniom poddano opracowane przez nauczycieli przedmiotow zawodowych plakaty dotyczqce wyboru czynnikow, ktore powinna badac szkola zawodowa, poniewaz majq. wplyw na ocen jakosci jej pracy. Plakaty zostaly opracowane podezas szkolenia nauczycieli na temat Badanie jakosci pracy szkoly. Dla pierwszego obszaru - wyrownanie szans oraz poprawa dostfpu do wyksztalcenia wyzszego- przyporz^dkowano nast^puj^ce czynniki:

4 514 Andrzej Zych Ocena jakosci nauczania, ocena wynikow koncowych, kontakty z uczelniami, ocena wiadomosci i umiej? tnosci, procent uczniow koncz^cych szkol?, liczba uczniow zdaj^cych na studia Dla drugiego obszaru- integracja procesu nauczania i wychowania (rowniez w talc waznym aspekcie jak rola szkoly w przygotowaniu do zycia w nowej rzeczywistosci wspolczesnego swiata- przyporz^dkowano nast?puj^ce czynni - ki. Wspolpraca dom-szkola, przeciwdzialanie patologiom spolecznym, ksztaltowanie postaw spolecznych, praca ucznia na rzecz szkoly, postawy uczniow, stosunlci interpersonalne, praca szkoly na rzecz srodowiska, kultura osobista, postawy spoleczne, nauka samorzqdnosci, zajgcia pozalekcyjne Dla trzeciego obszaru- przygotowanie mlodziezy do samozatrudnieniaprzyporz^dkowano nast^puj^ce czynniki: Umiej?tnosci kluczowe, poshigiwanie si? j?zykiem, umiej?tnosci zawodowe, kontakty z modyfikacja programow, zatrudnienie absolwentow, pracodawc^ uczen na rynku pracy Razem okreslono 222 czynniki do badania w szkole (cz? sc z nich si? powtarzala). W pierwszym obszarze nauczyciele wybrali 17 hasel (czynnikow), ktore powinna badac szlcola, w drugim - 32 hasta, w trzecim - rowniez 32 hasla, a w innych obszarach (poza trzema wymienionymi)- 141 haset. Wynilci przedstawiono w tabeli 1 i na wykresie 1. Wyrownanie szans Wyniki badan Integracja procesu nauczania i wychowania Przygotowanie do samozatrudnienia Tabela 1 Liczba wyborow Zrodlo: opracowanie wlasne. Inne

5 v 60 - * Analiza obszarow badan jakosci pracy szkoly II i awh ft;. jiijfflsup ii r 1: SSlt II > ; V ipimy *#31^1,.I/ Y2 mmmsmn sasu mm C/3 C/3 <D I \ I CCJ C 40- iv- IMJts mm M at a. ; V : ~w gp r * ':? 2: SKIP "-?: aill }. si O cd 11 I a II OH rf mm mm, i. msm i s a> g *s= a. Wh : m-m mi fi -- f m ' - - m. ii: jus ii 'a Wylcres 1. Wyniki badan Zrodlo: opracowanie wlasne. ZAKONCZENIE I WNIOSKI Przeprowadzone badania s^_ tak zwanymi badaniami nauczycielskimi. Mozna je potraktowac jedynie jako pilotazowe. Wydaje si$ jednak, ze udzielaj^ odpowiedzi na zadane pytania z prawdopodobienstwem trafnosci wystarczaj^cym do okreslenia potrzeby i zakresu wt^czenia w programy doskonalenia na - uczycieli zagadnien zwiqzanych z reform^, systemu edukacji. Na podstawie otrzymanych wynikow mozna przypuszczac, ze zasadnicze cele reformy syste-

6 516 Andrzej Zych mu edukacji w zakresie szkolnictwa zawodowego nie sq. w pelni znane nauczycielom. Ich poznanie powinno bye wfyezane do programow szkolen doskonal^cych nauczycieli.