Temat: Myślałeś o emeryturze?
|
|
- Krzysztof Gajewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wszystkie scenariusze lekcji, komiksy i animacje są dostępne na: Temat: Myślałeś o emeryturze? Autor: Jolanta Czajkowska Poziom Szkoła ponadgimnazjalna Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół ponadgimnazjalnych Podstawy przedsiębiorczości Treści nauczania i umiejętności: Instytucje rynkowe. Uczeń: charakteryzuje system emerytalny w Polsce i wskazuje związek pomiędzy okresem aktywności zawodowej a wysokością przyszłej emerytury. Państwo, gospodarka. Uczeń: wyszukuje informacje o aktualnych tendencjach i zmianach w gospodarce świata i Polski. Cele: Uczniowie powinni: definiować pojęcia: ubezpieczenia społeczne, emerytura, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE), Indywidualne Konta Emerytalne (IKE); wyjaśnić, jak funkcjonuje system emerytalny w Polsce; podać przykłady wad i zalet każdego z filarów systemu emerytalnego; wyjaśnić, jakie czynniki wpływają na wysokość emerytury. 1
2 Metody: praca w grupie praca z tekstem. Minutka ankieta gra ćwicząca pamięć Pojęcia kluczowe: ubezpieczenia społeczne, system emerytalny, emerytura, kapitałowe fundusze emerytalne. Materiały: Materiał pomocniczy nr 1 Karty do gry: Pojęcie definicja. Materiał pomocniczy nr 2 - Komiks autorów: Łukasza Ziomeckiego i Krzysztofa Stelmarczyka, nagroda Artura Adamskiego w III edycji konkursu Forum Obywatelskiego Rozwoju Materiał pomocniczy nr 3 Tekst pomocniczy: Od czego zależy nasza emerytura, tekst dostępny jest na stronie FOR Materiał pomocniczy nr 4 Informacje nt. zmian w systemie emerytalnym w roku 2011 Materiał pomocniczy nr 5 Kto zlikwidował filar kapitałowy? Doświadczenia międzynarodowe Materiał pomocniczy nr 6 Od kogo zależy moja emerytura? Materiał pomocniczy nr 7 Animacja Emerytura, autor: Karolina Lewandowska, Nagroda w III edycji konkursu FOR Materiał pomocniczy nr 8 Karta do badań ankietowych Duże arkusze papieru, markery. Czas: 2 godziny lekcyjne 2
3 Przebieg zajęć: 1. Zajęcia rozpocznij od ćwiczenia, które wprowadzi młodzież w temat lekcji, pozwoli uczniom przypomnieć i uporządkować znaczenie pojęć, których będą używali w czasie zajęć, a także poćwiczyć pamięć. Młodzież pracuje w parach. Rozdaj dwójkom 8 par kart: parę stanowi karta z definicją i odpowiadające jej pojęcie (materiał pomocniczy nr 1, wcześniej należy przygotować odpowiednią ilość kart do gry). Zadanie polega na odnalezieniu i właściwym połączeniu dwóch kart. Karty należy rozłożyć na ławce pustą stroną ku górze. Kolejno każdy z uczestników odwraca dwie karty, osoba, która je odwróciła powinna głośno odczytać treść zamieszczoną na kartach. Jeśli karty te tworzą parę (właściwe pojęcie i jego definicja), gracz zatrzymuje je i ma prawo do kolejnego odsłonięcia dwóch kart. Jeśli odwrócone karty nie pasują do siebie, należy je ponownie odwrócić pustą stroną ku górze i położyć dokładnie tam, skąd zostały wzięte. Następny gracz odwraca dwie karty. Zwycięża ta osoba, która zebrała najwięcej par. Gra ćwiczy pamięć, ponieważ uczestnicy muszą zapamiętać, gdzie leżą poszczególne karty, aby dopasować elementy i utworzyć parę. 2. Poproś uczniów, aby głośno przeczytali pojęcia i odpowiadające im definicje. Sprawdź, czy wszystkie zostały prawidłowo dobrane. Następnie rozdaj młodzieży komiks Łukasza Ziomeckiego i Krzysztofa Stelmarczyka, nagroda Artura Adamskiego w III edycji konkursu FOR (materiał pomocniczy nr 2) i poleć, aby dokładnie się z nim zapoznali. Poproś, aby młodzież odpowiedziała na pierwsze pytanie postawione w komiksie (Myślałeś o emeryturze?). Porozmawiaj przez chwilę z młodzieżą na ten temat. Poproś o swobodne wypowiedzi na postawiony problem. Zapytaj również, czy podoba im się komiks, jak oceniają rysunki, a jak tekst. Czy jest to dobry sposób na zainteresowanie problemem? 3. Powiedz klasie, że ubezpieczenia społeczne, jako instrument polityki społecznej państwa pojawił się w Europie pod koniec XIX wieku. Jednym z pionierów było 3
4 państwo pruskie w czasach rządów Otto Bismarka. W wolnej Polsce, w 1919 roku wprowadzono jednolite ubezpieczenia chorobowe, w latach dwudziestych ustawy o opiece społecznej, ubezpieczenia wypadkowe i ubezpieczenia pracowników umysłowych. W roku 1933 nastąpiło scalenie systemów i ustawą o ubezpieczeniu społecznym powołano do życia ZUS, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Pojęcie emerytura pojawia się w 1968 roku. 4. Następnie podziel klasę na trzy grupy, każdej grupie przydziel duży arkusz papieru (można przygotować arkusz w formie filara/kolumny), dodatkowo rozdaj materiał pomocniczy zamieszczony na stronie internetowej FOR: Od czego zależy nasza emerytura? (materiał pomocniczy nr 3) i materiał pomocniczy nr 4, zawierający informacje na temat ostatnich zmian wprowadzonych przez parlament. Powiedz, że zadaniem grupy pierwszej jest, w oparciu o informacje zawarte w komiksie i materiałach pomocniczych, przedstawić zasady funkcjonowania pierwszego filaru emerytalnego w Polsce, a także wskazać na jego wady i zalety. Analogicznie, grupa druga przygotowuje prezentację filaru drugiego, a grupa trzecia - trzeciego. Daj grupom kilka minut na przygotowanie. 5. Na środku tablicy napisz hasło: SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE, następnie poproś przedstawicieli grup, aby umieścili pod napisem trzy kolejne plakaty i omówili przygotowane prezentacje. Zwróć uwagę na to, czy uczniowie uwzględnili zmiany wprowadzone przez parlament i właściwie zapisali wysokość składek odprowadzanych do drugiego filaru. Zapytaj, czy zasady działania systemu emerytalnego są jasne. Porozmawiaj o plusach i minusach każdego z filarów, z czego one wynikają? Czy różnorodność (trzy filary) jest jego zaletą, czy wadą? Czy zwrócili uwagę na dyskusję, która toczyła się wokół ostatnich zmian w ubezpieczeniach? Sprawdź, czy uczniowie potrafią wyjaśnić, na czym polegała zmiana w systemie. Zwróć uwagę młodzieży, że system emerytalny, jako instrument polityki państwowej jest narażony na wykorzystanie przez polityków do realizacji bieżących interesów 4
5 partyjnych. Zapytaj, czy ich zdaniem w przypadku składek emerytalnych, ważne jest zaufanie społeczne i dotrzymanie umowy złożonej obywatelom przez państwo. Poproś o uzasadnienie stanowiska. 6. Wyjaśnij młodzieży, że na przestrzeni ostatnich 30 lat budowę obowiązkowego kapitałowego systemu emerytalnego rozpoczęto w wielu krajach, szczególnie z Ameryki Łacińskiej i Europy Środkowo-Wschodniej. Jednak w ostatnich latach w reakcji na kryzys gospodarczy i kłopoty finansowe wprowadzono zmiany w systemie kapitałowym. Zaprezentuj młodzieży materiał (materiał pomocniczy nr 5) dotyczący krajów naszego regionu, który prezentuje zmiany w II filarze w reakcji na kryzys. Poproś, aby przeanalizowali otrzymane dane i odpowiedzieli na pytania: Które kraje najwcześniej wprowadziły system kapitałowy? Które go nie mają? (Czechy). Czy wielkość składek jest porównywalna? W których krajach wprowadzone zmiany, praktycznie zlikwidowały drugi filar? Gdzie zmiany są najmniejsze? Czy największe cięcia miały miejsca w krajach najbardziej dotkniętych kryzysem? 7. Decyzje polityczne mają wpływ na kształt systemu emerytalnego w danym kraju, ale nie jest to jedyny czynnik, który wpływa na wysokość świadczenia. W materiale pomocniczym nr 3 postawione zostało pytanie: Od czego zależy nasza emerytura? Zapytaj uczniów jakie czynniki są najważniejsze, przypomnij, że informacje na ten temat były również zawarte w materiale pomocniczym nr 4. Zasadniczo wysokość emerytury zależy od sumy, jaką zgromadziliśmy w systemie i od dalszej oczekiwanej długości życia. Powiedz, że teraz zastanowią się nad tym, jakie zachowania na rynku pracy sprzyjają zgromadzeniu jak najwyższych środków na przyszłą emeryturę, a jakie szkodzą. Podziel klasę na cztery grupy, rozdaj zespołom zadanie do wykonania. Dwa sporządzają listę zachowań pozytywnych, dwa listę zachowań negatywnych (materiał pomocniczy nr 6). Następnie zaprezentuj młodzieży animację pt. Emerytura, autor: Karolina Lewandowska, Nagroda w III edycji Konkursu FOR (materiał pomocniczy nr 7). Poleć uczniom, aby wykorzystując informacje zawarte w animacji, a także w 5
6 komiksie i materiale pomocniczym wykonali ćwiczenie. Daj czas na wykonanie zadania. Następnie poproś, aby spikerzy grup przedstawili efekty pracy. Porównajcie prace, uzgodnijcie stanowisko, wyjaśnij wątpliwości. Podsumowując tę część zajęć, zwróć uwagę młodzieży, że w Polsce przeważająca większość społeczeństwa uważa, że niższy wiek emerytalny kobiet jest zasłużonym przywilejem, który rekompensuje paniom większe obciążenia wynikające z wypełniania przez nie tradycyjnej podwójnej roli: rodzinnej i zawodowej. Z różnych badań prowadzonych na ten temat wynika, że ponad połowa Polaków uważa, że niższy wiek emerytalny dla kobiet jest sprawiedliwy, nawet gdyby miały otrzymywać niższe świadczenie i nadal wielu sądzi, że odpowiedni wiek emerytalny dla kobiet to 55 lat, a dla mężczyzn 60 lat. Zapytaj, jakie jest zdanie młodzieży na ten temat. Kończąc, przypomnij, że zastanawiali się nad odpowiedzią na pytanie: Od czego zależy nasza emerytura? Zapytaj, jaka byłaby teraz ich odpowiedź, gdyby pytanie brzmiało: Od kogo zależy nasza emerytura? 8. Zwróć uwagę uczniów, że specjaliści wskazują na konieczność oszczędzania na emeryturę, niezależnie od tego, jaki jest system emerytalny państwa. W Polsce nie oszczędza i nie planuje oszczędzać na emeryturę ponad połowa Polaków. Przypomnijcie sobie, jakie są najważniejsze zasady gromadzenia środków na przyszłość: moment oszczędzania rozpocząć jak najwcześniej, oszczędzać systematycznie, zwracać uwagę, jakimi kosztami obciążone są oszczędności. Powiedz uczniom, że ostatnie zadanie na tych zajęciach polega na przygotowaniu, przez każdego ucznia indywidualnie, krótkiej wypowiedzi na temat: Należy oszczędzać na emeryturę. Wyjaśnij, że każdy ma przygotować wystąpienie na ten temat dobierając jak najwięcej celnych argumentów. Zasada wystąpienia jest następująca: Mów tylko przez minutę płynnie, bez powtórzeń. Daj czas na przygotowanie wystąpienia, następnie poproś kilku losowo wybranych uczniów, aby zaprezentowali swoje wystąpienie publicznie. Pamiętaj, aby przestrzegane były reguły. Najlepsze wystąpienia możesz ocenić. 6
7 9. Podsumowując zajęcia zaproponuj uczniom pracę domową, która polegała będzie na przygotowaniu i przeprowadzeniu ankiety na temat oszczędzania na emeryturę. Powiedz uczniom, że pierwszy etap ich pracy będzie polegał na przygotowaniu ankiety (możecie wykorzystać przykładową zamieszczoną w materiale pomocniczym nr 8 lub możecie ją zmodyfikować) i przygotowaniu się do jej przeprowadzenia. Wytłumacz uczniom, że celem tego ćwiczenia jest próba zrozumienia, z jakich powodów jedni ludzie gromadzą dodatkowe środki na starość, a inni nie. Podziel klasę na 3-4 grupy. Następnie przekaż kilka wskazówek, jak przeprowadza się badania ankietowe. Dwie najważniejsze rzeczy to: znalezienie jak największej liczby potencjalnych respondentów i dokładne rejestrowanie uzyskanych informacji. Powiedz, że należy wybierać respondentów przypadkowo, nie dokonywać selekcji ze względu na wiek, wygląd, czy płeć. Następnie należy zapytać wybraną osobę, czy wyrażą zgodę na badanie i przedstawić temat badań, wyjaśnić, że są anonimowe i służą realizacji celów ćwiczenia, poinformować, że nie będą publikowane. Jeżeli osoba zgodzi się na udział w sondażu, zapytać czy oszczędza na przyszłą emeryturę w trzecim, nieobowiązkowym filarze lub w inny sposób. Jeśli odpowiedź brzmi TAK, wypełnić kartę pierwszą, jeżeli NIE - kartę drugą. W ankiecie jest pytanie dotyczące wieku, odpowiedź na nie jest całkowicie dobrowolna i jeśli ktoś nie chce na nie odpowiedzieć, należy odnotować to w ostatniej kolumnie. W pytaniu drugim pokazujemy osobie możliwe odpowiedzi i prosimy o wybranie jednej, tej, która najbardziej odpowiada ankietowanemu. Odpowiedź zaznaczamy na karcie, a jeżeli ankietowany udziela własnych wyjaśnień, zapisujemy je w ostatniej kolumnie (E) tabelki. Poproś uczniów, aby zapisy na kartach były wyraźne, to ułatwia policzenie i analizę danych uzyskanych z ankiety. Wytłumacz, że grupy mają za zadanie sporządzić zestawienia, czyli zapisać odpowiedzi wszystkich ankietowanych na jednym arkuszu papieru oraz przygotować swoje wnioski i opinie, które będą przedstawione na następnych zajęciach. 7
8 Materiały pomocnicze: Materiał pomocniczy nr 1 Gra: Pojęcie- definicja 8
9 Ubezpieczenie społeczne Świadczenie emerytalne (potocznie: emerytura) Świadczenie rentowe (potocznie: renta) System kapitałowy System repartycyjny Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) Obowiązkowe ubezpieczenie dostarczane przez państwo, które ma na celu zapewnienie ochrony przed ryzykami ekonomicznymi (bezrobocie, choroba, starość itp.). Forma rekompensaty za utratę zdolności do pracy spowodowanej osiągnięciem określonego wieku (ustawowy minimalny wiek emerytalny). Forma rekompensaty za utratę zdolności do pracy spowodowanej chorobą lub niepełnosprawnością przed osiągnięciem ustawowego minimalnego wieku emerytalnego. Część systemu emerytalnego, w której odprowadzone składki emerytalne są inwestowane na rynkach finansowych. Świadczenia emerytalne wypłacane z tej części systemu są wprost proporcjonalne do wielkości zgromadzonego kapitału (wpłacone składki emerytalne powiększone o zwrot z inwestycji) i odwrotnie do oczekiwanej długości życia. Część systemu emerytalnego, w której wpłacane składki emerytalne są ewidencjonowane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, a nie inwestowane na rynku finansowym. Składki te są przeznaczane na wypłatę bieżących emerytur. Rodzaj funduszy inwestycyjnych, których celem jest inwestowanie składek emerytalnych osób pracujących, wpłacanych do kapitałowej części systemu. W Polsce OFE stanowią II filar systemu emerytalnego. Jedna z form dobrowolnego oszczędzania na starość. 9
10 Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) Państwowa instytucja publicznoprawna zajmująca się ubezpieczeniami społecznymi. Materiał pomocniczy nr 2 Komiks autora Łukasza Ziomeckiego i Krzysztofa Stelmarczyka, nagroda Artura Adamskiego w III edycji konkursu FOR, Materiał pomocniczy nr 3 Tekst pomocniczy: Od czego zależy nasza emerytura, tekst dostępny jest na stronie Fundacji FOR, Materiał pomocniczy nr 4 Informacje nt. zmian w systemie emerytalnym w roku Zgodnie z uchwaloną przez parlament ustawą, składki emerytalne przekazywane z ZUS do OFE zostały obniżone z 7,3% płacy brutto do 2,3%. W kolejnych latach będą stopniowo wzrastać, by w 2017 roku osiągnąć 3,5%. Pozostałe 5%. trafi na indywidualne subkonta w ZUS. Zasada dziedziczenia pieniędzy, które trafią do ZUS na subkonta, będzie taka sama, jak w OFE. Środki te będą waloryzowane o wskaźnik wzrostu PKB z ostatnich pięciu lat i poziomu inflacji. Ustawa wprowadza też od 2012 r. czteroprocentową ulgę podatkową (liczoną od podstawy opodatkowania) dla osób dodatkowo oszczędzających na emeryturę na tzw. indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego. Ustawa weszła w życie 1 maja 2011 roku, według rządu pozwala ograniczyć potrzeby pożyczkowe państwa do 2020 roku o około 190 mld złotych. 10
11 Materiał pomocniczy nr 5 Kto zlikwidował filar kapitałowy? Doświadczenia międzynarodowe W scenariuszu wykorzystany jest tylko fragment materiału, cały artykuł Aleksandra Łaszka dostępny jest na stronie FOR: czeniamiedzynarodowea.laszek pdf Kraj (data wprowadzenia systemu kapitałowego) Litwa (2004) Zmiany w II filarze w reakcji na kryzys Składka do II filaru (pierwotne założenia reformy) 2,5% w 2004, 3,5% w 2005, 4,5% w 2006, 5,5% od 2007 Łotwa (2001) 2% w latach , 4% w 2007, 8% w 2008, według planu miała rosnąć do 9% w 2009 i 10% w 2010 Zmiany w II filarze w reakcji na kryzys W latach składka II f. obniżona z 5,5% do 2%; miała jednak wzrosnąć do 5,5% w 2011 i do 6% w latach W czerwcu 2010 zdecydowano o utrzymaniu składki na poziomie 2%, w kolejnych latach ma wzrosnąć, gdy poprawi się sytuacja gospodarcza - nie określono terminu. W maju 2009 składka do II f. obniżona z 8% do 2%, miała rosnąć do 4% w 2010 i do 6% od 2011, jednak do 2012 pozostanie na poziomie 2%. 11
12 Estonia (2002) 4% i 16% dla samozatrudnionych oraz 6% (2% pracownicy + 4% pracodawcy) i 16% dla pracowników najemnych Węgry (1998) 6% w latach ; 8% od 2003 Słowacja (2005) 9% Bułgaria (2002) 2% w , 3% w , 4% w , 5% od 2008 Od czerwca 2009 do grudnia 2010 całkowite zawieszenie składek do II f. po stronie państwa (4%); pracownicy mieli wybór, czy również zawiesić swoje 2%; w 2011 składka wzrosła do 2% (+1% pracownicy), w latach ma wzrosnąć do 4% (+2% pracownicy), a w latach do 6% (+2% pracownicy), dla tych, którzy nie zawiesili wpłat w latach ; od 2018 ponownie 4% (+2% pracownicy). Członkowie II f. muszą przekazać swoje środki do I f. lub w przeciwnym razie stracą prawo do publicznej emerytury gwarantowanej przez państwo - de facto nacjonalizacja. Możliwość przejścia z II filaru do systemu repartycyjnego ( i ) - skorzystało ok. 5-10% członków II filaru; od 2008 nowo wchodzący na rynek pracy automatycznie są zapisywani do I filaru, natomiast przystąpienie do II filaru wymaga dodatkowej deklaracji. Obecny rząd jednak zamierza wycofać się z tego rozwiązania Listopad 2010: przejęcie aktywów członków II filaru, którzy przejdą na emeryturę do 2014 (ok. 20% środków) Polska (1999) 7,3% Projekt: od kwietnia 2011 redukcja składki do II filaru 2,3%, stopniowy wzrost składki do 3,5% w 2017 Rumunia (2008) 2% w 2008; wzrost o 0,5% rocznie do 6% w 2016 Materiał pomocniczy nr 6 Od kogo zależy nasza emerytura? wzrost składki do 2,5% opóźniono o rok, do 2010 Czynniki: suma zgromadzonych środków oczekiwana długość życia Jakie zachowania na rynku pracy sprzyjają wysokiej emeryturze? 12
13 Od kogo zależy nasza emerytura? Czynniki: suma zgromadzonych środków oczekiwana długość życia Jakie zachowania na rynku pracy nie sprzyjają wysokiej emeryturze? Materiał pomocniczy nr 7 Animacja Emerytura, autor: Karolina Lewandowska, Nagroda w III edycji Konkursu FOR, Materiał pomocniczy nr 8 Karta do badań ankietowych Karta I: Osoby, które oszczędzają na emeryturę dodatkowo, poza obowiązkową częścią systemu emerytalnego. Pytanie I. W jakim jesteś wieku? Poniżej Powyżej 60 Brak odpowiedzi Kobiety Mężczyźni Pytanie II. Dlaczego dodatkowo oszczędzasz na emeryturę? A. Uważam, że w taki sposób zapewniam sobie źródło stałego dochodu w okresie starości. B. Nie ufam instytucjom państwowym, myślę, że ZUS może być niewypłacalny. C. Nie chcę, aby na emeryturze poziom mojego życia się obniżył. 13
14 D. Na emeryturze będę realizować swoje pasje. E. Inny powód (jaki?). A B C D E Karta II: Osoby, które nie oszczędzają na emeryturę dodatkowo, poza obowiązkowym systemem emerytalnym Pytanie I. W jakim jesteś wieku? Poniżej Powyżej 60 Brak odpowiedzi Kobiety Mężczyźni Pytanie II. Dlaczego dodatkowo nie oszczędzasz na emeryturę? A. Oszczędzam w obowiązkowej części systemu emerytalnego, to mi wystarczy. B. Nie myślę o emeryturze. C. Nie mam pieniędzy na dodatkowe oszczędzanie na emeryturę. D. Będę dodatkowo oszczędzał jak będę starszy. E. Inny powód (jaki?). A B C D E Przykład, jak wypełnić kartę do badań ankietowych. Uwaga: warto zaznaczać odpowiedzi respondentów metodą pięciu kresek, która jest bardzo pomocna w podliczaniu głosów. Pytanie I. W jakim jesteś wieku? 14
15 Poniżej Powyżej 60 Brak odpowiedzi Kobiety IIIII, I IIIII, IIIII, I IIIII, IIIII, I IIIII IIIII, Mężczyźni IIIII, II IIIII, IIIII, I IIIII, IIIII, II IIIII III Pytanie II. Dlaczego dodatkowo oszczędzasz na emeryturę? A. Uważam, że w taki sposób zapewniam sobie źródło stałego dochodu w okresie starości. B. Nie ufam instytucjom państwowym, myślę, że ZUS może być niewypłacalny. C. Nie chcę, aby na emeryturze poziom mojego życia się obniżył. D. Na emeryturze będę realizować swoje pasje. E. Inny powód (jaki?) A B C D E IIIII, IIIII, IIIII, IIIII, IIIII II IIIII, IIIII, IIIII I IIIII, IIIII, IIIII, I IIIII, IIIII, IIIII, III - ponieważ liczę tylko na siebie. 15
Kto pomoże dziadkom, czyli historia systemów emerytalnych. Autor: Artur Brzeziński
Kto pomoże dziadkom, czyli historia systemów emerytalnych Autor: Artur Brzeziński Skrócony opis lekcji Uczniowie poznają wybrane fakty z historii emerytur, przeanalizują dwa podstawowe systemy emerytalne
Bardziej szczegółowoTemat: Od czego zależeć będzie Twoja emerytura?
Wszystkie scenariusze lekcji, komiksy i animacje są dostępne na: www.for.org.pl Temat: Od czego zależeć będzie Twoja emerytura? Autor: Beata Łuba-Krolik Poziom Szkoła ponadgimnazjalna Podstawa programowa
Bardziej szczegółowowww.filmotekaszkolna.pl
Temat: Jak zbudować dobre relacje z rodzicami? Rozważania na podstawie filmu Ojciec Jerzego Hoffmana Opracowanie: Lidia Banaszek Etap edukacyjny: ponadgimnazjalny Przedmiot: godzina wychowawcza Czas: 2
Bardziej szczegółowoEmerytura (zwana dawniej rentą starczą) świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek
Emerytura (zwana dawniej rentą starczą) świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej (jako
Bardziej szczegółowoJAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ?
JAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ? MATERIAŁ INFORMACYJNY DLA STUDENTÓW I MŁODYCH PRACOWNIKÓW OPRACOWANY PRZEZ IZBĘ GOSPODARCZĄ TOWARZYSTW EMERYTALNYCH, WWW.IGTE.PL POLSKA EMERYTURA 2015 1960 1970
Bardziej szczegółowoReforma emerytalna. Co zrobimy? ul. Świętokrzyska 12 00-916 Warszawa. www.mf.gov.pl
Reforma emerytalna Co zrobimy? Grudzień, 2013 Kilka podstawowych pojęć.. ZUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych to państwowa instytucja ubezpieczeniowa. Gromadzi składki na ubezpieczenia społeczne obywateli
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Pojęcie i ewolucja ryzyka starości. Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim
Wprowadzenie Pojęcie i ewolucja ryzyka starości Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim Przemiany gospodarczo polityczne, a reformy systemów emerytalnych. Reformy systemów emerytalnych :
Bardziej szczegółowoKonferencja Fundacji FOR (Forum Obywatelskiego Rozwoju)
Konferencja Fundacji FOR (Forum Obywatelskiego Rozwoju) Warszawa, 15 marca 2011 1 Skumulowane wydatki na OFE oraz wynagrodzenia w sektorze publicznym w latach 2000-2010 1400 1200 1151,9 1000 800 600 400
Bardziej szczegółowoEmerytury w Polsce i na świecie
Emerytury w Polsce i na świecie 1 60 Emerytura ma zabezpieczyć byt na starość, gdy z powodu wieku nie będziesz już mógł pracować. 2 61 Umowa międzypokoleniowa (solidaryzm) Składki wpłacane teraz przez
Bardziej szczegółowoSystem emerytalny w Polsce
System emerytalny w Polsce 1 Reformy systemów emerytalnych w wybranych krajach Europy Środkowo- Wschodniej i Ameryki Łacińskiej 20 18 16 Bułgaria Chorwacja Estonia Litwa Dominikana 14 12 10 Kazachstan
Bardziej szczegółowoEmerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku.
Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku. System emerytalny składa się z trzech filarów. Na podstawie podanych niżej kryteriów klasyfikacji nowy system emerytalny
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ GOTOWOŚĆ UCZESTNICTWA W III FILARZE SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO BS/81/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoPrzegląd badań dotyczących wiedzy i postaw Polaków wobec ubezpieczeń społecznych
Kraków, 7 marca 2018 Przegląd badań dotyczących wiedzy i postaw Polaków wobec ubezpieczeń społecznych Robert Marczak Świadomość ryzyka emerytalnego DOTYCHCZASOWE BADANIA Diagnoza społeczna badania z okresu
Bardziej szczegółowoEmerytury: } Część I: Finansowanie. } Część II: Świadczenia
Część I finasowanie Emerytury: } Część I: Finansowanie } Część II: Świadczenia I. Wprowadzenie. Fundusz społeczny- pojęcie funduszu społecznego, udział w tworzeniu funduszu i prawie do świadczeń z niego
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych 1 9 Ubezpieczenia społeczne Ich głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa materialnego osobom w podeszłym wieku, niezdolnym do pracy, ofiarom wypadków oraz chorób. Wypłaty
Bardziej szczegółowoEmerytury i system ubezpiecze
Emerytury i system ubezpiecze 1 58 EMERYTURA ma zabezpieczy byt na staro osobom, które ze wzgl du na wiek nie mog ju pracowa. 2 59 Zasada umowy mi dzypokoleniowej (solidaryzm) Sk adki obecnie wp acane
Bardziej szczegółowoTytuł pretytuł prezentacji. Podtytuł prezentacji zentacji Podtytuł prezentacji dr Antoni Kolek. Pracownicze formy oszczędzania na emeryturę.
Tytuł pretytuł prezentacji Pracownicze formy oszczędzania na emeryturę. PPK a PPE Podtytuł prezentacji zentacji Podtytuł prezentacji dr Antoni Kolek Prowadzący: Jan Kowalski Prezes zarządu Instytutu Emerytalnego
Bardziej szczegółowobrak opodatkowania zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki) osiągniętych przez oszczędzających w związku z oszczędzaniem na IKE,
1. Czy każdy może założyć IKE i IKZE? Prawo do dodatkowego oszczędzania na przyszłą emeryturę w ramach IKE i IKZE przysługuje każdej osobie fizycznej, która ukończyła 16 lat. W przypadku osób małoletnich,
Bardziej szczegółowoINDYWIDUALNE EMERYTALNE
INDYWIDUALNE KONTO EMERYTALNE DLACZEGO WARTO MIEĆ IKE? Rok Źródło Wysokość emertury stopa zastąpienia 1997 Bezpieczeństwo dzięki różnorodności opracowanie Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia
Bardziej szczegółowoTabela 1. Podobieństwo wskazane przez JSA we fragmencie w badaniu nr X przy współczynniku podobieństwa 80%.
Tabela 1. Podobieństwo wskazane przez JSA we fragmencie 3.1.1 w badaniu nr X przy współczynniku podobieństwa 80%. Tekst z pracy dyplomowej [3.1.1 ] Indywidualne konta emerytalne oraz indywidualne konta
Bardziej szczegółowoSpis treści Wstęp ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego ROZDZIAŁ 2. Struktura systemu ubezpieczeń społecznych
Spis treści Wstęp....................................... 11 ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego........................... 13 1.1. Prawne podstawy zabezpieczenia społecznego.............
Bardziej szczegółowoIII filar ubezpieczenia emerytalnego
III filar ubezpieczenia emerytalnego 1 Przesłanki reformy emerytalnej 2 Wskaźniki zgonów i urodzeń w tys. 600 550 Zgony Urodzenia 500 450 400 350 300 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Bardziej szczegółowoO OSZ MATERIA Y DLA NAUCZYCIELI. Gimnazju m. konto bankowe?
O OSZ MATERIA Y DLA NAUCZYCIELI Gimnazju m konto bankowe? ZAJĘCIA 2: Czy warto mieć konto bankowe? Grupa wiekowa: gimnazjum Czas zajęć: 1,5 godziny Wprowadzenie Obecnie posiadanie konta bankowego jest
Bardziej szczegółowoPropozycja reformy systemu emerytalnego: wprowadzenie PPK i przekształcenie OFE Europejski Kongres Finansowy 7 czerwca 2017 r.
Propozycja reformy systemu emerytalnego: wprowadzenie PPK i przekształcenie OFE Europejski Kongres Finansowy 7 czerwca 2017 r. Mateusz Walewski Reforma systemu emerytalnego jest ważnym elementem Programu
Bardziej szczegółowo1. Na podstawie jakiej umowy opiera się system emerytalny w Polsce? A. emerytalnej B. rentowej C. pokoleniowej D. pracowniczej
KONKURS P.T. ZADBAJ O SWOJĄ FINANSOWĄ PRZYSZŁOŚĆ SPONSOREM KONKURSU JEST AVIVA PRZEDSTAWICIELSTWO W BIELSKU BIAŁEJ (OSOBY ODPOWIEDZIALNE Z AVIVA DORADCY FINANSOWI MAGDALENA MIROSŁAWSKA I MAREK WIELGUS)
Bardziej szczegółowoEMERYTURY KAPITAŁOWE WYPŁATY Z II FILARA
EMERYTURY KAPITAŁOWE WYPŁATY Z II FILARA Emerytury indywidualne, renta rodzinna dla wdów i wdowców, waloryzacja według zysków takie emerytury kapitałowe proponuje rząd. Dlaczego? Dlatego, że taki system
Bardziej szczegółowoPRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE (PPK) PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE Z PKO TFI
PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE (PPK) PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE Z PKO TFI Czym są Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)? PPK to program, dzięki któremu zgromadzisz dodatkowe środki na Twoją przyszłą emeryturę.
Bardziej szczegółowoKto puka do naszych drzwi?
scenariusz III etap edukacyjny. Przedmiot: geografia Przedmiot: geografia str 1 Tytuł scenariusza: Kto puka do naszych drzwi? Autor scenariusza: Tomasz Majchrzak Krótki opis scenariusza: Scenariusz lekcji
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ FUNDUSZE EMERYTALNE - DECYZJE I WYBORY BS/76/99 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MAJ 99
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji: Poznajemy prawa i obowiązki ucznia.
Scenariusz lekcji: Poznajemy prawa i obowiązki ucznia. Autor: Katarzyna Karwacka Przedmiot: Edukacja historyczna i obywatelska w szkole podstawowej Podstawa programowa: Treści nauczania wymagania szczegółowe:
Bardziej szczegółowoFunkcje subkonta ZUS Uwarunkowania prawne
Funkcje subkonta ZUS Uwarunkowania prawne Dr Sebastian Jakubowski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Gospodarczej Konferencja Naukowa EDUKACJA FINANSOWA
Bardziej szczegółowoBPS TFI zajęło 5 miejsce wśród Najlepszych TFI w 2016 roku! Źródło: Puls Biznesu, Analizy Online S.A. Lipiec 2017
BPS TFI zajęło 5 miejsce wśród Najlepszych TFI w 2016 roku! Źródło: Puls Biznesu, Analizy Online S.A. Lipiec 2017 2 Źródło: Bankier.pl; PulsBiznesu.pl; money.pl 3 Źródło: Onet Biznes 4 OSTATNI DZWONEK
Bardziej szczegółowoINDYWIDUALNE KONTO EMERYTALNE
PYTANIA I ODPOWIEDZI INDYWIDUALNE KONTO EMERYTALNE BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A. Czerwiec 2017 Strona 1 z 6 Spis treści INFORMACJE PODSTAWOWE... 3 Jakie są korzyści z oszczędzania na IKE?...
Bardziej szczegółowoKĄTY. Cele operacyjne. Metody nauczania. Materiały. Czas trwania. Struktura i opis lekcji
KĄTY Cele operacyjne Uczeń zna: pojęcie kąta i miary kąta, zależności miarowe między kątami Uczeń umie: konstruować kąty przystające do danych, kreślić geometryczne sumy i różnice kątów, rozróżniać rodzaje
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZLEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (dla IV etapu edukacyjnego)
SCENARIUSZLEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (dla IV etapu edukacyjnego) Temat zajęć: Lekcja organizacyjna czyli co powinienem wiedzieć o wychowaniu fizycznym w nowej szkole? Zadania (cele szczegółowe): 1. Zapoznanie
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów 13. Wstęp 17
System ubezpieczeń społecznych : zagadnienia podstawowe / redakcja naukowa Grażyna Szpor ; Zofia Kluszczyńska, Wiesław Koczur, Katarzyna Roszewska, Katarzyna Rubel, Grażyna Szpor, Tadeusz Szumlicz. 8.
Bardziej szczegółowoTemat: Z budżetu, czyli z naszych podatków o absurdalnych wydatkach?
Wszystkie scenariusze lekcji, komiksy i animacje są dostępne na: www.for.org.pl Temat: Z budżetu, czyli z naszych podatków o absurdalnych wydatkach? Autor: Jolanta Czajkowska Poziom Gimnazjum: Podstawa
Bardziej szczegółowo21 marca 2013 r. Główne zalety rozwiązania:
21 marca 2013 r. Stanowisko Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych w kwestii wypłat świadczeń z kapitałowego systemu emerytalnego Rozwiązanie wypłat z korzyścią dla gospodarki i klientów Główne zalety
Bardziej szczegółowoProjekt ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE jest współfinansowany przez Unię Europejską. w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Konspekt projektu K-81 Temat: O myśleniu na przyszłość czyli dlaczego przezorny zawsze ubezpieczony? Cel główny projektu Kształtowanie postawy odpowiedzialności za przyszłość własną i swoich najbliższych
Bardziej szczegółowoKonkurs edukacyjny Bezpiecznie Tu i Tam
Lekcja 1. Jak wyrażać emocje w sieci? 19 września Dzień emotikona Tematyka lekcji: Internet jest cudownym wynalazkiem. Wykorzystujemy go w zabawie, nauce, kontaktowaniu się z koleżankami i kolegami. Musimy
Bardziej szczegółowoPozapłacowe koszty pracy Czesław Grzesiak
Pozapłacowe koszty pracy Czesław Grzesiak TESCO Polska sp. z o.o. 1 Ponad podziałami Warto zobaczyć z kim przegrywamy. Polska jeszcze długi czas nie przebije konkurencji infrastrukturą, np. drogi, kulturą
Bardziej szczegółowoPojęcie i klasyfikacja podatków
Pojęcie i klasyfikacja podatków 1. Cele lekcji a) Wiadomości Zapoznanie z pojęciem podatku. Charakterystyka poszczególnych podatków bezpośrednich i pośrednich. b) Umiejętności Doskonalenie umiejętności
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych 1 1 ZUS zajmuje się: przyznawaniem i wypłatą: emerytur i rent zasiłków chorobowych, macierzyńskich opiekuńczych, pogrzebowych świadczeń przedemerytalnych, dodatków kombatanckich
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do Regulaminu Konkursu indywidualnego dla uczniów organizowanego w ramach projektu Na własne konto w roku szkolnym 2016/2017
ZASADY PUNKTACJI DO ĆWICZEŃ OBOWIĄZKOWYCH Ostateczny system punktacji powinien zostać opracowany przez osoby prowadzące nauczyciela i studenta. Należy w nim uwzględnić specyficzne warunki i charakter grupy,
Bardziej szczegółowoJakie emerytury otrzymują Polacy?
13.01.2016 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: Artur Szeremeta Specjalista ds. współpracy z mediami tel. 509 509 536 media@sedlak.pl Jakie emerytury otrzymują Polacy? Przez cały
Bardziej szczegółowoJuż wkrótce matura 2008, czyli jak przygotować się do egzaminu?
Scenariusz 3 Już wkrótce matura 2008, czyli jak przygotować się do egzaminu? Scenariusz zajęć dla uczniów klas maturalnych, przeznaczony na godzinę wychowawczą. Cele lekcji: Uczeń powinien: zapoznać się
Bardziej szczegółowoOCENA PRZEGLĄDU FUNKCJONOWANIA SYSTEMU EMERYTALNEGO
OCENA PRZEGLĄDU FUNKCJONOWANIA SYSTEMU EMERYTALNEGO Poprawna diagnoza błędne wnioskowanie Centrum im. Adama Smitha 27 czerwca 2013 roku 1 Centrum wobec OFE Nie jesteśmy przeciwnikami OFE Jesteśmy zwolennikami
Bardziej szczegółowoINDYWIDUALNE KONTO ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO (IKZE)
INDYWIDUALNE KONTO ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO (IKZE) P R E Z E N T A C J A W Y N I K Ó W Z B A D A N I A T Y P U O M N I B U S D L A K O M I T E T U O B Y W AT E L S K I E J I N I C J AT Y W Y U S TA
Bardziej szczegółowoZmiany w zasadach gromadzenia środków emerytalnych
Zmiany w zasadach gromadzenia środków emerytalnych Z dniem 1 maja 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych
Bardziej szczegółowoTemat: Państwo przyjazne dla przedsiębiorców?
Wszystkie scenariusze lekcji, komiksy i animacje są dostępne na: www.for.org.pl Temat: Państwo przyjazne dla przedsiębiorców? Autor: Krystyna Brząkalik Poziom szkoła ponadgimnazjalna Podstawa programowa
Bardziej szczegółowoPracownicze Plany Kapitałowe z perspektywy pracownika i pracodawcy. Założenia, szacowane koszty i korzyści. Kongres Consumer Finance
Pracownicze Plany Kapitałowe z perspektywy pracownika i pracodawcy. Założenia, szacowane koszty i korzyści. Warszawa, 8 grudnia 2017r. Kongres Consumer Finance Obecny system emerytalny formalnie opiera
Bardziej szczegółowoMINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Warszawa, dnia 10 września 2015 r. DUS-0700.245.2015.AS dot. K7INT34097 Pani Małgorzata Kidawa-Błońska Marszałek Sejmu RP Szanowna Pani Marszałek, W odpowiedzi na przekazaną
Bardziej szczegółowoKonferencja prasowa Forum Obywatelskiego Rozwoju. 28 czerwca 2013 r.
Konferencja prasowa Forum Obywatelskiego Rozwoju 28 czerwca 2013 r. Polska na tle regionu Spośród krajów regionu, które rozpoczęły budowę II filara, tylko Węgry zdecydowały się na de facto nacjonalizację
Bardziej szczegółowo3.10 Rynek ubezpieczeń
Być przedsiębiorczym nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.10 Rynek ubezpieczeń Katarzyna Sowa al. T. Rejtana 16c, 35-959 Rzeszów
Bardziej szczegółowoPotrzeby konsumentów i środki ich zaspokajania. Autor: Krystyna Brząkalik
Potrzeby konsumentów i środki ich zaspokajania Autor: Krystyna Brząkalik Skrócony opis lekcji Lekcja Potrzeby konsumentów oraz środki ich zaspokajania jest przeznaczona dla uczniów gimnazjum, ale po dokonaniu
Bardziej szczegółowoPolski System Emerytalny na tle rozwiązań międzynarodowych
Polski System Emerytalny na tle rozwiązań międzynarodowych Seminarium Euroreg 12.05.2011 Zofia Rutkowska Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Plan wystąpienia Wprowadzenie Definicja i funkcje systemu emerytalnego
Bardziej szczegółowoTemat: Państwo, prawo, społeczeństwo, obywatel.
KONSPEKT LEKCJI ZAJĘCIA INTERDYSCYPLINARNE Klasa: I BG Nauczyciel: Ewelina Pich Temat: Państwo, prawo, społeczeństwo, obywatel. Cele ogólne: Definiowanie i rozumienie pojęć z zakresu edukacji obywatelskiej:
Bardziej szczegółowoRegulamin Konkursu indywidualnego dla uczniów organizowanego w ramach projektu Ferie z ekonomią II w roku szkolnym 2018/2019
Regulamin Konkursu indywidualnego dla uczniów organizowanego w ramach projektu Ferie z ekonomią II w roku szkolnym 2018/2019 I. Postanowienia Ogólne 1. Konkurs jest organizowany w ramach projektu edukacyjnego
Bardziej szczegółowoGdzie jest moje miejsce w szkole?
LEKCJA 5 Gdzie jest moje miejsce w szkole? Co przygotować na lekcję Nauczyciel: kartę pracy dla każdego ucznia (załącznik 1), arkusze szarego papieru, flamastry, małe karteczki, arkusz papieru z narysowaną
Bardziej szczegółowoKim chcę zostać w przyszłości? Autor: Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości
Kim chcę zostać w przyszłości? Autor: Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości Treści nauczania Czynniki warunkujące wybór zawodu, droga kształcenia kwalifikacje niezbędne do wykonywania wybranego zawodu,
Bardziej szczegółowoPolityka społeczna (9): Zabezpieczenie emerytalne II i III filar
Polityka społeczna (9): Zabezpieczenie emerytalne II i III filar Literatura I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, LexisNexis, Warszawa, 2007, s.266-275. 2 Składki
Bardziej szczegółowoNajczęściej zadawane pytania o PPK
Najczęściej zadawane pytania o PPK Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczące Pracowniczych Planów Kapitałowych. Informacje pogrupowaliśmy w sześć bloków tematycznych: Podstawowe informacje,
Bardziej szczegółowoOCENA PRZEGLĄDU FUNKCJONOWANIA SYSTEMU EMERYTALNEGO
OCENA PRZEGLĄDU FUNKCJONOWANIA SYSTEMU EMERYTALNEGO Poprawna diagnoza niepełne wnioski Centrum im. Adama Smitha 27 czerwca 2013 roku Centrum wobec OFE Nie jesteśmy przeciwnikami OFE Jesteśmy zwolennikami
Bardziej szczegółowoJak sprawdzać i reklamować stan konta emerytalnego w OFE
Jak sprawdzać i reklamować stan konta emerytalnego w OFE Autor: GP Emerytury, Bartosz Marczuk, 2009-01-06 Zmieniony 23.05.2009. OFE &pomoc multiofe http://pomoc.multiofe.pl Od stanu konta emerytalnego
Bardziej szczegółowoRejestracja firmy i obowiązki przedsiębiorcy
Rejestracja firmy i obowiązki przedsiębiorcy 1 79 Jakie są obowiązki początkującego przedsiębiorcy? 2 80 Rejestracja firmy zgłoszenie działalności gospodarczej w gminie i tym samym zgłoszenie płatnika
Bardziej szczegółowokurier emerytalny newsletter członków otwartych funduszy emerytalnych Szanowni Państwo
N o 14 październik 2018 kurier emerytalny newsletter członków otwartych funduszy emerytalnych Szanowni Państwo oddajemy Państwu czternasty numer Kuriera Emerytalnego newslettera członków funduszy emerytalnych.
Bardziej szczegółowoPYTANIA I ODPOWIEDZI BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
PYTANIA I ODPOWIEDZI P R AC OWNICZY PROGR AM E MERYTAL N Y BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A. Warszawa, maj 2017 r. ODPOWIEDZI NA PYTANIA - PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY Strona 1 z 7 Spis treści
Bardziej szczegółowoCZAS WSPÓLNIE POMYŚLEĆ O PRZYSZŁOŚCI. Poznaj wyjątkowe zalety Pracowniczego Programu Emerytalnego
CZAS WSPÓLNIE POMYŚLEĆ O PRZYSZŁOŚCI Poznaj wyjątkowe zalety Pracowniczego Programu CZAS WSPÓLNIE POMYŚLEĆ O PRZYSZŁOŚCI Zarządzasz spółką, fundacją albo stowarzyszeniem? A może innym przedsiębiorstwem?
Bardziej szczegółowoI etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja matematyczna
Scenariusz zajęć I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja matematyczna Temat: Telefony Treści kształcenia: 8) uczeń wykonuje łatwe obliczenia pieniężne (cena, ilość, wartość) i radzi sobie
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć edukacyjnych dla uczniów szkoły ponadgimnazjalnej Budżet partycypacyjny czego potrzebuje nasza okolica?
Scenariusz zajęć edukacyjnych dla uczniów szkoły ponadgimnazjalnej Budżet partycypacyjny czego potrzebuje nasza okolica? Autor: Krzysztof Romaniuk 1. Temat: Budżet partycypacyjny czego potrzebuje nasza
Bardziej szczegółowoW ramach realizacji powyższego zadania podjęto następujące przedsięwzięcia:
Załącznik nr 10 Realizacja zadania nr 1 przeprowadzenie we wszystkich klasach szkoły debaty uczniowskiej na temat Państwo, prawo, społeczeństwo, obywatel z testem sprawdzającym. W ramach realizacji powyższego
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć dla uczniów klas maturalnych, przeznaczony na godzinę wychowawczą.
SCENARIUSZ 2 MATURA 2007 Jak podjąć decyzję o wyborze przedmiotów? Scenariusz zajęć dla uczniów klas maturalnych, przeznaczony na godzinę wychowawczą. Cele lekcji: Uczeń powinien: poznać zasady przeprowadzania
Bardziej szczegółowoRegion Gdański NSZZ Solidarność Pracownicze plany kapitałowe. P pracownik zabezpieczą przyszłoś Pracownicze Plany Kapita
Pracownicze plany kapitałowe. P pracownik zabezpieczą przyszłoś Pracownicze Plany Kapitałowe, program dodatkowe emeryturę, przeznaczony jest dla 11,5 miliona z emerytury, tworzony solidarnie przez państwo,
Bardziej szczegółowoTallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) euro (2014 r.)
Jak ubezpieczają się w Unii (Estonia) Powierzchnia: 45,3 tys. km2 Stolica: Tallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: 1 312 tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) Przyrost naturalny: -1,47
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO FINANSACH DLA NAUCZYCIELA
PRZEWODNIK PO FINANSACH DLA NAUCZYCIELA Lekcja 3, klasy I-III Co robią banki? Materiały zostały objęte Patronatem: Lekcja 3 WPROWADZENIE MERYTORYCZNE: CO ROBIĄ BANKI? Istnieją różne sposoby oszczędzania
Bardziej szczegółowoReformy systemów emerytalnych astabilność finansów publicznych KINGA KACZOR, MAGDALENA SIERADZAN
Reformy systemów emerytalnych astabilność finansów publicznych KINGA KACZOR, MAGDALENA SIERADZAN Słowo wstępu Zabezpieczenie emerytalne obywateli to obowiązek konstytucyjny państwa Bezpieczeństwo systemu
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
Bardziej szczegółowoREFORMA SYSTEMU EMERYTALNEGO Z ROKU 2013
REFORMA SYSTEMU EMERYTALNEGO Z ROKU 2013 Dnia 14 lutego 2014 weszła w życie ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZE ZAJĘĆ EDUKACJI GLOBALNEJ DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ, GIMNAZJUM I SZKOŁY PONADGIMNAZJALNEJ
NA ROWERY Dziewczyny na rowery! SCENARIUSZE ZAJĘĆ EDUKACJI GLOBALNEJ DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ, GIMNAZJUM I SZKOŁY PONADGIMNAZJALNEJ Czas trwania zajęć: 90 minut CELE LEKCJI Po zajęciach uczniowie będą potrafili:
Bardziej szczegółowokurier emerytalny newsletter członków otwartych funduszy emerytalnych Szanowni Państwo,
N o 8 marzec 2017 kurier emerytalny newsletter członków otwartych funduszy emerytalnych Szanowni Państwo, przekazujemy Wam ósme wydanie Kuriera Emerytalnego newslettera członków Funduszy Emerytalnych.
Bardziej szczegółowo6.09 Charakterystyka wynagrodzeń
Być przedsiębiorczym nauka przez praktykę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 6.09 Charakterystyka wynagrodzeń Maria Piekarz al. T. Rejtana 16c, 35-959
Bardziej szczegółowoWarszawa, czerwiec 2014 ISSN 2353-5822 NR 90/2014 CZY WARTO POZOSTAĆ W OFE?
Warszawa, czerwiec 2014 ISSN 2353-5822 NR 90/2014 CZY WARTO POZOSTAĆ W OFE? Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 14 stycznia 2014 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoŚWIADOMY ZAWSZE UBEZPIECZONY
1 9 z 2 10 w Europie Lata 1880 1930 to czasy eksperymentu i poszukiwań w polityce społecznej najlepszych sposobów ingerencji państwa w sprawy socjalne. Istotną rolę odegrał kanclerz II Rzeszy Otto von
Bardziej szczegółowoCO ZROBIĆ, ŻEBY SIĘ UDAŁO? Emerytalne Konto Oszczędnościowe sposobem na wyższą emeryturę
CO ZROBIĆ, ŻEBY SIĘ UDAŁO? Emerytalne Konto Oszczędnościowe sposobem na wyższą emeryturę III filar emerytalny ewolucja systemu PRACOWNICZE PROGRAMY EMERYTALNE INDYWIDUALNE KONTA EMERYTALNE INDYWIDUALNE
Bardziej szczegółowoCzy wystarczy nam wody?
Materiały opracowane w ramach projektu Prawa człowieka perspektywa globalna. Scenariusze zajęć dla dzieci i młodzieży dofinansowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej Opracowanie scenariusza: Marta
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć dla uczniów klas maturalnych, przeznaczony na godzinę wychowawczą.
Scenariusz 1 MATURA 2008 i co dalej? Planowanie drogi kształcenia. Scenariusz zajęć dla uczniów klas maturalnych, przeznaczony na godzinę wychowawczą. Cele lekcji: Uczeń powinien: wyznaczać cele związane
Bardziej szczegółowo- definiowanie pojęd : paostwo, prawo, społeczeostwo, obywatel. - wyjaśnid pojęcia : paostwo, prawo, społeczeostwo, obywatel
Załącznik nr 1 Konspekt debaty klasowej nt. Rola paostwa prawa w życiu obywateli I Cele : a. ogólne : - definiowanie pojęd : paostwo, prawo, społeczeostwo, obywatel - kształtowanie postaw patriotycznych
Bardziej szczegółowoEmerytury i system ubezpieczeń
Emerytury i system ubezpieczeń 1 1 EMERYTURA świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej.
Bardziej szczegółowoKiedy zaczynasz mieć czas, przestajesz mieć pieniądze. Pracowniczy Program PPE TFI PZU SA LAUREAT KONKURSU
PRACOWNICZE PROGRAMY EMERYTALNE Kiedy zaczynasz mieć czas, przestajesz mieć pieniądze Pracowniczy Program Emerytalny Z TFI PZU PPE TFI PZU SA LAUREAT KONKURSU Co to jest PPE? Pracowniczy program emerytalny
Bardziej szczegółowoSkładki na ubezpieczenia społeczne są w różny sposób finansowane i tak:
Ogólne zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, zdrowotnemu i składkom na FP i FGŚP i ustalania ich podstaw Proszę pamiętać, że mówiąc o ubezpieczeniach ZUS można mieć na myśli wyłącznie ubezpieczenia
Bardziej szczegółowoJuż wkrótce matura 2007, czyli jak przygotować się do egzaminu? Scenariusz zajęć dla uczniów klas maturalnych, przeznaczony na godzinę wychowawczą.
SCENARIUSZ 3 Już wkrótce matura 2007, czyli jak przygotować się do egzaminu? Scenariusz zajęć dla uczniów klas maturalnych, przeznaczony na godzinę wychowawczą. Cele lekcji: Uczeń powinien: zapoznać się
Bardziej szczegółowotylko fakty! Marek Biskup, Michał Kaczmarczyk
tylko fakty! Marek Biskup, Michał Kaczmarczyk 9.05.2014 O co gramy? Procent składany lata zysk 1% 3% 5% 8% 10% 20% 0 100 100 100 100 100 100 10 110 134 163 216 259 619 20 122 181 265 466 673 3834 30 135
Bardziej szczegółowoTEMAT: Niskiej emisji mówimy NIE!
Scenariusz lekcji geografii dla klasy III gimnazjum TEMAT: Niskiej emisji mówimy NIE! Hasło programowe: zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego. Zakres treści: zanieczyszczenia powietrza, działania
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji klasa III Technikum
Scenariusz lekcji klasa III Technikum Temat lekcji: Instrumenty marketingu mix Wymiar 1x 45 minut Metody lekcji: aktywizujące praca w grupie, pogadanka, prezentacja, praca z tekstem, praktyczne - ćwiczenia
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z projektu edukacyjnego zrealizowanego w Szkole Podstawowej w Raszówce w roku szkolnym 2005/2006 pod hasłem "ŻYJMY ZDROWO!
mgr Irena Wituszyńska Szkoła Podstawowa w Raszówce Sprawozdanie z projektu edukacyjnego zrealizowanego w Szkole Podstawowej w Raszówce w roku szkolnym 2005/2006 pod hasłem "ŻYJMY ZDROWO!" Projekt pod hasłem
Bardziej szczegółowoEmerytury i system ubezpieczeń
Emerytury i system ubezpieczeń 1 56 EMERYTURA to świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej.
Bardziej szczegółowoPRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE (PPK) PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE Z PKO TFI
PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE (PPK) PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE Z PKO TFI Czym są Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)? PPK to program, dzięki któremu zgromadzisz dodatkowe środki na Twoją przyszłą emeryturę.
Bardziej szczegółowoZabezpieczenie emerytalne wyzwania i perspektywy
Zabezpieczenie emerytalne wyzwania i perspektywy Maciej Żukowski Konferencja O ubezpieczeniu w polityce społecznej z okazji Jubileuszu Profesora Tadeusza Szumlicza SGH, Warszawa, 22.01.2015 r. Plan Zabezpieczenie
Bardziej szczegółowoRozmowa ze Zbigniewem Derdziukiem, prezesem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Rozmowa ze Zbigniewem Derdziukiem, prezesem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. - Polskie emerytury są i będą bezpieczne, a finanse Polski zostały uratowane przed narastającym długiem publicznym - powiedział
Bardziej szczegółowo