Materiały edukacyjne przygotowane w ramach programu Socrates Grundtvig Action 1, Law through Experience / CP SK-GRUNDTVIG-G11

Transkrypt

1 Materiały edukacyjne przygotowane w ramach programu Socrates Grundtvig Action 1, Law through Experience / CP SK-GRUNDTVIG-G11 TEMAT: PRAWO UE LEKCJA 4: (Janka Debrecéniová, Milan Zacharovskỳ) Kampania Promocyjna: Fundamentalnych Wolności Gwarantowanych w Unii Europejskiej) CEL: Zaznajomić uczestników z fundamentalnymi wolnościami gwarantowanymi w Unii Europejskiej (swobodny przepływ osób, towarów i usług). ZAMIERZENIA: Aby poinformować uczestników o fundamentalnych wolnościach gwarantowanych w Unii Europejskiej (swobodny przepływ osób, towarów i usług). Aby zmusić uczestników do myślenia o istotnym znaczeniu tych wolności oraz ich wpływie na codzienne Ŝycie obywateli Unii Europejskiej. METODY: Praca w podgrupach odgrywanie ról/ scenek. CZAS TRWANIA: 60 minut. PROCEDURA: Uczestnikom kursu naleŝy dostarczyć informacje na temat fundamentalnych wolności gwarantowanych w obrębie Unii Europejskiej (powinniśmy skoncentrować się na swobodnym przepływie osób, towarów i usług; swobodny przepływ kapitału jest wymieniany jedynie w sposób marginalny). Zadanie to moŝna zrealizować poprzez ustną prezentację, którą będą uzupełniać notatki zapisywane na tablicy flipchart lub teŝ moŝemy przygotować kartki zawierające podstawowe informacje dotyczące wolności i rozdać je pomiędzy uczestników. Następnie uczestnicy są dzieleni na podgrupy (ich liczba zaleŝy od całkowitej liczby uczestników; optymalna wielkość podgrupy to 4 do 6 osób). KaŜda podgrupa otrzymuje listę 1

2 wolności z instrukcjami, iŝ są pracownikami agencji reklamowej, którą rząd poprosił o przygotowanie kampanii reklamowej, której celem ma być przekazanie obywatelom dokładniejszych informacji na temat Unii Europejskiej oraz poprawa reputacji rządu. Rząd postanowił przede wszystkim, Ŝe naleŝy w ramach tej kampanii objaśnić fundamentalne wolności, które Unia Europejska gwarantuje swoim obywatelom. Zadaniem agencji reklamowej jest przygotować spot reklamowy (krótki skecz) lub billboard, który będzie ilustrować istotę oraz zawartość konkretnej idei wolności oraz krótki komentarz potwierdzający jej znaczenie dla obywateli Unii Europejskiej. Po zakończeniu tego ćwiczenia nastąpi dyskusja na temat znaczenia tych wolności oraz ich szczególnego wpływu na Ŝycie jednostki. NARZĘDZIA: Lista wolności, tablica typu flipchart lub papier do notatek, flamastry WSKAZÓWKI DLA TRENERÓW: Ćwiczenie to wymaga od uczestników, aby posiadali pewien poziom umiejętności improwizacyjnych; jeśli będzie to niezbędne, moŝna zaoferować podgrupom pewną pomoc na przykład w formie porady dotyczącej tego, w jaki sposób moŝna zaprezentować niektóre wolności. Trener musi takŝe potrafić podać wystarczającą ilość przekonujących przykładów dotyczących tego jak konkretne wolności moŝna zastosować w praktyce. Podgrupy będą miały około 20 minut na przygotowanie (w razie potrzeby czas ten moŝna przedłuŝyć). Aby uprościć lekcję i połoŝyć mniejszy nacisk na zdolności improwizacyjne, moŝemy zastosować mniej wymagające metody prezentacji takie jak piktogramy, komiksy oraz kolaŝe. UWAGI PRAWNIKA: Autorzy koncepcji jednego rynku oparli swoje teorie na załoŝeniu, Ŝe jeŝeli wszystkie towary wytworzone na terytorium Unii Europejskiej będą miały pełną swobodę przepływu i sprzedaŝy we wszystkich Krajach Członkowskich, jeŝeli wszyscy mieszkańcy i firmy będą mogły swobodnie świadczyć usługi i z nich korzystać w obrębie terytorium Unii Europejskiej i jeŝeli wszyscy przedstawiciele siły roboczej będą mieli swobodę migracji bez przeszkód, czynniki produkcji i same produkty przepłyną do obszarów, które będą wykazywać największe nimi zainteresowanie, tam gdzie będą wykorzystywane w sposób efektywny, a dzięki temu ogólne funkcjonowanie rynku europejskiego ulegnie poprawie. Swobodny przepływ towarów Idea swobodnego przepływu towarów jest oparta na zasadzie, Ŝe Ŝaden z Krajów Członkowskich nie moŝe ustanawiać reguł rządzących dostępem lub sprzedaŝą jakichkolwiek towarów produkowanych legalnie w innych Krajach Członkowskich w taki sposób aby postawić te towary w niekorzystnym połoŝeniu w stosunku do produkcji krajowej lub aby zapobiegać wejściu na rynek takich towarów. Dlatego teŝ zabrania się Krajom Członkowskim nakładania ceł na towary drugich krajów, które uniemoŝliwiłyby import na ich terytorium lub eksport tych towarów z ich obszaru. JeŜeli tego dokonają, osoba, na którą nałoŝono takie cło (tj. osoba która została obciąŝona cłem za eksport lub import towarów) ma prawo odwołać się do sądu krajowego i prosić o zwrot nałoŝonego cła. Ten zakaz stosuje się takŝe do innych opłat, których efekt jest taki sam jak przypadku ceł. 2

3 Ponadto Państwa Członkowskie nie mogą nakładać Ŝadnych ograniczeń na w stosunku do towarów produkowanych w innych Krajach Członkowskich dotyczących liczby tych towarów dopuszczanych na ich rynek, na przykład przez uŝycie ograniczeń ilościowych tj. bezpośrednich ograniczeń dozwolonych ilości towarów dopuszczonych do eksportu lub importu. Nie mogą równieŝ stosować innych środków, których efekt byłby równy ograniczeniom ilościowym na przykład środków nakładających na producentów lub importerów konkretnych towarów obowiązek znakowania towarów w taki sposób, aby prezentować kraj pochodzenia, lub metod skierowanych na przekonanie mieszkańców Krajów Członkowskich, aby kupowali wyłącznie towary krajowe, lub teŝ ustalać swoich własnych wymagań dotyczących dokładnego składu produktu, sposobu jego oznakowania, wagi, kształtu, wymiarów lub innych parametrów. W efekcie, jeśli jakikolwiek z tych krajów podjąłby wymienione środki, importerzy z innych krajów byliby pokrzywdzeni, poniewaŝ ich towary sprzedawałyby się gorzej w kraju importującym (na przykład ze względu na to, Ŝe obywatele tego kraju preferowaliby towary produkcji krajowej lub ze względu na wyŝsze koszty produkcji wynikające z obowiązku producentów spełniania wymagań kraju importującego równocześnie z wymaganiami obowiązującymi w ich kraju pochodzenia). Takie środki spowodowałyby w konsekwencji ograniczenia co do ilości towarów, które w przeciwnym przypadku mogłyby być importowane z innych Krajów Członkowskiej. Niemniej jednak, akceptowane są pewne wyjątki dotyczące ograniczeń ilościowych lub środków o podobnym działaniu na przykład wyjątki, których celem jest ochrona zdrowia, środowiska, moralności, porządku publicznego lub przestrzegania prawa. Swobodny przepływ osób Swobodny przepływ osób oznacza nie tylko moŝliwość wolnego ruchu obywateli z jednego Kraju Członkowskiego do drugiego oraz ich prawo do zamieszkiwania w nim, ale oznacza głównie moŝliwości obywateli Unii Europejskiej swobodnej migracji w obrębie terytorium Unii w celu wykonywania obowiązków pracowniczych lub poszukiwania pracy. To właśnie swoboda wolnego wstępu na terytoria wszystkich Krajów Członkowskich w obrębie Unii Europejskiej dla celów zatrudnienia stanowiła w przeszłości rdzeń koncepcji swobodnego przepływu osób. W latach 90-tych tę moŝliwość rozszerzono na swobodę ogólnego przepływu osób, tj. migracji dla celów edukacji lub innych, pod warunkiem, iŝ zostaną spełnione pewne warunki. Swobodny przepływ pracowników nie obejmuje wszystkich pracujących osób. Odnosi się on tylko do osób wykonujących płatną pracę dla innej osoby, na jej polecenie tj. do osób, które są zatrudnione przez inne osoby lub firmy. Stąd teŝ wolność ta nie odnosi się do przedsiębiorców lub innych osób samozatrudnionych, oprócz sytuacji gdy takie osoby wykonują takŝe płatną pracę. Takie grupy osób obejmują na przykład tzw. wolnych strzelców lub artystów oraz osoby, które podlegają przepisom regulującym swobodny przepływ usług, które często są analogiczne do tych regulujących swobodny przepływ pracowników. Koncepcja swobodnego przepływu pracowników jest oparta na zniesieniu wszelkiego rodzaju dyskryminacji związanych z narodowością pracownika - dotyczących zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy lub zatrudnienia. KaŜdy obywatel kaŝdego Kraju Członkowskiego moŝe, pod warunkiem, Ŝe spełnia określone wymagania oraz biorąc pod uwagę ewentualne wyjątki, wybrać się do jakiegokolwiek innego Kraju Członkowskiego i uzyskać w nim zatrudnienie bez konieczności ubiegania się o zezwolenie na pracę. Swobodny przepływ pracowników jest regulowany szczegółowo w Traktacie Wspólnot Europejskich oraz w wielu innych przepisach i dyrektywach, a takŝe przez kilka orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. To ten trybunał sformułował rozszerzoną definicję pracownika. Według tej koncepcji termin pracownik moŝe takŝe obejmować osoby 3

4 otrzymujące wynagrodzenie w kraju przyjmującym, w którym przebywają i są zatrudnione, które jest niŝsze od minimalnej płacy ustanowionej przez prawodawstwo tego Kraju Członkowskiego. W ten sam sposób pracownikiem moŝna takŝe nazwać osobę, która nie jest zatrudniona i która rzeczywiście poszukuje pracy. Przepisy i dyrektywy przyjęte w celu bardziej szczegółowego ustalenia wymagań dotyczących swobodnego przepływu pracowników określają, Ŝe Kraje Członkowskie są zobowiązane do wydania pięcioletniego zezwolenia na zamieszkanie dla pracowników i ich najbliŝszych krewnych, które zostanie automatycznie odnowione po jego wygaśnięciu. Nie jest wymagane Ŝadne zezwolenie na zamieszkanie w przypadku okresu zatrudnienia przekraczającego trzy miesiące. Zamieszkując na terytorium Krajów Członkowskich innych niŝ ich kraje pochodzenia, pracownicy mają prawo do takiego samego traktowania i takich samych przywilejów jakie są przyznawane pracownikom lokalnym. Niektóre z przywilejów przyznawane są takŝe członkom ich rodzin. Na przykład, pracownicy mają prawo do zasiłków z opieki społecznej i ulg podatkowych, takich samych jakie przysługują pracownikom krajowym. Krewni migrujących pracowników maja równieŝ prawo do pracy w Kraju Członkowskim Unii Europejskiej, w którym dany pracownik wykonuje swoją pracę. Dzieci takich pracowników mają prawo uczęszczać do szkoły na takich samych warunkach, jakie stosują się do obywateli tego kraju, w którym omawiany pracownik jest zatrudniony. Aczkolwiek rzeczywiste korzystanie obywateli Unii Europejskiej z prawa swobodnego przepływu w ramach terytorium Unii nie zaleŝy wyłącznie od istnienia postanowień, które umoŝliwiają im swobodny wstęp na terytorium innego Kraju Członkowskiego i zamieszkiwania na nim oraz postanowień, które zabraniają dyskryminacji. Pracownicy muszą być takŝe pewni, Ŝe wykształcenie które zdobyli w jednym Kraju Członkowskim zostanie uznane w kraju ich zatrudnienia. Oprócz niezaleŝnych regulacji kwestii dotyczących wykształcenia przez kaŝdy z Krajów Członkowskich, kraje Unii Europejskiej skoordynowały swoje procedury uznawania wykształcenia i dyplomów uzyskiwanych w poszczególnych Krajach Członkowskich. Tak jak wspomniano powyŝej w paragrafach dotyczących swobodnego przepływu osób, swobodny przepływ osób nie jest ograniczony wyłącznie do migracji w poszukiwaniu pracy, ale obejmuje takŝe prawo do swobodnego poruszania się w obrębie krajów Unii Europejskiej z jakiegokolwiek innego powodu na przykład dla celów edukacyjnych lub turystycznych lub dla celów tymczasowego albo stałego zamieszkiwania w innym kraju. Zasadniczo wszyscy obywatele Unii Europejskiej mają prawo wyjazdu do dowolnego Kraju Członkowskiego Unii Europejskiej i przebywania w sposób swobodny na jego terytorium. JednakŜe muszą w tym celu spełniać cały szereg wymagań. Muszą posiadać wystarczające zasoby finansowe, aby nie stali się obciąŝeniem dla systemu opieki społecznej kraju przyjmującego oraz muszą posiadać ubezpieczenie zdrowotne. Po akcesji nowych Krajów Członkowskich do Unii Europejskiej w roku 2004, korzystanie ze swobodnego przepływu pracowników w formie przewidzianej przez ustawodawstwo pierwotne i wtórne Wspólnoty Europejskiej, podlega moŝliwościom zastosowania pewnych okresów przejściowych. Okresy przejściowe to okresy, w trakcie których zastosowanie zasady swobodnego przepływu pracowników pozostaje do uznania Krajów Członkowskich Unii Europejskiej zarówno starych jak i nowych. Poprzez moŝliwość stosowania okresów przejściowych Kraje Członkowskie otrzymują szansę na dostosowanie się do nowych warunków oraz na uniknięcie dramatycznych zmian w ich warunkach ekonomicznych i sytuacji dotyczącej zatrudnienia. 4

5 Swobodny przepływ usług Idea swobodnego przepływu usług jest oparta na identycznych zasadach jak te, które formułują podstawy do swobodnego przepływu towarów oraz swobodnego przepływu osób. Swobodny przepływ usług oznacza, iŝ osobom świadczącym usługi lub z nich korzystających w obrębie Unii Europejskiej nie moŝna ograniczać prawa świadczenia lub korzystania z usług (z pewnymi niewielkimi wyjątkami). JednakŜe zasada ta stosuje się tylko do usług zawierających element międzygraniczny. Oznacza to, Ŝe swoboda usług nie dotyczy usług świadczonych i otrzymywanych przez osoby lub instytucje pochodzące z tego samego kraju. Na przykład, wolność ta stosuje się do sytuacji obywatela jednego kraju, który wybiera się do lekarza w innym kraju lub do biura podróŝy świadczącego usługi przewodnickie w innym kraju niŝ ten kraj, w którym agencja posiada swoją siedzibę. Takie usługi mogą obejmować, oprócz wyŝej wymienionych, ochronę zdrowia oraz usługi turystyczne, usługi świadczone przez farmaceutów, rzemieślników, sportowców, agencje reklamowe lub agencje nieruchomości. Odpowiednio, ochrona przed ograniczeniami swobodnego przepływu usług jest zagwarantowana zarówno dla odbiorców takich usług (na przykład turystów przebywających w hotelach za granicą) jak i dla świadczących usługi (na przykład doradcy podatkowi, którzy posiadają swoją siedzibę w jednym z Krajów Członkowskich i świadczą usługi doradcze dla klienta zamieszkującego w innym Kraju Członkowskim). Ograniczenia dotyczące swobodnego przepływu usług mogą obejmować na przykład wyŝsze ceny dla klientów pochodzących z zagranicy (odwiedzający muzeum zamieszkujący w kraju, w którym muzeum się znajduje mogą je zwiedzać bezpłatnie, ale odwiedzający pochodzący z innych Krajów Członkowskich będą musieli zapłacić za bilet). Aby umoŝliwić obywatelom Unii Europejskiej wyegzekwowanie swoich praw odnoszących się do swobodnego przepływu usług w sposób jak najskuteczniejszy, instytucje Unii Europejskiej przyjęły wiele aktów prawnych upraszczających wymagania stosowane przy wykonywaniu pewnych zawodów oraz procedury dotyczące uznawania dyplomów i kwalifikacji w obrębie Unii Europejskiej. Przyjęto takŝe cały szereg dyrektyw w celu regulacji wykonywania pewnych zawodów na przykład prawnika, lekarza, pielęgniarki i architekta. 5