Óïðàâëåíèå êîììåð åñêîé, ìàðêåòèíãîâîé è ÂÝÄ äåÿòåëüíîñòüþ ïðåäïðèÿòèÿ. ной собственности, государственными закупками, техническими стандартами

Transkrypt

1 Óïðàâëåíèå êîììåð åñêîé, ìàðêåòèíãîâîé è ÂÝÄ äåÿòåëüíîñòüþ ïðåäïðèÿòèÿ ной собственности, государственными закупками, техническими стандартами и т.д. Беларусь надежный партнер Евросоюза не только с точки зрения поддержания социально экономической стабильности в регионе, но и по стратегически важным вопросам общеевропейского значения: обеспечения военно политической, энергетической и экологической безопасности, борьбы с преступностью, наркотрафиком, нелегальной миграцией. Динамика сотрудничества с европейскими странами во многом определяется развитием диалога Беларуси с Европейским Союзом, формирующим единую внешнюю политику государств членов ЕС. Отношения с ЕС и странами членами на двусторонней основе постепенно приобретают конструктивный и прагматичный характер. Активизируется сотрудничество в сферах взаимных интересов. Ñïèñîê ëèòåðàòóðû 1. Европейский Союз // Министерство иностранных дел Республики Беларусь [Электронный ресурс]. Режим доступа: organization/list/c723f8823e56d467.html. 2. Внешняя торговля // Национальный статистический комитет Республики Беларусь [Электронный ресурс]. Режим доступа: European Union an extremely capacious and promising market for Belarusian companies. In recent years there has been a steady increase in both imports andexports to the EU. Also, the European Union is one of the main investors in the Belarusian economy. Гаврош Ольга Викторовна, магистрант специальности «Экономика и управление народным хозяйством» Гродненского государственного университета имени Янки Купалы, Гродно, Беларусь. E mail: o_gavrosh@mail.ru. Научный руководитель Ли Чон Ку, декан факультета экономики и управления Гродненского государственного университета имени Янки Купалы, кандидат экономических наук, доцент, Гродно, Беларусь. E mail: tchonli@yahoo.com. ÓÄÊ W. Gryszel OPTYMALNA DATA PRZYSTĄPIENIA POLSKI DO STREFY EURO: BILANS KOSZTÓW I KORZYŚCI В статье проанализировано состояние экономики Республики Польши с точки зрения возможности вступления в зону евро. Кроме того приведены по

2 ÝÊÎÍÎÌÈÊÀ È ÌÅÍÅÄÆÌÅÍÒ XXI ÂÅÊÀ: ÑÎÂÐÅÌÅÍÍÛÅ ÌÅÒÎÄÛ, ÔÎÐÌÛ, ÒÅÕÍÎËÎÃÈÈ: ÀÑÒÜ 2 ложительные и отрицательные стороны этого процесса, сделан прогноз даты присоединения Польши к Европейскому Валютному союзу. Wprowadzenie Powstanie Unii Europejskiej było ogromnym krokiem gospodarczym i politycznym w historii Europy. Tworzenie zjednoczonej Europy jest ciągłym procesem. Chcąc odgrywać dużą role w procesie przemian Polska musi stać się krajem silnym gospodarczo i wypracować odpowiednią pozycję, by spełnić warunki traktatu z Maastricht i przystąpić do strefy euro. Po podpisaniu Traktatu Akcesyjnego Polska jest zobligowana do tworzenia warunków niezbędnych do przyjęcia euro. W pracy postawionę sąnastępne cele badawcze: analiza poziomu spełnienia kryteriów z Maastricht przez Polskę na początek 2011 roku analiza bilansu kosztów i korzyści z uczestnictwa Polski w Unii Walutowej prognoza daty przystopięnia przez Polskę do strefy euro Zastąpienie złotego przez euro stanowi przedmiot analizy ekonomicznej głównych instytucji publicznych zajmujących się finansami w Polsce. Badania, do których się będę odwoływała są najnowszymi dostępnymi opracowaniami poświęconymi dannej tematyce. Znaczna cześć tych badań została opracowana w ramach procesu badawczego towarzyszącego Raportowi na temat pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej NBP (2009). Wypełnienie kryteriów konwergencji Warunkiem przyjęcia wspólnej waluty europejskiej przez kraj członkowski Unii Europejskiej jest wypełnienie kryteriów konwergencji. Obecnie Polska wypełnia wyłącznie kryterium stóp procentowych.[1] Średnia długoterminowa stopa procentowa za ostatnie 12 miesięcy wynosiła w październiku 2010 r. 5,8 % i była o 0,5 pkt. proc. niższa od wartości referencyjnej. Podstawą do obliczenia tej wartości były dane ze Słowacji, Holandii i Litwy. Pozostałe z wymaganych kryteriów są nie spełnione. A są to: nieprzekraczanie więcej niż o 1,5 pkt proc. średniej stopy inflacji w trzech krajach unijnych z najniższą inflacją; Jesienne prognozy Komisji Europejskiej nie przewidują spełnienia kryterium stabilności cen przez Polskę w horyzoncie prognozy, tzn. do końca 2012 r. Prognoza dynamiki cen konsumenta dla Polski została skorygowana w górę w znacznie większym stopniu niż dla innych państw UE, m.in. za sprawą wzrostu podatków pośrednich. deficyt budżetowy (rozumiany jako deficyt sektora rządowego i samorządowego) nie wyższy niż 3 proc. PKB i dług publiczny nie większy niż 60 proc. PKB (o spelnienieniu tego kryterium niżej); -124-

3 Óïðàâëåíèå êîììåð åñêîé, ìàðêåòèíãîâîé è ÂÝÄ äåÿòåëüíîñòüþ ïðåäïðèÿòèÿ stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich dwóch lat (wprowadzenie i utrzymanie kursu waluty narodowej w dopuszczalnym pasmie wahań względem euro przez minimum dwuletni okres przed przystąpieniem do euro w ramach mechanizmu ERM2). Jeszcze kilka lat temu duże wahania kursu złotego były w znacznej mierze oderwane od czynników fundamentalnych [2]. Kazało to obawiać się, że poważnym problemem, związanym z wejściem Polski do strefy euro, okaże się trudność ustabilizowania kursu złotego w okresie jego pobytu w systemie ERM2. Tymczasem w ostatnich latach nastąpiło wyraźne zmniejszenie się skali zmienności kursu złotego, co pozwala bardziej optymistycznie patrzeć na możliwość spełnienia kryterium stabilności kursu walutowego. Procedury ostrożnościowe i sanacyjne Ważne znaczenie dla Polski w trakcie przygotowania do wejścia do strefy euro ma obecność procedur ostrożnościowych i sanacyjnych. W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w artykule 216 w punkcie 5 jest zdanie: Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie, których państwowy dług publiczny przekroczy 3/ 5 wartości rocznego produktu krajowego brutto». Konstytucja określa, więc maksymalny poziom zadłużenia, którego nie można przekroczyć. Dodatkowo ustawa o finansach publicznych [3] określa 3 progi ostrożnościowe w wysokości 50 %, 55 %, 60 % rocznego PKB. Przekroczenie pierwszego progu powoduje, że w kolejnym roku nie można przyjąć budżetu z większym deficytem. Jeśli przekroczony zostanie próg drugi, wtedy kolejny budżet musi być taki, aby zapewnić spadek relacji długu do PKB. Po przekroczeniu trzeciego progu kolejny budżet nie może mieć w ogóle deficytu. Na koniec 2010 r. relacja długu publicznego do Produktu Krajowego Brutto (PKB) okazała się niższa niż 53,5 proc. Żeby stabilizować relacji długu do PKB na poziomie proc. wprowadzają się zmiany w OFE (Otwarte Fundusze Emerytalne), one będą miały pozytywny wpływ na dług Skarbu Państwa. W tym roku przyrost długu publicznego będzie o około 13 mld zł mniejszy, co stanowi nieco mniej niż 1 proc. PKB. Ważnie podkreślić, że te reguły długu w Polsce są unikalne. Korzysci dla Polski od wejścia do strefy euro i ich skutki. 1. Związane z redukcją kosztów transakcyjnych i ryzyka kursowego. Wprowadzenie euro ułatwi porównywanie cen oferowanych w kraju i za granicą. Szeroki rynek europejski stanie otwarty dla produktów pochodzących z Polski. Łatwiejszy dostęp do rynków pozostałych krajów europejskich będzie oznaczać większe możliwości wyboru dostawców bez ponoszenia z tego tytułu nadmiernych kosztów. To znaczy, że wspólna waluta da impuls do rozwoju przedsiębiorczości, ponadto polscy przedsiębiorcy dostaną szansę konkurowania na europejskim rynku

4 ÝÊÎÍÎÌÈÊÀ È ÌÅÍÅÄÆÌÅÍÒ XXI ÂÅÊÀ: ÑÎÂÐÅÌÅÍÍÛÅ ÌÅÒÎÄÛ, ÔÎÐÌÛ, ÒÅÕÍÎËÎÃÈÈ: ÀÑÒÜ 2 2. Związane z oceną sytuacji makroekonomicznej: ograniczenie spekulacji walutowych oraz ryzyka wystąpienia kryzysu walutowego, zwiększenie stabilności makroekonomicznej; wzrost wiarygodności prowadzonejych polityk fiskalnej oraz monetarnej; poprawa ocen ratingowych. Wprowadzenie euro spowoduje wyrównanie poziomu cen, choć niektórzy uważają, że wiąże się to ze wzrostem cen krajowych. Odpowiedzią na to może być fakt, iż np. cena sprzętu elektronicznego w Polsce jest wyższa niz w innych krajach europejskich, dlatego nastąpi spadek cen niektórych artykułów. 3. Związane z obniżeniem stopy procentowej: zarówno dla firm, jak i dla przeciętnego Polaka znaczenie będzie miało to, że nastąpi poszerzenie oferty kredytowej i zmniejszenie ceny kredytu (w UE stopy procentowe są wyraźnie niższe). Nie ulega też wątpliwości, że łatwiej będzie podróżować po Europie mając tą samą walutę, jak również poprawią się zdolności obsługi zadłużenia oraz stanie łatwiejsza dostępność kredytów i związany z tym wzrost konsumpcji. Publikacje zwracają jednocześnie uwagę, że część spośród wymienionych następstw ma charakter potencjalny i może być uwarunkowana przeprowadzeniem określonych zmian, takich jak reforma finansów publicznych, czy też redukcja długu publicznego. Ważnym skutkiem przystąpienia Polski do strefy euro może być wzrost inwestycji zagranicznych (dzięki eliminacji ryzyka kursowego i stabilniejszemu otoczeniu ekonomicznemu) i krajowych (w wyniku obniżenia kosztu pozyskania kapitału oraz poszerzenia perspektyw działania na większym rynku. Ważnie podkreślić, że inwestycje i handel mogą być istotnym mechanizmem restrukturyzacji gospodarki, poprawy jej wydajności i konkurencyjność. Koszty i zagrożenia wynikające z uczestnictwa w Unii Walutowej Problem pojawia się, kiedy mówimy o minusach: rezygnacji z części niezależności gospodarczej, pogorszeniu sytuacji na rynku pracy i wzroście inflacji. Nie bez powodu Wielka Brytania czy Szwecja z uporem odmawiają wejścia do EMU. Zapewne największą niewiadomą może okazać się, według raportu NBP, utrata suwerenności Polski w zakresie prowadzenia własnej polityki monetarnej poprzez przekazanie jej w gestię Europejskiego Banku Centralnego. NBP wylicza dwie grupy skutków przyjęcia przez Polskę euro: ryzyko nieadekwatności strukturalnej (ustalania przez EBC stóp procentowych na poziomie nieodpowiednim dla polskiej gospodarki) oraz ryzyko nieadekwatności cyklicznej (związanej z możliwym niedopasowaniem cyklu koniunkturalnego Polski i strefy euro). Co znaczy, że przyjmując euro Polska zrezygnuje z bardzo ważnych instrumentów polityki gospodarczej państwa: stopy procentowe i kurs walutowy będę ustalane poza krajem. To znaczy, żę podstawowym kosztem jest utrata możliwości prowadzenia polityki monetarnej i kursowej. Jak twierdzi J. Borowski, koszt ten jest tym większy im większa jest podatność gospodarki na asymetryczne szoki podażowe -126-

5 Óïðàâëåíèå êîììåð åñêîé, ìàðêåòèíãîâîé è ÂÝÄ äåÿòåëüíîñòüþ ïðåäïðèÿòèÿ i popytowe [4]. W przypadku załamania eksportu deprecjacja złotego pozwoliłaby na uniknięcie ujemnych skutków dla produkcji i zatrudnienia. W sytuacji, kiedy nie mamy wpływu na kurs walutowy i stopy procentowe, taki negatywny szok musiałby obniżyć płace realne. Byłoby to jednak możliwe tylko i wyłącznie wtedy, jeśli rynek pracy byłby elastyczny. Gdyby tak nie było to wynikiem szoku byłaby dłuższa recesja oraz większe bezrobocie. Reasumując, zagrożenia w średnim okresie mają głównie charakter warunkowy i wiążą się z pytaniem, na ile przyjęcie wspólnej waluty może przyczynić się do niezgodnego z fundamentami ekonomicznymi przebiegu procesów inflacyjnych. Mimo, że wyszczególnionych kosztów jest więcej niż korzyści to mają one inną wagę. Warto zauważyć, że w sytuacji normalnego rozwoju gospodarczego szacowany jest wzrost PKB o ok. 0,7 % rocznie większy, niż gdy pozostaniemy poza strefą euro. Z drugiej strony koszt wprowadzenia euro w Polsce szacuje się na około 20 mld złotych.[5] Data przystopięnia przez Polskę do strefy euro Wśród ekonomistów są różne opinie, kiedy powinniśmy to zrobić. Optymalna data wejścia Polski do strefy euro jest jak widać uwarunkowana wieloma czynnikami. Z listopadowej ankiety Reuters wynika, że medianą i średnią oczekiwań analityków rynkowych w odniesieniu do daty przyjęcia w Polsce euro jest rok 2014, maksimum Aby wejść do strefy euro na początku 2014 roku, Polska musiałabym wejść do korytarza ERM II nie później niż w czerwcu 2011 roku. Ponadto obecnie nie spełniamy także wszystkich kryteriów. Obniżenie inflacji, a zwłaszcza deficytu finansów publicznych, wymaga czasu. Chociaż Rząd deklaruje, że w 2012 roku będzie miała deficyt na poziomie 3 proc. PKB, ale ta liczba jest realniejsza do spełnienia w 2013 roku. A znaczy najwcześniej Polska wejdzie do strefy euro w 2015 roku. Również trzeba pamiętać, że wejścia do strefy euro należy dokonać wtedy, kiedy wzrost gospodarczy będzie w ciągu 2 3 lat niezagrożony, bo tylko to da względną ochronę rynku pracy i zmniejszy napięcia społeczne, towarzyszące takiej zmianie. Podsumowanie Badanie wykazało, że integracja walutowa jest złożonym, wieloaspektowym przedsięwzięciem. Z tego względu bilans korzyści i kosztów przyjęcia euro ma charakter szacunkowy. Z zestawienia szerokiego spektrum badań wynika, że proces wejścia do strefy euro powinien być dla Polski korzystny zarówno w krótkim, jak i w długim okresie. Należy przy tym zaznaczyć, że w długim okresie przewaga korzyści nad kosztami jest znacznie większa. Ostateczny bilans korzyści i kosztów będzie silnie uzależniony od prowadzonej polityki gospodarczej i stopnia przygotowania Polski do wprowadzenia wspólnej waluty. Uczestnictwo w procesie integracji walutowej -127-

6 ÝÊÎÍÎÌÈÊÀ È ÌÅÍÅÄÆÌÅÍÒ XXI ÂÅÊÀ: ÑÎÂÐÅÌÅÍÍÛÅ ÌÅÒÎÄÛ, ÔÎÐÌÛ, ÒÅÕÍÎËÎÃÈÈ: ÀÑÒÜ 2 będzie dla Polski tym korzystniejsze, im więcej skutecznych działań we wskazanych w opracowaniu obszarach zostanie podjętych. Na początek 2011roku Polska jest na drodze aktywnego przygotowania do wejścia do strefy euro. Reasumując, optymalna data przystąpienia kraju do strefy euro powinna być implikowana przez zmienne ekonomiczne, które mogą dać Polsce korzyści możliwie największe. Polska musi dostosować się do tego procederu legislacyjnie, musi koniecznie spełnić kryteria konwergencji, musi dostosować finanse publiczne. Te wszystkie kwestie pokazują, że jest jeszcze w tej kwestii sporo do zrobienia, a najwcześniejszą datą wydaję się rok Bibliografia 1. Analizy i materiały informacyjne serwisu internetowego Pełnomocnika Rządu do Spraw Wprowadzenia Euro 2. Sławinski, A. (2006) Floating exchange rate: a troublesome ally of the Polish central bank» The Vienna Institute for International Economic Studies, Report no Ustawa z dnia r. o Finansach Publicznych (Dz. U nr 157, poz. 1240). 4. Borowski J., Podatność Polski na szoki asymetryczne a proces akcesji do Unii Gospodarczej i Walutowe:, Bank i Kredyt, lislopad grudzień 2001, s Jarzyński W., Nowy Raport NBP: Koszty i Korzyści z Euro, 2009 The article analyzes the economical situation of Poland in terms of possible entry into the Euro zone. The separate chapters present the disadvantages and advantages of this process and the forecast of accession of Poland s to the European Monetary Union. Weronika Gryszel, doktorant Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Polska. E mail: grishelweronika@gmail.com. ÓÄÊ : Â.È. Ãóëüíèöêàÿ ÀÍÀËÈÇ ÄÅßÒÅËÜÍÎÑÒÈ ÊÎÌÌÅÐ ÅÑÊÈÕ ÎÐÃÀÍÈÇÀÖÈÉ Ñ ÈÍÎÑÒÐÀÍÍÛÌÈ ÈÍÂÅÑÒÈÖÈßÌÈ ÍÀ ÒÅÐÐÈÒÎÐÈÈ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÈ ÁÅËÀÐÓÑÜ В статье анализируется общее состояние сектора иностранного предпринимательства, а также меры, применяемые Правительством Республики Беларусь для улучшения условий привлечения иностранного капитала. Рассматривается отраслевое распределение совместных и иностранных предприятий. Коммерческой организацией с иностранными инвестициями (КОИИ) признается юридическое лицо, в уставном фонде которого иностранные ин -128-