Alloplastyki rewizyjne stawu biodrowego powik³ane z³amaniami koœci udowej - wyniki leczenia i rehabilitacji

Transkrypt

1 PRACE ORYGINALNE Edwrd GOLEC 1,2 Sebstin NOWAK 2 Jonn GOLEC 2 Driusz SIENKIEWICZ 1 Piotr JURCZAK 1 Piotr ZUZEK 1 Alloplstyki rewizyjne stwu biodrowego powik³ne z³mnimi koœci udowej - wyniki leczeni i rehbilitcji Femur periprosthetic frcture complicting revision hip rthroplsty-outcomes of tretment nd rehbilittion 1 Klinik Chirurgii Urzowej i Ortopedii Wojskowego Szpitl Klinicznego z Poliklinik¹ SP ZOZ w Krkowie 2 Zk³du Fizjoterpii Instytutu Fizjoterpii Wydzi³u Ochrony Zdrowi Collegium Medicum Uniwersytetu Jgielloñskiego w Krkowie Kierownik Kliniki i Dyrektor Instytutu: Dr hb. n. med. Edwrd Golec Dodtkowe s³ow kluczowe: lloplstyk rewizyjn stwu biodrowego z³mni oko³oprotezowe koœci udowej Additionl key words: revision hip rthroplsty femur periprosthetic frctures Autorzy dokonuj¹ oceny wyników leczeni powik³nych z³mnimi koœci udowej lloplstyk rewizyjnych stwów biodrowych endoprotezmi cementownymi. Dokonuj¹ tego w oprciu o mteri³ kliniczny obejmuj¹cy lt Do bdni w³¹czono chorych, którzy w czsie przeprowdznego zbiegu rewizyjnego doznli z³mni koœci udowej. W grupie tej by³o mê czyzn, co stnowi 31,2 orz kobiet, czyli. doznnych z³mñ koœci udowej ustlono w oprciu o kryteri Vncouver. Bdnie kontrolne wykonno po 12 miesi¹cch od dni przeprowdzonego zbiegu rewizyjnego w oprciu o zmodyfikowne kryteri podne przez Golc i wsp. Autorzy uzyskli wyniki brdzo dobre i dobre w z³mnich typu, i C, wynik z³y w z³mniu typu. Zwrcj¹ jednoczeœnie uwgê n znczenie wykorzystni rozdrobnionych przeszczepów koœci uto- lub llogenicznej w czsie przeprowdznego rewizyjnego zbiegu opercyjnego. Authors hve done evlution of tretment outcomes of femur periprosthetic frctures complicting cemented revision hip rthroplsty. It ws done bsed on clinicl mteril ged from 1996 to ptients with femur intropertive peri-prosthetic frctures complicting cemented revision hip rthroplsty were included to the study. mle (31.2) nd femles (68.7) were included in this group. e of femur periprosthetic frcture ws estblished ccording to Vncouver clssifiction. Follow up evlution ws done 12 months fter revision opertion ccording to modified criterions nnounced by Golec nd ll. Authors obtined very good nd good results in type, nd C frcture, but bd results in type frcture. They pointed simultneously on importnce of use crumbled uto or llogenic bone grfts to perform revision opertion. Adres do korespondencji: Dr hb. med. Edwrd Golec Krków, ul. Zchodni 10/37 Telefon: lub s³u bowy: 0-12, lub 203 Fx: 0-12, e-mil: bolec@poczt.onet.pl Wstêp Alloplstyki stwu biodrowego ju od po³owy ubieg³ego stuleci st³y siê powszechnie kceptownym i stle rozwijnym sposobem leczeni jego zmin zwyrodnieniowych. Od roku 1960, wiec od chwili implntcji pierwszej endoprotezy do stwu biodrowego wykonnej przez Chrnley, nst¹pi³ nie tylko dynmiczny technologiczny i konstrukcyjny rozwój implntownych endoprotez, le równie wdr no i doskonlono nowe techniki opercyjne, co w zsdniczy sposób przyczyni³o siê do rozpowszechnieni i sukcesu metody [24]. Nle- y jednk pmiêtæ, e ten sposób postêpowni zgro ony jest wystêpowniem ró norodnych powik³ñ miejscowych i ogólnoustrojowych. Z pewnoœci¹ nle ¹ do nich miêdzy innymi powik³ni ztorowo-zkrzepowe [,6], septyczne [18] i septyczne obluzownie elementów endoprotezy [8,10] orz ich mechniczne uszkodzeni [19,2]. Aseptyczne lub septyczne obluzownie pnewki b¹dÿ trzpieni endoprotezy lub obu elementów jednoczeœnie wymg wykonni zbiegu rewizyjnego z wykorzystniem przeszczepów utogenicznej lub llogenicznej koœci zmro onej [3]. Mo liwe jest równie c³kowite lub czsowe usuniêci endoprotezy [24]. U chorych, u których zdecydowno siê, i u których mo liwe by³o czsowe usuniêcie implntu nle y wzi¹æ pod uwgê wszczepienie endoprotez tymczsowych typu spcer [2,20], co obrzuje rycin 1. Nie tylko powoduj¹ one bezpoœredni¹ penetrcjê zwrtego w nich ntybiotyku w zplnie zmienione œrodowisko stwu biodrowego, wiêc redukcjê procesu zplnego, le równie umo liwij¹ obci¹ nie stwu orz zpobiegj¹ jego przykurczom i bliznowceniu. Stwrzj¹ tym smym korzystne wrunki do odroczonego osdzeni endoprotezy osttecznej. Z pewnoœci¹ bolesnym i niepokoj¹cym œródopercyjnym powik³niem lloplstyki rewizyjnej stwu biodrowego s¹ z³mni oko³oprotezowe koœci udowej [13,23]. Cel prcy Celem przeprowdzonych bdñ by³ ocen wyników leczeni opercyjnego z³mñ koœci udowych doznnych w czsie 8 Przegl¹d Lekrski 200x / 6x / x E. Golec i wsp.

2 lloplstyki rewizyjnej stwu biodrowego. Mteri³ bdwczy Cel prcy zrelizowno w oprciu o mteri³ kliniczny obejmuj¹cy lt Do bdni w³¹czono chorych, którzy byli leczeni w Klinice Chirurgii Urzowej i Ortopedii Wojskowego Szpitl Klinicznego z Poliklinik¹ w Krkowie z powodu septycznego obluzowni endoprotez cementownych stwu biodrowego. W czsie przeprowdznego zbiegu rewizyjnego doznli oni z³mni koœci udowej. W grupie tej by³o mê czyzn, co stnowi 31,2 orz kobiet, czyli. Z³mni oko³oprotezowe koœci udowej przedstwi tbel I. Do oceny typu z³mni oko³oprotezowego przyjêto klsyfikcjê Vncouver [], której wskÿniki obrzuje tbel II. W zwi¹zku z tym, e wskzniem do wykonn lloplstyki rewizyjnej by³o septyczne obluzownie elementów endoprotez w poni szej klsyfikcji uwzglêdniono jedynie loklizcjê i chrkter smego z³mni bez elementu destbilizcji implntu. doznnego œródopercyjnego z³mni koœci udowej wed³ug klsyfikcji Vncouver w zle noœci od typu septycznie obluzownej endoprotezy przedstwi tbel III. Œródopercyjnie, w oprciu o klsyfikcjê Pproskyego [17,18] ustlono typy ubytków tknki kostnej, co obrzuje tbel IV. Tbel I Z³mni oko³oprotezowe œródopercyjne koœci udowej czsie lloplstyki rewizyjnej. Femur intropertive periprosthetic frctures during revision hip rthroplsty. endoprotezy Metod W leczeniu œródopercyjnych z³mñ oko³oprotezowych koœci udowej po reponowniu od³mów kostnych w miejsc ntomicznie im nle ne, zstosowno ich stbilizcjê sitkmi z vitlium, udow¹ p³yt¹ mostuj¹c¹ dodtkowo wzmcnin¹ pêtlmi drutu lub œrubmi AO, b¹dÿ obu stbiliztormi jednoczeœnie, co przedstwi rycin 2. Dlsz¹ czêœæ zbiegu przeprowdzno zgodnie z technik¹ X-chnge [24]. Uzupe³nino, wiêc zidentyfikowne wczeœniej ubytki tknki kostnej pnewki stwu i kikut koœci udowej przeszczepmi llogenicznej koœci zmro onej. Przygotowno tym smym pod³o e i stworzono biomechniczne wrunki do osttecznego osdzeni elementów endoprotezy. W tk przygotowne œrodowisko implntowno endoprotezê typu Exeter, osdzno j¹ n gentmycynowym cemencie krylowym. U 4 operownych, czyli u 2, w tym u 1 mê czyzny, czyli u 6,2 orz u 3 kobiet, czyli u 18,7 dodtkowo ob- ³o ono okolicê oko³opnewkow¹ g¹bkmi grmycynowi z powodu œródopercyjne zrodzonego podejrzeni o mo liwej septycznej etiologii obluzowni obu elementów endoprotezy. Pobrny mteri³ ntomist, przekzno do bdni bkteriologicznego, który nie potwierdzi³ wczeœniejszego podejrzeni. W okresie oko³oopercyjnym u wszystkich operownych stosowno ntybiotykoterpiê przez okres 4-6 dni (trcefndol, zincef, metronidzol, fortum) orz profilktykê ztorowo-zkrzepow¹ przez tygodni od dni wykonni zbiegu (clexne, frxipryn). U 4 operownych, u których istni³o podejrzenie septycznej etiologii obluzowni elementów endoprotezy przed³u ono stosownie ntybiotyków od dni, to znczy do chwili wielokrotnego wykluczeni septycznego t³ obluzowni endoprotezy. Dren ss¹cy z rny opercyjnej do butelek Redon utrzymywno do drugiej doby. W okresie tym chorzy wymgli przetoczeni œrednio 2-4 jednostek msy erytrocytrnej orz 1-2 jednostek mro onego osocz. Operowni chorzy byli pionizowni w 2-3 dobie po zbiegu opercyjnym. By³o to poprzedzone sidniem w ³ó ku ze spuszczonymi nogmi poz jego krwêdÿ. Nukê chodzeni rozpoczynno od 4- doby - pocz¹tkowo z sekurcj¹ blkonik ortopedycznego, nstêpnie kul ³okciowych bez obci¹ ni operownej koñczyny. Bezwzglêdny zkz obci¹ ni operownego stwu utrzymywno œrednio do 6 miesiêcy. Indywidulizowno go w zle noœci od typu i rozleg³oœci zidentyfikownych ubytków tknki kostnej w obrêbie pnewki stwu orz kikut koœci udowej i wynikj¹cej z tego stnu rzeczy koniecznoœci u yci przeszczepów kostnych orz w zle noœci od typu doznnego z³mni oko³oprotezowego. Po tym czsie zezwlno n stopniowe i kontrolowne obci¹ nie operownej koñczyny rozpoczynj¹c od ciê ru nie przekrczj¹cego 20 msy ci³ operownego chorego. Bdnie kontrolne przeprowdzno, co 30 dni przez pierwsze 3 miesi¹ce od dni wykonnego zbiegu opercyjnego, nstêpne po kolejnych 2 miesi¹cch do czsu pe³nej przebudowy wykorzystnych przeszczepów kostnych i wygojeni z³mni oko³oprotezowego. Pierwsze kontrolne bdnie rdiologiczne wykonno po 3 miesi¹cch od przebytego zbiegu rewizyjnego. Bdnie kontrolne wykonne po 12 miesi¹cch od dni wykonnego zbiegu rewizyjnego st³o siê podstw¹ do oceny uzysknych wyników leczeni. W tym celu przyjêto zmodyfikowne kryteri Golc [4], które obrzuje tbel V. Modyfikcj t poleg n poszerzeniu skli istniej¹cych ju kryteriów o wynik brdzo, dokonniu oceny ruchomoœci operownego stwu i jego przykurczu zgiêciowego Wyniki U mê czyzn w zle noœci od typu septycznie obluzownej endoprotezy uzyskno 1 wynik brdzo, co stnowi 6,2 orz 4 wyniki dobre, co dje 2. Wyniki te obrzuje tbel VI. U kobiet ntomist, uzyskno 1 wynik brdzo, co dje 6,2, 9 wyników ch, czyli 6,2 orz 1 wynik z³y, czyli 6,2. Wyniki te obrzuje tbel VI. W zle noœci od typu z³mni oko³oprotezowego koœci udowej w z³mnich typu uzyskno 1 wynik brdzo, co l iczb Weller' 6 37, ,2 Tbel II Klsyfikcj Vncouver z³mñ oko³oprotezowych koœci udowej. Vncouver clssifiction of femur periprosthetic frctures. z³mni A B B1 C Chrkterystyk z³mni Z³mnie krêtrz wiêkszego lub mniejszego koœci udowej Z³mni koœci udowej w otoczeniu trzpieni endoprotezy Z³mni koœci udowej w otoczeniu trzpieni endoprotezy z zchowniem jego stbilnoœci Z³mni koœci udowej w otoczeniu trzpieni endoprotezy z jego obluzowniem Z³mni koœci udowej w otoczeniu trzpieni endoprotezy z jego obluzowniem orz z ubytkmi kostnymi, osteopeni¹ lub osteoliz¹ wokó³ niego Z³mnie trzonu koœci udowej poni ej trzpieni endoprotezy Tbel III z³mni oko³oprotezowego koœci udowej w oprciu o klsyfikcjê Vncouver. e of femur periprosthetic frcture ccording to Vncouver clssifiction. endoprotezy z³mni w oprciu o klsyfikcjê Vncouver A B1 C A B Weller' dje 6,2, 2 wyniki dobre, czyli 12, orz 1 wynik z³y, czyli 6,2. W z³mnich typu uzyskno wyników ch, czyli. W z³mnich typu C uzyskno 1 W zle noœci od typu z³mni oko³oprotezowego koœci udowej w z³mnich typu uzyskno 1 wynik brdzo, co dje 6,2, 2 wyniki dobre, czyli 12, orz 1 wynik z³y, czyli 6,2. W z³mnich typu uzyskno wyników ch, czyli. W z³mnich typu C uzyskno 1 wynik brdzo stnowi¹cy 6,2. Dne te obrzuje tbel VII. Dyskusj Œródopercyjne z³mni oko³oprotezowe koœci udowej jko powik³ni pierwotnych i rewizyjnych lloplstyk stwów biodrowych stnowi¹ technicznie trudny i z³o- ony problem leczniczy. Z pewnoœci¹ wymgj¹ one rozszerzeni zbiegu opercyjnego o repozycjê od³mów kostnych w miejsc ntomicznie im nle ne orz ich skutecznego i przekonywuj¹cego ustbilizowni [4]. Sytucj t wymg równie kontynuowni zbiegu rewizyjnego, wiêc oczyszczeni rnnych powierzchni kostnych z cementu krylowego, tknek mrtwiczych i zirninuj¹cych, wype³nieni ubytków tknki kostnej rozdrobnionymi przeszczepmi koœci utogenicznej lub llogenicznej koœci zmro onej orz osdzeni endoprotezy C Przegl¹d Lekrski 200x / 6x / x 9

3 Tbel IV ubytków tknki kostnej wg Pproskyego. Bone type defect by Pprosky. Joint Surgery zlecli nieopercyjne leczenie odleg³ych z³mñ oko³oprotezowych koœci udowej, mimo tego, e proponown¹ metod¹ uzyskli 60 wyników niezdowlj¹cych. Ju w 1974 roku miêdzy innymi Mc Elfresh i Coventry [14] orz Johnnsson, Mc Broom, Brrington i Brrington [9] przyczyn z³mñ koœci udowej u chorych po lloplstyce stwu biodrowego uptrywli przede wszystkim w procesch przeci¹ eniowych i ndmiernym eksplotowniu operownej koñczyny, w œródopercyjnym, jtrogennym jej uszkodzeniu skutkuj¹cym w obserwcji odleg³ej os³bieniem jej struktury i zminmi osteolitycznymi, tk e w nieprwid³owym osdzeniem implntu. N zminy biochemiczne i biomechniczne koœci zchodz¹ce u operownych lloplstyk¹ totln¹ stwu biodrowego jko procesom zwiêkszj¹cym ryzyko wyst¹pieni z³mñ oko³oprotezowych, zwrc uwgê równie Hedstrom i wsp. [7]. Ich zdniem zminy te nbierj¹ szczególnej ekspresji i znczeni w lloplstykch rewizyjnych. Nle y równie zwró- z³mni jmisty segmentrny ubytku tknki kostnej mieszny jmisty segmentrny mieszny l iczb C ,7 Tbel V Zmodyfikowne kryteri Golc oceny uzysknych wyników leczeni opercyjnego z³mñ oko³oprotezowych koœci udowej. Modified Golec's criterions for evlution obtined outcomes of opertive tretment femur periprosthetic frcture. Tbel VI Wyniki leczeni w zle noœci od typu septycznie obluzownej endoprotezy. Outcomes of tretment ccording to the type of septic hip endoprothesis loosening. Wynik brdzo dostteczny z³y Ocenine wskÿniki Z³mnie oko³oprotezowe wygojone, endoprotez klinicznie i rdiologicznie stbiln, operowny stw biodrowy bezbolesny o czynnym zgiêciu powy ej 0, bez przykurczu zgiêciowego, chód wydolny Z³mnie wygojone, endoprotez klinicznie i rdiologicznie stbiln, umirkownego stopni i okresowo wystêpuj¹ce dolegliwoœci bólowe operownego stwu, zw³szcz powysi³kowe, czynne zgiêcie stwu od 80-0, przykurcz zgiêciowe do 200, chód sekurowny kulmi ³okciowymi Z³mnie wygojone, endoprotez klinicznie i rdiologicznie niestbiln wymgj¹c zbiegu rewizyjnego, st³e dolegliwoœci bólowe operownego stwu, bolesne czynne zgiêcie od , chód sekurowny kulmi ³okciowymi lub blkonikiem ortopedycznym Z³mnie nie wygojone, endoprotez klinicznie i rdiologicznie niestbiln, w tym z przyczyn septycznych, kolejny zbieg rewizyjny lub koniecznoœæ usuniêci endoprotezy (stw wisz¹cy), st³e dolegliwoœci bólowe operownego stwu, jego czynne zgiêcie poni ej 600 i bolesne, przykurcz zgiêciowe powy ej 200, chód sekurowny blkonikiem ortopedycznym lub chory porusz siê n wózku inwlidzkim z³mni Weller' ubytku tknki kostnej Austin-Moore' Weller' l iczb Brdzo Dobry 13 Dostteczny Z³y , Tbel VII Wyniki leczeni w zle noœci od typu z³mni oko³oprotezowego koœci udowej u obu p³ci. Outcomes of tretment ccording to the type of femur periprosthetic frcture in both genders. z³mni brdzo Wynik dostteczny z³ y l iczb C ,2 - - rewizyjnej. Od szeregu lt w tym celu pos³ugujemy siê metod¹ X-chnge, wierni zsdzie - jk njwiêcej przeszczepów kostnych, jk njmniej cementu [24]. Œródopercyjne z³mnie koœci udowej nie pozostwi nszym zdniem opertorowi dnej lterntywy, jk tylko zrelizowæ i zkoñczyæ wczeœniej zplnowny zbieg opercyjny bez wzglêdu n zistni³ sytucjê. Jego ro- kownie pozostje jednk wielk¹ niewidom¹. Stnowisko to jest zbie ne z zsdmi postêpowni w powik³nych z³mnimi oko³oprotezowymi lloplstykch pierwotnych stwu biodrowego g³oszonymi miêdzy innymi przez Linhl i wsp. [13], czy te Klein i wsp. []. Wrto równie przypomnieæ, e jeszcze w 1981 roku Johnsson, Mc Broom i Brrington [9] n ³mch Journl Bone 10 Przegl¹d Lekrski 200x / 6x / x E. Golec i wsp.

4 Rycin 1 Endoprotez typu "spcer" stwu biodrowego lewego. Rtg w projekcji -p. Left hip spcer type endoprothesis. -p rdiogrph. ciæ uwgê n stopieñ destrukcji ko ci udowej towrzysz¹cy septycznemu obluzowniu trzpieni endoprotezy. W tym celu powszechnie stosowne s¹ kryteri Amerykñskiej Akdemii Ortopedów (AAOS) orz kryteri Pproskyego [17,18]. Jk wynik z obserwcji w³snych z³mniom ko ci udowej w czsie rewizyjnego zbiegu opercyjnego njczê ciej towrzyszy³y mieszne ubytki tknki kostnej. Stwierdzono je u operownych, co stnowi. Rozptruj¹c problemtykê zrówno lloplstyk pierwotnych, jk i rewizyjnych stwu biodrowego powik³nych z³mnimi oko³oprotezowymi ko ci udowej, czê æ utorów zwrc uwgê n znczenie przeszczepów kostnych w procesie osteointegrcji i odtwórczej osteogenezy. Zdniem miedzy innymi Hedstrom i wsp. [7] zniszczenie ko ci pierwotnym zbiegiem opercyjnym, w tym jej z³mnimi, nie mo e byæ kompensowne jedynie substytucj¹ przeszczepmi kostnymi. Nle y pmiêtæ, e z³mni oko³oprotezowe ko ci udowej zdecydownie czê ciej dotycz¹ chorych z septycznymi powik³nimi lloplstyki pierwotnej. Nie tylko wiêc os³bienie ko ci zbiegiem opercyjnym, le przede wszystkim gresywny, miejscowy proces zplny i wynikj¹ce z niego zburzeni ogólnoustrojowe z pewno ci¹ sprzyjj¹ ewentulnym z³mniom ko ci Przegl¹d Lekrski 200x / 6x / x Rycin 2 Z³mnie oko³oprotezowe ko ci udowej lewej typu wg klsyfikcji Vncouver zespolone p³yt¹ mostuj¹c¹ (bridge-plte). Rtg w projekcji -p. Left femur periprosthetic frcture type cording to Vncouver clssifiction stbilised by bridge plte. -p rdiogrph. udowej [4]. N konieczno æ leczeni opercyjnego z³mñ oko³oprotezowych ko ci udowej z wykorzystniem przeszczepów kostnych zwrcj¹ równie uwgê Springer, Berry i Lewllen [22] orz Meek i wsp. [1]. Z pewno ci¹ równie przeprowdzenie lloplstyki rewizyjnej stwu biodrowego u chorych dotkniêtych chorob¹ Pget lub innymi schorzenimi metbolicznymi tknki kostnej jest w zncznym stopniu zgro one powik³niem pod postci¹ ródopercyjnego z³mni ko ci udowej. Tkie stnowisko prezentuj¹ miêdzy innymi Okley [] orz Sochrt i Porter [21]. W leczeniu opercyjnym z³mñ oko³oprotezowych ko ci udowej stosowne s¹ ró norodne mteri³y zesplj¹ce. S¹ nimi miêdzy innymi pêtle drutu, system BMP [4,12], p³yty integruj¹ce [26] czy te szew kostny. W mterile w³snym wykorzystywli my p³yty udowe mostuj¹ce, poprêg Weber orz pêtle drutu [4]. P³yt udow mostuj¹c wydje siê byæ przydtn¹ w z³mnich typu B (B1,, ) orz w z³mnich typu C wg klsyfikcji Vncouver. Dodtkowo wzmcnin szwem kostnym lub pêtlmi drutu dje dobr¹ stbilizcjê uzysknej repozycji od³mów kostnych. W z³mnich typu B (B1,, ) zstosownie jedynie pêtli drutu nie zpewni stbilnego zespoleni od³mów kostnych, tym s- mym stbilno ci trzpieni endoprotezy. Zw³szcz w septycznych lloplstykch rewizyjnych szybko trc¹ one swoj¹ pierwotn¹ i pozorn¹ stbilno æ przyczynij¹c siê nie tylko do destbilizcji zespoleni, le równie trzpieni endoprotezy [4]. Przedmiotem jednk prezentownego oprcowni by³y powik³ne z³mnimi ko ci udowej lloplstyki rewizyjne bez septycznej etiologii. Istotnym elementem postêpowni leczniczego z chorymi po lloplstykch rewizyjnych stwu biodrowego powik³nych z³mnimi ko ci udowej jest z pewno ci¹ konieczno æ relizcji przemy lnego i indywidulizownego progrmu rehbilitcji [4]. N konieczno æ tkiego w³ nie przebiegu ich usprwnini zwrcj¹ uwgê miêdzy innymi Wodzis³wski i wsp. [26] orz Abe, Tschuid, Ishibshi i Ymmoto [1]. Ich zdniem chorzy ci wymgj¹ d³ugotrw³ego odci¹ eni operownej koñczyny, prowdzeni æwiczeñ usprwnij¹cych w odci¹ eniu orz izometrycznych. W mterile w³snym zwrcno szczególn¹ uwgê n szybk¹ pionizcjê operownych, co mi³o miejsce w 2-3 dobie po przebytym zbiegu opercyjnym, orz n nukê chodzeni z sekurcj¹ blkonik ortopedycznego i kul ³okciowych bez obci¹ ni operownej koñczyny do 6 miesiêcy od dni wykonnej lloplstyki rewizyjnej. Po tym czsie dopiero

5 zlecno kontrolowne obci¹ nie operownej koñczyny rozpoczynj¹c je od obci¹- ni ciê rem nie przekrczj¹cym 20 msy ci³ osoby operownej. Dlsz czêœæ procesu rehbilitcji zwi¹zn by³ z rozleg³oœci¹ ubytków tknki kostnej pnewki stwu biodrowego i kikut koœci udowej, z chrkterem odniesionego z³mni koœci udowej, sposobem jego zespoleni, ewentulnym wyst¹pieniem powik³ñ w okresie oko- ³oopercyjnym orz z ogóln¹ psycho-fizyczn¹ kondycj¹ operownych. Podobnie jk w zlecenich Wodzis³wskiego i wsp. [26] orz Abe i wsp. [1] zwrcno równie uwgê n si³ê miêœni poœldkowych, zginj¹cych i prostuj¹cych stw biodrowy orz n kontrolê nd stbilizcj¹ operownego stwu biodrowego, le równie stwu kolnowego i stopy. Piœmiennictwo 1. Abe T., Tschuid N., Ishibshi H. et l.: Comprison between the short progrm nd the long progrm of post-opertive rehbilittion of hip frcture for mking the criticl pth. Nippon Ronen Igkki Zsshi 2001, 38, Brtzzoni Mineli E., Benini A., Mgnn B.: Relese of gentmicin nd vncomycin from temporry humn hip spcers in two-stge revision of infected rthroplsty. J. Antimicrob. Chemotherp. 2004, 3, GŸdzik T.: Zstosownie przeszczepów kostnych w rekonstrukcji ubytków œcin pnewki miednicy w czsie endoprotezoplstyki stwu biodrowego. Chir. Nrz. Ruchu Ortop. Pol. 1997, 62, Golec E., Nowk S., Golec J. i wsp.: Z³mni oko³oprotezowe jko powik³ni lloplstyki totlnej stwu biodrowego - wyniki odleg³e leczeni i rehbilitcji. Kwrt. Ortop. 2006, 3, Hrkess J.W.: Atrhroplsty of hip. Cmpbell's Opertive Orthopedics. Wydnie 9. Mosby, St. Louis, London, Toronto, Hyers T.M.: Mngment of venous thromboembolism: pst, present nd future. Arch. Int. Med. 2003, 3, Hedstrom M., Sjoberg K., Sson J. et l.: Chnges in biochemicl mrkers of bone metbolism nd BMD during the first yer fter hip frcture. Act Orthop. Scnd. 2001, 72, Jb³oñski J., Serfin J., Kowlski M.: Anliz porównwcz endoprotezoplstyki cementowej i bezcementowej biodr w spekcie obluzowni septycznego. Chir. Nrz. Ruchu Ortop. Pol. 1996, 61, (Supl. 3A), Johnnsson J.E., McBroom R., Brrington T.W. et l.: Frcture of ipsilterl femur in ptients wih totl hip replcement. J. Bone Joint Surg. 1981, 63, JóŸwik M., Bednrek J.: Wykrywnie i ntomiczn loklizcj powik³ñ zplnych po totlnej endoprotezoplstyce stwów biodrowych przy u yciu nnokolloidu lbuminowego znkownego technetem (Tc99). Chir. Nrz. Ruchu Ortop. Pol. 1994, 9, (Supl. 3), Klein G., Prviz J., Rpuri V. et l.: Proximl femorl replcement for the tretment of periprosthetic frcture. J. Bone Joint Surg. 200, 87, Lchowicz J., Romniu W., Grzyl J. i wsp.: Rzdkie zoptrzenie powik³ni protezoplstyki stwu biodrowego. Kwrt. Ortop. 2002, 1, Lidhl H., Mlchu H., Herberts P. et l.: Peri-prosthetic femorl frctures. J. Arthrop. 200, 20, Mc Elfresh E.C., Coventry M.M.: Femorl nd pelvic frctures fter totl hip rthroplsty. J. Bone Joint Surg. 1974, 6-A, Meek R.M.D., Grbuz D.S., Mrsi B.A. et l.: Interopertiv frcture of the femur in revision totl hip rthroplsty with diphysel fitting stem. J. Bone Joint Surg. 2004, 86, Okley A.P.: Rpid osteolysis fter revision hip rthroplsty in Pget's disese. The J. Arthrop. 2003, 18, Pprosky W.G., Peron P.G., Lwrnce J.M.: Acetbulr defect clsyfiction nd surgicl reconstruction in revision rthroplsty 6 yer follow-up evolution. J. Arthrop. 1992, 9, Pprosky W.G., Mgnus R.E.: Principles of bone grfting in revision totl hip rthroplsty. Acetbulr technique. Clin. Ortop. 1994, 298, Porez-Rdziszewsk M., Hlmnn K., Dudziñski W. i wsp.: Uszkodzeni endoprotezy stwu biodrowego jko przyczyn niepowodzeñ lloplstyki. Chir. Nrz. Ruchu Ortop. Pol. 2003, 68, Schoellner C., Fuerderer S., Rompe J.D. et l.: Indyvidul bone cement spcer (IBCS) for septic hip revision-preliminry report. Arch. Orthop. Trum. Surg. 2003, 123, Sochrt D.H., Porter M.I.: Chrnley low-friction rthroplsty for Pget's disese of the hip. J. Arthrop. 2000, 1, Springer B.D., Berry D.J., Lwellen D.G.: Tretment of periprosthetic femorl frctures following hip rthroplsty with femorl component revision. J. Bone Joint Surg. 2003, 8, Tbsh I., Weddell J.P., Morton J.: Totl hip rthroplsty for complictions of proximl femorl frctures. J. Orthop. Trum. 1997,, Widwski A., Golec E., Nowk S.: Odleg³e wyniki rewizyjnych lloplstyk stwu biodrowego metod¹ X-chnge. Chir. Nrz. Ruchu Ortop. Pol. 2003, 68,. 2. W³odrski J., o³yñski K.: Wp³yw czynników mechnicznych n wynik niepowodzeñ po c³kowitych endoprotezoplstykch stwu biodrowego. Kwrt. Ortop. 1996, 4, Wodzis³wski W., Lewczyk L., Kentel M. i wsp.: Z³mni koœci udowej u pcjentów z endoprotez¹ stwu biodrowego. Kwrt. Ortop. 2003, 2, Przegl¹d Lekrski 200x / 6x / x E. Golec i wsp.