Biologiczne czynniki wzrostu plonowania (materiał siewny i odmiany) w integrowanej ochronie zbóż. Tadeusz Oleksiak IHAR-PIB Radzików

Transkrypt

1 Biologiczne czynniki wzrostu plonowania (materiał siewny i odmiany) w integrowanej ochronie zbóż Tadeusz Oleksiak IHAR-PIB Radzików

2 Definicje Postęp - proces kierunkowych zmian prowadzących ku stanowi coraz doskonalszemu, w rozumieniu potocznym wszelkie zmiany na lepsze Postęp biologiczny (PB) efekty ludzkiej działalności opartej o prawa i mechanizmy biologiczne Postęp hodowlany (PH) - efekt tworzenia i upowszechnienia odmian dostosowanych do warunków środowiska oraz oczekiwań odbiorców. Biologiczne metody ochrony Wykorzystanie organizmów symbiotycznych

3 Wzrost znaczenia czynnika biologicznego Klimat Agrotechnika Warunki siedliskowe Czynniki biologiczne: nowe odmiany, materiał siewny

4 Wzrost znaczenia czynnika biologicznego Klimat Agrotechnika Warunki siedliskowe nie mamy na nie dużego wpływu. Możemy natomiast dostosować do nich odmianę Czynniki biologiczne: nowe odmiany, materiał siewny

5 Wzrost znaczenia czynnika biologicznego Klimat Brak wpływu Konieczność dostosowania odmian do zmieniających się warunków Agrotechnika Warunki siedliskowe Czynniki biologiczne: nowe odmiany, materiał siewny

6 Uwarunkowania klimatyczno-glebowe wg IUNG Unia Europejska Polska Gleba Klimat Syntetyczny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej ,0 Zgodnie z zaakceptowanymi przez Komisję Europejską kryteriami 53% użytków rolnych to obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania, ponad 40% gleb charakteryzuje się niską jakością i przydatnością rolniczą. Znacznie krótszy jest okres wegetacji (w stosunku do Francji o około 20 dni). Czynnikiem ograniczającym są opady. Środkowa Polska (Mazowsze, Wielkopolska, Kujawy) obok wschodniej Hiszpanii i Sycylii należą do regionów o najmniejszych opadach w Europie.

7 Wzrost znaczenia czynnika biologicznego Agrotechnika Ograniczone możliwości poprawy Konieczność ograniczania nawożenia i ochrony chemicznej Klimat Warunki siedliskowe Czynniki biologiczne: nowe odmiany, materiał siewny

8 Wzrost znaczenia czynnika biologicznego Agrotechnika Klimat Warunki siedliskowe Czynniki biologiczne. Hodowla musi dostarczać: - odmiany dostosowane do siedliska - do zmieniających się warunków uprawy i technologii - umożliwiać wzrost plonowania, - poprawiać jakość surowca - dostosowując jego parametry do oczekiwań odbiorców

9 Przyczyny rosnącego znaczenia postępu hodowlanego (PH) Stale rosnące zapotrzebowanie na żywność (wzrost liczby ludności, zmiany zwyczajów żywieniowych) Wyczerpują się możliwości ekstensywnego wzrostu poprzez rozszerzanie areału (urbanizacja, infrastruktura), ale też dostęp do naturalnych surowców niezbędnych do produkcji rolniczej. Wyczerpywanie się możliwości wzrostu produktywności roślin metodami agrotechnicznymi (w państwach o najwyższym poziomie rolnictwa praktycznie nie ma rezerw dalszego wzrostu luka miedzy potencjałem plonowania a praktyką plonami osiąganymi w produkcji wynosi 20-25% co przyjmuje się jako poziom racjonalnego wykorzystania możliwości Pojawiają się nowe zagrożenia związane z globalizacją transportu - przemieszczanie i rozprzestrzenianie się niepożądanych organizmów zmiany klimatyczne; pogłębiające znaczenie stresów związanych z podwyższaniem się temperatury i suszami występującymi w kluczowych dla kształtowania się plonu okresach wegetacji Reasumując: Rośnie zapotrzebowanie na żywność a jednocześnie wyczerpują się możliwości dalszego wzrostu przy użyciu tradycyjnych dotychczas stosowanych metod. Potrzeba bardziej efektywnych przyjaznych dla środowiska, biologicznych narzędzi wzrostu produkcji - nowych odmian. Warunkiem zdynamizowania wzrostu produkcji jest intensyfikacja hodowli i poprawa wykorzystania jej efektów w praktyce

10 tys.ha Zmiany powierzchni UR i zasiewów w ostatnich 20 latach y = -220,61x R² = 0, y = -113,89x R² = 0, y = -68,49x ,8 R² = 0, Powierzchnia użytków rolnych Powierzchnia zasiewów ogółem Powierzchnia zasiewów zbóż Liniowy (Powierzchnia użytków rolnych ) Liniowy (Powierzchnia zasiewów ogółem) Liniowy (Powierzchnia zasiewów zbóż)

11 Przyczyny rosnącego znaczenia postępu hodowlanego (PH) Stale rosnące zapotrzebowanie na żywność (wzrost liczby ludności, zmiany zwyczajów żywieniowych) Wyczerpują się możliwości ekstensywnego wzrostu poprzez rozszerzanie areału (urbanizacja, infrastruktura), ale też dostęp do naturalnych surowców niezbędnych do produkcji rolniczej. Wyczerpywanie się możliwości wzrostu produktywności roślin metodami agrotechnicznymi (w państwach o najwyższym poziomie rolnictwa praktycznie nie ma rezerw dalszego wzrostu luka miedzy potencjałem plonowania a praktyką plonami osiąganymi w produkcji wynosi 20-25% co przyjmuje się jako poziom racjonalnego wykorzystania możliwości Pojawiają się nowe zagrożenia związane z globalizacją transportu - przemieszczanie i rozprzestrzenianie się niepożądanych organizmów zmiany klimatyczne; pogłębiające znaczenie stresów związanych z podwyższaniem się temperatury i suszami występującymi w kluczowych dla kształtowania się plonu okresach wegetacji Reasumując: Rośnie zapotrzebowanie na żywność a jednocześnie wyczerpują się możliwości dalszego wzrostu przy użyciu tradycyjnych dotychczas stosowanych metod. Potrzeba bardziej efektywnych przyjaznych dla środowiska, biologicznych narzędzi wzrostu produkcji - nowych odmian. Warunkiem zdynamizowania wzrostu produkcji jest intensyfikacja hodowli i poprawa wykorzystania jej efektów w praktyce

12 Zmiany w poziomie głównych składowych nakładów bezpośrednich na produkcję rolnicza w UE Źródło: HFFA Research GmbH 2016 (Humbold Forum for Food and Agriculture)

13 kg azotu kg s.a. środków ochrony roślin Poziom nawożenia azotowego i stosowania środków ochrony roślin w polskim rolnictwie. 90 2, ,50 1,70 1,50 1,80 1,99 2,02 1,50 1,60 2,0 1,5 40 1, , / / / / / / / /15 0,0 Zużycie środków ochrony roślin w kg substancji aktywnej na hektar nawożenie mineralne w kg azotu na hektar

14 Przyczyny rosnącego znaczenia postępu hodowlanego (PH) Stale rosnące zapotrzebowanie na żywność (wzrost liczby ludności, zmiany zwyczajów żywieniowych) Wyczerpują się możliwości ekstensywnego wzrostu poprzez rozszerzanie areału (urbanizacja, infrastruktura), ale też dostęp do naturalnych surowców niezbędnych do produkcji rolniczej. Wyczerpywanie się możliwości wzrostu produktywności roślin metodami agrotechnicznymi (w państwach o najwyższym poziomie rolnictwa praktycznie nie ma rezerw dalszego wzrostu luka miedzy potencjałem plonowania a praktyką plonami osiąganymi w produkcji wynosi 20-25% co przyjmuje się jako poziom racjonalnego wykorzystania możliwości Pojawiają się nowe zagrożenia związane z globalizacją transportu - przemieszczanie i rozprzestrzenianie się niepożądanych organizmów Zmiany klimatyczne; pogłębiające znaczenie stresów związanych z podwyższaniem się temperatury i suszami występującymi w kluczowych dla kształtowania się plonu okresach wegetacji Reasumując: Rośnie zapotrzebowanie na żywność a jednocześnie wyczerpują się możliwości dalszego wzrostu przy użyciu tradycyjnych dotychczas stosowanych metod. Potrzeba bardziej efektywnych przyjaznych dla środowiska, biologicznych narzędzi wzrostu produkcji - nowych odmian. Warunkiem zdynamizowania wzrostu produkcji jest intensyfikacja hodowli i poprawa wykorzystania jej efektów w praktyce

15 Ocena udziału hodowli we wzroście plonów zbóż W latach na pierwszym miejscu wśród czynników wzrostu produkcyjności wymieniano nawożenie 47% ochronę roślin 22% postęp biologiczny 18% W latach postęp biologiczny w Polsce 52% (Nalborczyk 1996) % pszenica ozima % zboża (z uwzględnieniem zmian w strukturze gat. i odmianowej) USA Duvick 1986 > 50% udział hodowli we wzroście plonowania Wielka Brytania Silvey V % zboża Mackay et al % pszenica i jęczmień Francja Brisson et al % pszenica Norwegia Lillemo %, jęczmień %, % Niemcy Laidig et.al ~75% pszenica jęczmień

16 Zmiany struktury uprawy zbóż Pszenżyto j. 1% Pszenżyto oz. 8% Kukurydza Struktura zasiewów zbóż % Pszenżyto j. 3% Kukurydza 10% Struktura zasiewów zbóż 2015 Owies 8% Pszenica oz. 27% Pszenica oz. 31% Pszenżyto oz. 20% Żyto 29% Jęczmień j. 13% Pszenica j. 10% Jęczmień oz. 2% Owies 7% Żyto 11% Jęczmień j. 9% Pszenica j. 5% Jęczmień oz. 4%

17 mln ton Wzrost zbiorów zbóż dzięki zmianie struktury zasiewów Zmiana struktury użytków Wzrost plonów 5 4 y = 0,0048x 2-19,182x R² = 0,

18 mln t Powierzchnia uprawy zbóż w UE w 2016 [mln ha] ,

19 France Germany Poland Spain Romania United Kingdom Italy Hungary Denmark Bulgaria Czech Republic Austria Sweden Lithuania Slovakia Greece Finland Croatia Latvia Belgium Ireland Netherlands Portugal Estonia Slovenia Luxembourg Cyprus mln t Zbiory zbóż w UE w 2016 [mln t] ,

20 Irlandia Holandia Belgia Wielka Brytania Niemcy Dania Francja Szwecja Czechy Austria Luxembourg Slovakia Slowenia Włochy Wegry Litwa Bułgaria Polska Łotwa Finlandia Estonia Rumunia Hiszpania Grecja Portugalia Cypr Irlandia Holandia Belgia Wielka Brytania Niemcy Francja Dania Luxembourg Szwecja Włochy Austria Czechy Wegry Slowenia Slovakia Polska Finlandia Litwa Łotwa Rumunia Hiszpania Grecja Estonia Portugalia Bułgaria Cypr dt.ha-1 Plony pszenicy - wg danych Eurostatu średnia z lat ,3 b.d dt.ha średnia z lat ,9

21 Luka miedzy potencjałem plonowania a plonami w produkcji dt. ha y = 0,3127x + 20,698 R² = 0, średnie plony w produkcji Średnie pllony w produkcji- Trend

22 Luka miedzy potencjałem plonowania a plonami w produkcji y = 0,894x + 33,152 R² = 0, dt. ha y = 0,3127x + 20,698 R² = 0, Luka w plonowaniu YG średnie plony w produkcji Plon potencjalny - Trend Średnie pllony w produkcji- Trend

23 Wykorzystanie potencjału plonowania zbóż w produkcji % (2017r.) ,6 48,6 49,3 50,6 51,5 53,4 54,3 54,9 57, Owies Pszenżyto jare Pszenżyto ozime Zboża średnio Jęczmień jary Pszenica jara Jęczmień ozimy Żyto Pszenica ozima

24 Luka w plonowaniu zbóż

25 Luka w plonowaniu zbóż

26 Średnie plony zbóż y = 0,6522x + 62,799 R² = 0,3348 Polska Niemcy y = 0,7013x + 27,204 R² = 0,6729 Francja Liniowy (Polska) Liniowy (Niemcy)

27 Średnie plony zbóż przy wykorzystaniu potencjału na poziomie 80% Polska przy wykorzystaniu potencjału na poziomie 80% Niemcy Francja

28 Wykorzystanie potencjału pszenicy w zależności od poziomu agrotechniki (badania ankietowe) 100% 90% 80% 25,0 48,0 35,1 29,3 25,2 49,6 70% 60% 50% 40% 30% 75,0 52,0 64,9 70,7 74,8 50,4 20% 10% 0% UE (UK, Francja) średnio w Polsce Gospodarstwa towarowe Gospodarstwa towarowe + Kwalifikowany materiał siewny Gospodarstwa towarowe + Kwalifikowany materiał siewny, wysokie nawożenie i ochrona chemiczne Gospodarstwa towarowe + własny materiał siewny, niskie nawożenie i ochrona chemiczne

29 ?? Jakie są przyczyny olbrzymich różnic w plonach? Słabsze stanowiska + Niższe nawożenie Gorsza ochrona chemiczna- Podstawowy element różnicujący stanowi użyty materiał siewny

30 Poziom nawożenia w PDO i gospodarstwach towarowych średnia z lat PDO Gospodarstwa 50 0 P2O5 K2O N średnio NPK

31 tys. ha Powierzchnia reprodukcji nasiennej zbóż Krajowe Zagraniczne

32 % Udział kwalifikowanego materiału siewnego w produkcji 30,0 25,0 25,4 25,1 24,9 21,2 22,0 20,0 15,0 15,8 13,4 17,1 15,9 15,7 16,6 15,1 16,5 10,0 9,7 9,7 9,9 11,1 11,5 5,0 0,0 2008/ / / / / / / / /17 wg danych GUS wg danych PIORiN

33 Udział nasion kwalifikowanych w produkcji pszenicy wg Hans W. Rutz 2008 Study on farm saved seed in the European Union. CPVO Angers

34

35 Udział kwalifikowanego materiału siewnego w zasiewach zbóż w sezonie 2016/2017 obliczenia własne wg danych GUS.

36 Udział kosztu nasion pszenicy w kosztach bezpośrednich (wg WODR Poznań) Ochrona roślin 12% Inne 2% Materiał siewny 22% Nawożenie 64%

37 Udział kosztu nasion pszenicy w kosztach bezpośrednich (wg WODR Poznań) po uwzględnieniu dopłaty do mat siewnego Ochrona roślin 13% Inne 2% Materiał siewny 18% Nawożenie 67%

38 Efekty stosowania KMS w r plony pszenicy ozimej [dt/ha] 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Niekwalifikowane Kwalifikowane

39 Przyrost plonów pszenicy dzięki stosowaniu kwalifikowanego materiału siewnego - dt/ha 12,0 10,9 10,0 8,0 7,1 7,2 6,7 8,3 8,6 7,1 6,0 5,3 4,9 4,0 2,0 0,0 Przyrost plonów

40 Przyrost plonów pszenicy dzięki stosowaniu kwalifikowanego materiału siewnego - dt/ha 12,0 10,0 8,0 7,3 6,0 4,0 2,0 0,0 Przyrost plonów Średni przyrost plonów

41 Dodatkowe koszty związane z zakupem- w przeliczeniu na plon ziarna dt/ha 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Przyrost plonów dodatkowy koszt zastosowania nasion kwalifikowanych

42 Przyrost plonów pszenicy dzięki stosowaniu kwalifikowanego materiału siewnego - dt/ha 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Przyrost plonów

43 Średni przyrost plonów pszenicy dzięki stosowaniu kwalifikowanego materiału siewnego - dt/ha 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 4,4 2,0 0,0 Przyrost plonów średnio

44 dt.ha-1 Efekt przyrostu plonów zbóż na polach gdzie zastosowano kwalifikowany materiał siewny średnio w latach ,0 8,0 7,58 7,68 7,0 6,0 5,97 5,0 4,0 4,24 3,95 3,0 2,0 2,44 1,0 0,0 Pszenica ozima Żyto Pszenica jara Pszenżyto ozime Jęczmień jary Owies

45 Efekt przyrostu plonów zbóż na polach gdzie zastosowano kwalifikowany materiał siewny średnio w latach ,0 8,0 7,58 7,68 7,0 6,0 5,97 dt. ha -1 5,0 4,0 4,24 3,95 3,0 2,44 2,0 1,0 1,8 1,3 1,7 2,0 1,1 1,4 0,0 Pszenica ozima Żyto Pszenica jara Pszenżyto ozime Jęczmień jary Owies

46 Efekt po uwzględnieniu dopłat w dt/ha 9,0 8,0 7,0 6,0 5,8 6,4 dt. ha -1 5,0 4,0 4,3 3,0 2,0 1,0 2,3 2,8 1,0 0,0 Pszenica ozima Żyto Pszenica jara Pszenżyto ozime Jęczmień jary Owies

47 Jakość gleby a efekt stosowania kwalifikowanego materiału siewnego pszenica ozima Rodzaj nasion Kind of seeds Liczba pól Number of fields Jakość gleby Soil quality punkty Średnio Poziom [0- Average Level ] Plon Yield [dt. ha -1 ] Przyrost plonu Yield increase [ ] % dt. ha -1 Ogółem - Total ,5 48,3 Niski < 60 Kwalifikowane - Certified 506 Low (IVa) 49,6 52,5 Niekwalifikowane - Uncertified ,5 44,8 Ogółem - Total ,2 53,2 Średni Kwalifikowane - Certified 374 (IIIb) Mean 70,2 56,7 Niekwalifikowane - Uncertified ,3 49,8 Ogółem - Total 623 > 80 86,5 57,6 Wysoki Kwalifikowane - Certified 263 (I-IIIa) High 85,5 61,9 Niekwalifikowane - Uncertified ,2 54,5 17,2 7,7 13,9 6,9 13,6 7,4

48 Jakość gleby a efekt stosowania kwalifikowanego materiału siewnego - żyto Rodzaj nasion Kind of seeds Liczba pól Number of fields Jakość gleby Soil quality Poziom Level Żyto - Rye punkty [ ] Plon Yield [dt. ha - Ogółem - Total ,7 25,1 Niski < 30 Kwalifikowane - Certified 45 Low (VI) 18,7 28,5 Niekwalifikowane - Uncertified ,7 24,0 Ogółem - Total ,3 29,4 Średni Kwalifikowane - Certified 123 Mean (V) 30,3 33,7 Niekwalifikowane - Uncertified ,3 27,3 Ogółem - Total ,9 34,4 Wysoki > 35 Kwalifikowane - Certified 73 High a (IVb) 47,3 39,2 Niekwalifikowane - Uncertified ,2 32,0 Przyrost plonu Yield increase Średnio Average 1 ] [ ] % dt. ha -1 18,8 4,5 23,4 6,4 22,5 7,2

49 Jakość gleby a efekt stosowania kwalifikowanego materiału siewnego pszenżyto ozime Rodzaj nasion Kind of seeds Liczba pól Number of fields Jakość gleby Soil quality Poziom Level Żyto - Rye punkty [ ] Średnio Average [ ] Plon Yield [dt. ha -1 ] Ogółem - Total ,3 37,5 Niski Kwalifikowane - Certified 149 < 40 (V) Low 29,7 39,6 Niekwalifikowane - Uncertified ,0 36,0 Ogółem - Total ,1 42,4 Średni Kwalifikowane - Certified 210 Mean (IVb) 41,7 45,2 Niekwalifikowane - Uncertified ,7 40,5 Ogółem - Total ,7 47,5 Wysoki > 50 Kwalifikowane - Certified 220 High a (IVa-IIIb) 63,4 51,9 Niekwalifikowane - Uncertified ,4 45,0 Przyrost plonu Yield increase % dt. ha -1 10,0 3,6 11,6 4,7 15,3 6,9

50 Poziom nawożenia a efekt stosowania kwalifikowanego materiału siewnego pszenica ozima Rodzaj nasion Kind of seeds Liczba pól Number of fields Nawożenie Fertilization Poziom Level NPK [kg. ha -1 ] Średnio Average Plon Yield [dt. ha -1 ] Pszenica ozima - Winter wheat Ogółem - Total 464 Bardzo 86,6 45,4 niskie Kwalifikowane - Certified 103 < 150 Very 98,0 48,5 Niekwalifikowane - Uncertified 361 low 83,4 44,5 Ogółem - Total ,4 51,6 Niskie Kwalifikowane - Certified Low 177,0 55,5 Niekwalifikowane - Uncertified ,9 49,4 Ogółem ,4 50,5 Średnie Kwalifikowane Certified Mean 226,9 54,6 Niekwalifikowane Uncertified ,0 46,8 Ogółem - Total ,4 56,6 Wysokie Kwalifikowane - Certified 576 > 250 High 311,4 58,4 Niekwalifikowane - Uncertified ,9 54,0 Przyrost plonu Yield increase % dt. ha -1 9,0 4,0 12,2 6,1 16,7 7,8 8,1 4,4

51 Poziom nawożenia a efekt stosowania kwalifikowanego materiału siewnego - żyto Rodzaj nasion Kind of seeds Liczba pól Number of fields Nawożenie Fertilization Poziom Level NPK [kg. ha -1 ] Średnio Average Plon Yield [dt. ha -1 ] Żyto - Rye Ogółem - Total ,0 23,5 Kwalifikowane - Certified 34 Niskie Low < ,8 30,5 Niekwalifikowane - Uncertified ,9 22,3 Ogółem - Total ,5 31,7 Średnie Kwalifikowane - Certified Mean 149,6 34,0 Niekwalifikowane - Uncertified ,2 30,0 Ogółem - Total ,9 33,7 Wysokie Kwalifikowane - Certified 94 > 180 High 230,8 36,0 Niekwalifikowane - Uncertified ,6 32,7 Przyrost plonu Yield increase % dt. ha -1 36,8 8,2 13,3 4,0 10,1 3,3

52 Poziom nawożenia a efekt stosowania kwalifikowanego materiału siewnego - pszenżyto Rodzaj nasion Kind of seeds Liczba pól Number of fields Nawożenie Fertilization Poziom NPK Level [kg. ha -1 ] Pszenżyto ozime - Winter triticale Średnio Average Plon Yield [dt. ha -1 ] Ogółem - Total ,7 38,7 Niskie Kwalifikowane - Certified 98 <130 Low 90,1 43,3 Niekwalifikowane - Uncertified ,4 37,2 Ogółem - Total ,6 42,7 Średnie Kwalifikowane - Certified Mean 173,3 44,7 Niekwalifikowane - Uncertified ,5 41,1 Ogółem - Total ,1 48,0 Wysokie Kwalifikowane - Certified 212 > 200 High 250,0 49,7 Niekwalifikowane - Uncertified ,4 46,7 Przyrost plonu Yield increase % dt. ha -1 16,4 6,1 8,8 3,6 6,4 3,0

53 Dodatkowe korzyści związane ze stosowaniem KMS dopłaty do KMS możliwość przeprowadzenia precyzyjnego siewu dostosowanego do odmiany i stanowiska, a tym samym uzyskanie oszczędności z tytułu mniejszych ilości wysiewu, pewność uzyskania właściwej obsady, wyrównanych wschodów korzyści z związane z poprawą jakości surowca np. wyższa wartość wypiekowa korzyści z związane ze zdrowotnością zastosowanego materiału i poprawa odporności na choroby możliwość skorzystania z profesjonalnie zaprawionego materiału siewnego. Zapewnia to dobrą zdrowotność upraw, ograniczenie występowania chorób i szkodników, a tym samym wpływa korzystnie na stabilność plonowania, dostęp do postępu biologicznego wzrost plonów poprzez upowszechnienie i korzystanie z odmian dostosowanych do zmieniających się warunków uprawy oraz oczekiwań odbiorców

54 Odmiany pszenicy w produkcji nasiennej - struktura ozima jara % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% C B A E

55 Zawartość białka w ziarnie pszenicy ozimej 6,2 6,0 5,8 5,6 5,4 5,2 5, wszystkie odmiany w RO - all varieties średnia ocena ważona udziałem w produkcji nasiennej - ogółem

56 Skala 9o Zawartość białka w ziarnie pszenicy ozimej 6,1 5,9 5,7 Krajowe 5,5 5,3 Zagraniczne 5,1 4,9 4,7 4,

57 9 0 skala - scale Postęp jakościowy odporność odmian pszenicy na mączniaka (średnie wartości zarejestrowanych odmian) 9,0 8,8 8,6 8,4 8,2 8,0 7,8 7,6 7,4 7,2 7, średnie porażenie ważone udziałem w produkcji nasiennej - ogółem wszystkie odmiany w RO - all varieties

58 Postęp jakościowy odporność odmian pszenicy na septoriozę plew (średnie wartości zarejestrowanych odmian) 8,40 8,20 8,00 7,80 7,60 7,40 7,20 7,00 6,80 6, wszystkie odmiany w RO - all varieties średnie porażenie ważone udziałem w produkcji nasiennej - ogółem

59 Mrozoodporność odmian pszenicy ozimej Doświadczenia 6 6 skala 9 o ogółem skala Krajowe Zagraniczne Produkcja nasienna Ogółem 5 4 skala skala Krajowe Zagraniczne

60 9 0 scale 9 0 scale Odporność materiału siewnego pszenżyta na choroby ważona udziałem w reprodukcji 8,5 y = -0,0095x + 8,0155 R² = 0,8049 8,50 8,0 8,00 7,5 7,50 7,0 7,00 y = -0,0169x + 8,1593 R² = 0,8225 6, , Rynchosporioza (Rhynchosporium secalis)- Linear trend root and stem-base infections Linear trend

61 9 0 scale 9 0 scale Odporność materiału siewnego pszenżyta na choroby ważona udziałem w reprodukcji 8,0 y = -0,0141x + 7,5656 R² = 0,5294 8,0 7,5 7,5 y = -0,0069x + 7,0246 R² = 0,5251 7,0 7,0 6, , Septoria glume blotch - Septoria nodorum Linear trend Septoria leaf spot - Septoria tritici Linear trend

62 9 0 scale 9 0 scale Odporność materiału siewnego pszenżyta na choroby ważona udziałem w reprodukcji 8,0 8,0 7,5 y = -0,0485x + 8,4279 R² = 0,8527 7,5 y = -0,0252x + 8,2434 R² = 0,4181 7,0 7,0 6, , Powdery mildew - Erysiphe graminis Liniowy (Powdery mildew - Erysiphe graminis) Leaf rust - Puccinia recondita f.sp.tritici Linear trend

63 Odporność na suszę y = 1,08x ,7 R² = 0,8594 y = 0,975x ,4 R² = 0,8161 pszenica ozima doświadczenia y = 0,4281x - 816,84 R² = 0,7835 pszenica ozima produkcja dt. ha SUSZA MAJ pszenica ozima doświadczenia Liniowy (pszenica ozima doświadczenia) dt. ha y = 0,4052x - 772,6 R² = 0,8009 SUSZA MAJ pszenica ozima produkcja Liniowy (pszenica ozima produkcja) Liniowy (SUSZA MAJ pszenica ozima doświadczenia) Liniowy (SUSZA MAJ pszenica ozima produkcja)

64 Efekt nasion kwalifikowanych to łączne oddziaływanie kwalifikowanego materiału siewnego i odmiany Próba rozdzielenia czynnika odmianowego i nasion

65 Efekty stosowania KMS i rekomendowanych odmian pszenicy ozimej ,0 Jednowymiarowe testy istotności dla PLON (Pszenica ozima w dane do Efekt analiz) 64,3 Parametryzacja z sigma-ograniczeniami Dekompozycja efektywnych hipotez SS Stopnie swobody MS 61,0 F p ROK ,40 0, CZYNNIK ,47 0, ROK*CZYNNIK ,0656,5 0, Błąd Plony pszenicy 52 KWAL-REKO KWAL-NREKO NKWAL-REKO NKWAL-NREKO Nr podkl. Test Bonferroniego; zmienna PLON (Pszenica ozima w dane do analiz) Grupy jednorodne, alfa =,05000 Błąd: MS międzygrupowe = 202,78, df = 2501,0 CZYNNIK PLON Średnie NKWAL-NREKO 56,48206 **** 4 NKWAL-REKO 61,00083 **** 2 KWAL-NREKO 64,28781 **** 1 KWAL-REKO 65,02412 ****

66 Pszenica jara Nr podkl. Test Bonferroniego; zmienna PLON (Pszenica jara w dane do analiz) Grupy jednorodne, alfa =,05000 Błąd: MS międzygrupowe = 157,25, df = 283,00 Jęczmień jary Wyniki analizy statystycznej CZYNNIK PLON Średnie NKWAL-NREKO 45,82121 **** 1 KWAL-NREKO 47,92105 **** **** 4 NKWAL-REKO 49,74167 **** **** 2 KWAL-REKO 52,06000 **** Test Bonferroniego; zmienna PLON (Jęczmień jary w dane do Nr podkl. analiz) Grupy jednorodne, alfa =,05000 Błąd: MS międzygrupowe = 149,98, df = 615,00 CZYNNIK PLON Średnie NKWAL-NREKO 42,04683 **** 3 NKWAL-REKO 43,23529 **** 4 KWAL-REKO 43,86792 **** 1 KWAL-NREKO 49,55492 **** Pszenżyto ozime Test Bonferroniego; zmienna PLON (Pszenica ozima w dane do Nr podkl. analiz) Grupy jednorodne, alfa =,05000 Błąd: MS międzygrupowe = 202,78, df = 2501,0 CZYNNIK PLON Średnie NKWAL-NREKO 56,48206 **** 4 NKWAL-REKO 61,00083 **** 2 KWAL-NREKO 64,28781 **** 1 KWAL-REKO 65,02412 ****

67 Wnioski Czynnikiem biologicznym który decydował o wzroście plonowania było stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego. Wykazano istotny wzrost plonowania zbóż na polach gdzie stosowano kwalifikowany materiał siewny. Stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego w znacznym stopniu wpływało na wzrost plonowania zbóż (przyrost plonu od 1,5 do 8,6 dt/ha). Relatywny wzrost plonowania w następstwie stosowania kwalifikowanego materiału siewnego wynosił od 3,6% (owies) do 31,6% (żyto). Stosowanie odmian rekomendowanych było dodatkowym czynnikiem wzrostu plonów. Dodatnie efekty i najwyższe plony osiągano na polach gdzie stosowano zarówno kwalifikowany materiał siewny jak i odmiany rekomendowane Najwyższe plony osiągano na polach gdzie stosowano zarówno kwalifikowany materiał siewny jak i odmiany rekomendowane

68 Dziękuję za uwagę!

69 Wartość rynku nasiennego bobowe drobnonasienne bobowe grubonasienne 1500 trawy buraki pastewne 1000 buraki cukrowe ziemniaki 500 rzepak kukurydza zboża

70 2500 Wartość rynku nasion roślin rolniczych mln USD mln PLN

71 Badania ankietowe dotyczące stosowania kwalifikowanego materiału siewnego [KMS]

72 Czy gospodarstwo stosowało kwalifikowany materiał siewny? 29,3 [%] 100,0 90,0 67,8 2,9 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 tak, wyłącznie taki materiał od wielu lat nie stosuje częściowo 30,0 20,0 10,0 0,0 < >100 Powierzchnia gospodarstwa (ha)

73 Jak oceniany jest efekt stosowania kwalifikowanego materiału siewnego [KMS] [%] 100,0 90,0 80,0 70,0 79,2 60,0 50,0 40,0 30,0 37,1 20,0 10,0 0,0 uzyskuje się z niego wyższy plon i większy dochód ma odpowiednie cechy jakościowe 0,8 2,1 brak korzyści nie wiem

74 Czy korzystano z dopłat do kwalifikowanego materiału siewnego? 13,2 [%] 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 86,8 30,0 20,0 tak 10,0 nie 0,0 < >100 Powierzchnia gospodarstwa (ha)

75 Czy dopłaty do kwalifikowanego materiału siewnego wpływają na decyzję o jego zakupie? [%] 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 39,4 20,0 26,8 22,5 10,0 12,2 0,0 gdyby nie było dopłat nie zdecydowałbym się na zakup kwalifikowanego materiału siewnego kupowałbym kwalifikowany materiał siewny nawet bez dopłat gdyby nie było dopłat rzadziej kupowałbym kwalifikowany materiał siewny nie wpływają na decyzję o jego zakupie

76 [%] 100,0 90,0 Co Pani/Pana zdaniem jest powodem niekorzystania z systemu dopłat? 80,0 70,0 77,9 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 22,9 10,0 0,0 skomplikowana procedura administracyjna niska kwota dopłaty 6,7 2,3 wyczerpanie limitu de minimis w moim gospodarstwie Inne powody

77