ZMIANY W PRODUKCJI RONICZEJ W POLSCE W KONTEKŚCIE WPR

Transkrypt

1 ZMIANY W PRODUKCJI RONICZEJ W POLSCE W KONTEKŚCIE WPR dr hab. Mariusz Matyka prof. nadzw. IRWIR-PAN, Warszawa, Referat przygotowano w ramach realizacji zadania 1.8 Programu Wieloletniego IUNG-PIB

2 Wprowadzenie Zmiany zachodzące w Polsce w początku XXI wieku charakteryzują się bardzo dużą dynamiką. Dotyczy to szczególnie rolnictwa, które po wejściu Polski do UE, postrzegane jest jako główny beneficjent pomocy budżetowej. Z drugiej strony jest to dział gospodarki, który zdaniem wielu osób, wymaga znacznej reformy i przekształceń.

3 Metodyka badań Materiał źródłowy do analiz stanowiły dane statystyki masowej publikowane przez Główny Urząd Statystyczny, FAOSTAT i EUROSTAT. Zgromadzone dane poddano analizie w ujęciu dynamicznym i przestrzennym, co miało na celu wykazanie zmian w organizacji i intensywności produkcji roślinnej w perspektywie średniookresowej.

4 Struktura produkcji towarowej w 2013 r. wg woj. DOLNOŚLĄSKIE LUBELSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE OPOLSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE LUBUSKIE MAŁOPOLSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE POLSKA MAZOWIECKIE POMORSKIE ŚLĄSKIE PODKARPACKIE ŁÓDZKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE WIELKOPOLSKIE PODLASKIE % 20% 40% 60% 80% 100% produkcja roślinna produkcja zwierzęca Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

5 Wartość i struktura skupu produktów rolnych w 2012 roku wg woj. Województwo Wartość skupu ogółem zł ha -1 Produkty roślinne Produkty zwierzęce zł ha -1 % zł ha -1 % Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie POLSKA Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

6 Zmiany powierzchni użytków rolnych w Polsce w latach tys. ha TUZ Użytki rolne Grunty orne y = -231,67x R² = 0,813 y = -235,93x R² = 0, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

7 Zmiany powierzchni użytków rolnych (%) w województwach w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS POLSKA DOLNOŚLĄSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE MAZOWIECKIE OPOLSKIE PODKARPACKIE PODLASKIE POMORSKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE

8 Zmiany powierzchni gruntów ornych (%) w województwach w latach POLSKA DOLNOŚLĄSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE MAZOWIECKIE OPOLSKIE PODKARPACKIE PODLASKIE POMORSKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

9 Zmiany powierzchni trwałych użytków zielonych (%) w województwach w latach POLSKA DOLNOŚLĄSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE MAZOWIECKIE OPOLSKIE PODKARPACKIE PODLASKIE POMORSKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKO- MAZURSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

10 Analiza skupień dla średniej pow. gospodarstwa powyżej 1 ha UR Polska 7,2 ha UR Polska 9,5 ha UR Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

11 Zmiany średniej powierzchni dla gospodarstw pow. 1 ha UR w województwach w latach Zmiana pomiędzy Wyszczególnienie latami 2000 i 2013 ha UR dynamika (%) Dolnośląskie 3,7 39 Kujawsko-pomorskie 3,2 27 Lubelskie 1,4 23 Lubuskie 5,9 54 Łódzkie 1,0 15 Małopolskie 0,6 20 Mazowieckie 1,6 22 Opolskie 5,1 52 Podkarpackie 1,0 30 Podlaskie 2,3 21 Pomorskie 3,7 29 Śląskie 2,0 47 Świętokrzyskie 1,1 25 Warmińsko-mazurskie 4,0 23 Wielkopolskie 2,7 27 Zachodniopomorskie 8,4 60 POLSKA 2,3 32 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

12 Średnia powierzchnia gospodarstw (ŚPG) w województwach w 2013 r. na tle dynamiki zmian w latach LUBUS 60 ŚLĄSK OPOL zmiana ŚPG (%) DOLNŚ ZACHPOM POLSKA PODKAR POMOR Mediana PODLA MAŁOP MAZOW KUJ-POM ŚWIĘTOK LUBEL WIELKOP ŁÓDZ WARM-MAZ ŚPG (ha) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

13 Zmiany liczby gospodarstw* w Polsce 700,0 tys ,1 tys. gosp. 1394,6 tys. gosp. - roczny spadek w tempie 2,6% 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 1-< 2 2-< 5 5-< < < <100 > 100 Grupy obszarowe użytków rolnych w ha * - dotyczy gospodarstw powyżej 1 ha UR Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

14 Koncentracja powierzchni użytków rolnych* w Polsce 6000,0 tys. ha ,0 4000,0 3000,0 21,2% 21,2% 2000,0 1000,0 10,6% 7,2% 5,0% 9,6% 0,0 1-< 2 2-< 5 5-< < < <100 > 100 Grupy obszarowe użytków rolnych w ha * - dotyczy gospodarstw powyżej 1 ha UR Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

15 Średnia powierzchnia gospodarstwa w krajach UE w 2010 r. 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 ha UR 152,4 14,2 9,6 0,9 Czechy Wielka Brytania Słowacja Dania Luksemburg Niemcy Francja Estonia Szwecja Finalndia Irlandia Belgia Holandia Hiszpania Łotwa Austria UE-28 Litwa Bułgaria Portugalia Polska Węgry Włochy Słowenia Chorwacja Grecja Rumunia Cypr Malta Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych EUROSTAT.

16 Udział UR w gospodarstwach o powierzchni 50 ha w krajach UE w 2010 r % 64,4 29,6 Słowacja Czechy Wielka Brytania Luksemburg Francja Bułgaria Estonia Dania Niemcy Węgry Szwecja Hiszpania Portugalia UE-27 Łotwa Finalndia Belgia Litwa Irlandia Holandia Włochy Rumunia Austria Polska Cypr Grecja Słowenia Malta Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych EUROSTAT.

17 Zmiany powierzchni zasiewów w Polsce Wyszczególnienie Lata Lata Zmiana* prognoza 2030 Zmiana* Całkowita powierzchnia zasiewów , ,4 Zboża ogółem , ,9 Rzepak i inne oleiste , ,9 Strączkowe na nasiona (jad., past.) , ,5 Ziemniak , ,5 Burak cukrowy , ,9 Pastewne na GO , ,2 Pozostałe , ,7 tym warzywa , ,2 * - lata = 100 Źródło: J. Kopiński

18 Polska 72,8% Udział zbóż w strukturze zasiewów (średnio ) zachodniopomorskie 63,8 pomorskie 70,0 kujawsko-pomorskie 68,8 warmińsko-mazurskie 65,4 70,1 podlaskie % < 70,0 70,1 75,0 > 75,0 lubuskie 72,7 dolnośląskie 71,7 wielkopolskie 74,3 opolskie 73,5 79,3 79,1 śląskie łódzkie małopolskie 73,8 świętokrzyskie 75,4 mazowieckie 75,0 lubelskie 76,9 podkarpackie 75,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

19 Zmiany (%) udziału zbóż w strukturze zasiewów pomiędzy latami a % 12,5-1,4-12,4 Małopolskie Podkarpackie Świętokrzyskie Łódzkie Śląskie Lubelskie Mazowieckie POLSKA Wielkopolskie Opolskie Pomorskie Kujawsko-pomorskie Dolnośląskie Lubuskie Podlaskie Warmińsko-mazurskie Zachodniopomorskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

20 Polska 7,9% Udział rzepaku i rzepiku w strukturze zasiewów (średnio ) zachodniopomorskie 15,4 pomorskie 11,2 kujawsko-pomorskie 9,8 warmińsko-mazurskie 10,8 1,3 podlaskie % < 5,0 5,0 10,0 10,1 15,0 > 15,0 lubuskie 11,5 dolnośląskie 17,2 wielkopolskie 7,3 opolskie 16,5 7,2 2,2 śląskie łódzkie małopolskie 1,8 świętokrzyskie 2,4 mazowieckie 3,8 lubelskie 4,8 podkarpackie 6,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

21 Zmiany (%) udziału rzepaku i rzepiku w strukturze zasiewów pomiędzy latami a % 10,0 9,3 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 4,1 3,0 2,0 1,0 1,0 0,0 Dolnośląskie Opolskie Lubuskie Pomorskie Podkarpackie Zachodniopomorskie Kujawsko-pomorskie POLSKA Śląskie Warmińsko-mazurskie Lubelskie Wielkopolskie Mazowieckie Świętokrzyskie Łódzkie Małopolskie Podlaskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

22 Polska 1,9% Udział buraka cukrowego w strukturze zasiewów (średnio ) pomorskie zachodniopomorskie 1,8 1,8 kujawsko-pomorskie warmińsko-mazurskie 0,5 0,04 4,3 podlaskie % lubuskie 0,6 wielkopolskie 3,0 mazowieckie 0,9 < 1,0 1,0 2,0 2,1 3,0 > 3,0 dolnośląskie 2,6 opolskie 3,3 0,9 śląskie łódzkie świętokrzyskie 1,2 lubelskie 3,1 0,7 małopolskie 0,4 podkarpackie 1,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

23 Zmiany (%) udziału buraka cukr. w strukturze zasiewów pomiędzy latami a ,0-0,2 % -0,1-0,4-0,6-0,8-0,7-1,0-1,2-1,4-1,6-1,5 Małopolskie Śląskie Warmińsko-mazurskie Zachodniopomorskie Lubuskie Podkarpackie Łódzkie Pomorskie POLSKA Wielkopolskie Lubelskie Mazowieckie Podlaskie Dolnośląskie Świętokrzyskie Kujawsko-pomorskie Opolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

24 Udział ziemniaka w strukturze zasiewów (średnio ) Polska 3,6% zachodniopomorskie 2,0 pomorskie 3,9 kujawsko-pomorskie 2,2 warmińsko-mazurskie 1,8 2,9 podlaskie % < 3,0 3,0 6,0 > 6,0 lubuskie 2,5 dolnośląskie 3,2 wielkopolskie 2,6 opolskie 2,1 3,8 5,6 śląskie łódzkie małopolskie 9,8 świętokrzyskie 6,2 mazowieckie 4,0 lubelskie 3,2 podkarpackie 9,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

25 Zmiany (%) udziału ziemniaka w strukturze zasiewów pomiędzy latami a ,0 % -1,0-2,0-1,6-3,0-4,0-5,0-4,5-6,0-7,0-8,0-7,6 Opolskie Kujawsko-pomorskie Pomorskie Warmińsko-mazurskie Zachodniopomorskie Dolnośląskie Lubuskie Wielkopolskie POLSKA Lubelskie Podlaskie Śląskie Małopolskie Świętokrzyskie Mazowieckie Łódzkie Podkarpackie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

26 Udział pastewnych na GO w strukturze zasiewów (średnio ) Polska 8,6% pomorskie 7,0 warmińsko-mazurskie zachodniopomorskie 8,8 kujawsko-pomorskie 9,1 16,1 20,9 podlaskie % < 5,0 5,0 10,0 10,1 15,0 > 15,0 lubuskie 6,8 dolnośląskie 2,5 wielkopolskie 8,8 opolskie 3,6 5,9 7,2 śląskie łódzkie małopolskie 7,6 świętokrzyskie 5,5 mazowieckie 10,6 lubelskie 4,8 podkarpackie 7,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

27 Zmiany (%) udziału pastewnych na GO w strukturze zasiewów pomiędzy latami a ,0 % 10,8 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 2,5 0,0-2,0-4,0-6,0-6,0 Podlaskie Warmińsko-mazurskie Zachodniopomorskie Mazowieckie Lubuskie Wielkopolskie Kujawsko-pomorskie POLSKA Łódzkie Pomorskie Lubelskie Dolnośląskie Opolskie Świętokrzyskie Śląskie Podkarpackie Małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

28 Powierzchnia uprawy drzew owocowych POLSKA 291,8 tys. ha Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, 2012

29 Zbiory z drzew owocowych POLSKA tys. ton Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, 2012

30 Zbiory z plantacji jagodowych POLSKA 557 tys. ton Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, 2012

31 Zbiory warzyw gruntowych POLSKA tys. ton Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, 2012

32 Powierzchni i zbiory upraw ogrodniczych na tle UE-27 7,8% powierzchni uprawy warzyw w UE-27 5miejsce po Włoszech (509 tys. ha), Hiszpanii (338 tys. ha), Rumunii (263 tys. ha) i Francji (252 tys. ha) 8,7% zbiorów warzyw w UE miejsce po Włoszech, Hiszpanii i Francji 7,0% powierzchni upraw sadowniczych w UE-27 4 miejsce po Hiszpanii (1 596 tys. ha), Włoszech (1 216 tys. ha) i Francji (885 tys. ha) 5,6% zbiorów owoców w UE-27 4 miejsce po Włoszech, Hiszpanii i Francji Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych FAO, 2011 r.

33 Udział (%) województw w zbiorach wybranych ziemiopłodów w 2013 r. Jednostka terytorialna zboża ogółem rzepak i rzepik buraki cukrowe ziemniaki warzywa gruntowe owoce z drzew i owoce jagodowe owoce z drzew Dolnośląskie 8,6 14,0 8,4 6,6 2,8 1,2 1,0 Kujawsko-pomorskie 9,5 12,6 20,0 6,0 12,7 2,0 2,0 Lubelskie 9,1 6,1 16,5 8,6 10,5 20,4 15,7 Lubuskie 3,0 3,9 0,7 1,3 1,2 0,8 0,6 Łódzkie 6,5 2,1 2,7 10,2 13,3 11,1 11,7 Małopolskie 2,6 0,8 0,6 6,2 10,2 3,4 3,5 Mazowieckie 9,2 4,2 5,4 13,2 16,6 41,3 45,6 Opolskie 6,2 10,6 7,0 2,7 0,9 0,4 0,4 Podkarpackie 2,7 1,8 1,9 7,2 2,7 1,5 1,3 Podlaskie 4,5 1,1 0,0 6,2 1,3 0,6 0,4 Pomorskie 5,6 7,0 5,3 6,5 2,1 0,5 0,4 Śląskie 2,7 2,4 0,9 2,2 2,1 0,5 0,5 Świętokrzyskie 2,5 0,9 2,1 4,0 8,0 10,7 11,9 Warmińsko-mazurskie 5,4 7,2 1,5 3,8 1,6 1,1 0,8 Wielkopolskie 16,0 13,0 21,8 11,4 12,4 3,4 3,5 Zachodniopomorskie 6,0 12,6 5,3 3,9 1,6 1,1 0,8 POLSKA

34 Średnie plony zbóż w t ha -1 wg województw ( ) zachodniopomorskie lubuskie 3,57 3,97 wielkopolskie 3,95 pomorskie 3,73 kujawsko-pomorskie 4,08 3,13 łódzkie warmińsko-mazurskie 3,78 2,84 podlaskie mazowieckie 2,88 lubelskie dolnośląskie 4,64 opolskie 5,51 śląskie świętokrzyskie 2,89 3,21 Polska 3,64 3,80 małopolskie 3,54 podkarpackie 3,35 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

35 Zmiany plonów pszenicy w latach t/ha 9,0 8,0 NIEMCY y = 0,10x + 3,09 R² = 0,92 UE-27 y = 0,07x + 2,13 R² = 0,92 POLSKA y = 0,04x + 2,15 R² = 0,78 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Niemcy UE-27 Polska Źródło: Opracowanie na podstawie FAOSTAT

36 Zmiany plonów żyta w latach ,0 6,0 t/ha NIEMCY y = 0,06x + 2,25 R² = 0,78 UE-27 y = 0,03x + 1,85 R² = 0,81 POLSKA y = 0,01x + 1,88 R² = 0,38 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Niemcy UE-27 Polska Źródło: Opracowanie na podstawie FAOSTAT

37 Zmiany plonów kukurydzy w latach t/ha 12,0 NIEMCY y = 0,13x + 3,30 R² = 0,93 UE-27 y = 0,09x + 2,47 R² = 0,90 POLSKA y = 0,08x + 2,17 R² = 0,82 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, Niemcy UE-27 Polska Źródło: Opracowanie na podstawie FAOSTAT

38 Zmiany plonów rzepaku w latach t/ha 5,0 4,5 NIEMCY y = 0,040x + 1,72 R² = 0,79 UE_27 y = 0,030x + 1,64 R² = 0,86 POLSKA y = 0,022x + 1,50 R² = 0,48 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Niemcy UE-27 Polska Źródło: Opracowanie na podstawie FAOSTAT

39 Zmiany plonów buraka cukrowego w latach t/ha 80,0 70,0 NIEMCY y = 0,65x + 29,9 R² = 0,88 UE-27 y = 0,71x + 27,1 R² = 0,90 POLSKA y = 0,43x + 24,1 R² = 0,66 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0, UE-27 Niemcy Polska Źródło: Opracowanie na podstawie FAOSTAT

40 Globalna produkcja roślinna w j. zb. ha -1 wg województw ( ) zachodniopomorskie 41,3 pomorskie 39,3 kujawsko-pomorskie 47,5 warmińsko-mazurskie 34,5 31,4 podlaskie j. zb. ha -1 UR < 35,0 35,0 40,0 40,1 45,0 45,1 50,0 > 50,0 lubuskie 35,8 dolnośląskie 49,4 wielkopolskie 45,0 opolskie 61,0 41,8 37,3 śląskie łódzkie małopolskie 34,2 świętokrzyskie 34,3 mazowieckie 33,5 lubelskie 37,7 podkarpackie 35,0 Polska 39,2 j. zb. ha -1 UR d.k. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

41 Zmiany globalnej produkcji roślinna w j. zb./ha UR w d.k. pomiędzy latami a j. zb. ha -1 UR 12,0 11,5 10,0 8,0 6,0 5,2 4,0 3,4 2,0 0,0 Opolskie Wielkopolskie Łódzkie Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubuskie Zachodniopomorskie Śląskie Podlaskie POLSKA Warmińsko-mazurskie Podkarpackie Mazowieckie Pomorskie Małopolskie Lubelskie Świętokrzyskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

42 Intensywność organizacji produkcji roślinnej wg województw w 2013 r. Polska 119 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

43 Intensywność organizacji produkcji roślinnej (IOPR) w województwach w 2013 r. na tle dynamiki zmian w latach LUBUS ZACHPOM 16 zmiana IOPR (%) WARM-MAZ ŚLĄSK PODKAR POMOR DOLNŚ POLSKA MAZOW Mediana MAŁOP OPOL LUBEL ŚWIĘTOK KUJ-POM 0 ŁÓDZ -2 PODLA WIELKOP IOPR Źródło: Kopiński, Matyka 2016

44 Zmiany poziomu nawożenia mineralnego NPK i w Polsce Naw. mineral. N Naw. mineral. P2O5 Naw. mineral. K2O kg NPK ha -1 UR w dk y = 2,8752x + 47,07 R² = 0, y = 0,9535x + 18,511 R² = 0, y = 0,5329x + 24,803 R² = 0, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

45 Polska 134,4 kg ha -1 UR d.k. Poziom zużycia naw. min. (NPK) w województwach Polski (średnio ) zachodniopomorskie 167,0 pomorskie 147,1 kujawsko-pomorskie 172,9 warmińsko-mazurskie 115,7 99,3 podlaskie kg NPK ha -1 UR lubuskie 140,1 wielkopolskie 164,1 mazowieckie 103,3 < 100,0 100,0 125,0 125,1 150,0 150,1 175,0 > 175,0 Wzrost zużycia poziomu nawożenia NPK w odniesieniu do lat o 39,1 kg ha -1 dolnośląskie 165,1 łódzkie 145,2 opolskie świętokrzyskie 220,1 śląskie 126,9 małopolskie 74,3 107,9 lubelskie 127,1 podkarpackie 71,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

46 Zmiany ilości zużycia naw. min. NPK w kg/ha UR pomiędzy latami a Gosp. stosujące nawozy: 75,1% og. gosp. w 2000 r. 73,8% og. gosp. w 2013 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

47 Zmian relacji cen azotu (N) i wybranych ziemiopłodów* na tle plonu 7,0 6,0 y = 0,154x + 2,192 R² = 0,720 5,0 4,0 3,0 2,0 y = 0,055x + 3,096 R² = 0,617 1,0 0, N plon/yield (t/ha) * średnia dla pszenicy, żyta, rzepaku i kukurydzy Źródło: Matyka 2016

48 Wydzielone skupienia krajów UE według zużycia nawozów mineralnych NPK w latach kg NPK/ha I II III IV Romania Latvia Estonia Greece Slovakia Austria Spain Portugal Bulgaria Czech Republic Lithuania Hungary Sweden Italy Malta EU-27 United Kingdom Cyprus Denmark Poland Slovenia France Ireland Finland Germany Luxembourg Belgium Netherlands

49 Tendencje w zużyciu nawozów mineralnych NPK w krajach UE-27 w latach Austria France Italy Netherlands Slovenia United Kingdom EU-27 Greece Malta Portugal Spain Sweden Belgium Finland Germany Ireland Lithuania Bulgaria Cyprus Denmark Estonia Hungary Luxembourg Slovakia Czech Republic Poland Latvia Romania 0 - brak trendu; 1, -1 - bardzo słaby trend; 2, -2 - mocny trend; 3, -3 - bardzo silny trend

50 Średnie zużycie nawozów wapniowych w województwach w 2013 r. Polska 34 kg Ca/ha UR Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

51 Sprzedaż środków ochrony roślin w Polsce w latach t y = 3584,9x R² = 0,8988 y = 1244,8x ,9 R² = 0, w masie towarowej w substancji aktywnej Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

52 Dynamika zmian pogłowia głównych gatunków zwierząt w Polsce w latach % 120 Pogłowie bydła Pogłowie krów Pogłowie trzody chlewnej * Rok 2002 = 100 Źródło: Kopiński 2015

53 Obsada zwierząt w DJP/100 ha UR wg województw ( ) DJP 100 ha -1 UR < 30,0 30,0 40,0 40,1 50,0 50,1 60,0 > 60,0 Polska -46,1 DJP 100 ha -1 UR d.k. Źródło: Kopiński 2015

54 Zmiany obsady zwierząt w DJP/100 ha UR w d.k. pomiędzy latami a DJP 100 ha UR -1 d.k. 17,1 1,7-12,1 Podlaskie Warmińsko-mazurskie Mazowieckie Wielkopolskie Śląskie Lubuskie Łódzkie POLSKA Pomorskie Zachodniopomorskie Kujawsko-pomorskie Dolnośląskie Świętokrzyskie Opolskie Lubelskie Małopolskie Podkarpackie Źródło: Kopiński 2015

55 Zmiany pogłowia zwierząt (w % DJP) pomiędzy latami a ,8 11,2-7,8-39,9-48,3 Podlaskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Mazowieckie Lubuskie Kujawsko-pomorskie Polska Łódzkie Pomorskie Opolskie Zachodniopomorskie Śląskie Dolnośląskie Lubelskie Świętokrzyskie Małopolskie Podkarpackie Źródło: Kopiński 2015

56 Zmiany wybranych wskaźników chowu krów mlecznych w Polsce 6000 tys. szt. krów l/szt./rok liczba gosp. utrzymujących krowy (tys. szt.) pogłowie krów (tys. szt.) wydajność krów (l/szt./rok) tys. szt. gosp y = 89,325x ,3 R² = 0, y = -45,579x ,7 R² = 0, Źródło: Kopiński 2015

57 Intensywność organizacji produkcji zwierzęcej (IOPZ) w województwach w 2013 r. na tle dynamiki zmian w latach PODLA 20 MAZOW zmiana IOPZ (%) LUBUS ZACHPOM PODKAR WARM-MAZ POMOR ŚLĄSK POLSKA ŚWIĘTOK Mediana LUBEL MAŁOP OPOL ŁÓDZ KUJ-POM WIELKOP -40 DOLNŚ IOPZ (pkt) Źródło: Kopiński, Matyka 2016

58 Obsada zwierząt (DJP/100 ha UR) w krajach UE w 2010 r DJP/100 ha UR Malta Holandia Belgia Dania Cypr Luksemburg Irlandia Słowenia Niemcy Austria Wielka Brytania Francja UE-27 Włochy Polska Grecja Hiszpania Portugalia Szwecja Węgry Czechy Finlandia Rumunia Bułgaria Słowacja Litwa Estonia Łotwa Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych EUROSTAT.

59 Saldo bilansu glebowej materii organicznej kg/ha /rok (Metoda VDLUFA z 2014) zachodniopomorskie lubuskie wielkopolskie pomorskie kujawsko-pomorskie łódzkie warmińsko-mazurskie podlaskie mazowieckie - 98 lubelskie dolnośląskie opolskie śląskie świętokrzyskie Duży niedobór > małopolskie - 54 podkarpackie Mały niedobór (-76 do -200) Stan optymalny Źródło: Kuś 2015

60 Produkt Wartość eksport i importu oraz saldo w handlu zagranicznym produktami rolno - spożywczymi Wartość eksportu średnio (w mld Euro) Wartość importu średnio (w mld Euro) Saldo handlu zagranicznego średnio ( w mld Euro) Produkt roślinne 2424,1 8894,1 2625,3 8559,8-201,2 334,2 Owoce świeże 128,0 506,6 478,6 868,4-350,6-361,9 Warzywa świeże 90,1 214,7 91,7 339,2-1,6-124,5 Rośliny ozdobne 53,7 108,7 86,1 231,8-32,4-123,1 Przetwory owocowe 526,3 1057,4 145,3 487,9 381,0 1057,4 Przetwory warzywne 179,9 358,2 62,9 203,55 117,0-129,7 Przetwory grzybowe 52,5 54,0 b.d. b.d. 52,5 54,0 Grzyby 101,0 283,8 b.d. b.d. 51,0 283,8 Zboża 44,7 499,2 135,2 420,1-90,6 79,1 Przetwory zbożowe 118,9 535,3 107,4 383,1 11,6 150,8 Produkty zwierzęce 1653,2 6551,0 713,5 3690,9 939,8 2860,2 w tym mleczarskie 429,5 1393,7 60,4 475,5 369,1 918,2 Pozostałe produkty 247,2 907,1 299,5 729,5-49,8 177,6 RAZEM 4324, ,2 3635, ,1 688,8 3371,8

61 Wnioski 1. Rolnictwo polskie cechuje w ostatnich latach proces intensywnego rozwoju wyrażony wzrostem koncentracji, specjalizacji, efektywności i intensywności produkcji. 2. Zróżnicowana dynamika zmian pogłębia już istniejące regionalne zróżnicowanie produkcji.

62 Wnioski 3. Produkcja rolnicza w Polsce posiada nadal znaczny potencjał rozwojowy. Jego realizacja uzależniona jest jednak od wdrożenia i efektywnego wykorzystania postępu organizacyjnego, biologicznego, technicznego i agrotechnicznego. 4. Uzyskane wyniki uprawniają do postawienia tezy o konieczności regionalizacji Wspólnej Polityki Rolnej, co może pozwolić na efektywne rozwiązywanie problemów i kształtowanie rozwoju produkcji rolniczej.

63 Dziękuję za uwagę