Działanie preparatu Dentosept A na grzyby drożdżopodobne

Transkrypt

1 PROTET. STOMATOL., 0, LXIII, 4, Działanie preparatu Dentosept A na grzyby drożdżopodobne The activity of Dentosept A against yeast-like fungi Małgorzata Radwan-Oczko, Anna Kędzia, Anna Michalak Zakład Patologii Jamy Ustnej Katedry Periodontologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu Kierownik: dr hab. M. Radwan-Oczko, prof. nadzw. Zakład Mikrobiologii Jamy Ustnej Katedry Mikrobiologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Kierownik: dr hab. A. Kędzia, prof. nadzw. Phytopharm Klęka SA Prezes Zarządu: dr n. farm. J. Jambor HASŁA INDEKSOWE: grzyby drożdżopodobne, stomatopatia protetyczna, kandydoza jamy ustnej KEY WORDS: yeast-like fungi, denture stomatitis, oral candidosis Streszczenie Cel pracy. Ocena działania preparatu Dentosept A na grzyby drożdżopodobne wyizolowane od pacjentów z kandydozą jamy ustnej Materiał i metody. Badania objęły 0 szczepów grzybów drożdżopodobnych i 6 szczepów wzorcowych. Grzybobójcze (MFC) działanie Dentoseptu A (stężenie użytkowe) oznaczono metodą probówkową, z użyciem bulionu BHI. Inoculum zawierało 06 drobnoustrojów/ml. Próbki pobierano po 5 i 0 minutach. Inkubację posiewów prowadzono w 7 o C przez 4 godziny w warunkach tlenowych. Brak wzrostu szczepu w bulionie przyjęto za działanie grzybobójcze. Wrażliwość (MIC) grzybów oznaczono metodą rozcieńczeń w agarze Sabourauda. Inokulum zawierające 06 drobnoustrojów/kroplę przenoszono aparatem Steersa na powierzchnię agaru zawierającego różne rozcieńczenia leku. Podłoża były inkubowane przez 4 godziny w warunkach tlenowych w 7 o C. Za MIC przyjęto takie najmniejsze stężenie Dentoseptu A, które całkowicie hamowało wzrost szczepów. Summary Aim of the study. To evaluate the activity of Dentosept A against yeast-like fungi isolated from patients with oral Candida infections. Materials and methods. A total of 0 strains of yeast-like fungi and 6 reference strains were tested. The fungicidal (MFC) activity of Dentosept A was determined by the tube BHI-broth method with inoculum 06 CFU/ml. Incubation was performed at 7 o C for 4 h in aerobic conditions. The broth that showed no growth of tested strains was termed fungicidal. The susceptibility (MIC) of fungal strains was determined using the plate dilution technique in the Sabouraud agar. The inoculums contained 06 CFU per spot. The agar plates were inoculated using a Stters replicator. The incubation of plates was conducted in aerobic conditions at 7 o C for 4 h. The lowest concentration of Dentosept A that completely inhibited the growth of yeast-like fungi was adopted as MIC. Results. Dentosept A was very active against yeast-like fungi tested. It showed fungicidal 6

2 Grzyby drożdżopodobne Wyniki. Dentosept A wykazał wysoką aktywność wobec testowanych grzybów drożdżopodobnych. Działanie grzybobójcze (MFC) wykazano po 5 minutach wobec 8% szczepów i po 0 minutach wobec wszystkich testowanych grzybów drożdżopodobnych. Ponadto wyniki wskazują, że najbardziej wrażliwe na Dentosept A były szczepy z gatunku Candida kefyr, C.lusitaniae i C.utilis (MIC = 6, mg/ml). Szczepy z gatunku Candida albicans także wykazały wysoka wrażliwość na lek. Wzrost 75% szczepów był hamowany w stężeniach,-,5 mg/ml. Zaobserwowano, że Dentosept A wykazuje wysoką aktywność przeciwgrzybiczną i może być stosowany w profilaktyce i terapii zakażeń grzybami drożdżopodobnymi w jamie ustnej. Wniosek. Ze względu na stwierdzoną wysoką grzybobójczą aktywność Dentosept A jest skutecznym lekiem do stosowania zarówno w profilaktyce jak i w terapii zakażeń grzybami drożdżopodobnymi w obrębie jamy ustnej. activity after 5 min (8% of strains) and against all yeast-like fungi tested after 0 min. Moreover, the results indicated that strains of the Candida kefyr, C.lusitaniae and C.utilis genera were the most susceptible to Dentosept A (MIC = 6. mg/ ml). Candida albicans strains were also very sensitive to this specimen. The growth of 75% of strains was inhibited in concentrations.-.5 mg/ml. We observed that Dentosept A has a significant antifungal effect and may offer good results in the prevention and treatment of yeastlike fungi infections in the oral cavity. Conclusion. Due to high antifungal activity Dentosept A is an effective specimen in both prevention and treatment of oral yeast-like fungi infections. Wstęp Preparaty roślinne coraz częściej stosowane są zarówno w profilaktyce jak i leczeniu zmian chorobowych i infekcji w jamie ustnej (). Zawierają one głównie wyciągi z roślin lub wyizolowane substancje pochodzenia roślinnego (m.in. olejki eteryczne). Jednymi z bardziej znanych na polskim rynku preparatów pochodzenia roślinnego są Dentosept i Dentosept A (Phytopharm, Klęka). W skład Dentoseptu wchodzi wyciąg etanolowy złożony z koszyczka rumianku, kory dębu, liści szałwii, ziela arniki, kłącza tataraku, ziela mięty pieprzowej, ziela tymianku, który jest bogatym źródłem m.in.: cyneolu, pinenu, triterpenów, alkoholi seskwiterpenowych, kwasów fenolowych, flawonoidów i garbników. Dentosept A zawiera dodatkowo tetraboran sodu oraz benzokainę o działaniu znieczulającym. Wyciągi zawarte w obu preparatach są bogatym źródłem olejków eterycznych, dla których w literaturze znajdujemy wiele doniesień o działaniu przeciwzapalnym i przeciwdrobnoustrojowym (-4). Wywary lub napary z rumianku są szeroko stosowane w tradycyjnej medycynie. Głównymi składnikami olejków eterycznych uzyskiwanych z kwiatów rumianku są: terpenoidy i tlenki α-bisabololu o działaniu antyseptycznym i pobudzającym regenerację komórek. W badaniach in vitro rumianek wykazuje umiarkowane działanie przeciwbakteryjne i przeciwutleniające (). Olejek mięty pieprzowej cechuje się istotną aktywnością przeciwbakteryjną i przeciwwirusową, silnym potencjałem antyoksydacyjnym i przeciwalergicznym oraz immunomodulującym (5). W badaniach Soković i wsp. (8) wykazano silne przeciwgrzybiczne działanie tymianku a także mięty. Podkreślono również, że olejki eteryczne uzyskiwane z tych roślin wykazują silne działanie przeciwgrzybicze i mogą być stosowane jako składniki leków PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 0, LXIII, 4 6

3 M. Radwan-Oczko i inni naturalnych. W innych badaniach in vitro oceniających aktywność przeciwbakteryjną olejków eterycznych i ich składników największą aktywność, wśród badanych związków, wykazywał karwakrol otrzymany z olejków eterycznych oregano i tymianku (6). Dentosept stosowany jest do płukania jamy ustnej i gardła, a Dentosept A do pędzlowania błony śluzowej jamy ustnej, ponieważ dodatek substancji zagęszczających umożliwia lepsze przyleganie do błony śluzowej, co wpływa na przedłużenie jego obecności w miejscu zmienionym chorobowo i zwiększa skuteczność miejscowego działania leku. Oba preparaty znalazły zastosowanie w leczeniu różnych stanów chorobowych w jamie ustnej (7-). Lekarz dentysta stosunkowo często diagnozuje infekcję Candida w jamie ustnej. Badania wskazują na częstość jej występowania od 0% do 50% w różnych badanych grupach osób (-4). Niekiedy ma ona postać bezobjawową bezbólową, częściej jednak pacjenci skarżą się na ból, pieczenie lub suchość błony śluzowej jamy ustnej. Głównym patogenem jest Candida albicans, ale również inne szczepy z rodzaju Candida, w tym C. tropicalis, C.glabrata, C.guiilliermondi, odpowiedzialne są za infekcje grzybicze jamy ustnej nie tylko u pacjentów z osłabioną odpowiedzią immunologiczną (-6). Pojęcie kandydozy jamy ustnej jako mieszanej infekcji spowodowanej biofilmem grzybiczo-bakteryjnym zmienia podejście do oceny jej epidemiologii, diagnozy i leczenia. Prawidłowe leczenie jest uwarunkowane pewną diagnozą, potwierdzoną badaniem mykologicznym, poszukiwaniem oraz eliminacją czynników predysponujących oraz leczeniem przeciwgrzybicznym u ogólnie zdrowego pacjenta najczęściej miejscowym (5, 6). Candida albicans są wrażliwe na większość stosowanych preparatów przeciwgrzybicznych (testowanych in vitro i in vivo) (7). Jednak wytworzony przez nie biofilm wykazuje dużą oporność na leki. W związku z tym leczenie powinno polegać na mechanicznym usuwaniu biofilmu z powierzchni błony śluzowej w powiązaniu z ze stosowaniem miejscowych preparatów (8). Cel pracy Celem pracy była ocena działania grzybobójczego (MFC) i grzybostatycznego (MIC) preparatu Dentosept A na szczepy grzybów drożdżopodobnych wyizolowanych od pacjentów z kandydozą jamy ustnej. Materiały i metody badań Szczepy grzybów drożdżopodobnych wykorzystane do badań zostały wyhodowane z materiałów pobranych od pacjentów z kandydozą w obrębie jamy ustnej. Pobrane materiały posiewano na podłoże Sabourauda. Inkubację posiewów prowadzono w warunkach tlenowych w temp. 7 o C przez 4-7 godziny. Wyhodowane szczepy grzybów drożdżopodobnych identyfikowano w oparciu o morfologię komórek w preparatach barwionych metodą Grama, wyglądu kolonii na podłożu Sabourauda i podłożu CHROMagar Candida (BioRad), testu filamentacji, zdolności do wytwarzania chlamydospor i cech biochemicznych (0C AUX biomerieux) (9, 0). Do badań wykorzystano 0 szczepów grzybów drożdżopodobnych, w tym z rodzaju Candida (6 szczepów), Geotrichum (), Rhodotorula () i Saccharomyces (), które zostały wyizolowane z zakażeń oraz 6 szczepów wzorcowych z gatunków: Candida albicans ATCC 0, Candida albicans ATCC 9008, Candida glabrata ATCC 660, Candida krusei ATCC 44, Candida parapsilosis ATCC 09, Candida tropicalis ATCC 750. Zbadano grzybobójczą (MFC Minimal Fungicidal Concentration) aktywność Dentoseptu A w stężeniach użytkowych (preparat nierozcieńczony) wymienionych wyżej 64 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 0, LXIII, 4

4 Grzyby drożdżopodobne szczepów grzybów drożdżopodobnych. W tym celu do ml preparatu dodawano 0,ml zawiesiny hodowli badanego szczepu grzyba, zawierającej 06 CFU (jednostek tworzących kolonie)/ml. Następnie po 5 i 0 minutach pobierano próbki w objętości 0, ml, które przesiewano do ml bulionu BHI (Merck). Kontrolę wzrostu szczepów stanowił bulion BHI zaszczepiony 0,ml hodowli szczepów testowanych grzybów. Posiewy i podłoża kontrolna hodowano w temp. 7 o C przez 4 godziny w warunkach tlenowych. Brak wzrostu grzybów drożdżopodobnych w podłożu wskazywał na grzybobójcze działanie preparatu (MFC). Badanie wrażliwości (MIC Minimal Inhibitory Concentrations) grzybów drożdżopodobnych na Dentosept A przeprowadzono metodą seryjnych rozcieńczeń w agarze Sabourauda (). Zbadano następujące rozcieńczenia preparatu:,, 6,,,5, 5,0 mg/ml. Inokulum zawierające 06 CFU (jednostek tworzących kolonię) na kroplę, nanoszono aparatem Steersa na powierzchnię agaru Sabourauda, który zawierał odpowiednie rozcieńczenia Dentoseptu A. Podłoże bez dodatku preparatu stanowiło kontrolę wzrostu badanych szczepów grzybów. Hodowlę posiewów i podłoży kontrolnych prowadzono w temp. 7 o C przez 4 godziny w warunkach tlenowych. Za MIC uznano takie najmniejsze stężenie Dentoseptu A, które całkowicie hamowało wzrost testowanych szczepów grzybów drożdżopodobnych. Wyniki badań W tabeli przedstawiono wyniki grzybobójczego działania (MFC) Dentoseptu A w stężeniach użytkowych na 0 szczepów grzybów drożdżopodobnych wyizolowanych z zakażeń oraz na 6 szczepów wzorcowych. Aktywność preparatu była wysoka. Po 5 minutach działania preparatu ginęło (8%) szczepów grzybów a po 0 minutach wszystkie testowane szczepy z rodzaju Candida. Natomiast Dentosept A działał grzybobójczo (MFC) już po 5 minutach na szczepy z gatunku Geotrichum candidum, Rhodotorula mucilaginosa i Saccharomyces cerevisiae. W tabeli zamieszczono wyniki badań wrażliwości (MIC) 0 szczepów grzybów drożdżopodobnych na Dentosept A. Okazało się, że w niskich stężeniach (MIC, 6, mg/ml) preparat hamował wzrost (46%) szczepów grzybów z rodzaju Candida. Na kolejne stężenie wynoszące,5 mg/ml wrażliwych było 7 (7%) szczepów. Preparat w stężeniu wynoszącym 5,0 mg/ml był aktywny wobec 4 (5%) szczepów. Natomiast pozostałe (%) szczepy wymagały do zahamowania wzrostu użycia wyższych stężeń (> 5,0 mg/ml). Dentosept A był najbardziej aktywny wobec szczepów z gatunku Candida kefyr, Candida lusitaniae i Candida utilis. Dużą wrażliwość wykazały też szczepy Candida albicans, gatunku który najczęściej jest przyczyną zakażeń w obrębie jamy ustnej i dróg oddechowych. Z badanych 8 szczepów tego gatunku 6 (75%) było wrażliwych w zakresie stężeń, -,5 mg/ ml. Podobnie szczepy z gatunku Candida tropicalis, słynące z wysokiej oporności na częściej stosowane leki przeciwgrzybiczne były wrażliwe na stężenia wynoszące od, do,5 mg/ml. Pojedyncze szczepy z gatunków tj. Candida albicans, Candida glabrata i Candida krusei wymagały do zahamowania wzrostu użycia wyższych stężeń (MIC > 5,0 mg/ml). Preparat wykazał dużą aktywność wobec szczepów z rodzajów innych niż Candida. Wzrost szczepów z gatunku Geotrichum candidum był hamowany w stężeniach od 6, do,5 mg/ml a Rhodotorula mucilaginosa i Saccharomyces cerevisiae w stężeniach wynoszących, mg/ml. Dyskusja Uzyskane wyniki badań wskazują na istotną PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 0, LXIII, 4 65

5 M. Radwan-Oczko i inni T a b e l a I. Działanie grzybobójcze (MFC) Dentoseptu A w stężeniu użytkowym na grzyby drożdżopodobne Grzyby drożdżopodobne Liczba szczepów Stężenie użytkowe (MFC) preparatu w mg/ml działanie po 5 minutach działanie po 0 minutach Candida albicans Candida glabrata Candida guilliermondii Candida kefyr Candida krusei Candida lusitaniae Candida parapsilosis Candida tropicalis Candida utilis Grzyby z rodzaju Candida ogółem 6 6 Geotrichum candidum Rhodotorula mucilaginosa Saccharomyces cerevisiae Grzyby drożdżopodobne łącznie Szczepy wzorcowe: Candida albicans ATCC* 0 Candida albicans ATCC 9008 Candida glabrata ATCC 660 Candida krusei ATCC 44 Candida parapsilosis ATCC 09 Candida tropicalis ATCC 750 wrażliwość in vitro badanych szczepów grzybów na preparat Dentosept A. Wyniki te korespondują z wcześniejszymi doniesieniami o antybakteryjnym i przeciwgrzybiczym działaniu preparatów Dentosept i Dentosept A. W badaniach Kędzi stwierdzono wrażliwość szczepów Gram dodatnich i Gram ujemnych bakterii beztlenowych wyizolowanych z kieszonek przyzębnych (9) z zakażeń w obrębie jamy ustnej (7) oraz z blaszek miażdżycowych tętnic szyjnych () na działanie Dentoseptu. Preparat Dentosept okazał się skutecznym wobec wszystkich szczepów grzybów drożdżopodobnych wyhodowanych z materiałów pobranych od pacjentów z infekcjami błony śluzowej jamy ustnej, języka, miazgi i przyzębia brzeżnego (). Wykazano również wrażliwość pałeczek Helicobacter pyroli na oba preparaty. Przy czym Dentosept A okazał się bardziej skuteczny i cechował się aktywnością wobec 8% badanych szczepów przy nieco mniejszej 67% aktywności 66 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 0, LXIII, 4

6 Grzyby drożdżopodobne T a b e l a I I. Wrażliwość (MIC) grzybów drożdżopodobnych na Dentosept A Grzyby drożdżopodobne Candida albicans Gandida glabrata Candida guilliermondii Candida kefyr Candida krusei Candida lusitaniae Candida parapsilosis Candida tropicalis Candida utilis Liczba szczepów 9 Najmniejsze stężenie hamujące (MIC) w mg/ml >5,0 5,0,5 6,, Grzyby z rodzaju Candida ogółem Geotrichum candidum Rhodotorula mucilaginosa Saccharomyces cerevisiae Grzyby drożdżopodobne łącznie Szczepy wzorcowe: Candida albicans ATCC 0 Candida albicans ATCC 9008 Candida glabrata ATCC 660 Candida krusei ATCC 44 Candida parapsilosis ATCC 09 Candida tropicalis ATCC 750 Dentoseptu (4). Wykazano również wysoką skuteczność Dentoseptu w całościowym odkażaniu jamy ustnej porównywalną ze środkiem antyseptycznym chlorheksydyną. Po zastosowaniu płukanki Dentosept stwierdzono istotną statystycznie poprawę wszystkich ocenianych wskaźników opisujących stan przyzębia brzeżnego (8). Opisano również korzystny wpływ płukanki Dentosept, jako dodatkowej farmakoterapii w leczeniu zachowawczym przyzębia, na zredukowanie wskaźników płytki, zapalenia oraz głębokości kieszonek przyzębnych co poprawiało stan kliniczny przyzębia brzeżnego (5). W kolejnych badaniach podkreślono, że regularne stosowanie Dentoseptu do płukania jamy ustnej jest skuteczne w eliminacji płytki nazębnej i w konsekwencji w ograniczaniu i leczeniu stanu zapalnego dziąseł związanego z trudnościami w utrzymaniu prawidłowej higieny jamy ustnej u pacjentów niepełnosprawnych (6). W badaniach Janas i wsp. (0) wykazano korzystny wpływ zarówno Dentoseptu PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 0, LXIII, 4 67

7 M. Radwan-Oczko i inni jak i Dentoseptu A na przebieg gojenia tkanek po ekstrakcjach zębów, a także leczenia objawów związanych z utrudnionym wyrzynaniem dolnych trzecich zębów trzonowych. Było to związane z miejscowym działaniem przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i przeciwbólowym obu preparatów (). Opisano również skuteczność tych preparatów i brak jakichkolwiek objawów ubocznych w leczeniu opryszczkowego zapalenia jamy ustnej i dziąseł (gingivostomatitis herpetica) (0). W prezentowanym badaniu Dentosept A w stężeniu użytkowym wykazywał dużą aktywność grzybobójczą już po 5 minutach działania wobec wszystkich testowanych szczepów z rodzaju Candida, Geotrichum, Rhodotorula i Saccharomyces. Najbardziej wrażliwe (MIC) na Dentosept A były szczepy z gatunku Candida kefyr, Candida lusitaniae i Candida utilis. Stężenia preparatu hamujące wzrost (MIC) grzybów drożdżopodobnych użyte w badaniach były znacznie niższe od stężeń stosowanych w praktyce (od 40 do 00-krotnie niższe). Można więc przypuszczać, że działanie przeciwgrzybiczne tego preparatu w trakcie leczenia zmian na błonie śluzowej jamy ustnej jest jeszcze bardziej skuteczne. Protetyczne zapalenie błony śluzowej jamy ustnej patologia związana z użytkowaniem protez całkowitych jest opisywane jako zapalenie charakteryzujące się rumieniem zapalnym błony śluzowej przylegającej bezpośrednio do płyty protezy. Według badań epidemiologicznych rozpowszechnienie tej patologii wynosi od 5 do 70% (7). Pomimo, iż jest częstym objawem, etiologia protetycznego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej nie jest całkowicie poznana. Wiadomo, że częstej występuje u osób starszych a także częściej u użytkowników protez całkowitych w porównaniu do używających protezy częściowe (,8). Wyniki badań infekcji grzybiczych w odniesieniu do płci nie są jednoznaczne. Autorzy w zależności od badanej grupy wskazują na częstsze jej występowanie u kobiet lub mężczyzn (,). Do miejscowych czynników zaliczono: złą higienę uzupełnień protetycznych, stałe bez przerw ich użytkowanie w ciągu dnia i nocy, nieprawidłową higienę jamy ustnej. Przylegające do płyty protezy drobnoustroje bakterie i grzyby tworzą tzw. płytkę protez, która jest uważana za czynnik najistotniejszy w indukowaniu i podtrzymywaniu zapalenia błony śluzowej jamy ustnej w kontakcie z protezą. Z kolei, z jednej strony prawidłowo wykonana i stabilna płyta protezy szczęki górnej ogranicza bardzo korzystne ochronne, oczyszczające, opłukujące, nawilżające, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe działanie śliny, z drugiej strony źle dopasowana płyta protezy zwiększa prawdopodobieństwo urazów mechanicznych błony śluzowej. Opisane czynniki na pewno zwiększają możliwość kolonizacji drobnoustrojów, szczególnie z rodzaju Candida (,, 7). U pacjentów z infekcją wywołaną Candida stwierdzono istotnie wyższe stężenie białka całkowitego jak i wyższy poziom IgA w ślinie (8). Analiza histopatologiczna wykazała wzrost liczby komórek zapalenia w powiązaniu z czasem trwania kandydozy. Z kolei tworzenie biofilmu na błonie śluzowej podniebienia było współmierne z nasileniem zapalenia, co sugeruje wpływ biofilmu na odpowiedź zapalną (9). Dentosept A ze względu na szerokie spektrum działania i wysoką aktywność przeciwgrzybiczą w szczególności wobec szczepów z rodzaju Candida wydaje się być bardzo pomocnym lekiem miejscowym w leczeniu stomatopatii protetycznych, podrażnień wywołanych płytą protezy lub innymi czynnikami mechanicznymi. Może być stosowany przez dłuższy czas niż leki przeciwgrzybiczne. Może być również lekiem z wyboru w profilaktyce stomatopatii oraz jako preparat zmniejszający nie tylko podrażnienia związane z materiałem i powierzchnią protezy, ale również jako czynnik odkażający jej powierzchnię. Płytka protez odkładająca się na powierzchni, zawierająca 68 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 0, LXIII, 4

8 Grzyby drożdżopodobne bakterie tlenowe i beztlenowe może być dodatkowo redukowana działaniem Dentoseptu A na te bakterie (7,8,9,0). Dzięki właściwościom adhezyjnym jego kontakt i oddziaływanie na błonę śluzową jest skuteczne i przedłużone w stosunku do innych preparatów. Należy wspomnieć jeszcze o korzystnym wpływie Dentoseptu A na stan higieny jamy ustnej i dziąseł co również skutkuje poprawą ogólnego stanu środowiska jamy ustnej (8,9). Eliminacja płytki bakteryjnej jest bowiem zawsze działaniem podstawowym w leczeniu patologii błony śluzowej jamy ustnej. Wskazuje się na pewne ograniczenia stosowania Dentoseptu A ze względu na zawartość etanolu (8). Jednak w przypadku aplikacji na błonę śluzową bez owrzodzeń i głębokich uszkodzeń może być polecany. Zalecana dawka g preparatu zawiera zaledwie od 0,8-0,5 g etanolu. Jest to bardzo niskie stężenie nie wywołujące podrażnień nawet przy trzykrotnym dziennym zastosowaniu (). Wnioski. Dentosept A charakteryzował się wysoką aktywnością grzybobójczą wobec wszystkich badanych szczepów grzybów drożdżopodobnych wyizolowanych z jamy ustnej.. Dentosept A jest preparatem skutecznym zarówno w profilaktyce jak i w terapii zakażeń grzybami drożdżopodobnymi w jamie ustnej. Piśmiennictwo. Kozłowski Z., Konopka T.: Wybrane zagadnienia z farmakoterapii chorób błony śluzowej jamy ustnej. Dent. Med. Probl., 004, 4, 9-.. Sartoratto A., Machado A. L. M., Delarmelina C., Figueira G. M., Duarte M. C. T., Rehder V. L. G.: Composition and antimicrobial activity of essential oils from aromatic plants used in Brazil. Braz. J. Microbiol., 004, 5,, Kędzia B.: Przeciwdrobnoustrojowe działanie Ol. Chamomille i jego składników. Herba. Pol. 99, 7, Jirovetz L., Buchbauer G., Denkova Z., Slavchev A., Stoyanova A., Schmidt E.: Chemical composition, antimicrobial activities and odor descriptions of various Salvia sp. and Thuja sp. essential oils. Ernahrung/ Nutrition, 006, 0 (4), Pauli A.: Anticandidal low molecular compounds from higher plant with special reference to compounds from essential oils. Med. Res. Rev. 006, 6, Kamatou G. P. P., Viljoen A. M.: A review of the application and pharmacological properties of α-bisabolol and α-bisabolol-rich oils. J. Am. Oil Chem. Sci., 00, 87, Owlia P., Rassooli I., Saderi H.: Antistreptococcal and antioxidant activity of essential oil from Matricaria chamomilla L. Res. J. Biol. Sci., 007,, Sokovic M. D., Vukojevic J., Marin P. D., Brkic D. D., Vajs V., van Griensven L. J. L. D.: Chemical composition of essential oils of Thymus and Mentha species and their antifungal activities. Molecules, 009, 4, Grigoleit H. G., Grigoleit P.: Pharmacology and preclinical pharmacokinetics of peppermint oil. Phytomed., 005,, Imelouane B., Amhamdi H., Wathelet J. P., Wathelet M., Ankit M., Khedid K., El Bachiri A.: Chemical composition and antimicrobial activity of essential activity of essential oil of Thymus vulgaris from Eastern Marocco. Int. J. Agricult. Biol., 009, (), McKey D., Blumberg J. B.: A review of the bioactivity and potential health benefis of Chamomile tea (Matricaria recutita L.). Phytother. Res., 006, 0, Fan M., Chen J.: Studies on antimicrobial activity of extracts from thyme. Wie Sheng Wu Xue Bao., 00, 4(4), PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 0, LXIII, 4 69

9 M. Radwan-Oczko i inni. Saeed S., Tariq P.: Antibacterial activities of Mentha piperita, Pisum sativum and Momordica charantia. Pak. J. Biol., 005, 7(4), Kalemba D., Kunicka A.: Antibacterial and antifungal properties of essential oils. Curr. Med. Chem. 00, 0, McKay D. L., Blumberg J. B.: A review of the bioactivity and potential healty benefits of peppermint tea (Mentha piperita L.) Phytother. Res., 006, 0, Soković M., Glamočlija J., Marin P. D., Brkić D., van Griensven L. J.: Antibacterial effects of the essential oils of commonly consumed medical herbs using an in vitro model. Molecules, 00, 5, Kędzia A.: Działanie Dentoseptu A na bakterie beztlenowe wyodrębnione z zakażeń w obrębie jamy ustnej. Post. Fitoter., 006,, Konopka T., Karolewska E., Rzeszut A.: Ocena kliniczna Dentoseptu w całościowym odkażaniu jamy ustnej. Czas. Stomat. 00, 6, Kędzia A.: Działanie Dentoseptu na bakterie beztlenowe wyizolowane z kieszonek dziąsłowych. Czas. Stomatol., 000, LIII, Janas A., Grzesiak-Janas G., Olszewski D.: Wyniki leczenia niektórych jednostek chorobowych w chirurgii stomatologicznej preparatami Dentosept i Dentosept A Porad. Stomatol., 008, 0, Kusa-Podkańska M., Wysokińska-Miszczuk J.: Leczenie Gingivostomatitis herpetica z zastosowaniem preparatów: Dentosept i Dentosept A opis przypadku. Stomatol. Współcz., 00, 7, Mierzwińska-Nastalska E., Jaworska- Zaremba M., Błachnio S., Tańska M., Borsuk- Nastaj B., Spiechowicz E.: Profilaktyka stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej u użytkowników uzupełnień protetycznych kliniczna i laboratoryjna ocena preparatu Corega Tabs. Protet. Stomatol., 008, LVIII, Radwan-Oczko M., Kozłowski Z., Kazanowska M.: Pathological changes of the oral mucosa in patients attending outpatient Clinic of Periodontology and Oral pathology the analysis of years J Stomatol., 0, 64, Krawiecka E., Jankowski M., Kryś J., Radecka M., Smoczyńska-Marczak M., Piotrowska I., Szponar E.: Ocena stanu jamy ustnej i występowania Candida u ogólnie zdrowych polskich i zagranicznych studentów stomatologii. Dental Forum, 0,, McIntyre G. T.: Oral candidos. Dent. Update, 00, 8, Farah C. S., Lynch N., MaCullough M. J.: Oral fungal infections: an update for the general practitioner. Aust. Dent., 00, 55suppl, Tobudic S., Kratzer C., Lassnigg A., Presterl E.: Antifungal susceptibility of Candida albicans in biofilms. Mycoses, 0, 55, Rautemaa R., Ramage G.: Oral candidosis clinical challenges of a biofilm disease. Crit. Rev. Microbiol., 0, 7, Kurnatowska A.: Wybrane zagadnienia z mikrobiologii medycznej. Promedi, Łódź Krzysiak P., Skóra M., Macura A. B.: Atlas grzybów chorobotwórczych człowieka. MedPharm, Wrocław 0.. National Committee for Clinical Laboratory Standards. Reference method for broth dilution antifungal susceptibility testing of yeasts: approved standards. M7-A. Wayne P. A. NCCLS Kędzia A., Wierzbowska M., Kufel A., Ciecierski M.: Wrażliwość bakterii beztlenowych wyizolowanych z blaszek miażdżycowych tętnic szyjnych na Dentosept. Post. Fitoter., 0,, -4.. Kędzia A., Kochańska B., Półjanowska M., Kędzia A. W., Wojtaszek-Słomińska A., Wierzbowska M., Kwapisz E.: Activity of 70 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 0, LXIII, 4

10 Grzyby drożdżopodobne Dentosept on yeastlike fungi responsible for infections of oral cavity. Polish. J. of Environ. Stud., 008, 7, 6A, Kędzia A., Wierzbowska M., Kufel A.: Działanie Dentoseptu na pałeczki Helicobacter pyroli. Post. Fitoter., 007,, Pietruska M., Sobaniec S., Skurska A., Dolińska E., Knaś M., Kurowski P., Pietruski J., Cechowska-Pasko M.: Ocena wpływu płukanki Dentosept na stan kliniczny przyzębia oraz aktywność egzoglikozydaz w płynie dziąsłowym pacjentów z przewlekłym zapaleniem przyzębia. Czas. Stomat., 009, 4, Gerreth K., Borysewicz-Lewicka M.: Ocena skuteczności płukanki do jamy ustnej Dentosept w leczeniu stanu zapalnego dziąseł u pacjentów niepełnosprawnych intelektualnie. Dental Forum, 009,, Gendreau L., Loewy Z. G.: Epidemiology and etiology of denture stomatitis. J. Prosthodont., 0, 0, Weber-Dubaniewicz M., Bereznowski Z.: Stężenie białka całkowitego, laktoferyny, lizozymu, i immunoglobuliny A (IgA) w ślinie użytkowników ruchomych protez akrylowych. Protet. Stomatol., 007, LVII,, Johnson C. C., Yu A., Lee H., Fidel Jr P. L., Noverr M. C.: Development of a contemporary animal model of Candida albicans associated denture stomatitis using a novel inra oral denture system. Infect. Immun., 0, 80, Zaakceptowano do druku:.v.0 r. Adres autora: Wrocław, Krakowska 6 Zarząd Główny PTS 0 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 0, LXIII, 4 7