Magdalena Kubicka-Musiał¹, Stanisław Musiał², Beata Wierucka-Młynarczyk¹, Hanna Hüpsch-Marzec¹
|
|
- Władysława Krupa
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 prace oryginalne Dent. Med. Probl. 0, 4, 3, ISSN X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Magdalena Kubicka-Musiał¹, Stanisław Musiał², Beata Wierucka-Młynarczyk¹, Hanna Hüpsch-Marzec¹ Częstość występowania infekcji grzybiczej oraz ocena lekowrażliwości grzybów z rodzaju u pacjentów z objawami pieczenia błony śluzowej jamy ustnej Frequency of Occurrence of Fungal Infection and Assessment of Drug Sensitivity of Fungi in Patients with a Burning Sensation in the Oral Mucosa Zakład Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej Katedry Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Zabrzu Praktyka prywatna NZOZ Peri-Ort w Katowicach Streszczenie Wprowadzenie. grzybami z rodzaju jest najczęstszą patologią błony śluzowej jamy ustnej. Jest to poważny problem stomatologiczny, szczególnie u osób w podeszłym wieku i obciążonych chorobami ogólnoustrojowymi. Cel pracy. Ocena częstości występowania grzybów z rodzaju u pacjentów z objawami pieczenia błony śluzowej jamy ustnej oraz ocena wrażliwości poszczególnych szczepów na podstawowe leki przeciwgrzybicze. Materiał i metody. Badania mykologiczne wykonano u 4 osób z objawami pieczenia błony śluzowej jamy ustnej, w tym u 36 kobiet i u 0 mężczyzn. Pacjentów podzielono na 4 grupy wiekowe od 3 30 lat, 3 50, 5 70 i 7 00 lat. W każdej z badanych grup oceniano liczbę infekcji grzybiczych, towarzyszące im choroby ogólne oraz użytkowanie ruchomych uzupełnień protetycznych. Ocenę lekowrażliwości poszczególnych szczepów grzybów na podstawowe leki przeciwgrzybicze wykonano za pomocą testu Candifast. Wyniki. Infekcję grzybiczą stwierdzono u 95 pacjentów z objawami pieczenia błony śluzowej jamy ustnej, w tym u 9 kobiet i 76 mężczyzn. U pozostałych 3 osób badanie mykologiczne było ujemne. Najwięcej pacjentów należało do grupy wiekowej od 5 70 lat. Nie wykazano różnic istotnych statystycznie pomiędzy obecnością infekcji grzybiczej a płcią pacjentów. Istniała natomiast statystycznie istotna zależność między obecnością kandydozy a wiekiem kobiet, współistnieniem choroby ogólnej i użytkowaniem ruchomych uzupełnień protetycznych. Wnioski. była często obserwowaną patologią błony śluzowej jamy ustnej wśród badanych pacjentów, a albicans najczęściej izolowanym gatunkiem grzyba w ocenianym materiale. Ponieważ zakażenie grzybicze u osób w podeszłym wieku często współistnieje z chorobami ogólnoustrojowymi oraz sprzyjającymi czynnikami miejscowymi, celowe wydaje się wdrożenie działań profilaktycznych w odniesieniu do tych czynników (Dent. Med. Probl. 0, 4, 3, ). Słowa kluczowe: grzybica jamy ustnej, leki przeciwgrzybicze, lekowrażliwość. Abstract Background. Fungal infection caused by the fungi of genus is the most common pathology of the oral mucosa. It is a serious dental issue, especially in case of elderly patients and those who suffer from systemic diseases. Objectives. The purpose of the research was assessment of occurrence frequency of type fungi in patients with a burning sensation in the oral mucosa, as well as assessment of antifungal drug sensitivity characteristics for various strains. Material and Methods. Mycological tests were performed in 4 patients suffering from a burning sensation in the oral mucosa. The group included 36 women and 0 men. Patients were divided into 4 age groups: 3 30, 3 50, 5 70 and 7 00 years old. Assessment in each group comprised: the number of fungal infections, accompanying
2 Infekcje grzybicze oraz lekowrażliwość grzybów z rodzaju 365 systemic diseases and use of removable prosthetic appliances. Candifast test was used to assess antifungal drug sensitivity characteristics for each of the strains. Results. Fungal infection was found in case of 95 patients who suffered from a burning sensation in the oral mucosa. That group included 9 female and 76 male patients. Examination of the other 3 people proved them to be myco-negative. The most numerous age group was 5 70 years old. No statistically significant differences were found between presence of and the patients gender. However, there was a statistically significant relationship between presence of oral candidiasis, co-existence of a systemic disease, use of removable prosthetic appliances and the age of examined women. Conclusions. Fungal infection was common observed pathology of the oral mucosa and albicans was the most common isolated species in presented material. Because fungal infection frequently co-exists with systemic diseases in case of elderly patients and in presence of favourable topical factors, it is essential to implement prophylactic actions to related factors (Dent. Med. Probl. 0, 4, 3, ). Key words: oral cavity mycosis, antifungal drugs, drug sensitivity. Pieczenie błony śluzowej jamy ustnej może być jednym z objawów infekcji grzybiczej. Kandydoza, czyli drożdżakowe zapalenie jamy ustnej to infekcja grzybicza, której towarzyszą zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej, takie jak: drobne, barwy białomlecznej wykwity na zapalnie zmienionym podłożu lub białe kożuchowate naloty ściśle związane z podłożem oraz żywoczerwone zmiany spowodowane ścieczeniem nabłonka w ostrej kandydozie zanikowej. Czynnikiem etiologicznym są drożdżaki albicans, rzadziej C. tropicalis, C. glabrata, C. krusei, C. kefyr. Grzybica jamy ustnej to poważny problem stomatologiczny, szczególnie u osób w podeszłym wieku obciążonych chorobami ogólnymi. W ostatnich latach zwiększa się częstość występowania zakażeń grzybiczych błony śluzowej jamy ustnej. Czynniki predysponujące do rozwoju kandydozy to powszechne stosowanie antybiotyków, leków immunosupresyjnych po transplantacji narządów, kortykosteroidów, terapia nowotworowa z cytostatykami i radioterapią [, ]. Zwiększone ryzyko zakażenia występuje w niedoborach immunologicznych, endokrynologicznych, w niedoborach witamin, w zaburzeniach odżywiania i wchłaniania [3, 4]. Do czynników miejscowych, sprzyjających infekcji, należą: kserostomia, użytkowanie ruchomych uzupełnień protetycznych, palenie tytoniu, zła higiena jamy ustnej, dysplazja nabłonka [5 9]. Wieloprzyczynowość infekcji grzybiczej powoduje, iż kandydoza jest częstą patologią błony śluzowej jamy ustnej i wymaga leczenia interdyscyplinarnego. Celem pracy była ocena częstości występowania grzybów z rodzaju u pacjentów z objawami pieczenia błony śluzowej jamy ustnej oraz ocena wrażliwości poszczególnych szczepów na podstawowe leki przeciwgrzybicze. Materiał i metody Badaniem objęto 4 pacjentów zgłaszających się do Poradni Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej Akademickiego Centrum Stomatologicznego w Zabrzu, w tym 36 kobiet w wieku 3 00 lat, średnia wieku 5,5 oraz 0 mężczyzn w wieku lata, średnia wieku 54,. Pacjentów podzielono na 4 grupy wiekowe od 3 30 lat, 3 50, 5 70 i 7 00 lat. W każdej z badanych grup oceniano liczbę infekcji grzybiczych, towarzyszące im choroby ogólne oraz użytkowanie ruchomych uzupełnień protetycznych. W wywiadzie uwzględniano rodzaj i czas trwania dolegliwości (czy objawy wystąpiły po raz pierwszy, czy miały charakter nawrotowy), dotychczasowe leczenie przeciwgrzybicze, towarzyszące choroby ogólne i aktualnie zażywane leki oraz czas użytkowania ruchomych uzupełnień protetycznych [0]. Najczęściej obserwowane zmiany sugerujące nadkażenie grzybicze to: obrzęk, zaczerwienienie i wygładzenie błony śluzowej podniebienia i języka oraz objawy: suchość, pieczenie jamy ustnej, bolesność i zaburzenia smaku. U badanych osób wykonano wymaz z błony śluzowej języka, policzków, podniebienia, warg, kątów ust oraz płyty uzupełnień protetycznych w pracowni mykologicznej Szpitala Specjalistycznego w Zabrzu. Pobrany materiał wysiewano równocześnie na dwa podłoża, pierwsze Sabouraud z chloramfenikolem do określenia rodzaju grzybów, drugie z mieszaniną chromogenną do różnicowania gatunków. Ocenę lekowrażliwości poszczególnych szczepów grzybów na podstawowe leki przeciwgrzybicze wykonano za pomocą testu Candifast. Identyfikacja była oparta na ocenie wrażliwości grzybów drożdżopodobnych na aktidion oraz profilu fermentacji 7 cukrów (glukozy, galaktozy, trehalozy, maltozy, rafinozy i laktozy) na podstawie zmiany zabarwienia. Określenie lekowrażliwości na leki przeciwgrzybicze polegało na ocenie wzrostu grzybów drożdżopodobnych w obecności antymikotyków (amfoterycyny B, nystatyny, flucytozyny, ekonazolu, ketokonazolu, mikonazolu, flukonazolu), z czym była związana zmiana zabarwienia podłoża płynnego ze wskaźnikiem. Analiza statystyczne została wykonana w programie Statistica v. 7. PL firmy StatSoft. Przyjęto poziom istotności p < 0,05. Wykorzystano test niezależności chi kwadrat uzupełniony w razie potrzeby o poprawkę Yatesa.
3 366 Wyniki M. Kubicka-Musiał et al. Z tabeli wynika, iż wśród zbadanych 4 osób infekcję grzybiczą wykazano u 95 pacjentów (70,5%), w tym 9 kobiet (69,3%) i 76 mężczyzn (74,5%). Stosując test niezależności chi-kwadrat, nie stwierdzono statystycznie istotnej różnicy między obecnością infekcji grzybiczej a płcią pacjentów (p = 0,37). W tabelach i 3 przedstawiono obecność infekcji grzybiczej potwierdzonej badaniem mykologicznym u kobiet i mężczyzn z podziałem na grupy wiekowe. Średnia wieku kobiet wynosiła 5,5 lat, a mężczyzn 54, lata. W badaniach wykazano statystycznie istotną zależność pomiędzy obecnością kandydozy jamy ustnej a wiekiem kobiet (p = 0,0003), takiej zależności nie stwierdzono natomiast w grupie mężczyzn (p = 0,77). Wiadomo, iż do wystąpienia kandydozy błony śluzowej jamy ustnej predysponują choroby ogólnoustrojowe, między innymi: cukrzyca, nadciśnienie, niedoczynność tarczycy. W tabeli 4 wyszczególniono choroby ogólnoustrojowe towarzyszące pacjentom z infekcją grzybiczą. Najczęściej obserwowano: nadciśnienie tętnicze (94 osoby), choroby tarczycy (56 osób), choroby przewodu pokarmowego (45 osób), cukrzycę (3 osób) i chorobę niedokrwienną serca ( osoby). Rzadziej choroby nowotworowe, astmę, choroby reumatyczne, depresję. Należy zaznaczyć, iż u niektórych pacjentów zdiagnozowano jednocześnie dwa lub więcej schorzeń ogólnych. Największy odsetek pacjentów z chorobami ogólnymi pochodził z grupy wiekowej 5 70 lat, zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn (tabele 5 i 6). Analiza statystyczna wykazała istotną statystycznie zależność między infekcją grzybiczą, której towarzyszyły choroby ogólnoustrojowe a wiekiem kobiet w przyjętych grupach wiekowych (p = 0,000), takiej zależności nie stwierdzono natomiast w grupie mężczyzn (p = 0,). W tabeli 7 zawarto wyniki obecności infekcji grzybiczej u wszystkich badanych osób użytku- Tabela. Obecność infekcji grzybiczej u badanych osób z uwzględnieniem płci Table. Presence of in examined patients by gender Płeć (Gender) potwierdzona badaniem mykologicznym ) Brak infekcji grzybiczej badanie mykologiczne ujemne (Absence of ) Kobiety ,30% 30,70% Mężczyźni ,5% 5,49% ,57% 9,43% Tabela. Obecność infekcji grzybiczej u badanych kobiet z podziałem na grupy wiekowe Table. Presence of in examined women by age groups Przedział wiekowy kobiet (Women age groups) potwierdzona badaniem mykologicznym ) Brak infekcji grzybiczej badanie mykologiczne ujemne (Absence of ) ,4% 9,% 6,65% ,76% 3,7%,66% ,6% 5,55% 64,4% ,9% 5,46% 6,46% ,30% 30,70%
4 Infekcje grzybicze oraz lekowrażliwość grzybów z rodzaju 367 Tabela 3. Obecność infekcji grzybiczej u badanych mężczyzn z podziałem na grupy wiekowe Table 3. Presence of in examined men by age groups Przedział wiekowy mężczyzn (Men age groups) potwierdzona badaniem mykologicznym ) Brak infekcji grzybiczej badanie mykologiczne ujemne (Absencje of ) ,53% 3,5%,% ,63% 30,77%,43% ,47% 4,3% 40,0% ,37% 3,0%,55% ,5% 5,49% Tabela 4. Współistnienie infekcji grzybiczej z najczęstszymi chorobami ogólnymi (u niektórych osób występowały dwa lub więcej chorób ogólnych) Table 4. Co-existence of with the most common systemic diseases (two or more systemic diseases in case of some patients) Rodzaj choroby ogólnej (Systemic diseases) Kobiety (Women) Mężczyźni (Men) Total n % do 9 n % do 76 n % do 95 Astma 5,%,3% 6,03% Choroba niedokrwienna serca 5,0% 4,47% 7,46% Choroba nowotworowa 0 4,57% 4 5,6% 4 4,75% Nadciśnienie tętnicze 5 6,4% 36 47,37% 94 3,6% Cukrzyca 0,05% 9,4% 3 0,5% Choroby tarczycy 45 0,55% 4,47% 56,9% Choroby przewodu pokarmowego 30 3,70% 5 9,74% 45 5,5% RZS 0 4,57%,63% 4,07% Depresja 5,%,63% 7,37% Radioterapia 3,37%,3% 4,36% Terapia kortykosteroidami 5,4% 3 3,95% 5 5,0% jących ruchome uzupełnienia protetyczne w poszczególnych grupach wiekowych. Wykazano, że istnieje statystycznie istotna zależność między kandydozą jamy ustnej osób użytkujących ruchome uzupełnienia protetyczne a wiekiem pacjentów w przyjętych grupach wiekowych, ale na tę zależność wpływają różnice w grupie kobiet (p = 0,000). W tabeli zestawiono liczbę szczepów poszczególnych gatunków grzybów izolowanych z błony śluzowej jamy ustnej oraz ich wrażliwość na siedem podstawowych antymikotyków. Z tabeli wynika, iż najczęściej występującym gatunkiem był albicans (7%). Pozostałe gatunki grzybów izolowano rzadziej, ale u niektórych pacjentów wykazywano więcej niż jeden gatunek grzyba. Najczęściej badane szczepy albicans były wrażliwe na amfoterycynę B (94%), nystatynę (9,6%) i flucytozynę (94%). Na oceniane w pracy azole C. albicans wykazywały zróżnicowaną wrażliwość. Na często stosowany w stomatologii ketokonazol i flukonazol C. albicans były wrażliwe odpowiednio w 74% i 75,6%. Badania własne potwierdziły małą wrażliwość wyżej wymienionych gatunków na ekonazol, ketokonazol, mikonazol i flukonazol.
5 36 M. Kubicka-Musiał et al. Tabela 5. Obecność infekcji grzybiczej i chorób ogólnych u badanych kobiet z podziałem na grupy wiekowe Table 5. Presence of and systemic diseases in examined women by age groups Przedział wiekowy kobiet (Women age groups) i choroby ogólne and systemic diseases) ,0% 3,% ,63%,3% ,% 69,% ,4% 5,66% ,53% 6,77% bez chorób ogólnych without systemic diseases) Tabela 6. Obecność infekcji grzybiczej i chorób ogólnych u badanych mężczyzn z podziałem na grupy wiekowe Table 6. Presence of and systemic diseases in examined men by age groups Przedział wiekowy mężczyzn (Men age groups) i choroby ogólne and systemic diseases) ,00% 9,3% ,00% 3,46% ,00% 34,6% ,00% 7,69% ,0% 5,49% bez chorób ogólnych without systemic diseases) Tabela 7. Obecność infekcji grzybiczej u wszystkich badanych osób użytkujących ruchome uzupełnienia protetyczne z podziałem na grupy wiekowe Table 7. Presence of in all examined patients who used removable prosthetic appliances by age groups Przedział wiekowy pacjentów (All examinated patiens age groups) i ruchome uzupełnienia protetyczne a fungal infection and removable dentures) bez uzupełnień protetycznych without removable dentures) Brak infekcji grzybiczej (Absence of a fungal infection) ,93%,50%,3% 7,% ,5% 30,00% 5,0% 6,5% ,37% 45,00% 49,59% 5,37% ,9%,50% 7,07% 7,94% ,44% 9,4% 9,43% Omówienie Zakażenia wywołane przez grzyby z rodzaju, a zwłaszcza z gatunku C. albicans należą do częstych schorzeń błony śluzowej jamy ustnej. Badania własne wykazały, iż wśród 4 zbadanych osób infekcja grzybicza występowała u 95 (70,5%) pacjentów zgłaszających się z objawami pieczenia błony śluzowej jamy ustnej. U pozostałych osób badanie mykologiczne było ujemne, a zmiany w obrębie błony śluzowej jamy ustnej oraz objawy sugerujące zakażenie grzybicze były związane z inną patologią jamy ustnej. Aż 69,3% wszystkich badanych stanowiły kobiety. Uwzględniając przedziały wiekowe kobiet, najwięcej infekcji grzybiczej stwierdzono w grupie od 5 70 lat.
6 Infekcje grzybicze oraz lekowrażliwość grzybów z rodzaju 369 Tabela. Wrażliwość poszczególnych gatunków grzybów na podstawowe leki przeciwgrzybicze (u niektórych osób izolowano więcej niż jeden gatunek grzyba) Table. Sensitivity of each fungi species to antifungal drugs (more than one fungi species were isolated in case of some patients) Liczba szczepów n (%) Liczba szczepów wrażliwych na podstawowe leki przeciwgrzybicze % (Amount of fungi species sensitive to antimycotic drugs %) Gatunek grzyba (Fungi species) amfoterycyna B mikonazol nystatyna flucytozyna ekonazol ketokonazol flukonazol albicans glabrata tropicalis krusei kefyr 5 (7) 7 (,4) 5 (7,7) 5 (4,6) 3 (0,9) 37 (94) 4 (,) () (0) 30 (9,6) (4) 0 (33,3) 9 (9,) 7 (6,9) 5 (0) (53,3) (33,3) 99 (79) (44,4) 6 (4) 7 (46,6) (33,3) (74) 6 (,) (3) (53,3) 0 (7,7) 6 (,) (3) 3 (0) (75,6) (9,6) 7 () 3 (0) Podobne wyniki uzyskali inni autorzy [ 3]. W grupie kobiet powyżej 50. roku życia u 6 (69,%) kobiet z obecnością kandydozy występowały ponadto różne choroby ogólnoustrojowe. Najczęściej było to nadciśnienie tętnicze, choroby tarczycy, choroby przewodu pokarmowego, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca. Na nadciśnienie tętnicze chorowało 6,4% kobiet. Podobne obserwacje przeprowadzili Kempa et al. [3], oceniając u pacjentów współistnienie chorób ogólnych i infekcji grzybiczej. Autorzy ci wykazali, iż najwyższy odsetek osób z kandydozą i chorobami ogóloustrojowymi u kobiet w grupie wiekowej 50 i więcej lat. Również Kozłowski et al. [] potwierdzili związek infekcji grzybiczej z chorobami ogólnymi, jak: nadciśnienie, choroby przewodu pokarmowego, cukrzyca, astma. W badaniach własnych w grupie wiekowej od 5 70 lat aż 47 osób, tj. 6,4% z zakażeniem grzybiczym, użytkowało ruchome uzupełnienia protetyczne, które były miejscowym czynnikiem predysponującym do rozwoju kandydozy. Płyta protezy utrudnia samooczyszczanie śliną, a wzrost temperatury i wilgotności sprzyja rozwojowi bakterii i grzybów. Użytkowanie protez przez wiele lat może powodować uszkodzenie nabłonka i adherencję do błony śluzowej oraz ich penetrację w głąb tkanek, powodując infekcję [6]. U wielu autorów oceniających częstość występowania infekcji grzybiczej grupy badawcze stanowili pacjenci w podeszłym wieku obciążeni chorobami ogólnymi i użytkujący ruchome uzupełnienia protetyczne [, 3, 4]. Kubisiak et al. [4] stwierdzili infekcję grzybiczą u 97,% pacjentów użytkujących protezy całkowite. Były to osoby ze zmianami klinicznymi w postaci obrzęku, zaczerwienienia i bolesności opisywanymi jako stomatopatie I IIIº. Najczęściej izolowanym gatunkiem grzyba u ww. autorów był albicans (7,7%), pozostałe to C. glabrata (7,%), C. tropicalis (6,5%), C. krusei (3,6%). Podobne dane uzyskano w badaniach własnych. Najwięcej izolowano z błony śluzowej jamy ustnej C. albicans, tj. 5 szczepów (7%), rzadziej C. glabrata, C. tropicalis i C. krusei, odpowiednio:,4, 7,7 i 4,6%. Największą wrażliwość C. albicans w badaniach własnych wykazywały na amfoterycynę B (94%), nystatynę (9,6%) i flucytozynę (9%). Na oceniane w naszej pracowni azole C. albicans wykazywały zróżnicowaną wrażliwość. Na flukonazol i ketokonazol C. albicans były wrażliwe odpowiednio w 75,6% i 74%. Wiadomo, iż C. tropicalis, C. glabrata, C. krusei są znane z oporności na azole. Badania własne potwierdziły małą wrażliwość wyżej wymienionych gatunków na ekonazol, ketokonazol, mikonazol i flukonazol. Odmienne wyniki lekooporności na leki przeciwgrzybicze uzyskali Szponar et al. []. Autorzy zaobserwowali dużą oporność C. albicans na nystatynę (9,6%), amfoterycynę B (69,9%) i mniejszą na flucytozynę (4,6%). Dorodzka- -Bobkowska et al. [5] wykazali małą oporność C. albicans na nystatynę, co było porównywalne z badaniami własnymi i dużą oporność na azole, w tym mikonazol, flukonazol i ketokonazol, co różniło te wyniki od obserwacji własnych. Kędzia et al. [6] zbadali wrażliwość C. albicans
7 370 M. Kubicka-Musiał et al. na podstawowe leki przeciwgrzybicze i wykazali największą wrażliwość na flucytozynę (97%) i amfoterycynę B (95%), a mniejszą na nystatynę (7%) i ketokonazol (73%), podobnie jak w badaniach własnych. Kuriyama et al. [7] natomiast opisali dużą wrażliwość na flukonazol szczepów z gatunku C. albicans (99,7%) i 00% wrażliwość szczepów C. krusei, C. tropicalis i C. parapsilosis na ten lek oraz mniejszą wrażliwość dla szczepów C. glabrata (9,5%). Ciesielska et al. [] wykazali największą wrażliwość C. albi cans na flukonazol spośród wszystkich zbadanych leków. Zróżnicowanie wyników lekooporności szczepów na leki przeciwgrzybicze może wynikać z nieodpowiedniego, długotrwałego leczenia małymi dawkami, interakcji tych leków z innymi stosowanymi w chorobach układowych, ale także z doboru grup pacjentów oraz metod badań. W związku z tym przed rozpoczęciem leczenia infekcji grzybiczej celowa wydaje się ocena lekowrażliwości izolowanych gatunków grzybów na podstawowe leki przeciwgrzybicze, szczególnie u starszych osób, u których czynniki ogólne i miejscowe predysponują do rozwoju kandydozy błony śluzowej jamy ustnej. Piśmiennictwo [] Pytko-Polończyk J., Macura A.: Grzybica jamy ustnej w przebiegu radioterapii u chorych na raka narządów głowy i szyi. Mikol. Lek. 009, 6, [] Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J.: Kandydoza jamy ustnej. Gerontol. Pol. 006, 4, [3] Samaranayake LP., Keung Leung W., Jin L.: Oral mucosal fungal infections. Periodontol 000, 009, 49, [4] Gajdzik-Plutecka D., Wacińska-Drabińska M., Olczak-Kowalczyk D.: Grzybica jamy ustnej patogeneza, obraz kliniczny. Nowa Stomatol. 009, 4, /, 7 0. [5] Bilhan H., Sulun T., Erkose G., Kurt H., Erturan Z., Kutay O., Bilgin T.: The role of albicans hyphae and Lactobacillus in denture-related stomatitis. Clin. Oral Investig. 009, 3, [6] Pereira-Cenci T., Del Bel Cury A.A., Crielaard W., Ten Cate J.M.: Development of -associated denture stomatitis: new insights. J. Appl. Oral. Sci. 00, 6, [7] Singh M., Palmer C., Papas A.S.: Sjögren s syndrome: dental considerations. Dent. Today 00, 9, [] Kurnatowska A.J., Kurnatowski P.: Niektóre postacie grzybic jamy ustnej. Mikol. Lek. 00, 5,, 9 3. [9] Guinn A.C., Rouleau T.S., Brennan M.T.: Burning tongue and lips. Diagnosis: Sjögren syndrome with concurrent candidal infection. J. Am. Dent. Assoc. 00, 4, [0] Wacińska-Drabińska M., Gajdzik-Plutecka D., Olczak-Kowalczyk D.: Grzybica jamy ustnej, diagnostyka i leczenie. Nowa Stomatol. 009, 4, [] Szponar E., Bobowicz Z., Orkiszewska M.: Występowanie i lekooporność grzybów z rodzaju wyizolowanych z błony śluzowej jamy ustnej. Dent. Forum 005, 3, 5 9. [] Kozłowski Z., Konopka T., Karolewska E., Mendak M.: Częstość występowania infekcji jamy ustnej grzybami z rodzaju u pacjentów stomatologicznych. Mikol. Lek. 007, 4, [3] Kempa H., Sadlak-Nowicka J., Kędzia A., Staroń P.: Kandydoza błony śluzowej jamy ustnej problem nie tylko stomatologiczny. Prz. Lek. 006, 63, [4] Kubisiak-Rzepczyk H., Szponar E., Adamski Z.: Ocena składu jakościowego oraz lekowrażliwości grzybów drożdżopodobnych z rodzaju, izolowanych z jamy ustnej użytkowników protez płytowych. Dent. Forum 00, 36, 6. [5] Dorocka-Bobkowska B., Szumała-Kąkol A., Krasiński Z.: Ocena wrażliwości in vitro grzybów drożdżopodobnych izolowanych z błony śluzowej jamy ustnej na leki przeciwgrzybicze. Protet. Stomatol. 003, 53, [6] Kędzia A., Sadlak-Nowicka J., Gębska A., Kwapisz E.: Grzyby drożdżopodobne. Wrażliwości grzybów drożdżopodobnych wyhodowanych z jamy ustnej na osiem antymikotyków. Twój Przegl. Stomatol. 006, 6, [7] Kuriyama T., Wiliams D.W., Bagg J.: In vitro susceptibility of oral to seven antifungal agents. Oral Microb. Immunol. 005, 0, [] Ciesielska A., Dahm H., Trypuć-Magdziarz A., Golińska P., Voss A.: Lekowrażliwość szczepów albicans wyizolowanych z jamy ustnej pacjentów z różnych grup ryzyka zagrożenia kandydozą. Magazyn Stomatol. 007, 7, 4, Adres do korespondencji: Magdalena Kubicka-Musiał Zakład Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej Katedry Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją ŚUM plac Traugutta 4-00 Zabrze tel.: wew madmikus@interia.pl Praca wpłynęła do Redakcji:.06.0 r. Po recenzji:.07.0 r. Zaakceptowano do druku: r. Received:.06.0 Revised:.07.0 Accepted: 4.0.0
Występowanie infekcji grzybiczej u pacjentów użytkujących ruchome uzupełnienia protetyczne z uwzględnieniem płci i wieku
PROTET. STOMATOL., 2014, LXIV, 1, 25-33 www.prot.stomat.net Występowanie infekcji grzybiczej u pacjentów użytkujących ruchome z uwzględnieniem płci i wieku The incidence of yeastlike fungi infection in
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
PROTET. STOMATOL., 2014, LXIV, 1, 25-33 www.prot.stomat.net Występowanie infekcji grzybiczej u pacjentów użytkujących ruchome z uwzględnieniem płci i wieku The incidence of yeastlike fungi infection in
Bardziej szczegółowoMonika Weber-Dubaniewicz 1, Zdzisław Bereznowski 1, Anna Kędzia 2, Jolanta Ochocińska 3
PROTET. STOMATOL., 2007, LVII, 5, 339-343 Stężenie białka całkowitego, immunoglobuliny A (IgA,) laktoferyny i lizozymu w ślinie użytkowników akrylowych protez ruchomych z objawami stomatopatii protetycznej
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
PROTET. STOMATOL., 2014, LXIV, 6, 425-432 www.prot.stomat.net Laboratoryjna ocena wrażliwości grzybów drożdżopodobnych izolowanych w stomatopatiach protetycznych na Citrosept Dental Laboratory evaluation
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoOcena wybranych wskaźników chorobotwórczości grzybów z rodzaju Candida wyizolowanych od pacjentów chirurgicznych.
Ocena wybranych wskaźników chorobotwórczości grzybów z rodzaju Candida wyizolowanych od pacjentów chirurgicznych. Wstęp Rodzaj Candida obejmuje ponad 150 gatunków grzybów, występujących w środowisku nieożywionym,
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoIs there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Bardziej szczegółowoXXV. Grzyby cz I. Ćwiczenie 1. Wykonanie i obserwacja preparatów mikroskopowych. a. Candida albicans preparat z hodowli barwiony metoda Grama
XXV. Grzyby cz I. Ćwiczenie 1. Wykonanie i obserwacja preparatów mikroskopowych a. Candida albicans preparat z hodowli barwiony metoda Grama Opis preparatu: b. Saccharomyces cerevisiae preparat z hodowli
Bardziej szczegółowoGrzyby drożdżopodobne w wymazach z narządów płciowych u kobiet i mężczyzn z objawami wskazującymi na możliwość infekcji grzybiczej
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES Mikologia Lekarska 2013, 20 (4): Copyright 2013 Cornetis www.cornetis.pl ISSN 1232-986X Grzyby drożdżopodobne w wymazach z narządów płciowych u kobiet i mężczyzn z
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Grażyna Młynarczyk
PERIODONTOLOGIA I CHOROBY BŁONY ŚLUZOWEJ Borgis Prace oryginalne Original papers Ocena wrażliwości grzybów drożdżopodobnych izolowanych z jamy ustnej użytkowników uzupełnień protetycznych, na naturalny
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Choroby błony śluzowej
Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu Rok studiów 4 Semestr studiów 8 Liczba przypisanych punktów
Bardziej szczegółowoKamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Bardziej szczegółowoOcena wrażliwości grzybów drożdżopodobnych izolowanych w stomatopatiach protetycznych na wybrane, naturalne preparaty o działaniu przeciwgrzybiczym
www.prot.stomat.net PROTET. STOMATOL., 202, LXII, 5, 390-399 Ocena wrażliwości grzybów drożdżopodobnych izolowanych w stomatopatiach protetycznych na wybrane, naturalne preparaty o działaniu przeciwgrzybiczym
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
www.prot.stomat.net PROTET. STOMATOL., 2012, LXII, 5, 390-399 Streszczenie Wstęp. Stomatopatie protetyczne powikłane infekcją grzybiczą są istotnym problemem zdrowotnym, ponieważ zakażenie drożdżakami
Bardziej szczegółowoZRÓŻNICOWANIE GATUNKOWE I LEKOWRAŻLIWOŚĆ GRZYBÓW WYOSOBNIONYCH Z KRWI PACJENTÓW SZPITALA UNIWERSYTECKIEGO W BYDGOSZCZY W LATACH
MED. DOŚW. MIKROBIOL., 2009, 61: 99-106 Małgorzata Prażyńska, Eugenia Gospodarek, Emilia Ciok-Pater ZRÓŻNICOWANIE GATUNKOWE I LEKOWRAŻLIWOŚĆ GRZYBÓW WYOSOBNIONYCH Z KRWI PACJENTÓW SZPITALA UNIWERSYTECKIEGO
Bardziej szczegółowoMetody diagnostyki laboratoryjnej grzybicy w obrębie błony śluzowej jamy ustnej u pacjentów użytkujących ruchome uzupełnienia protetyczne
www.prot.stomat.net PROTET. STOMATOL., 2012, LXII, 3, 165-172 Metody diagnostyki laboratoryjnej grzybicy w obrębie błony śluzowej jamy ustnej u pacjentów użytkujących ruchome uzupełnienia protetyczne Methods
Bardziej szczegółowoElżbieta Arłukowicz Streszczenie rozprawy doktorskiej
Elżbieta Arłukowicz Streszczenie rozprawy doktorskiej Analiza zmienności ilościowej i jakościowej tlenowej flory bakteryjnej izolowanej z ran przewlekłych kończyn dolnych w trakcie leczenia tlenem hiperbarycznym
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE. Robert Gontek A F. Streszczenie. Abstract. Katedra Protetyki Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2016, 53, 1, 56 65 DOI: 10.17219/dmp/60254 Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society ISSN 1644-387X Robert Gontek A F Aktywność enzymów hydrolitycznych
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoGrzyby izolowane z pochwy i ich wrażliwość na leki przeciwgrzybicze
Ginekol Pol. 2012, 83, 433-438 P R A C E O R Y G I N A L N E Grzyby izolowane z pochwy i ich wrażliwość na leki przeciwgrzybicze Fungi isolated from the vagina and their susceptibility to antifungals Macura
Bardziej szczegółowoRECENZJA. Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego) pt. OCENA BAKTERYJNEJ FLORY GRONKOWCOWEJ UŻYTKOWNIKÓW PROTEZ
Warszawski uniwersytet Meuyczny Dziekanat Wydziału Lekarsko-Dentystycznego Jl!^P.! 22! J?n'a OB. 05. 2019 Kraków, 29.04.2019 APL-D / W03.. RECENZJA pracy doktorskiej lek. dent. Krzysztofa Majchrzaka (z
Bardziej szczegółowoObrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoProgram ćwiczeń z mikrobiologii dla studentów III roku Oddziału Analityki Medycznej, rok akademicki 2014/2015 SEMESTR LETNI
Program ćwiczeń z mikrobiologii dla studentów III roku Oddziału Analityki Medycznej, rok akademicki 2014/2015 SEMESTR LETNI Wykłady (16 godz.): Środa 12.15-13.45 Ćwiczenia (60 godz.) środa: 9.45-12.00
Bardziej szczegółowo3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński
VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego
Bardziej szczegółowoOGÓLNY PLAN ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW Z MIKROBIOLOGII OGÓLNEJ dla studentów STOMATOLOGII w roku akademickim 2015-2016 semestr zimowy
OGÓLNY PLAN ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW Z MIKROBIOLOGII OGÓLNEJ dla studentów STOMATOLOGII w roku akademickim 2015-2016 semestr zimowy Ćwiczenia - co tydzień 5 ćwiczeń x 2 godz. = 10 godz. Piątek: 9.45-11.15
Bardziej szczegółowoLECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB
LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Mikrobiologia jamy ustnej
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Mikrobiologia jamy ustnej Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoHemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010
HemoRec in Poland Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010 Institute of Biostatistics and Analyses. Masaryk University. Brno Participating
Bardziej szczegółowoSpis Treści. Przedmowa... 11
Spis Treści Przedmowa................................................ 11 Rozdział 1 Wybrane zagadnienia z anatomii i fizjologii jamy ustnej Maria Anna Nowakowska.................................. 13 1.1.
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowokwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,
Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Lek. Łukasz Kłodziński Promotor - Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Wisłowska
STRESZCZENIE Lek. Łukasz Kłodziński Promotor - Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Wisłowska Porównanie współchorobowości u pacjentów z Reumatoidalnym Zapaleniem Stawów, Toczniem Rumieniowatym Układowym i
Bardziej szczegółowoKandydoza jamy ustnej
Gerontologia Polska PRACA POGLĄDOWA tom 14, nr 4, 160 164 ISSN 1425 4956 Beata Petkowicz, Marta Skiba-Tatarska, Joanna Wysokińska-Miszczuk Katedra i Zakład Periodontologii Akademii Medycznej w Lublinie
Bardziej szczegółowoZakażenia grzybicze u pacjentów onkologicznych
Zakażenia grzybicze u pacjentów onkologicznych Fungal infections are among the most serious complications in neutropenic patients. The clinical use of antibacterial drugs, immunosuppressive agents, cancer
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko-Stomatologiczny (WLS) rok 5 (sem. X)
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Gerostomatologia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np.
Bardziej szczegółowoJama ustna i ustna część gardła
Jama ustna i ustna część gardła Jama ustna Przedsionek Jama ustna właściwa Z przodu ograniczona przez wargi Z tyłu przez łuk językowo-migdałkowy Od dołu dno jamy ustnej Od góry podniebienie twarde i miękkie
Bardziej szczegółowoAnna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę
Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów
Bardziej szczegółowoMgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz
Mgr Paweł Musiał Porównanie funkcjonowania podstawow-ych i specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego na przykładzie Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Staszowie Rozprawa
Bardziej szczegółowoAneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu Wnioski naukowe Uwzględniając sprawozdanie oceniające PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie (PSUR) dotyczących
Bardziej szczegółowoLosy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik
Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi
Bardziej szczegółowoFrequency of yeast-like fungi co-existence in various ontocenoses in menopausalaged female patients who use prosthetic restorations
PROTET. STOMATOL., 2010, LX, 2, 82-94 Ocena częstości współwystępowania grzybów drożdżopodobnych w różnych ontocenozach u pacjentek w wieku okołomenopauzalnym użytkujących uzupełnienia protetyczne Frequency
Bardziej szczegółowoProgram ćwiczeń z mikrobiologii dla studentów III roku Oddziału Analityki Medycznej, rok akademicki 2018/2019 SEMESTR LETNI
Program ćwiczeń z mikrobiologii dla studentów III roku Oddziału Analityki Medycznej, rok akademicki 2018/2019 SEMESTR LETNI Wykłady (16 godz.): Środa 12.15-13.45 Ćwiczenia (60 godz.) środa: 9.45-12.00
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoMariusz Bochniak, Aida Kusiak. Ocena prawdopodobieństwa klinicznej skuteczności terapii empirycznej zakażeń grzybiczych błony śluzowej jamy ustnej
Ocena prawdopodobieństwa klinicznej skuteczności terapii empirycznej zakażeń grzybiczych błony śluzowej jamy ustnej praceoryginalne Assessment of the clinical effectiveness probability for the empiric
Bardziej szczegółowoCzy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec
Czy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc OT w Rabce-Zdroju Epidemiologia Zakażenia
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO. ORAL HEALTH PROBLEMS OF YEAR-OLD INHABITANTS of THE LODZ REGION
PRZEGL EPIDEMIOL 212; 66: 133-138 Zdrowie publiczne Aleksandra Hilt, Ewa Rybarczyk-Townsend, Beata Lubowiedzka-Gontarek, Magdalena Wochna-Sobańska PROBLEMY ZDROWOTNE JAMY USTNEJ 35-44-LETNICH MIESZKAŃCÓW
Bardziej szczegółowoJerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko stomatologiczny (WLS)
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Mikrobiologia jamy ustnej Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr
Bardziej szczegółowopierwszej było 79 chorych (64,75%). Byli to pacjenci z zapaleniem przełyku ale też chorzy z NERD oraz przepukliną rozworu przełykowego.
Streszczenie. Wstęp. Choroba refluksowa przełyku (GERD) jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób przewodu pokarmowego na świecie. Wprowadzenie inhibitorów pompy protonowej (IPPs) w leczeniu GERD
Bardziej szczegółowoAkademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny
Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoPROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH
PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH DOROTA ROMANISZYN KATEDRA MIKROBIOLOGII UJCM KRAKÓW Zakażenie krwi
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Farmakologia. Nie dotyczy
Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Farmakologia I nformacje ogólne Obowiązkowy
Bardziej szczegółowoAfty przewlekłe nawracające u pacjentów Kliniki Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej UM w Poznaniu na podstawie 10-letnich obserwacji*
Czas. Stomatol., 2008, 61, 7, 488-494 2008 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Afty przewlekłe nawracające u pacjentów Kliniki Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej UM w Poznaniu na podstawie
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
Bardziej szczegółowoSpecjalistyczna Lecznica Stomatologiczna
Specjalistyczna Lecznica Stomatologiczna Specjalistyczna Lecznica Stomatologiczna Lecznica posiada dwie siedziby, tj.: 41-902 Bytom, pl. Akademicki 17, tel.2827942, fax.2827775, e-mail: sls@sls.bytom.pl
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko stomatologiczny (WLS) Formy prowadzenia zajęć wykłady (10), ćwiczenia (20)
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Mikrobiologia jamy ustnej Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowoPodsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Dobenox przeznaczone do publicznej wiadomości.
VI.2 Plan Zarządzania Ryzykiem dla produktów kwalifikowanych jako "Well established use" zawierających Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Dobenox przeznaczone do publicznej
Bardziej szczegółowoJuż około tygodnia życia płodowego
CHOROBY BŁONY ŚLUZOWEJ jamy ustnej dypl. hig. Marzena Cesarz* Higienistka stomatologiczna spotyka się w gabinecie z wieloma różnymi chorobami jamy ustnej, dlatego powinna umieć rozpoznać objawy każdej
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Dermatologia i wenerologia
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Dermatologia i wenerologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 9 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 9 SECTIO D 2004 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego z Pracownią Pielęgniarstwa Onkologicznego Wydziału Pielęgniarstwa
Bardziej szczegółowoDlaczego tak późno trafiamy do reumatologa?
Dlaczego tak późno trafiamy do reumatologa? Wyniki najnowszego badania Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher. Wczesne rozpoznanie Ustalenie
Bardziej szczegółowoKSEROSTOMIA. Kserostomia może być prawdziwa lub rzekoma:
KSEROSTOMIA Kserostomia zwana potocznie suchością jamy ustnej to zespół objawów będących efektem redukcji lub braku wytwarzania śliny. Objawy kserostomii są wynikiem uszkodzenia, niechronionych przez wystarczającą
Bardziej szczegółowoWARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ LEKARSKO-DENTYSTYCZNY KATEDRA PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ ANALIZA ZMIAN WARTOŚCI SIŁY RETENCJI W TRÓJELEMENTOWYCH UKŁADACH KORON TELESKOPOWYCH Rozprawa na stopień
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoZnaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów.
Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów. Program DAL-SAFE /ALFUS_L_01798/ Ocena wyników programu epidemiologicznego.
Bardziej szczegółowoWirus HPV przyczyny, objawy i leczenie
Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. 5. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie Rodzaje HPV Informacje ogólne Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV Human Papilloma Virus) stanowi
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoOCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI
Lek. Dent. Joanna Abramczyk OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI STRESZCZENIE WSTĘP W praktyce ortodontycznej zatrzymane stałe kły, szczególnie
Bardziej szczegółowoBadanie zaburzeń wydzielania śliny u pacjentów leczonych z powodu schorzeń kardiologicznych
PERIODONTOLOGIA I CHOROBY BŁONY ŚLUZOWEJ Borgis Prace oryginalne Original papers Badanie zaburzeń wydzielania śliny u pacjentów leczonych z powodu schorzeń kardiologicznych Arkadiusz Sękiewicz 1, Agata
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoUrszula Coupland. Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Urszula Coupland Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoIndeksowane w / Indexed in: Index Copernicus i bazie PBL
Polish Dental Association Poznan University of Medical Sciences POLAND ISSN 1732-0801 eissn 2300-6099 Indeksowane w / Indexed in: Index Copernicus i bazie PBL 2017 No 1 (vol. XLV) REDAKTOR NACZELNY EDITOR-IN-CHIEF
Bardziej szczegółowoBól stawów i mięśni w wieku starszym punkt widzenia reumatologa
Ból stawów i mięśni w wieku starszym punkt widzenia reumatologa Mariusz Korkosz Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii UJ CM Oddział Reumatologii Kliniki Chorób Wewnętrznych Szpitala Uniwersyteckiego
Bardziej szczegółowoGrzyby chorobotwórcze dla człowieka, zgodnie
Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz Irena Paczkowska, Agnieszka Wójtowicz, Anna Malm Katedra i Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej z Pracownią Diagnostyki Mikrobiologicznej Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoNarodowy Test Zdrowia Polaków
Raport z realizacji projektu specjalnego MedOnet.pl: Narodowy Test Zdrowia Polaków Autorzy: Bartosz Symonides 1 Jerzy Tyszkiewicz 1 Edyta Figurny-Puchalska 2 Zbigniew Gaciong 1 1 Katedra i Klinika Chorób
Bardziej szczegółowoDZIENNIK PRAKTYK PRAKTYCZNE NAUCZANIE KLINICZNE KIERUNEK LEKARSKO-DENTYSTYCZNY
DZIENNIK PRKTYK PRKTYCZNE NUCZNIE KLINICZNE KIERUNEK LEKRSKO-DENTYSTYCZNY DZIENNIK PRKTYK kierunek lekarsko-dentystyczny Imię i nazwisko studenta PESEL Numer albumu zdjęcie Nazwa uczelni Data wystawienia
Bardziej szczegółowoKATEDRA CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ ZAKŁAD CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ
DLA STUDENTÓW III ROKU ODDZIAŁU STOMATOLOGII SEMESTR VI (LETNI) 1. Zapoznanie z organizacją Katedry, w szczególności z organizacją Zakładu Chirurgii Stomatologicznej. Powiązania chirurgii stomatologicznej
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowoStężenie białka całkowitego, laktoferyny, lizozymu i immunoglobuliny A (IgA) w ślinie użytkowników ruchomych protez akrylowych
PROTET. STOMATOL., 2007, LVII, 1, 5-12 Stężenie białka całkowitego, laktoferyny, lizozymu i immunoglobuliny A (IgA) w ślinie użytkowników ruchomych protez akrylowych Concentrations of total protein, lactoferrin,
Bardziej szczegółowoOcena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę.
lek. med. Ewa Czapińska-Ciepiela Ocena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor Prof. dr hab. n. med. Jan Kochanowski II Wydział
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 157/2014 z dnia 23 czerwca 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie zasadności wydawania zgód na refundację produktu
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12.6 Specjalność: - 1. PRZEDMIOT NAZWA
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowoPrzegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz
Bardziej szczegółowoPodsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości
Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości Omówienie rozpowszechnienia choroby Rosnąca oczekiwana długość życia i starzejące się społeczeństwo
Bardziej szczegółowoPoradnia Immunologiczna
Poradnia Immunologiczna Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli funkcjonuje
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Zbigniew Adamiak Olsztyn, Katedra Chirurgii i Rentgenologii z Kliniką Wydział Medycyny Weterynaryjnej UWM Olsztyn RECENZJA
Prof. dr hab. Zbigniew Adamiak Olsztyn, 17.10.2017 Katedra Chirurgii i Rentgenologii z Kliniką Wydział Medycyny Weterynaryjnej UWM Olsztyn RECENZJA rozprawy doktorskiej lek. wet. Magdaleny Gołyńskiej pt.
Bardziej szczegółowoCzy wiesz, czym jest nowotwór głowy i szyi? Zrozumieć nowotwory głowy i szyi Nowotwory głowy i szyi stanowią 5 % wszystkich zachorowań na raka. Najczęściej rozpoznaje się je i leczy, gdy są w stadium zaawansowanym.
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowośrodkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności
Streszczenie Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to proces chorobowy obejmujący struktury ucha środkowego. Przewlekłe zaleganie płynu w przestrzeniach ucha środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu
Bardziej szczegółowoStopa cukrzycowa. Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B.
Stopa cukrzycowa Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B. Wyrzykowski Stopa cukrzycowa - definicja Infekcja, owrzodzenie lub destrukcja
Bardziej szczegółowoUWAGI DO PLANU ZAJĘĆ V ROKU STOMATOLOGII SEMESTR ZIMOWY 2015/2016
UWAGI DO PLANU ZAJĘĆ V ROKU STOMATOLOGII SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 1. Stomatologia zachowawcza z endodoncją AGH zachowawcza BCDEFKJ Endodoncja ILMN zachowawcza Ćwiczenia: będą odbywać się w salach klinicznych
Bardziej szczegółowo