Znacznie polimorfizmu genów czynnika martwicy nowotworów α (TNF-α) oraz interleukiny-6 (IL-6) w porodzie przedwczesnym
|
|
- Bożena Andrzejewska
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 4, , 2010 Znacznie polimorfizmu genów czynnika martwicy nowotworów α (TNF-α) oraz interleukiny-6 (IL-6) w porodzie przedwczesnym MAGDALENA BARLIK, TOMASZ ŁUKASZEWSKI, AGNIESZKA SEREMAK-MROZIKIEWICZ, KRZYSZTOF DREWS Streszczenie Etiologia porodu przedwczesnego (PTD preterm delivery) pozostaje do dziś niejasna i stanowi temat wielu współczesnych prac. Ostatnio coraz więcej uwagi poświęca się genetycznym uwarunkowaniom tej patologii ciąży. Rozważając możliwe genetyczne przyczyny tego częstego powikłania, bierze się pod uwagę głównie znaczenie polimorfizmów genów czynników zaangażowanych w etiologię przedwczesnego zakończenia ciąży. Ważnym kierunkiem badań są warianty polimorficzne genów, które biorą udział w regulacji równowagi immunologicznej ustroju oraz nasilenia reakcji zapalnej w odpowiedzi na czynnik infekcyjny. Spośród prac publikowanych w ostatnim dziesięcioleciu największe znaczenie wydają się mieć polimorfizmy genów dla interleukiny-6 (IL-6) oraz czynnika martwicy nowotworów-α (TNF-α). Praca ta jest podsumowaniem badań dotyczących wariantów genetycznych TNF-α oraz IL-6, które mają prawdopodobne znaczenie w etiologii porodu przedwczesnego. Słowa kluczowe: poród przedwczesny, czynnik martwicy nowotworów α, interleukina-6, polimorfizm genetyczny Wstęp Poród przedwczesny (PTD preterm delivery) stanowi nadal jeden z najistotniejszych problemów współczesnej medycyny perinatalnej. Częstość występowania tej patologii ciąży waha się w przedziale od 3% w krajach rozwiniętych aż do 30% w krajach biedniejszych (Indie, Filipiny) [1]. Przedwczesne zakończenie ciąży wiąże się zarówno z problemami natury medycznej, które wynikają z potrzeby intensywnego i kosztochłonnego leczenia wcześniaków, jak i skutkami odległymi. Dzieci urodzone przedwcześnie narażone są na wysoką śmiertelność okołoporodową, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, powikłania ze strony układu oddechowego i pokarmowego, często wymagają długotrwałej rehabilitacji. Wcześniactwo stanowi główny czynnik ryzyka dziecięcego porażenia mózgowego. Zgodnie z Rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego do czynników ryzyka porodu przedwczesnego zalicza się przebyty poród przedwczesny, niski status socjoekonomiczny, ciążę wielopłodową i jej powikłania, przedwczesne pęknięcie błon płodowych, nieprawidłową florę bakteryjną pochwy oraz zakażenie dróg rodnych, nadciśnienie ciążowe, krwawienie i krwotoki przedporodowe oraz niewydolność cieśniowo-szyjkową [2]. Etiologia porodu przedwczesnego pozostaje nadal niejasna i stanowi temat wielu współczesnych prac. Ostatnio coraz więcej uwagi poświęca się genetycznym uwarunkowaniom porodu przedwczesnego. Na związek między czynnikami genetycznymi a podwyższonym ryzykiem przedwczesnego zakończenia ciąży zwraca uwagę predyspozycja osobnicza, rodzinna oraz rasowa [2-5]. Ciężarne urodzone przedwcześnie zdecydowanie częściej rodzą swoje dzieci przed terminem. Ponadto przebyty poród przedwczesny jest najsilniejszym czynnikiem ryzyka do jego wystąpienia w kolejnej ciąży. Przynależność do rasy czarnej wiąże się z 2-3-krotnym wzrostem ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego w porównaniu z rasą białą, natomiast przynależność do rasy żółtej wiąże się z jego obniżeniem [2, 6]. Genetyczne uwarunkowania porodu przedwczesnego Rozważając możliwe genetyczne uwarunkowania porodu przedwczesnego, bierze się pod uwagę głównie znaczenie polimorfizmów genów substancji zaangażowanych w etiologię przedwczesnego zakończenia ciąży. Równie istotny jest wpływ czynników środowiskowych na organizm w zależności od posiadania genów protekcyjnych lub predysponujących do wystąpienia porodu przedwczesnego [1, 3, 8]. Stąd w etiologii PTD bierze się pod uwagę warianty polimorficzne genów receptorów Toll-podobnych, enzymów proteolitycznych oraz cytokin prozapalnych. Możliwe znaczenie genów receptorów Toll-podobnych (TLR toll-like receptors) wynika z ich udziału w identyfikacji peptydoglikanów bakterii Gram-dodatnich oraz lipopolisacharydu otoczki bakterii Gram-ujemnych, a tym samym w modulacji odpowiedzi immunologicznej w przypadku obecności drobnoustrojów w kanale rodnym ciężarnej [9]. W mechanizmie prowadzącym do przerwania błon płodowych kluczową rolę odgrywają enzymy proteolityczne (metaloproteinazy) rozkładające m.in. włókna kolagenowe oraz elastynę. Stąd poszukiwania związku między polimorfizmem genu metaloproteinazy-1, 8 i 9 (MMP-1, Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
2 250 M. Barlik, T. Łukaszewski, A. Seremak-Mrozikiewicz, K. Drews 8 i 9) a porodem przedwczesnym powikłanym przedwczesnym pęknięciem błon płodowych [10]. Zakażenie wewnątrzowodniowe jest istotnym czynnikiem predysponującym do zakończenia ciąży przed terminem. W związku z tym istotnym kierunkiem są badania prowadzone nad wariantami polimorficznymi genów, które biorą udział w regulacji równowagi immunologicznej ustroju oraz nasilenia reakcji zapalnej w odpowiedzi na zakażenie. Głównymi cytokinami zapalnymi zaangażowanymi w rozwój zakażenia wewnątrzowodniowego i w konsekwencji porodu przedwczesnego, są interleukina-1 (IL-1), interleukina-6 (IL-6), interleukina-8 (IL-8) oraz czynnik martwicy nowotworów-α (TNF-α tumor necrosis factor-α). Cytokiny te aktywują produkcję prostaglandyn i kolagenazy szyjkowej, a tym samym przyczyniają się do wyzwolenia czynności skurczowej i niszczenia struktury błon płodowych [1, 11]. Spośród prac publikowanych w ostatnich latach największe znaczenie wydają się mieć polimorfizmy genów dla interleukiny-6 oraz czynnika martwicy nowotworów-α. TNF-α Czynnik martwicy nowotworów-α jest cytokiną prozapalną o działaniu plejotropowym. Gen TNF-α jest zlokalizowany na chromosomie 6 (6p21.3), obejmuje ok. 3 kilo par zasad i składa się z 4 fragmentów kodujących [12, 13]. Plejotropizm TNF-α przejawia się w modulowaniu licznych procesów komórkowych, z których najbardziej istotne w aspekcie porodu przedwczesnego to reakcja zapalna oraz apoptoza [14]. Czynnik martwicy nowotworów-α produkowany jest przede wszystkim przez makrofagi znajdujące się w tkankach matczynych, płodowych oraz w łożysku. Poza tym m-rna TNF-α stwierdza się w komórkach śródbłonka, fibroblastach czy tkance nerwowej. TNF-α działa przez wiązanie się z receptorami TNFR1 oraz TNFR2, które należą do nadrodziny TNFR, a ta składa się z przynajmniej 29 białek wiążących określone ligandy. W odcinku promotorowym genu kodującego TNF-α opisano istnienie kilku rodzajów wariantów genetycznych, z których w aspekcie porodu przedwczesnego największe znaczenie mogą mieć polimorfizm w pozycji!163g>a,!238g>a,!308g>a,!376g>a,!863g>a oraz!857c>t. Chen i wsp. wykazali statystyczną zależność między polimorfizmem!308g>a genu TNF-α a ryzykiem porodu przedwczesnego. Grupę badaną stanowiły 54 kobiety, które urodziły przedwcześnie, natomiast grupę kontrolną 79 kobiet, które urodziły o czasie. Stwierdzono, że nosicielki zmutowanego genotypu!308aa statystycznie częściej rodziły przedwcześnie (p < 0,05) [15]. Speer i wsp. przeprowadzili badanie w grupie 80 kobiet, które urodziły przed 35. tygodniem ciąży. Analizowano korelację pomiędzy częstością występowania polimorfizmu!308g>a genu TNF-α a częstością występowania porodu przedwczesnego. Autorzy wykazali silny związek między występowaniem badanego polimorfizmu a histologicznym rozpoznaniem zapalenia błon płodowych oraz związek pomiędzy występowaniem infekcji układu moczowo-płciowego a obecnością genotypu typu dzikiego!308gg TNF-α [16]. W badaniu przeprowadzonym w Chinach, które objęło 247 ciężarnych, wykazano, że obecność zmutowanego genotypu!308aa genu TNF-α u matki lub u dziecka predysponowała do porodu przedwczesnego, natomiast genotyp heterozygotyczny!308ga miał działanie protekcyjne. Ryzyko porodu przedwczesnego zmniejszało się jeszcze bardziej, gdy zarówno matka, jak i dziecko byli nosicielami genotypu!308ga TNF-α. Autorzy pracy podkreślają również, że łączna analiza genotypu matki i dziecka ma większą wartość predykcyjną dla wystąpienia porodu przedwczesnego w porównaniu z odrębną analizą genotypu (p = 0,023) [17]. Opublikowane przez Annels i wsp. wyniki badań potwierdzają wpływ poszczególnych polimorfizmów kilku kluczowych interleukin na ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego. Grupę badaną stanowiło 202 kobiety rasy białej, które urodziły przed 35. tygodniem ciąży. Wykazano, że współwystępowanie wariantów genetycznych!488a/!238g/!308a genu TNF-α silnie wiąże się z ryzykiem wystąpienia porodu przedwczesnego (p = 0,04) [18]. Nieco inne wnioski wysuwają autorzy pracy, w której badano związek dwóch polimorfizmów genu TNF-α (!308 G>A oraz!863g>a) z ryzykiem wystąpienia porodu przedwczesnego. Grupę badaną stanowiło 118 par matka-dziecko, których poród odbył się przed 34. tygodniem ciąży. Matki, które były homozygotami!863aa dla polimorfizmu!863g>a TNF-α, statystycznie częściej rodziły przedwcześnie (p = 0,03) i częściej rozpoznawane było u nich zakażenie wewnątrzowodniowe (p = 0,03). Podobnych korelacji nie stwierdzono w przypadku polimorfizmu [19]. Inne wyniki uzyskali Mattar i wsp., gdzie grupę badaną stanowiło 45 kobiet rasy kaukaskiej, 81 kobiet należących do populacji mieszanych zamieszkujących USA (Afroamerykanki, Amerykanki pochodzenia hiszpańskiego) oraz 13 rasy czarnej, które urodziły przed 37. tygodniem ciąży. W porównaniu do kobiet z grupy kontrolnej składającej się z 56 kobiet rasy kaukaskiej, 48 kobiet należących do populacji mieszanych oraz 15 kobiet rasy czarnej nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w częstości występowania polimorfizmu!308g>a TNF-α [20]. Rzadziej opisywany polimorfizm genu TNF-α!857C>T badali autorzy pracy Hollegaard i wsp., wykazując jego udział w patogenezie porodu przedwczesnego. Grupę badaną stanowiło 62 kobiet z pozytywnym wywiadem w kierunku porodu przedwczesnego, kontrola objęła 55 kobiet, u których porody następowały po 37. tygodniu ciąży. Wykazano, że u nosicielek zmutowanego allela!857t istnieje wyższe ryzyko zakończenia ciąży przed terminem [21].
3 Znacznie polimorfizmu genów czynnika martwicy nowotworów " oraz interleukiny-6 w porodzie przedwczesnym 251 Autor Liang i wsp., 2010 Kalinka i wsp., 2009 Mattar i wsp., 2006 Amory i wsp., 2004 Chen i wsp., 2003 Annels i wsp., 2004 Speer i wsp., 2006 Stonek i wsp., 2007 Moura i wsp., 2009 Hollegard i wsp., 2008 Resch i wsp., 2010 Tabela 1. Badania dotyczące znacznia polimorfizmu genów czynnika martwicy nowotworów α (TNF-α) oraz interleukiny-6 (IL-6) w porodzie przedwczesnym Badany polimorfizm genetyczny 3953C>T IL-1!174G>C IL6 IL1RN * G>A IL-10!174G> C IL-6 874A> T IFN-γ!863G>A TNF-α Liczba pacjentek gr. badana/kontrolna 250 par matka-dziecko/ 247 par matka-dziecko Grupa etniczna rasa żółta populacja chińska 62/63 rasa kaukaska populacja polska 139/119 rasa kaukaska rasa czarna populacje: Afroamerykanki Amerykanki pochodzenia hiszpańskiego Najważniejsze wnioski genotyp!308 AA u matki lub dziecka genotyp!308ga u matki mniejsze ryzyko PTD układ genotypów matkag/a płód G/A najniższe ryzyko PTD badane polimorfizmy IL-1, IL-6 i TNF-α brak związku z ryzykiem PTD współwystępowanie wariantu IL1RN*2 z przynajmniej jednym allelem!174g IL-6 wyższe ryzyko PTD badane polimorfizmy IL-6, IL-10, INF-γ, TNF-α brak związku z PTD 118 par matka-dziecko rasa kaukaska polimorfizm brak związku z PTD polimorfizm!863g>a TNF-α wyższe ryzyko PTD 54/79 rasa żółta populacja chińska!488g>a TNF-α!238G>A TNF-α!174C>G IL-6 genotyp!308aa TNF-α 202/185 rasa kaukaska haplotyp!488a/!238g/!308a TNF-α! silny związek z PTD 80 par matka-dziecko/ 80 par matka-dziecko rasa kaukaska rasa czarna populacje: Afroamerykanki Amerykanki pochodzenia hiszpańskiego 1652 gr. badana rasa kaukaska populacja austriacka!174g>c IL A>T IFN-γ 204/206 rasa kaukaska populacja brazylijska!857c>t TNF-α 62/55 rasa kaukaska populacja duńska!174g>c IL gr. badana, noworodki 44 gr. badana, matki 41 gr. kontrolna, matki 395 gr.kontrolna, noworodki 1104 gr. kontrolna, dorośli PTD poród przedwczesny, PE stan przedrzucawkowy, IAI zakażenie wewnątrzowodniowe, cpvl torbielowata leukomalacja okołokomorowa korelacja polimorfizmu z histologicznym rozpoznaniem zapalenia błon płodowych polimorfizm!174c>g IL-6 badany polimorfizm TNF-α większe ryzyko obumarcia wewnątrzmacicznego, PE, PTD współwystępowanie genotypów TNF-α (!308GG), IL-6 (!174GG) oraz IFN -γ (+874AA) nosicielki allela!857t rasa kaukaska genotyp!174cc u matki większe ryzyko IAI i cpvl u wcześniaka
4 252 M. Barlik, T. Łukaszewski, A. Seremak-Mrozikiewicz, K. Drews Interleukina-6 Interleukina-6 jest cytokiną o wielokierunkowym działaniu. Bierze udział w proliferacji, różnicowaniu i regulacji czynności szeregu typu komórek. Odgrywa istotną rolę w zachowaniu homeostazy układu neuroendokrynnego i immunologicznego. Działanie IL-6 jest kojarzone głównie z reakcjami ostrej fazy oraz z równowagą pro- i przeciwzapalną. Cytokina ta jest produkowana przez makrofagi, fibroblasty, komórki śródbłonka, adipocyty, limfocyty T oraz mastocyty. Ekspresja IL-6 nie jest utrzymywana na stałym poziome, lecz podlega wpływom wielu różnych bodźców, w tym IL-1, TNF-α, endotoksyn czy infekcji wirusowej. Zaburzenie syntezy IL-6 i zmiany w jej stężeniu leżą u podłoża licznych patologii. Udokumentowano związek nieprawidłowego funkcjonowania IL-6 z rozwojem szpiczaka mnogiego, mięsaka Kaposiego, reumatoidalnym zapaleniem stawów, toczniem układowym, osteoporozą, łuszczycą, aterosklerozą [22-24]. Cytokiny prozapalne takie jak IL-1, IL-6, IL-8 czy TNF-α biorą udział w rozwoju porodu przedwczesnego, jak i porodu o czasie niezależnie od współistniejącej ewentualnie infekcji. Substancje te indukują syntezę prostaglandyn, metaloproteinaz oraz naczyniowego śródbłonkowego czynnika wzrostu, a ponadto zmniejszają wrażliwość mięśnia macicy na działanie progesteronu. IL-6 indukuje wydzielanie IL-1 oraz TNF-α przez trofoblast, co wyzwala czynność skurczową macicy. Aktywuje również wydzielanie kolagenazy przez neutrofile, wspomagając tym samym rozwieranie szyjki macicy. Wykazano, że wzrost stężenia IL-6 wiąże się ze zwiększeniem ekspresji receptora oksytocyny w macicy [25]. Osobnicze różnice w profilu działania IL-6 wydają się, przynajmniej częściowo, uwarunkowane zmianami w regionie regulatorowym genu kodującego to białko. Ponieważ podwyższone stężenie IL-6 w płynie owodniowym i w wydzielinie szyjki macicy, niezależnie od współistniejącego zakażenia, jest markerem zwiększonego ryzyka porodu przedwczesnego, zaczęto rozważać udział polimorfizmów genu IL-6 w rozwoju tej patologii. W pracy Speer i wsp. opisano związek polimorfizmów genów TNF-α, IFN-gamma, interleukiny-10, a także interleukiny-6 z rozwojem porodu przedwczesnego. Badaniem objęto 80 matek i noworodków, u których poród miał miejsce przed ukończeniem 35. tygodnia ciąży. Grupę kontrolną stanowiło 80 par (matka i noworodek), u których poród odbył się o czasie. Każda z objętych badaniem par była również analizowana po kątem występowania zakażenia wewnątrzowodniowego. W pracy tej wykazano związek polimorfizmu!174c>g genu IL-6 z ryzykiem rozwoju porodu przedwczesnego. Ponadto wariant!174g częściej występował w przypadkach, w których podłożem rozwoju porodu przedwczesnego była infekcja lub stan zapalny [16]. Związek polimorfizmu!174g>c opisali również Moura i wsp. W pracy przeprowadzono analizę genotypów u 204 kobiet z dodatnim wywiadem w kierunku porodu przedwczesnego. Badacze uwzględnili współwystępowanie polimorfizmów genów TNF-α (!308G>A), IL-6 (!174G >C) oraz IFN-γ (interferon-γ) (+874A>T). Wyniki wskazują na silny związek między podwyższonym ryzykiem porodu przedwczesnego a istnieniem kombinacji następujących genotypów: TNF-α (!308GG), IL-6 (!174GG) oraz IFN-γ (+874AA) [26]. Podobnych wniosków dostarcza badanie przeprowadzone w Polsce, w populacji kobiet rasy kaukaskiej (62 kobiety z pozytywnym wywiadem w kierunku porodu przedwczesnego, 63 kobiety stanowiące grupę kontrolną). Celem badania była ocena związku polimorfizmów genów IL-6 (!174G>C), IL-1 (+3953C>T), TNF-α (!308G>A) oraz IL1RN z ryzykiem porodu przedwczesnego. W analizie tej nie wykazano związku pomiędzy występowaniem porodu przedwczesnego a obecnością poszczególnych badanych polimorfizmów. Jednak już współwystępowanie niektórych genotypów IL-6 (!174GG,!174GC) i wariantu IL1RN * 2 w znacznym stopniu podwyższało ryzyko wystąpienia PTD [27]. Odmienne ujęcie omawianego problemu przedstawili Resch i wsp., którzy analizowali związek między polimorfizmem!174g>c genu IL-6 u matki a wystąpieniem torbielowatej leukomalacji okołokomorowej (cpvl, cystic periventricular leucomalacia) u przedwcześnie urodzonych noworodków. Badaniem objęto 132 wcześniaki z cpvl oraz grupę 44 matek, którą podzielono na dwie podgrupy z pozytywnym wywiadem w kierunku przedwczesnego pęknięcia błon płodowych oraz w kierunku histologicznie potwierdzonego zakażenia wewnątrzowodniowego. Wyniki genotypowania porównano do próbek otrzymanych od 395 zdrowych noworodków oraz aż 1104 dorosłych. Wykazano związek pomiędzy występowaniem zmutowanego genotypu!174cc u matki a wyższym prawdopodobieństwem wystąpienia zakażenia wewnątrzowodniowego i cpvl u przedwcześnie urodzonego dziecka [28]. Metaanalizy Jak istotne dla rozwoju porodu przedwczesnego może być podłoże genetyczne, pokazują również wyniki metaanaliz. W pracy Romero i wsp. przebadano aż 190 genów i 775 polimorfizmów pojedynczego nukleotydu (SNP single nucleotide polymorphisms) w grupie 223 kobiet, u których doszło do rozwoju porodu przedwczesnego przy zachowanych błonach płodowych oraz 179 noworodków urodzonych przed terminem. Grupę kontrolną stanowiło 599 kobiet i 628 noworodków z ciąż zakończonych o czasie. Najsilniejszą korelację z ryzykiem porodu przedwczesnego uzyskano dla polimorfizmów genu receptora IL-6 (w przypadku noworodków, p = 0,00148) oraz tkankowego inhibitora metaloproteinazy (w przypadku matek, p = 0,00197). Wykazano również związek między ryzykiem wystąpienia porodu przedwczesnego a wariantami genu insulinopodobnego czynnika wzrostu IGF F2 (insulin-like
5 Znacznie polimorfizmu genów czynnika martwicy nowotworów " oraz interleukiny-6 w porodzie przedwczesnym 253 growth factor F2) u noworodków (p = 0,004) oraz genu isoformy alfa3 kolagenu IV u matek (p = 0,007) [29]. Ciekawą analizę przeprowadzili Stonek i wsp., którzy analizowali grupę 1652 kobiet ciężarnych pod kątem związku między jedną z patologii położniczych (obumarcie wewnątrzmaciczne płodu, stan przedrzucawkowy, poród przedwczesny, niska masa urodzeniowa noworodka) a częstością występowania polimorfizmu!308g>a genu TNF-α. Z pośród analizowanej grupy ciężarnych, 268 (12,2%) kobiet rozwinęło co najmniej jedną z wymienionych patologii położniczych. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w częstości występowania polimorfizmu między grupą badaną a grupą kontrolną (p > 4,0) [30]. Podsumowanie Poród przedwczesny stanowi nadal istotny problem medyczny i społeczny, z powodu jego związku z zachorowalnością i umieralnością noworodków oraz długoterminowych skutków wcześniactwa. Podłoże tego powikłania położniczego jest wieloczynnikowe, obejmuje przyczyny środowiskowe i genetyczne. Jakkolwiek inicjacja porodu ciągle stanowi nie do końca poznany mechanizm interakcji pomiędzy ciężarną a płodem, coraz częściej podnosi się postulat ważnej w tym roli cytokin prozapalnych. Stąd sugeruje się, że mutacje genów kodujących cytokiny zaangażowane w prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego są przyczyną spontanicznego porodu przedwczesnego [31]. Opisane w pracy polimorfizmy genów cytokin prozapalnych biorą udział w zaburzaniu mechanizmów chroniących przed przedwczesnym zakończeniem ciąży. Należy również pamiętać, że genetycznie uwarunkowana skłonność do wystąpienia porodu przedwczesnego może być znacznie modyfikowana przez czynniki środowiskowe, na przykład przy współistniejącej bakteryjnej waginozie [32]. Badania prowadzone w tym zakresie prawdopodobnie w przyszłości pozwolą na poznanie złożonej etiologii porodu przedwczesnego. Praca finansowana ze środków pieniężnych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego N /2330. Piśmiennictwo [1] Czajka R. (2010) Poród przedwczesny. [W:] Ciąża wysokiego ryzyka. Pod red.: G.H. Bręborowicz. Ośrodek Wydawnictw Naukowych Poznań MMX, [2] Rekomendacje PTG dotyczące profilaktyki, diagnostyki i postępowania w zagrażającym porodzie przedwczesnym. (2008) Ginekologia po Dyplomie, Wyd. Specjalne Rekomendacje PTG : [3] Esplin M.S., Varner M.W. (2005) Genetic factors in preterm birth the future. BJOG 112: [4] Hoffman J.D., Ward K. (1999) Genetic factors in preterm delivery. Obstet. Gynecol. Surv. 54: [5] Varner M.W., Esplin M.S. (2005) Current understanding of genetics factors in preterm birth. BJOG. 112: [6] Porter T.F., Fraser A.M., Hunter C.Y. i wsp. (1997) The risk of preterm birth across generations. Obstet. Gynecol. 90: [7] Czajka R. (1998) Etiologia porodu przedwczesnego. Klin. Perinatol. Gynecol. 35: [8] Ward K. (2003) Genetic factors in preterm birth. BJOG 110: [9] Kim Y.M., Romero R., Chaiworapongsa T. i wsp. (2004) Tolllike receptor-2 and -4 in the chorioamniotic membranes in spontaneous labor at term and preterm parturition that are associated with chorioamnionitis. Am. J. Obstet. Gynecol. 191: [10] Fujimoto T., Parry S., Urbanek M. i wsp. (2002) A single nucleotide polymorphism in the matrix metalloproteinase-1 (MMP-1) promoter influences amnion cell MMP-1 expression and risk for preterm premature rupture of the fetal membranes. J. Biol. Chem. 277: [11] Seremak-Mrozikiewicz A., Drews K. (2007) Genetyczne uwarunkowania porodu przedwczesnego. Ginekol. Pol. 78: [12] Pennica D., Nedwin G.E., Hayflick J.S i wsp. (1984) Human tumour necrosis factor: precursor structure, expression and homology to lymphotoxin. Nature 312: [13] Nedwin G.E., Naylor S.L., Sakaguchi A.Y. i wsp. (1985) Human lymphotoxin and tumor necrosis factor genes: structure, homology and chromosomal localization. Nucleic. Acids. Res. 13: [14] Zhang G. (2004) Tumor necrosis factor family ligand-receptor binding. Curr. Opin. Struct. Biol. 14, [15] Chen D., Hu Y., Wu B. i wsp. (2003) Tumor necrosis factoralpha gene G308A polymorphism is associated with the risk of preterm delivery. Beijing Da Xue Xue Bao. 35: [16] Speer E.M., Gentile D.A., Zeevi A. i wsp. (2006) Role of Single Nucleotide Polymorphisms of Cytokine Genes in Spontaneous Preterm Delivery. Human Immunology 67: [17] Liang M., Wang X., Li J. i wsp. (2010) Association of combined maternal-fetal TNF-alpha gene G308A genotypes with preterm delivery: a gene-gene interaction study. J. Biomed. Biotechnol. 39: [18] Annells M.F., Hart P.H., Mullighan C.G. i wsp. (2004) Interleukin-1, -4, -6, -10, tumor necrosis factor, transforming growth factor-beta, FAS, and mannose-binding protein C gene polymorphisms in Australian women: Risk of preterm birth. Am. J. Obstet. Gynecol. 191: [19] Amory J.H., Adams K.M., Lin M.T. i wsp. (2004) Adverse outcomes after preterm labor are associated with tumor necrosis factor-alpha polymorphism -863, but not -308, in mother-infant pairs. Am. J. Obstet. Gynecol. 191: [20] Mattar R., de Souza E., Daher S. (2006) Preterm delivery and cytokine gene polymorphisms. J. Reprod. Med. 51: [21] Hollegard M.V., Grove J., Thorsen P. i wsp. (2008) Polymorphisms in the tumor necrosis factor alpha and interleukin 1- beta promoters with possible gene regulatory functions increase the risk of preterm birth. Acta. Obstet. Gynecol. Scand. 87: [22] Olivieri F., Bonafe M., Giovagnetti S. i wsp. (2003) In vitro IL-6 production by EBV-immortalized B lymphocytes from young and elderly people genotyped for -174C/G polymorphiam in IL-6 gene: a model to study the genetic basis of inflammaging. Mechanisms of Ageing and Development 124: [23] Bidwell J., Keen L., Gallagher G. i wsp. (1999) Cytokine gene polymorphism in human disease: on-line databases. Genes and Immunity 1: [24] Terry C.F., Loukaci V., Green F.R. (2000) Cooperative Influence of Genetic Polymorphisms on Interleukin 6 Transcriptional Regulation. The Journal of Biological Chemistry 275: [25] Christiaens I., Zaragoza D.B., Guilbert L. i wsp. (2008) Inflammatory processes in preterm and term parturition. Review article. Journal of Reproductive Immunology 79:
6 254 M. Barlik, T. Łukaszewski, A. Seremak-Mrozikiewicz, K. Drews [26] Moura E., Mattar R., de Souza E. i wsp. (2009) Inflammatory cytokine gene polymorphisms and spontaneous preterm birth. J. Reprod. Immunol. 80: [27] Kalinka J., Bitner A. (2009) Selected cytokine gene polymorphisms and the risk of preterm delivery in the population of Polish women. Ginekol. Pol. 80: [28] Resch B., Radinger A., Mannhalter C. (2010) Maternal interleukin-6v(-174) C/C polymorphism is associated with chorioamnionitis and cystic periventricular leucomalacia of the preterm infant. J. Perinatol. 30: [29] Romero R., Velez Edwards D.R., Kusanovic J.P. i wsp. (2010) Identification of fetal and maternal single nucleotide polymorphisms in candidate genes that predispose to spontaneous preterm labor with intact membranes. Am. J. Obstet. Gynecol. 202: [30] Stonek F., Bentz E.K., Hafner E. i wsp. (2007) A tumor necrosis factor-alpha promoter polymorphism and pregnancy complications: results of a prospective cohort study in 1652 pregnant women. Reprod. Sci. 14: [31] Sata F., Toya S., Yamada H. i wsp. (2009) Proinflammatory cytokine polymorphisms and the risk of preterm birth and low birthweight in a Japanese population. Molecular Human Reproduction 15: [32] Gomez L.M., Sammel M.D., Appleby D.H. i wsp. (2010) Evidence of a gene-environment interaction that predisposes to spontanoeus preterm birth: a role for asymptomatic bacterial vaginosis and DNA variants in genes that control the inflammatory response. Am. J. Obstet. Gynecol. 202: 386. J Agnieszka Seremak-Mrozikiewicz Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Uniwersytet Medyczny w Poznaniu ul. Polna 33, Poznań asm@data.pl The significance of tumor necrosis factor-α (TNF-α) and interleukin-6 (IL-6) gene polymorphisms in the etiology of preterm delivery The etiology of preterm delivery (PTD) remains unclear. Lately the researches have focused on genetic conditions of this pathology. The attention is paid to polymorphisms of genes encoding factors involved in preterm delivery development. Important direction of studies are the genetic polymorphisms of proinflammatory cytokines. Researches of last years concerns mainly interleukin-6 (IL-6) and tumor necrosis factor alpha (TNF-α) gene polymorphisms. This manuscript summarised the researches concerning TNF-α and IL-6 genetic variants, which probably are involved in the etiology of preterm delivery. Key words: preterm delivery, tumor necrosis factor α, interleukin-6, genetic polymorphism
Znaczenie polimorfizmów genów receptorów Toll-like-2 oraz Toll-like-4 w porodzie przedwczesnym
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 2, 89-95, 2012 Znaczenie polimorfizmów genów receptorów Toll-like-2 oraz Toll-like-4 w porodzie przedwczesnym ELŻBIETA DREWS-PIASECKA 1, AGNIESZKA
Bardziej szczegółowoThe significance of TNF- gene polymorphisms in preterm delivery
The significance of TNF- gene polymorphisms in preterm delivery Znaczenie polimorfizmów genu TNF- w porodzie przedwczesnym 1 3 2 1 Division of Obstetrics and Gynecology, Regional Hospital in Poznan, Poland
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoStężenie wybranych cytokin u kobiet z przedwczesnym pęknięciem błon płodowych i porodem przedwczesnym badanie wstępne
poło nictwo Stężenie wybranych cytokin u kobiet z przedwczesnym pęknięciem błon płodowych i porodem przedwczesnym badanie wstępne Concentration of selected cytokines in women with premature rupture of
Bardziej szczegółowoJak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży
GRZEGORZ JAKIEL Jak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży I Klinika Położnictwa i Ginekologii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie Peri- viable birth Poród na granicy przeżywalności AGENDA
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoCharakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.
Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O
Bardziej szczegółowopoło nictwo Ginekol Pol. 2009, 80, Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
poło nictwo Polimorfizm genów receptorów Tollpodobnych typu 2 oraz 4 (TLR-2 i TLR-4) a ryzyko wystąpienia przedwczesnego pęknięcia błon płodowych doniesienie wstępne Polymorphism in the genes of Toll-like
Bardziej szczegółowoCzynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe
Bardziej szczegółowoJak realizować obowiązkowe i zalecane szczepienia ochronne przeciwko pneumokokom
Jak realizować obowiązkowe i zalecane szczepienia ochronne przeciwko pneumokokom Sympozjum Szczepienia Ochronne Warszawa, 27.04. 2018 12:30 12:45 Profesor Ewa Bernatowska Klinika Immunologii Instytut Pomnik
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoVIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej. Stare problemy nowe możliwości kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje
VIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej Stare problemy nowe możliwości 12-13 kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje PROGRAM 12 kwietnia 2019 r. (piątek) 8:30-11:00 Sesja I : Poród
Bardziej szczegółowoZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI
ZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI Rafał Kurzawa rafal.kurzawa@gmail.com Pomorski Uniwersytet Medyczny Sekcja Płodności i Niepłodności PTG Ośrodek Studiów nad Płodnością Człowieka IVF ma 35 lat
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoCzwartek, 13 września 2018 roku WARSZTATY CENTRUM KONGRESOWE PGE NARODOWY. Genetyka kliniczna w położnictwie i ginekologii
Czwartek, 13 września 2018 roku WARSZTATY CENTRUM KONGRESOWE PGE NARODOWY 8.00 9.30 Problemy prawne. Dokumentacja medyczna Genetyka kliniczna w położnictwie i onkologiczna co nas obowiązuje? Prowadzący:
Bardziej szczegółowoZmienność genu UDP-glukuronozylotransferazy 1A1 a hiperbilirubinemia noworodków.
Zmienność genu UDP-glukuronozylotransferazy 1A1 a hiperbilirubinemia noworodków. Katarzyna Mazur-Kominek Współautorzy Tomasz Romanowski, Krzysztof P. Bielawski, Bogumiła Kiełbratowska, Magdalena Słomińska-
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Ocena ryzyka nieprawidłowego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje Warszawa, 10 12 grudnia 2007 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoKlinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r.
Instytutu Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku Tomasz Maciejewski, Michał Troszyński, Sławomir Janus Poznań, wrzesień 2013 r. Zgony matek
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i terapia porodu przedwczesnego
ROZDZIAŁ VI ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2015 DOBROSTAN I ZDROWIE 1 Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Zakład Propedeutyki Położnictwa Katedry Zdrowia Kobiety School
Bardziej szczegółowoWykład 9: HUMAN GENOME PROJECT HUMAN GENOME PROJECT
Wykład 9: Polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP) odrębność genetyczna, która czyni każdego z nas jednostką unikatową Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej HUMAN GENOME
Bardziej szczegółowoRola stosunku seksualnego w indukcji porodu
Rola stosunku seksualnego w indukcji porodu Teoretyczne podstawy wpływu aktywności seksualnej na indukcję porodu Aktywność seksualna w okresie terminu porodu może prowadzić do przyśpieszenia dojrzewania
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoWpływ zakażenia Ureaplasma urealyticum na występowanie powikłań położniczych oraz stan zdrowia noworodków
ROZDZIAŁ XV ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2015 DOBROSTAN I ZDROWIE Department of Obstetrics Medical University of Gdansk Klinika Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego DARIUSZ LAUTENBACH, KAROLINA KOZUBOWSKA,
Bardziej szczegółowoStandardy prowadzenia ciąży
Standardy prowadzenia ciąży Gdańsk 2015 Redaktor prowadzący: Olga Strzelec Redakcja: Joanna Fiuk, Olga Strzelec Korekta: Joanna Fiuk, Olga Strzelec Projekt okładki: Andrzej Owsiany Skład: Iwona Łytkowska
Bardziej szczegółowoMARIA KWIATKOWSKA, ANITA CHUDZIK, MAŁGORZATA POKRZYWNICKA, PAWEŁ KRAJEWSKI
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 1, 53-57, 2010 Analiza wcześniactwa, zaburzeń klinicznych i wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania u noworodków w przypadkach histopatologicznych
Bardziej szczegółowoOdpowiedź układu immunologicznego na zakażenie wirusami brodawczaka ludzkiego wpływ na kancerogenezę i wyniki leczenia przeciwnowotworowego
Odpowiedź układu immunologicznego na zakażenie wirusami brodawczaka ludzkiego wpływ na kancerogenezę i wyniki leczenia przeciwnowotworowego Beata Biesaga Zakład Radiobiologii Klinicznej, Centrum Onkologii
Bardziej szczegółowoRodzaj przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 12-16, 2009 przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt SŁAWOMIR SZYMAŃSKI 1, WITOLD MALINOWSKI 1, ELŻBIETA RONIN-WALKNOWSKA 2 Streszczenie
Bardziej szczegółowoAUTOREFERAT. Dr n. med. Hubert Wolski
Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Oddział Ginekologiczno-Położniczy Podhalański Szpital Specjalistyczny w Nowym Targu AUTOREFERAT Dr n. med. Hubert Wolski Poznań
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoPołożnictwo i ginekologia
CRASH COURSE Redaktor serii Daniel Horton-Szar Położnictwo i ginekologia Nick Panay, Ruma Dutta, Audrey Ryan, J. A. Mark Broadbent Wydanie pierwsze polskie pod redakcją Jerzego Florjańskiego Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoJarosław Kalinka1, Wojciech Hanke2 ROLA PALENIA TYTONIU JAKO CZYNNIKA RYZYKA H IPO TRO FII PŁODU I PORODU PRZEDWCZESNEGO
PRZEG. EPID., 1996, 50, 3 Jarosław Kalinka1, Wojciech Hanke2 ROLA PALENIA TYTONIU JAKO CZYNNIKA RYZYKA H IPO TRO FII PŁODU I PORODU PRZEDWCZESNEGO 1 Instytut Ginekologii i Położnictwa AM w Łodzi Dyrektor:
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 98-102, 2008 Ocena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu TOMASZ MACIEJEWSKI
Bardziej szczegółowoStężenie IL-6 przed i po porodzie w prognozowaniu wrodzonego zakażenia noworodka u kobiet z PPROM
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 2, 81-87, 2013 Stężenie IL-6 przed i po porodzie w prognozowaniu wrodzonego zakażenia noworodka u kobiet z PPROM TOMASZ ŁUKASZEWSKI 1, KRZYSZTOF
Bardziej szczegółowoPRZEDWCZESNE PĘKNIĘCIE BŁON PŁODOWYCH (PPBP) (oocystoruptura praecox)
PRZEDWCZESNE PĘKNIĘCIE BŁON PŁODOWYCH (PPBP) (oocystoruptura praecox) 1. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych (PPBP) przerwanie ciągłości pęcherza płodowego przed rozpoczęciem akcji porodowej Czasowe
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiP Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoCHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI
CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI Katarzyna Pawlak-Buś Katedra i Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ECHA ASBMR 2018 WIELOCZYNNIKOWY CHARAKTER
Bardziej szczegółowoAlergia pokarmowa rola czynników genetycznych i środowiskowych
Alergia pokarmowa rola czynników genetycznych i środowiskowych Dr hab. n. med. Aleksandra Szczepankiewicz Pracownia Badań Komórkowych i Molekularnych Kliniki Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej i Immunologii
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : NEONATOLOGIA 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoAlergiczny nieżyt nosa genetyczny stan wiedzy
Alergiczny nieżyt nosa genetyczny stan wiedzy Dr hab. n. med. Aleksandra Szczepankiewicz mgr inż. Wojciech Langwiński Pracownia Badań Komórkowych i Molekularnych Kliniki Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej
Bardziej szczegółowoAnaliza stężenia prozapalnych interleukin w wydzielinie szyjkowej kobiet z PROM i we krwi pępowinowej ich noworodków
Ginekol Pol. 2015, 86, 434-441 Analiza stężenia prozapalnych interleukin w wydzielinie szyjkowej kobiet z PROM i we krwi pępowinowej ich noworodków Concentration of pro-inflammatory interleukins in cervical
Bardziej szczegółowoWiedza ciężarnych kobiet na temat przedwczesnych porodów
PRACE ORYGINALNE Piel. Zdr. Publ. 2014, 4, 4, 371 375 ISSN 2082-9876 Copyright by Wroclaw Medical University Piotr Hańczyc e, f, Marta Pakuła a d Wiedza ciężarnych kobiet na temat przedwczesnych porodów
Bardziej szczegółowoW Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska.
W Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska. Dzięki wczesnej diagnostyce możemy wykryć 94% takich przypadków i podjąć leczenie, zapobiegając
Bardziej szczegółowoTolerancja immunologiczna
Tolerancja immunologiczna autotolerancja, tolerancja na alloantygeny i alergeny dr Katarzyna Bocian Zakład Immunologii kbocian@biol.uw.edu.pl Funkcje układu odpornościowego obrona bakterie alergie wirusy
Bardziej szczegółowodr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ
dr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ KOMÓRKI SATELITARNE (ang. stem cells) potencjał regeneracyjny mięśni HIPERTROFIA MIĘŚNI University College London,
Bardziej szczegółowoRola przeciwciał neutralizujących w terapiach SM (ciągle dyskutowana) Konrad Rejdak
Rola przeciwciał neutralizujących w terapiach SM (ciągle dyskutowana) Konrad Rejdak Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie Immunogeniczność preparatów biologicznych Rossman, 2004
Bardziej szczegółowoWykład: HUMAN GENOME PROJECT HUMAN GENOME PROJECT
Wykład: Polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP) odrębność genetyczna, która czyni każdego z nas jednostką unikatową Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej HUMAN GENOME
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu prof. dr hab. Marcin Wojnar mgr Marek Fudała, Krzysztof Brzózka Katedra i Klinika Psychiatryczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny Państwowa Agencja Rozwiązywania
Bardziej szczegółowoUltrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim
Lek. med. Izabela Wnuczek-Mazurek Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Promotor: Dr hab.
Bardziej szczegółowoZmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92
Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik
Bardziej szczegółowoPOŁOŻNICTWO I OPIEKA POŁOŻNICZA dla studentów II ROKU Kierunek: Położnictwo - studia I stopnia licencjackie. semestr IV, rok akad.
POŁOŻNICTWO I OPIEKA POŁOŻNICZA dla studentów II ROKU Kierunek: Położnictwo - studia I stopnia licencjackie semestr IV, rok akad. 2014-2015 Lp. 1. 2. WYKŁADY Pielęgnowanie położnicy w połogu powikłanym.
Bardziej szczegółowoStandardy opieki okołoporodowej w przypadkach występowania określonych powikłań
praca POGLĄDOWA Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 1, strony 1 9 Copyright 2016 Via Medica ISSN 2451 0122 Standardy opieki okołoporodowej w przypadkach występowania określonych powikłań
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH
ZAKŁAD PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE KATEDRY ZDROWIA KOBIETY Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 8 00-15 30 PLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH Z PRZEDMIOTU PIELĘGNIARSTWO POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNE
Bardziej szczegółowo8. STRESZCZENIE Celem niniejszej pracy jest:
8. STRESZCZENIE Zadaniem lekarza pracującego w oddziale neonatologicznym jest dbanie, aby przebieg adaptacji noworodka do życia zewnątrzmacicznego był prawidłowy, została nawiązana więź między matką a
Bardziej szczegółowoZNACZENIE WYBRANYCH WARIANTÓW POLIMORFICZNYCH
UNIWERSYTET MEDYCZNY W POZNANIU WYDZIAŁ LEKARSKI II LEK. MED. ELśBIETA DREWS-PIASECKA SZPITAL WOJEWÓDZKI W POZNANIU ODDZIAŁ GINEKOLOGICZNO-POŁOśNICZY Z PODODDZIAŁAMI ZNACZENIE WYBRANYCH WARIANTÓW POLIMORFICZNYCH
Bardziej szczegółowou Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych
1 TROMBOFILIA 2 Trombofilia = nadkrzepliwość u Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami hematologicznymi 3 4 5
Bardziej szczegółowoIUGR. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski
IUGR prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski definicja postacie znaczenie diagnostyka monitoring decyzje porodowe mały płód - SGA prawidłowy - brak cech wad, chorób genetycznych, infekcji nieprawidłowy
Bardziej szczegółowoOcena wybranych wykładników morfologicznych zapalenia w popłodach z samoistnych porodów przedwczesnych
Ginekol Pol. 2010, 81, 435-440 P R A C E O R Y G I N A L N E poło nictwo Ocena wybranych wykładników morfologicznych zapalenia w popłodach z samoistnych porodów przedwczesnych Evaluation of selected morphological
Bardziej szczegółowoZnaczenie czynników genetycznych w etiologii porodu przedwczesnego
Znaczenie czynników genetycznych w etiologii porodu przedwczesnego The significance of genetic factors in aetiology of preterm delivery Seremak-Mrozikiewicz Agnieszka, Drews Krzysztof Klinika Perinatologii
Bardziej szczegółowoPAKIET BADAŃ DLA PLANUJĄCYCH CIĄŻĘ %W PAKIECIE BADAŃ W PAKIECIE TANIEJ Wersja 1
PAKIET BADAŃ DLA PLANUJĄCYCH CIĄŻĘ 19 BADAŃ W PAKIECIE %W PAKIECIE TANIEJ 2018 Wersja 1 CZY WIESZ, ŻE: Badania ujęte w tym pakiecie podzielić można na dwie grupy. Wyniki badań z pierwszej grupy informują
Bardziej szczegółowoGdański Uniwersytet Medyczny. Polimorfizm genów receptorów estrogenowych (ERα i ERβ) a rozwój zespołu metabolicznego u kobiet po menopauzie
Gdański Uniwersytet Medyczny Mgr Karolina Kuźbicka Polimorfizm genów receptorów estrogenowych (ERα i ERβ) a rozwój zespołu metabolicznego u kobiet po menopauzie Rozprawa doktorska Promotor: dr hab. n.
Bardziej szczegółowoBartosz Horosz. Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego Warszawa. Sopot, 17 kwietnia 2015r.
Bartosz Horosz Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego Warszawa Sopot, 17 kwietnia 2015r. Zjawisko Śródoperacyjną hipotermię definiuje się jako obniżenie
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoLp. Data wykładu Temat wykładu Efekty kształcenia Edukacja zdrowotna w opiece przedkoncepcyjnej. Styl życia kobiet w okresie ciąży Promocja EK_W1
Wykłady z przedmiotu Położnictwo i opieka położnicza dla studentów II-go roku studiów I stopnia stacjonarnych Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach SUM w Katowicach roku akad. 2015/2016 semestr zimowy (sem.iii)
Bardziej szczegółowoSzew okrężny jako metoda leczenia niewydolności szyjki macicy a częstość infekcji wrodzonej u noworodków
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 31-35, 2009 Szew okrężny jako metoda leczenia niewydolności szyjki macicy a częstość infekcji wrodzonej u noworodków MAŁGORZATA POKRZYWNICKA
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM STAŻU ADAPTACYJNEGO POŁOŻNYCH
Załącznik nr 2 RAMOWY PROGRAM STAŻU ADAPTACYJNEGO POŁOŻNYCH Cele stażu 1. Uzyskanie sprawności w zakresie wykorzystania wiedzy i umiejętności nabytych w toku kształcenia w szkole położnych. 2. Aktualizacja
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3. Amplifikacja genu ccr5 Homo sapiens wykrywanie delecji Δ32pz warunkującej oporność na wirusa HIV
Ćwiczenie 3. Amplifikacja genu ccr5 Homo sapiens wykrywanie delecji Δ32pz warunkującej oporność na wirusa HIV Cel ćwiczenia Określenie podatności na zakażenie wirusem HIV poprzez detekcję homo lub heterozygotyczności
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoThe evaluation of the predictive value of TNFalpha concentration in maternal serum in the prediction of neonatal and maternal infection
The evaluation of the predictive value of TNFalpha concentration in maternal serum in the prediction of neonatal and maternal infection Ocena wartości predykcyjnej stężenia TNF-alfa w surowicy krwi matki
Bardziej szczegółowoStabilizacja dziecka z PPROM. Janusz Świetliński
Stabilizacja dziecka z PPROM Janusz Świetliński Uproszczona klasyfikacja Klasyfikacja Charakterystyka ROM Odejście wód płodowych PROM Przedłużony PROM Odejście wód płodowych wcześniej niż na godzinę przed
Bardziej szczegółowoLp. Data wykładu Temat wykładu Efekty kształcenia Edukacja zdrowotna w opiece przedkoncepcyjnej. Styl życia kobiet w okresie ciąży Promocja EK_W1
Wykłady z przedmiotu Położnictwo i opieka położnicza dla studentów II-go roku studiów I stopnia stacjonarnych Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach SUM w Katowicach roku akad. 2015/2016 semestr zimowy (sem.iii)
Bardziej szczegółowoOcena zwiàzku polimorfizmów genów kodujàcych wybrane cytokiny z wyst powaniem porodu przedwczesnego w populacji kobiet polskich
Ginekol Pol. 2009, 80, 111-117 P R A C E O R Y G I N A L N E Ocena zwiàzku polimorfizmów genów kodujàcych wybrane cytokiny z wyst powaniem porodu przedwczesnego w populacji kobiet polskich Selected cytokine
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoMechanochemiczny przełącznik między wzrostem i różnicowaniem komórek
Mechanochemiczny przełącznik między wzrostem i różnicowaniem komórek Model tworzenia mikrokapilar na podłożu fibrynogenowym eksponencjalny wzrost tempa proliferacji i syntezy DNA wraz ze wzrostem stężenia
Bardziej szczegółowoTrudna ciąża wyzwanie dla położnika, neonatologa i rodziców
Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Trudna ciąża wyzwanie dla położnika, neonatologa i rodziców Prof. nadzw. dr hab. n. med. Ewa Dmoch-Gajzlerska
Bardziej szczegółowoWpływ przedwczesnego pęknięcia błon płodowych (PROM) na stan noworodka
Ginekol Pol. 2010, 81, 277-282 P R A C E O R Y G I N A L N E Wpływ przedwczesnego pęknięcia błon płodowych (PROM) na stan noworodka The impact of premature rupture of membranes (PROM) on neonatal outcome
Bardziej szczegółowoSpis treści. Zdrowie i płodność kobiety. Cele operacyjne rozdziału Celina Łepecka-Klusek... 45
Rozdział I Zdrowie i płodność kobiety Cele operacyjne rozdziału Celina Łepecka-Klusek... 1 1. Okresy życia kobiety Michał Bokiniec... 2 1.1. Okres dojrzewania, pokwitania... 2 1.2. Okres dojrzałości płciowej...
Bardziej szczegółowoPodsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 2016/2017
Profilaktyka zakażeń RSV w Polsce od 1.1.213 Profilaktyka zakażeń wirusem RS (ICD-1 P 7.2, P 27.1) Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 216/217 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowostarszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg
STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia
Bardziej szczegółowoAnna Zmelonek, Miros³awa Dudyñska, Karolina Ziaja
Studia Medyczne Akademii Œwiêtokrzyskiej tom 4 Kielce 2006 Anna Zmelonek, Miros³awa Dudyñska, Karolina Ziaja Klinika Neonatologii Katedry Ginekologii i Po³o nictwa Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloñskiego
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoUdział polimorfizmu 2756A>G genu syntazy metioniny w rozwoju hipotrofii płodu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 1, 14-18, 2013 Udział polimorfizmu genu syntazy metioniny w rozwoju hipotrofii płodu ANNA LORENC 1, AGNIESZKA SEREMAK-MROZIKIEWICZ 1,2, KRZYSZTOF
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE SILIKONOWEGO KRĄŻKA SZYJKOWEGO W LECZENIU NIEWYDOLNOŚCI CIEŚNIOWO-SZYJKOWEJ U KOBIET CIĘŻARNYCH. DR MED.
OPINIA OPINIA DOTYCZĄCA ZASTOSOWANIA SILIKONOWYCH KRĄŻKÓW PRODUKOWANYCH PRZEZ SPÓŁKE Z OO HERBICH MICHAEL Z ZIELONEJ GÓRY U CIĘŻARNYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH. W latach 1994 1996 przeprowadzono badania
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Problemy w ginekologii i położnictwie w pytaniach i odpowiedziach.
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowoCiąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków
Ginekol Pol. 2015, 86, 137-142 P R A C E O R Y G I N A L N E Ciąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków Twin pregnancy as the risk factor for neonatal
Bardziej szczegółowoZakażenie wewnątrzowodniowe i poród przedwczesny
Zakażenie wewnątrzowodniowe i poród przedwczesny Andrzej Torbé DEFINICJA Zakażeniem wewnątrzowodniowym lub infekcją wewnątrzmaciczną nazywamy zakażenie macicy i jej zawartości podczas ciąży. Kliniczne
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003 Oddział Położniczy i Trakt Porodowy, Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego w
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko. Wywiad położniczy. Wywiad ginekologiczny. Data ostatniej miesiączki. Byłam w ciąży: więcej.
Imię i nazwisko Data ostatniej miesiączki Wywiad położniczy Byłam w : 0 1 2 3 4 5 6 więcej Rok Tydzień Przebieg Przebieg porodu lub poronienia Powikłania po porodzie/poronieniu Płeć, masa i rozwój dziecka
Bardziej szczegółowoCHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE
CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE Autoimmunizacja Odpowiedź immunologiczna skierowana przeciwko własnym antygenom Choroba autoimmunizacyjna Zaburzenie funkcji fizjologicznych organizmu jako konsekwencja autoimmunizacji
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU OPIS
CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu POŁOŻNICTWO I GINEKOLOGIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca
Bardziej szczegółowoLek. Katarzyna Podsiadło
Analiza czynników ryzyka i epidemiologia porodu przedwczesnego oraz jego wpływ na dobrostan płodu Lek. Katarzyna Podsiadło Praca na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n. med. Krzysztof
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 5 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program badań prenatalnych
Program badań prenatalnych 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego W ostatnich latach wzrasta systematycznie średni wiek
Bardziej szczegółowoPrzyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka
Wdowiak Probl Hig A Epidemiol i wsp. Przyrost 2011, 92(2): masy ciała 281-285 w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka 281 Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka Women
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoProblemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit. Maria Kłopocka Bydgoszcz
Problemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit Maria Kłopocka Bydgoszcz Płodność Przebieg ciąży i poród Bezpieczeństwo leczenia w okresie ciąży i karmienia Sytuacje szczególne Edukacja
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD AKTUALNYCH NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ W REUMATOLOGII
PRZEGLĄD AKTUALNYCH NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ W REUMATOLOGII Prof. dr hab. n med. Małgorzata Wisłowska Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA Cytokiny Hematopoetyczne
Bardziej szczegółowoPROBIOTYKI panaceum dla noworodka ZALECAĆ CZY NIE
PROBIOTYKI panaceum dla noworodka ZALECAĆ CZY NIE Dr hab.n.med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii WUM Czy to są probiotyki? Żywe bakterie kiszonki jogurt naturalny kwas chlebowy Mikroorganizmy Organizm
Bardziej szczegółowo