MECHANIZMY OBRONNE BIOFILMU PRZED ŚRODKAMI BAKTERIOBÓJCZYMI
|
|
- Maciej Szymański
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 biofilm, oporność, antybiotyki, dezynfekcja Monika LEGINOWICZ * MECHANIZMY OBRONNE BIOFILMU PRZED ŚRODKAMI BAKTERIOBÓJCZYMI Biofilm, czyli błona biologiczna stanowiąca rezerwuar różnych mikroorganizmów to powszechny problem nie tylko w inżynierii środowiska, ale także w medycynie oraz przemyśle. W inżynierii środowiska stanowi on duży problem ze względu na to, że obrasta rury wodociągowe przez co odbiorcy wody użytkowej są narażeni na kontakt z być może występującymi tam drobnoustrojami chorobotwórczymi. To z kolei przekłada się na zwiększoną zachorowalność, a tym samym problemy w lecznictwie. Bofilm może tworzyć się praktycznie na każdej powierzchni. Zróżnicowane warunki środowiskowe oraz różnorodność gatunkowa drobnoustrojów występujących w obrostach mikrobiologicznych może sprzyjać dostatecznej ochronie przed środkami bakteriobójczymi, takimi jak dezynfektanty czy antybiotyki. Dlatego też zwalczanie powstałej błony biologicznej jest dużym problemem. Okazuje się bowiem, że mikroorganizmy występujące w formie zawieszonej są blisko 1000 razy bardziej wrażliwe na działanie substancji toksycznych niż te występujące w biofilmie. W artykule zamieszczono opis powstawania biofilmu oraz przedstawiono mechanizmy jakie błona biologiczna wykorzystuje do obrony przed środkami bakteriobójczymi, takimi jak dezynfektanty czy antybiotyki. 1. WSTĘP Biofilm to bardzo popularne zjawisko występujące w środowisku. Tworzy się on na różnego rodzaju materiałach i praktycznie na każdej powierzchni, gdzie tylko drobnoustroje mają dostęp do wody. Składa się z wielu gatunków bakterii tworzących błonę biologiczną w postaci hydrożelu. Struktura biofilmu stabilizowana jest dzięki substancjom polimerowym wydzielanym pozakomórkowo (EPS - extracellular polymeric substances). Drobnoustroje wchodzące w skład obrostu mikrobiologicznego wykazują odmienne cechy oraz specjalizują się w pełnieniu innych funkcji niż komórki występujące w postaci wolnej. Skupiska mikroorganizmów są mniej narażone * Politechnika Wrocławska, Wydział Inżynierii Środowiska, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska, Pl. Grunwaldzki 9, Wrocław.
2 332 M. LEGINOWICZ na działanie niekorzystnych czynników zewnętrznych oraz mają lepszy dostęp do substancji odżywczych. Wynika z tego, że biofilm w przeciwieństwie do wolnych komórek bakteryjnych może funkcjonować w warunkach, w których tamte by nie przeżyły [10, 13, 15, 17, 18]. Zjawisko obrostów mikrobiologicznych może mieć zarówno pozytywne jak i negatywne skutki. Do pozytywów można zaliczyć czynny udział biofilmu w samooczyszczaniu się wód powierzchniowych, podziemnych oraz gruntowych. Błonę biologiczną wykorzystuje się także w procesach oczyszczania ścieków, gazów, gruntów oraz wody. Jednakże powstawanie takich skupisk mikroorganizmów ma wady w innych aspektach, takich jak gospodarka czy medycyna. Spadek stabilności biologicznej wody w sieci dystrybucji powoduje zasiedlanie rur przez różne gatunki drobnoustrojów tworzących biofilm. Jest to zagrożeniem dla odbiorców wody, ponieważ mogą tam występować mikroorganizmy chorobotwórcze. Zjawisko to może być skutkiem zmniejszenia przepływu wody w wodociągach z powodu zwiększenia szorstkości powierzchni oraz wzmożonej korozji mikrobiologicznej. W medycynie błona biologczna tworzy się na przykład na cewnikach, implantach chirurgicznych. Mikroorganizmy, które występują w obrostach mikrobiologicznych przez większą inwazyjność są zdolne do wywoływania groźnych zakażeń. W przemyśle biofilm tworzy się na produktach żywnościowych, co powoduje ich psucie się oraz zakażenia konsumentów [5, 16, 17, 18]. Mikroorganizmy tworzące biofilm charakteryzują się zwolnionym metabolizmem oraz podlegają zmianom fenotypowym co skutkuję tym, że są one bardziej odporne na działanie środków bakteriobójczych takich jak dezynfektanty, surfaktanty oraz antybiotyki [2, 11, 14, 19]. 2. POWSTAWANIE BIOFILMU Formowanie się biofilmu to proces wieloetapowy, który zależy od budowy i właściwości materiału skolonizowanego, a także od właściwości mikroorganizmów. Tylko niektóre drobnoustroje wykazują zdolności adhezyjne. Ogólnie tworzenie się błony biologicznej podzielone jest na cztery etapy, z czego faza dojrzewania podzielona jest na dwa (rys.1) [3, 12, 16, 17]. W pierwszym etapie bakterie wiążą się wstępnie z powierzchnią słabymi wiązaniami van der Waalsa, pozostając w stałym kontakcie z wodą. Jest to proces odwracalny i jeśli szybko usunie się osadzone drobnoustroje, nie przylgną one do powierzchni na stałe. W przypadku pozostawienia ich na danym materiale, przy pomocy elementów komórkowych takich jak np. rzęski, pile, przyczepią się na trwałe umożliwiając gromadzenie się innym bakteriom. Jest to kolejny etap zwany adhezją nieodwracalną. Podstawową rolę odgrywają w tym procesie zewnątrzkomórkowe polimery
3 Mechanizmy obronne biofilmu przed środkami bakteriobójczymi 333 (EPS), tworząc zręby matrycy, która nadaje określoną strukturę powstającej błonie biologicznej [1, 5, 7, 11, 12]. Rys. 1. Etapy powstawania biofilmu: 1. adhezja odwracalna; 2. adhezja nieodwracalna; 3. pierwszy etap dojrzewania; 4. drugi etap dojrzewania; 5. dyspersja pojedynczych komórek W trzecim etapie następuje namnażanie oraz stopniowe różnicowanie drobnoustrojów. Mikroorganizmy niezdolne do adhezji są przyczepiane do podłoża. Zaczyna się tworzyć trójwymiarowa struktura biofilmu. Zmieniają się cechy fenotypowe bakterii, dostosowane do warunków i potrzeb tworzącej się kolonii, co powoduje, że komórki bakteryjne żyjące w błonie biologicznej różnią się od ich form planktonowych [1, 5, 7, 11, 12]. W ostatnim etapie błona biologiczna ma na tyle rozbudowaną strukturę, że traci istniejącą formę. Jej elementy, na skutek działania sił ścinających, są odrywane i następuje migracja komórek bakteryjnych do otoczenia. Przy sprzyjających warunkach cały proces tworzenia błony biologicznej może zacząć się od początku w dalszych odcinkach sieci [1, 5, 7, 11, 12]. 3. MECHANIZMY OBRONNE BIOFILMU PRZED ŚRODKAMI BAKTERIOBÓJCZYMI Struktura biofilmu sprawia, że komórki bakteryjne w niej żyjąca są bardziej oporne na działanie środków bakteriobójczych, ponieważ wolniej dyfundują one do głębszych warstw błony bakteryjnej. Do zwiększonej oporności przyczynia się także materiał otoczki (głównie EPS), która jest bezpośrednią ochroną przed środkami antymikrobiologicznymi. Chroni ona również biofilm przed zmianami ciśnienia osmotycznego, ph środowiska, przed wysuszeniem oraz fagocytozą. Matryca EPS odpowiedzialna jest również za dezaktywację działania promieniowania UV. Otoczki bakterii żyjących w zawiesinie, a tych z obrostów mikrobiologicznych różnią się właściwościami. Należy także pamiętać, że zawieszone mikroorganizmy w przeci-
4 334 M. LEGINOWICZ wieństwie do komórek błony biologicznej mają styczność z bakteriocydami całą powierzchnią komórki. Na oporność wpływa także aktywność białek o właściwościach pomp (drug efflux pumps), które u bakterii gramujemnych rozpoznają np. różnego typu antybiotyki usuwając je z cytoplazmy [5, 6, 7, 14, 15]. Niedobór źródeł pokarmowych to kolejny czynnik zwiększonej oporności biofilmu. Aktywne drobnoustroje, w przypadku braku pożywienie wykorzystują jako pokarm składniki obumarłych komórek. Dlatego po działaniu na błonę biologiczną np. dezynfektantem może ona powrócić do poprzedniego stanu nawet w ciągu kilku godzin. Mniejsza zawartość tlenu w głębszych warstwach biofilmu powoduje zwolnienia tempa wzrostu mikroorganizmów. Wolnorosnące drobnoustroje są mniej wrażliwe na czynniki szkodliwe niż te szybkorosnące. Toksyczne związki nie są w stanie szybko penetrować do wnętrza obrostu mikrobiologicznego, a spowolniony wzrost bakterii ułatwia uruchomienie aparatu enzymatycznego do naprawy uszkodzeń wywołanych przez bakteriocydy. Dzięki temu rozkład toksyn przez enzymy jest znacznie szybszy niż ich dyfuzja do wnętrza biofilmu [4, 6, 7, 14, 15]. Kolejnym mechanizmem obronnym wytworzonym przez błonę biologiczną jest zmiana metabolizmu i ekspresja materiału genetycznego. Drobnoustroje uruchamiają różnorodne procesy genetyczne, które eliminują szkodliwy wpływ czynników bakteriobójczych lub naprawiają powstałe uszkodzenia. Może to być związane z obecnością bakteriocydu bądź ekspresją odpowiednich genów, odpowiedzialnych za neutralizację czynnika antymikrobiologicznego. Dzięki temu komórki potomne uwalniane do środowiska zewnętrznego posiadają już oporność na czynniki szkodliwe [1, 3, 4, 5, 19]. Stosowanie środków dezynfekcyjnych bądź długotrwałe działanie antybiotykami powoduje indukcję punktowych mutacji genów bakterii błony biologicznej, które przyczyniają się do zwiększenia oporności komórek i rozwoju szczepów opornych na te środki bakteriobójcze [5, 14, 16]. W oporności biofilmu a także jego tworzeniu dużą rolę odgrywa zjawisko quorum sensing (sygnalizacja zagęszczenia), czyli wzajemne porozumiewanie się mikroorganizmów. Zjawisko to oparte jest na tworzeniu autoinduktorów (sygnalizatorów zagęszczenia), czyli sygnałów chemicznych oraz obecności białek zdolnych do odbioru tych sygnałów. Dzięki autoinduktorom drobnoustroje wiedzą ile osobników danego gatunku znajduje się w środowisku. Quorum sensing może zachodzić miedzy jednym lub różnymi gatunkami mikroorganizmów. Procesy metaboliczne i fizjologiczne w strukturze obrostu mikrobiologicznego są harmonizowane przy udziale tego mechanizmu. Po wysłaniu sygnału następuje indukcja ekspresji genów i równocześnie we wszystkich komórkach danej populacji następuje efekt metaboliczny. Dzięki temu zjawisku regulowane są także takie procesy jak różnicowanie komórek, wirulencja, produkcja enzymów i toksyn, replikacja DNA, biosynteza metabolitów wtórnych, sporulacja. Procesy metaboliczne i fizjologiczne w strukturze biofilmu są harmonizowane przy udziale tego mechanizmu [1, 2, 8, 9, 14, 15].
5 Mechanizmy obronne biofilmu przed środkami bakteriobójczymi PODSUMOWANIE Biofilm może zasiedlać praktycznie każdą powierzchnię. Do jego tworzenia się wystarczą mikroorganizmy posiadające zdolności adhezyjne oraz niewielka ilość wody. Twór ten wyspecjalizował wiele mechanizmów obronnych, dzięki którym jest oporny na czynniki szkodliwe. Konwencjonalne metody walki z błoną biologiczną, takie jak działanie antybiotykami czy dezynfetantami, są nieefektywne. A próba działania większymi dawkami mimo skuteczności może być szkodliwa dla środowiska bądź konsumentów. Dlatego też należy jak najlepiej poznać tworzenie się oraz funkcjonowanie obrostu mikrobiologicznego, aby znaleźć najbardziej efektywne metody walki z nim. LITERATURA [1] BAQUERO F., MARTINEZ J.L., CANTO R.: Antibiotics and antibiotic resistance in water environments. Current Opinion in Biotechnology, 2008, Vol. 19, [2] BARTOSZEWICZ M., RYGIEL A., Biofilm jako podstawowy mechanizm zakażenia miejsca operowanego - metody prewencji w leczeniu miejscowym, Chirurgia Polska, 2006, Vol. 8, No. 3, [3] BŁASZCZYK M.K.: Mikrobiologia środowisk. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa [4] GARBIŃSKA-ŁONIEWSKA A., Mikroorganizmy chorobotwórcze i potencjalnie chorobotwórcze w ekosystemach wodnych i sieci wodociągowej, Wyd. Seidel-Pzywecki, Warszawa [5] KOŁWZAN B., Analiza zjawiska biofilmu - warunki jego powstawania i funkcjonowania, Ochrona Środowiska, 2011, Vol. 33, No. 4, [6] KOZIOŁ-MONTEWKA M., Mikrobiologiczne przyczyny niepowodzeń w antybiotykoterapii zakażeń układu oddechowego,dostępne pod adresem: [7] ŁEBKOWSKA M., Występowanie bakterii antybiotykoopornych w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, Ochrona Środowiska, 2009, Vol. 31, Nr 2, [8] MATEJCZYK M., SUCHOWIERSKA M., Charakterystyka zjawiska QUORUM SENSING i jego znaczenie w aspekcie formowania i funkcjonowania biofilmu w inżynierii środowiska, Civil and Environmental Engineering, 2011, Vol. 2, Budownictwo inżynieria środowiska, [9] MYSZKA K., CZACZYK K., Mechanizm QUORUM SENSING jako czynnik regulujący wirulencję bakterii gam-ujemnych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online), 2010, Vol. 64, [10] MYSZKA K., CZACZYK K., Rola egzopolisacharydów mikrobiologicznych w technologii żywności, ŻYWNOĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2004, Vol. 4, [11] PIERŚCIENIAK M., TRZCIŃSKA N., SŁOMCZYŃSKI T., WĄSOWSKI J., Problemy wtórnego zanieczyszczenia wody wodociągowej, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 2009, No. 39, [12] SAŁEK A., Powstawanie biofilmu w warunkach przemysłowych. CZ. 1. Mechanizm formowania biofilmu i jego struktura, %20Part%201.pdf. [13] SITARSKA M., TRACZEWSKA T., Wzrost mikroorganizmów na PE i PCW w środowisku wody wodociągowej, Ochrona przed Korozją. 2006, Vol. 49, No. 9s/A,
6 336 M. LEGINOWICZ [14] STEWART P.S., COSTERTON J. W., Antibiotic resistance of bacteria in biofilms, dokument dostępny na stronie: 20Costerton% pdf. [15] THIEN-FAH C., MAH and GEORGE A. O'TOOLE, Mechanisms of biofilm resistance to antimicrobial agents, TRENDS in Microbiology, 2001, Vol. 9, No. 1, [16] TRACZEWSKA T., BIEDROŃ I., CIUPAK K., DŻUGAJ D., PIEKARSKA K., PIĘTA P., SITARSKA M., TRUSZ-ZDYBEK A., SZCZEPANIK Z., Biosensor do kontroli mikrobiologicznej stabilności wody wodociągowej, W: Czujniki i sensory do pomiarów czynników stanowiących zagrożenia w środowisku: monografia projektu POIG /08. Cz. 1 : Praca zbiorowa pod red. Waldemara E. Grzebyka, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław [17] TRACZEWSKA T., SZCZEPANIK Z., PIEKARSKA K., TRUSZ-ZDYBEK A., RUCKI Z., SITARSKA M., BIEDROŃ I., Deposition of tap water bacteria on conductive surfaces - measurement possibilities, In: Microorganisms in the environment andenvironmental engineering from ecology to technology, Krystyna Olańczuk-Neyman, Hanna Mazur-Marzec. Gdańsk; Gdynia: The Committee of Environmental Engineering Polish Academy of Science, 2010, No. 64, [18] TRACZEWSKA T., SZCZEPANIK Z., PIEKARSKA K., RUCKI Z., TRUSZ-ZDYBEK A., SITARSKA M., BIEDROŃ I.: Metody elektryczne badania stanu bakteriologicznego wody. W: Metrologia dziś i jutro, pod red. Jerzego Jakubca, Zbigniewa Moronia, Henryka Juniewicza. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2010, [19] XI CH., ZHANG Y., MARRS C. F., YE W., SIMON C., FOXMAN B., NRIAGU J., Prevalence of Antibiotic Resistance in Drinking Water Treatment and Distribution Systems, Applied and environmental microbiology, 2009, MECHANISMS OF DEFENSIVE BIOFILMS BEFORE BACTERICIDES Biofilm is a biological membrane where live varied microorganisms. Biofilm is a very big problem not only in environmental engineering, but also in medicine. In environmental engineering bifilm is a problem because it overgrow water conduits and consumers are exposed to contact with pathogenic microorganisms. That can be very big problem in treatment, because morbidity rate is bigger. Article describes how biofilm come into being and how it has mechanisms of defensive before bactericides (disinfectants and antibiotics).
Biofilmy w branży napojowej specyfika, metody monitoringu i sposoby zapobiegania
Biofilmy w branży napojowej specyfika, metody monitoringu i sposoby zapobiegania Dr hab. inż. Dorota Kręgiel Politechnika Łódzka dorota.kregiel@p.lodz.pl Plan prezentacji: Biofilmy. Kontrola i monitoring.
Bardziej szczegółowoZakład Mikrobiologii Stosowanej RUPA BADAWCZA FIZJOLOGIA BAKTERII
http://zms.biol.uw.edu.pl/ Zakład Mikrobiologii Stosowanej RUPA BADAWCZA FIZJOLOGIA BAKTERII 2018-2019 LIDERZY ZESPOŁÓW dr hab. Magdalena Popowska, prof. UW (p. 420A), IV Piętro, Instytut Mikrobiologii
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTÓW REALIZOWANYCH W KATEDRZE MIKROBIOLOGII ŚRODOWISKOWEJ
OPIS PRZEDMIOTÓW REALIZOWANYCH W KATEDRZE MIKROBIOLOGII ŚRODOWISKOWEJ STUDIA STACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA - INŻYNIERSKIE Mikrobiologia Rola mikrobiologii. Świat mikroorganizmów: wirusy, bakterie, archebakterie,
Bardziej szczegółowoKatedra Inżynierii Materiałowej
Katedra Inżynierii Materiałowej Instrukcja do ćwiczenia z Biomateriałów pt: Tworzenie biofilmu na biomateriałach metalicznych dr inż. Beata Świeczko-Żurek Gdańsk 2009 Wprowadzając implant do organizmu
Bardziej szczegółowoMetody przechowywania i utrwalania bioproduktów KOLEKCJE SZCZEPÓW
Metody przechowywania i utrwalania bioproduktów KOLEKCJE SZCZEPÓW Opracował: dr S. Wierzba Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej Uniwersytetu Opolskiego Kolekcje szczepów Metody przechowywania
Bardziej szczegółowoSkład zwany także błoną biologiczną,złożona wielokomórkowa struktura bakterii otoczona warstwą substancji organicznych i nieorganicznych, Biofilm
Biofilm Skład zwany także błoną biologiczną,złożona wielokomórkowa struktura bakterii otoczona warstwą substancji organicznych i nieorganicznych, Biofilm 70-90 % woda Polisacharydy Białka, kwasy nukleinowe,
Bardziej szczegółowoMikrobiologia wód SYLABUS A. Informacje ogólne
Mikrobiologia wód SYLABUS A. Informacje ogólne Elementy składowe sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod przedmiotu Język
Bardziej szczegółowoWykład IV - Mikroorganizmy w środowisku i w przemyśle. przemyśle - opis przedmiotu. Informacje ogólne WB-OSD-MwŚ-W-S14_pNadGen6BSAM.
IV - Mikroorganizmy w środowisku i w przemyśle - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu IV - Mikroorganizmy w środowisku i w przemyśle Kod przedmiotu 13.9-WB-OSD-MwŚ-W-S14_pNadGen6BSAM Wydział
Bardziej szczegółowoBiochemia mikroorganizmów SYLABUS A. Informacje ogólne
Biochemia mikroorganizmów A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod Język Rodzaj Rok studiów
Bardziej szczegółowoProbiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt
.pl Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt Autor: dr inż. Barbara Król Data: 2 stycznia 2016 W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie probiotykami i prebiotykami zarówno
Bardziej szczegółowoOCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH O DUŻEJ ZAWARTOŚCI OLEJÓW NA ZŁOŻU BIOLOGICZNYM
ścieki przemysłowe, złoże biologiczne Katarzyna RUCKA, Małgorzata BALBIERZ* OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH O DUŻEJ ZAWARTOŚCI OLEJÓW NA ZŁOŻU BIOLOGICZNYM Przedstawiono wyniki laboratoryjnych badań
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 4 i 5 OCENA EKOTOKSYCZNOŚCI TEORIA Chemia zanieczyszczeń środowiska
Bardziej szczegółowoUsuwanie Racicznicy i innych mikroorganizmów z instalacji chłodzenia
Usuwanie Racicznicy i innych mikroorganizmów z instalacji chłodzenia Racicznica Sprawnośd systemu chłodzenia w obiektach produkujących energię elektryczną i cieplną ma znaczącą rolę w kosztach produkcji.
Bardziej szczegółowoDrobnoustroje w ochronie środowiska SYLABUS A. Informacje ogólne
Drobnoustroje w ochronie środowiska A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod Rodzaj Rok studiów
Bardziej szczegółowoDETEKCJA I USUWANIE BIOFILMU, PRZY UŻYCIU METOD ENZYMATYCZNYCH
DETEKCJA I USUWANIE BIOFILMU, PRZY UŻYCIU METOD ENZYMATYCZNYCH Prezentują: Mariusz Wlazło Wojciech Ćwikliński 1 Polski Kongres Napojowy Toruń 2016 Agenda 1 2 3 Firma Hypred; Współpraca z Realco Technologia
Bardziej szczegółowoEliminacja zjawisk korozyjnych z instalacji chłodniczych
Eliminacja zjawisk korozyjnych z instalacji chłodniczych ELIMINACJA ZAGROŻEŃ KOROZYJNYCH WYWOŁYWANYCH PRZEZ BAKTERIE W INSTALACJACH CHŁODNICZYCH PRZY POMOCY ZMIENNEGO SYGNAŁU FALI ELEKTROMAGNETYCZNEJ Zagrożenia
Bardziej szczegółowoHodowlą nazywamy masę drobnoustrojów wyrosłych na podłożu o dowolnej konsystencji.
Wzrost mikroorganizmów rozumieć można jako: 1. Wzrost masy i rozmiarów pojedynczego osobnika, tj. komórki 2. Wzrost biomasy i liczebności komórek w środowisku, tj. wzrost liczebności populacji Hodowlą
Bardziej szczegółowo1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13
Spis treści Przedmowa 11 1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13 1.1. Wprowadzenie 13 1.2. Biotechnologia żywności znaczenie gospodarcze i społeczne 13 1.3. Produkty modyfikowane
Bardziej szczegółowoZANIECZYSZCZENIA POCHODZĄCE Z INSTALACJI SIECI WEWNĘTRZNEJ
ZANIECZYSZCZENIA POCHODZĄCE Z INSTALACJI SIECI WEWNĘTRZNEJ CHARAKTER RYZYKA ZWIĄZANEGO Z ZANIECZYSZCZENIEM W SIECI WEWNĘTRZNEJ Ryzyko wynikające z czynników konstrukcyjnych (np. materiały, projektowanie,
Bardziej szczegółowoGranudacyn. Nowoczesne i bezpieczne przemywanie, płukanie i nawilżanie ran.
Granudacyn Nowoczesne i bezpieczne przemywanie, płukanie i nawilżanie ran. Granudacyn to roztwór do szybkiego czyszczenia, nawilżania i płukania ostrych, przewlekłych i zanieczyszczonych ran oraz oparzeń
Bardziej szczegółowoStabilność mikrobiologiczna napojów wpływ surowców i opakowań
Stabilność mikrobiologiczna napojów wpływ surowców i opakowań Dr hab. inż. Dorota Kręgiel Instytut Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Politechnika Łódzka Istotnym problemem jest brak stabilności mikrobiologicznej
Bardziej szczegółowoTEMATY SZKOLEŃ Konsultant Naukowy Medilab Sp. z o.o. dr n. med. Justyna Piwowarczyk
TEMATY SZKOLEŃ 2017 Konsultant Naukowy Medilab Sp. z o.o dr n. med. Justyna Piwowarczyk HIGIENICZNA DEZYNFEKCJA I MYCIE RĄK PERSONELU MEDYCZNEGO WG NAJNOWSZYCH WYTYCZNYCH Definicja higienicznej dezynfekcji
Bardziej szczegółowoBADANIA MIKROBIOLOGICZNE PRÓBEK WODY
BADANIA MIKROBIOLOGICZNE PRÓBEK WODY Szczecin 2018 Opracował: Jaszczak Katarzyna Tomczak Joanna SPIS TREŚCI Wstęp...3 Zakres analiz mikrobiologicznych wody przeznaczonej do spożycia.. 4 Sposoby zapobiegania
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. (pieczęć wydziału) Z1-PU7 WYDANIE N1 Strona 8 z 9
Załącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12 KARTA PRZEDMIOTU (pieczęć wydziału) Z1-PU7 WYDANIE N1 Strona 8 z 9 1. Nazwa przedmiotu: Mikrobiologia ogólna 2. Kod przedmiotu: 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego:
Bardziej szczegółowoZagrożenia i ochrona przyrody
Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Zagrożenia i ochrona przyrody wskazuje zagrożenia atmosfery powstałe w wyniku działalności człowieka, omawia wpływ zanieczyszczeń atmosfery
Bardziej szczegółowoROZWÓJ BIOFILMU W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU MATERIAŁU, Z JAKIEGO ZBUDOWANA JEST SIEĆ WODOCIĄGOWA
Agnieszka TRUSZ-ZDYBEK, Sylwia WIŚNIEWSKA* wtórne zanieczyszczenie wody, materiały syntetyczne, PP, PE, PB, PVC, materiały niesyntetyczne, żeliwo, stal, miedź ROZWÓJ BIOFILMU W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU MATERIAŁU,
Bardziej szczegółowoDBAMY O ŚRODOWISKO PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA REALIZOWANY PRZEZ SPZOZ BRZESKO
DBAMY O ŚRODOWISKO PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA REALIZOWANY PRZEZ SPZOZ BRZESKO Należy pamiętać, że: Mikrobiologiczną florę środowiska szpitalnego stanowią: wirusy, bakterie, grzyby, pierwotniaki, niezwykle
Bardziej szczegółowo18 listopada. Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach
18 listopada Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach Dlaczego obchodzimy Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach? Antybiotyki stały się ofiarą własnego sukcesu. Ich powszechne nadużywanie w leczeniu i
Bardziej szczegółowoSkładniki diety a stabilność struktury DNA
Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja
Bardziej szczegółowoWPŁYW TECHNOLOGII OCZYSZCZANIA WODY NA PROCES KSZTAŁTOWANIA BIOFILMU NA WYBRANYCH MATERIAŁACH INSTALACYJNYCH
CZASOPISMO INŻYNIERII LĄDOWEJ, ŚRODOWISKA I ARCHITEKTURY JOURNAL OF CIVIL ENGINEERING, ENVIRONMENT AND ARCHITECTURE JCEEA, t. XXXIV, z. 64 (2/II/17), kwiecień-czerwiec 2017, s. 131-142, DOI: 10.7862/rb.2017.87
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 4
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Podstawy mikrobiologii z immunologią Basics of microbiology and immunology Kod Punktacja ECTS* 4 Koordynator dr Tomasz Bator Zespół dydaktyczny dr hab. Magdalena Greczek-
Bardziej szczegółowoExemplis discimus. Uczymy się na przykładach
UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO w WARSZAWIE WYDZIAŁ BIOLOGII i NAUK o ŚRODOWISKU ul. Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa, tel. (48 22) 569 68 37 www.wbns.uksw.edu.pl Exemplis discimus Uczymy się
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. stacjonarne. I stopnia. Aleksandra Zyska. ogólnoakademicki. podstawowy WYKŁAD ĆWICZENIA LABORATORIUM PROJEKT SEMINARIUM
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Rok Semestr Jednostka prowadząca Osoba sporządzająca Profil Rodzaj
Bardziej szczegółowoPrezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM
Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM Informacja o Katedrze Rozwój j naukowy młodej kadry naukowców w w kontekście priorytetów badawczych: W 2009 roku 1 pracownik Katedry
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia organiczne takie jak WWA czy pestycydy są dużym zagrożeniem zarówno dla środowiska jak i zdrowia i życia człowieka.
Projekt współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki (NCN) oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBIR) w ramach projektu (TANGO1/266740/NCBR/2015) Mgr Dariusz Włóka Autor jest stypendystą programu
Bardziej szczegółowoMULTI BIOSYSTEM MBS. Nowoczesne technologie oczyszczania ścieków przemysłowych Multi BioSystem MBS
MULTI BIOSYSTEM MBS Nowoczesne technologie oczyszczania ścieków przemysłowych Multi BioSystem MBS TECHNOLOGIA MBS ZAPEWNIA: Efektywność oczyszczania, mająca na uwadze proekologiczne wartości; Aspekty ekonomiczne,
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 3 sierpnia 2016 r. Poz. 1173
Warszawa, dnia 3 sierpnia 2016 r. Poz. 1173 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 18 lipca 2016 r. w sprawie określenia wzorów wniosków oraz zgłoszeń związanych z zamkniętym użyciem mikroorganizmów
Bardziej szczegółowoZagadnienia egzaminacyjne z przedmiotu Mikrobiologia kosmetologiczna dla studentów II roku kierunku Kosmetologia
Zagadnienia egzaminacyjne z przedmiotu Mikrobiologia kosmetologiczna dla studentów II roku kierunku Kosmetologia I. Zagadnienia omawiane na wykładach. Uzupełnieniem zagadnień omawianych na wykładach są
Bardziej szczegółowoCHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek
CHOROBY NOWOTWOROWE Twór składający się z patologicznych komórek Powstały w wyniku wielostopniowej przemiany zwanej onkogenezą lub karcinogenezą Morfologicznie ma strukturę zbliżoną do tkanki prawidłowej,
Bardziej szczegółowoBADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO
oczyszczanie, ścieki przemysłowe, przemysł cukierniczy Katarzyna RUCKA, Piotr BALBIERZ, Michał MAŃCZAK** BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO Przedstawiono
Bardziej szczegółowoBADANIA WODY Z INSTALACJI SIECI WEWNĘTRZNEJ (ISW) W RAMACH BADAŃ WŁAŚCICIELSKICH
BADANIA WODY Z INSTALACJI SIECI WEWNĘTRZNEJ (ISW) W RAMACH BADAŃ WŁAŚCICIELSKICH BADANIA WŁAŚCICIELSKIE Z ISW PRZEPISY PRAWA Obowiązek badań właścicielskich (isw) w przypadku zakładów produkcji żywności
Bardziej szczegółowoBIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. 2. 3. 4. 5. Ogólne podstawy biologicznych metod oczyszczania ścieków. Ścieki i ich rodzaje. Stosowane metody analityczne. Substancje biogenne w ściekach. Tlenowe procesy przemiany
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia naftowe w gruncie. pod redakcją Jana Surygały
Zanieczyszczenia naftowe w gruncie pod redakcją Jana Surygały Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej Wrocław 2000 Zanieczyszczenia naftowe w gruncie pod redakcją Jana Surygały Oficyna Wydawnicza
Bardziej szczegółowoBadanie właściwości mechanicznych, korozyjnych i przeciwdrobnoustrojowych powłok na bazie ZrC
Badanie właściwości mechanicznych, korozyjnych i przeciwdrobnoustrojowych powłok na bazie ZrC Ewa Czerwińska Jerzy Ratajski, Ewa Czerwińska, Łukasz Szparaga, Katarzyna Mydłowska Politechnika Koszalińska,
Bardziej szczegółowoZNACZENIE POWŁOKI W INŻYNIERII POWIERZCHNI
ZNACZENIE POWŁOKI W INŻYNIERII POWIERZCHNI PAWEŁ URBAŃCZYK Streszczenie: W artykule przedstawiono zalety stosowania powłok technicznych. Zdefiniowano pojęcie powłoki oraz przedstawiono jej budowę. Pokazano
Bardziej szczegółowoRodzaje substancji leczniczych
Rodzaje substancji leczniczych Próby kliniczne leków - film Leki na nadkwasotę neutralizujące nadmiar kwasów żołądkowych Leki na nadkwasotę hamujące wydzielanie kwasów żołądkowych Ranitydyna (ranitidine)
Bardziej szczegółowoPowiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olecku
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olecku Zaopatrzenie ludności w wodę W 2010 roku Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Olecku objęła nadzorem 17 urządzeń służących do zaopatrzenia
Bardziej szczegółowoURZĄDZENIA UV DO DEZYNFEKCJI WODY PITNEJ
STERYLIZATORY UV DO WODY str. 1 URZĄDZENIA UV DO DEZYNFEKCJI WODY PITNEJ Porównanie urządzeń niskociśnieniowych i średniociśnieniowych Spis treści: ZASTOSOWANIE PROMIENI UV DO DEZYNFEKCJI WODY PITNEJ...
Bardziej szczegółowoWspółczesne techniki zamraŝania
Współczesne techniki zamraŝania Temat: Odporność drobnoustrojów na niskie temperatury i jej wpływ na jakość produktów mroŝonych. Piotr Chełstowski Sem. 9 SUChiKl Spis treści: 1. Wstęp 2. Odporność drobnoustrojów
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo i higiena żywności SYLABUS A. Informacje ogólne
Bezpieczeństwo i higiena żywności A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod Rodzaj Rok studiów
Bardziej szczegółowoKatalog Produktów PREPARATY CHEMICZNE
Katalog Produktów PREPARATY CHEMICZNE Preparaty do kondycjonowania wody Ciepła woda użytkowa Obiegi parowe Obiegi ciepłownicze Obiegi chłodnicze Biocydy i dezynfekcja Urządzenia i akcesoria Ciepła woda
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU. I nformacje ogólne
S YLABUS MODUŁU I nformacje ogólne Nazwa modułu: Moduł F Mikrobiologia ogólna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok
Bardziej szczegółowoSYSTEM HACCP W GASTRONOMII HOTELOWEJ. Opracował: mgr Jakub Pleskacz
Opracował: mgr Jakub Pleskacz HACCP to skrót pierwszych liter angielskiej nazwy Hazard Analysis and Critical Control Point po polsku Analiza Zagrożeń i Krytyczny Punkt Kontroli CEL SYSTEMU HACCP HACCP
Bardziej szczegółowokierunek: Biologia studia stacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2018/2019
specjalność: Biologia środowiskowa I kierunkowe 276 Przedmioty specjalnościowe (Biologia Środowiskowa) specjalnościowe 674 12 Archeozoologia w badaniach środowiskowych 14 15 14 15 29 ZO 2 13 Geograficzne
Bardziej szczegółowoKWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH
KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH ELŻBIETA JOLANTA BIELIŃSKA ZAKŁAD BIOLOGII GLEBY INSTYTUT
Bardziej szczegółowoUzdatnianie wody. Ozon posiada wiele zalet, które wykorzystuje się w uzdatnianiu wody. Oto najważniejsze z nich:
Ozonatory Dezynfekcja wody metodą ozonowania Ozonowanie polega na przepuszczaniu przez wodę powietrza nasyconego ozonem O3 (tlenem trójatomowym). Ozon wytwarzany jest w specjalnych urządzeniach zwanych
Bardziej szczegółowoAntyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW
Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce
Bardziej szczegółowoI. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający
I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów wyjaśnia, że jego podobieństwo do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech definiuje pojęcia genetyka oraz
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE CZUJNIKA IMPEDANCYJNEGO W OCENIE STANU BAKTERIOLOGICZNEGO WODY WODOCIĄGOWEJ - BADANIA WSTĘPNE
woda wodociągowa, wtórne zanieczyszczenie, biofilm, monitoring, bioczujniki, spektroskopia impedancyjna Agnieszka TRUSZ-ZDYBEK, Teodora M. TRACZEWSKA, Katarzyna PIEKARSKA, Izabela BIEDROŃ, Magdalena SITARSKA,
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI
TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Wiadomości wstępne 1.1. Definicja i zakres pojęcia technologia 1.2. Podstawowe
Bardziej szczegółowoInżynieria Środowiska I stopień Ogólnoakademicki. niestacjonarne. dr hab. inż. Lidia Dąbek, prof. PŚk. Dr hab. Lidia Dąbek, prof. PŚk.
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Biologia i ekologia 2 Nazwa modułu w języku angielskim Biology and ecology Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE
Bardziej szczegółowoWielkości wkładów GREASOLUX. Typ Waga Wymiary. Greasolux-L 4,8 kg Ø: 15,2 cm, wysokość: 18,5 cm
GREASOLUX - produkt zapewniający rozwiązanie problemów powodowanych przez tłuszcz w gospodarce ściekowej Gromadzenie się tłuszczy i smarów w infrastrukturze ściekowej, bez względu na rodzaj, stanowi wielki
Bardziej szczegółowoMikrobiologia środowiskowa - opis przedmiotu
Mikrobiologia środowiskowa - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Mikrobiologia środowiskowa Kod przedmiotu 13.4-WB-OSOD-MŚr-W-S14_pNadGenMVRC0 Wydział Kierunek Wydział Nauk Biologicznych
Bardziej szczegółowoPatron medialny: Prof. dr hab. n. med. Anna Przondo-Mordarska Uroczyste powitanie Uczestników, rozpoczęcie Sympozjum
IX OGÓLNOPOLSKIE SYMPOZJUM z cyklu: Biofilm tworzony przez drobnoustroje w patogenezie zakażeń Poszukiwanie nowych rozwiązań diagnostycznych i terapeutycznych w wykrywaniu i eradykacji biofilmu 17 19 listopada
Bardziej szczegółowoSKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Bardziej szczegółowoPROGRAM MINIMUM SANITARNEGO
PROGRAM MINIMUM SANITARNEGO NR DZIAŁU SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA (słuchacz powinien umieć) HASŁA PROGRAMOWE MATERIAŁ NAUCZANIA ĆWICZENIA 1 2 3 4 I - definiować składniki pokarmowe; - opisywać funkcje
Bardziej szczegółowoRośliny modyfikowane genetycznie (GMO)
Rośliny modyfikowane genetycznie (GMO) Organizmy modyfikowane genetycznie Organizm zmodyfikowany genetycznie (międzynarodowy skrót: GMO Genetically Modified Organizm) to organizm o zmienionych cechach,
Bardziej szczegółowoKarta modułu/przedmiotu
Karta modułu/przedmiotu Informacje ogólne o module/przedmiocie 1. Kierunek studiów:. Poziom : STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA BIOTECHNOLOGIA MEDYCZNA 3. Forma studiów: STACJONARNE. Rok: II 5. Semestr: III. Nazwa
Bardziej szczegółowoSylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis.
Sylabus przedmiotu: Specjalność: Analiza mobilna skażeń Inżynieria ochrony środowiska Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny
Bardziej szczegółowoBIOSTRADOM. Antybakteryjne wyroby firmy STRADOM S.A.
BIOSTRADOM Antybakteryjne wyroby firmy STRADOM S.A. Historia Spółki 1882 r. - powstanie firmy o nazwie - Częstochowskie Zakłady Przemysłu Lniarskiego "Stradom. Profil produkcji związany z przerobem surowca
Bardziej szczegółowoBIOTECHNOLOGIA ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE NA MAGISTERSKI EGZAMIN DYPLOMOWY (2017/2018)
BIOTECHNOLOGIA ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE NA MAGISTERSKI EGZAMIN DYPLOMOWY (2017/2018) Seminarium I. Biochemia i Genetyka 1. Polimorfizm genetyczny w chorobach nowotworowych 2. Mechanizmy uszkodzeń DNA
Bardziej szczegółowo[1ZKO/KII] Mikrobiologia skóry
1. Ogólne informacje o module [1ZKO/KII] Mikrobiologia skóry Nazwa modułu MIKROBIOLOGIA SKÓRY Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Podstawy inżynierii bioprocesowej Rok akademicki: 2016/2017 Kod: BIS-1-604-s Punkty ECTS: 5 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność:
Bardziej szczegółowoWpływ gospodarki wodno-ściekowej w przemyśle na stan wód powierzchniowych w Polsce Andrzej KRÓLIKOWSKI
Wpływ gospodarki wodno-ściekowej w przemyśle na stan wód powierzchniowych w Polsce Andrzej KRÓLIKOWSKI Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu Podstawową zasadą stosowaną w krajach Unii
Bardziej szczegółowoISBN
1 2 Recenzent wydania pierwszego: dr hab. RYSZARD GOŁDYN, prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Poszczególne ćwiczenia napisali: dr MICHAŁ MICHAŁKIEWICZ wprowadzenie, ćwiczenia 4, 6-12 mgr MAŁGORZATA
Bardziej szczegółowoPodstawy mikrobiologii. Wirusy bezkomórkowe formy materii oŝywionej
Podstawy mikrobiologii Wykład 3 Wirusy bezkomórkowe formy materii oŝywionej Budowa wirusów Wirusy nie mają budowy komórkowej, zatem pod względem biologicznym nie są organizmami Ŝywymi! Są to twory nukleinowo
Bardziej szczegółowoTWORZYWA BIODEGRADOWALNE
TWORZYWA BIODEGRADOWALNE Opracowały: Joanna Grzegorzek kl. III a TE Katarzyna Kołdras kl. III a TE Tradycyjne tworzywa sztuczne to materiały składające się z polimerów syntetycznych. Większość z nich nie
Bardziej szczegółowoMikroorganizmy Zmodyfikowane Genetycznie
Mikroorganizmy Zmodyfikowane Genetycznie DEFINICJA Mikroorganizm (drobnoustrój) to organizm niewidoczny gołym okiem. Pojęcie to nie jest zbyt precyzyjne lecz z pewnością mikroorganizmami są: bakterie,
Bardziej szczegółowoHarmonogram zajęć z Mikrobiologii z parazytologią i Immunologii dla studentów II roku kierunku lekarskiego WL 2018/2019 GRUPA 5
Harmonogram zajęć z Mikrobiologii z parazytologią i Immunologii dla studentów II roku kierunku lekarskiego WL 2018/2019 GRUPA 5 GRUPY ĆWICZENIOWE 51, 52 : 8.00-10.30 Wtorek: 17.00-19.30 Data Godzina Rodzaj
Bardziej szczegółowoZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI. Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit
ZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit W przypadku choroby nasze jelita mają niewiele możliwości zwrócenia na siebie naszej uwagi. Typowe
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE (od roku ak. 2014/2015)
(od roku ak. 2014/2015) A. Zagadnienia z zakresu Oczyszczanie Wody i Ścieków: 1. Skład wód powierzchniowych i wód podziemnych. 2. Układy technologiczne oczyszczania wody powierzchniowej. 3. Układy technologiczne
Bardziej szczegółowoMETODY OZNACZANIA AKTYWNOŚCI ANTYBIOTYKÓW. Podstawowe pojęcia:
METODY OZNACZANIA AKTYWNOŚCI ANTYBIOTYKÓW Zakład Biotechnologii i Inżynierii Genetycznej SUM Podstawowe pojęcia: Antybiotyk substancja o aktywności przeciwdrobnoustrojowej, wytwarzana przez mikroorganizmy,
Bardziej szczegółowoPatron medialny: Prof. dr hab. n. med. Anna Przondo-Mordarska Uroczyste powitanie Uczestników, rozpoczęcie Zjazdu
IX OGÓLNOPOLSKIE SYMPOZJUM z cyklu: Biofilm tworzony przez drobnoustroje w patogenezie zakażeń Poszukiwanie nowych rozwiązań diagnostycznych i terapeutycznych w wykrywaniu i eradykacji biofilmu 17 19 listopada
Bardziej szczegółowoWYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU
WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność
Bardziej szczegółowoSpis treści. asf;mfzjf. (Jan Fiedurek)
asf;mfzjf Spis treści 1. Informacje wstępne 11 (Jan Fiedurek) 1.1. Biotechnologia w ujęciu historycznym i perspektywicznym... 12 1.2. Biotechnologia klasyczna i nowoczesna... 18 1.3. Rozwój biotechnologii:
Bardziej szczegółowoSamoodkażające się powierzchnie ceramiki sanitarnej. Biologicznie aktywne materiały polimerowe i ceramiczne
Samoodkażające się powierzchnie ceramiki sanitarnej Biologicznie aktywne materiały polimerowe i ceramiczne Nowe standardy bezpieczeństwa, komfortu i higieny życia Innowacyjna technologia aplikacji nanosrebra,
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Wydział Biologiczno - Rolniczy. Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii
SYLABUS 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Mikrobiologia Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki realizującej przedmiot
Bardziej szczegółowoZadania i struktura WSSE. Twardość wody a zdrowie człowieka
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie Zadania i struktura WSSE Oferta badań Twardość wody a zdrowie człowieka Opracowanie: mgr Tomasz Łaciak Uniwersytet Pedagogiczny Instytut Biologii
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Biotechnologia Rodzaj przedmiotu: Obieralny, moduł 5.1 Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium Profil kształcenia: ogólnoakademicki Technologie wody i ścieków Water and wastewater
Bardziej szczegółowoInstytut Mikrobiologii
Instytut Mikrobiologii Warto zostać mikrobiologiem! Zrób licencjat w Instytucie Mikrobiologii UW (a potem pracę magisterską i doktorat) Badamy biologię oraz genetyczne podstawy funkcjonowania bakterii
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. (pieczęć wydziału) Z1-PU7 WYDANIE N1 Strona 8 z 9
Załącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12 KARTA PRZEDMIOTU (pieczęć wydziału) Z1-PU7 WYDANIE N1 Strona 8 z 9 1. Nazwa przedmiotu: Mikrobiologia przemysłowa 2. Kod przedmiotu: 3. Karta przedmiotu ważna od roku
Bardziej szczegółowoWłaściwości błony komórkowej
płynność asymetria Właściwości błony komórkowej selektywna przepuszczalność Płynność i stan fazowy - ruchy rotacyjne: obrotowe wokół długiej osi cząsteczki - ruchy fleksyjne zginanie łańcucha alifatycznego
Bardziej szczegółowoDr. habil. Anna Sałek International Bio-Consulting, Germany & Domatec GmbH, Germany 8 11 kwiecień 2008, Kraków
Dr. habil. Anna Sałek International Bio-Consulting, Germany & Domatec GmbH, Germany 8 11 kwiecień 2008, Kraków Biofilm to dynamiczny kompleks zaglomerowanych mikroorgnizmów, rosnących na stałych podłożach,
Bardziej szczegółowoTERAZ BAKTERIE MOGĄ DZIAŁAĆ NA NASZĄ KORZYŚĆ!
TERAZ BAKTERIE MOGĄ DZIAŁAĆ NA NASZĄ KORZYŚĆ! Zaawansowana Europejska technologia wykorzystała siły natury do całkowitego usuwania zanieczyszczeń organicznych oraz nieprzyjemnych zapachów naszych pupili.
Bardziej szczegółowoZawartość. Wstęp 1. Historia wirusologii. 2. Klasyfikacja wirusów
Zawartość 139585 Wstęp 1. Historia wirusologii 2. Klasyfikacja wirusów 3. Struktura cząstek wirusowych 3.1. Metody określania struktury cząstek wirusowych 3.2. Budowa cząstek wirusowych o strukturze helikalnej
Bardziej szczegółowoProtokoły do zajęć praktycznych z mikrobiologii ogólnej i żywności dla studentów kierunku: Dietetyka
Protokoły do zajęć praktycznych z mikrobiologii ogólnej i żywności dla studentów kierunku: Dietetyka Protokół I, zajęcia praktyczne 1. Demonstracja wykonania preparatu barwionego metodą Grama (wykonuje
Bardziej szczegółowoRozkład materiału z biologii do klasy III.
Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:
Bardziej szczegółowoUWA Umwelt-Wasser-Analityk Biuro techniczne HENGL-KEG. 2560 Berndorf. Hauptstrasse Nr.75 Tel. 0043 676 5652257
SPRAWOZDANIE Z BADAŃ W ramach badań laboratoryjnych, pobrano z miejscowej sieci instalacji wodociągowych wodę pitną i poddano ją następującym badaniom: Poz.1 Jako próbka 1 Woda wodociągowa bez żadnego
Bardziej szczegółowoPodział komórkowy u bakterii
Mitoza Podział komórkowy u bakterii Najprostszy i najszybszy podział komórkowy występuje u bakterii, które nie mają jądra komórkowego, lecz jedynie pojedynczy chromosom tzw. chromosom bakteryjny. Podczas
Bardziej szczegółowoPL B1. POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław, PL BUP 25/09. ANDRZEJ KOLONKO, Wrocław, PL ANNA KOLONKO, Wrocław, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 209351 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 385341 (51) Int.Cl. F16L 55/165 (2006.01) F16L 58/02 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
Bardziej szczegółowo