PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych DOKUMENT ROBOCZY

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych DOKUMENT ROBOCZY w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust) Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Sprawozdawca: Axel Voss DT\ doc PE v01-00 Zjednoczona w różnorodności

2 I. Wprowadzenie Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust) została utworzona decyzją Rady 2002/187/WSiSW w celu zintensyfikowania walki z poważną przestępczością zorganizowaną w Unii Europejskiej. Od tamtej pory Eurojust ułatwia koordynację i współpracę między krajowymi organami śledczymi i organami ścigania w sprawach dotyczących więcej niż jednego państwa członkowskiego. Pomaga budować wzajemne zaufanie oraz zbliżać różnorodne systemy i tradycje prawne w UE. Dzięki szybkiemu rozwiązywaniu problemów prawnych i wskazywaniu właściwych organów w innych państwach Eurojust ułatwiał wykonywanie wniosków o współpracę i instrumentów wzajemnego uznawania, a także umożliwiał skuteczniejsze ściganie w sprawach karnych. W dniu 17 lipca 2013 r. Komisja przedstawiła projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust). W tym samym czasie Komisja w komunikacie zaproponowała i objaśniła daleko idące działania związane z utworzeniem Prokuratury Europejskiej (EPPO, European Public Prosecutor's Office). Reforma Eurojustu stała się konieczna, ponieważ w art. 86 ust. 1 TFUE mowa jest o ustanowieniu Prokuratury Europejskiej w oparciu o Eurojust. Wniosek w sprawie rozporządzenia dotyczącego Eurojustu zawiera w związku z tym przepisy służące koordynacji obu tych organów. We wniosku Komisja zauważa, że rozwój zorganizowanej przestępczości transgranicznej w ostatniej dekadzie ma charakter wręcz wybuchowy. Dotyczy to w szczególności terroryzmu, handlu narkotykami, cyberprzestępczości i pornografii dziecięcej. Wspólną cechą tych obszarów przestępczości jest fakt, że są one popełniane na poziomie transgranicznym przez bardzo mobilne i elastyczne grupy działające w wielu jurysdykcjach i gałęziach przestępczości, co według danych Komisji wymaga strategii paneuropejskiej. W tym kontekście Eurojust nadal odgrywa kluczową rolę w poprawie współpracy wymiarów sprawiedliwości i koordynacji między właściwymi organami sądowymi państw członkowskich oraz udzielaniu pomocy w dochodzeniach obejmujących państwa trzecie. W art. 85 TFUE przewiduje się, że strukturę, funkcjonowanie oraz zakres działań i zadań Eurojustu określają rozporządzenia przyjęte zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą. W 2008 r. przeprowadzono dogłębny przegląd decyzji ustanawiającej Eurojust; termin transpozycji upłynął w czerwcu 2011 r. II. Wniosek w sprawie rozporządzenia Komisji i uwagi sprawozdawcy Cele i zadania Zadania i właściwość Eurojustu uregulowano w rozdziale I wniosku dotyczącego rozporządzenia, przy czym wykaz form poważnej przestępczości, dla której Eurojust jest organem właściwym zgodnie z art. 3 ust. 1, znajduje się w załączniku 1 do projektu rozporządzenia. W art. 3 ust. 1 wniosku stwierdzono, że Eurojust nie jest właściwy w odniesieniu do przestępstw, w przypadku których właściwym organem jest Prokuratura Europejska, a więc, zgodnie z art. 86 TFUE, przestępstw przeciwko interesom finansowym Unii. Załącznik 1 do projektu rozporządzenia określa przestępstwa na szkodę interesów PE v /5 DT\ doc

3 finansowych Unii jako pozostające w kompetencji Eurojustu. Sprawozdawca zwraca w tym miejscu uwagę na możliwą kolizję jurysdykcji i wzywa Komisję do dokładniejszego zdefiniowania zakresu właściwości oraz rozgraniczenia kompetencji Eurojustu i Prokuratury Europejskiej. Sprawozdawca wskazuje ponadto, że wprowadzenie EPPO w drodze ściślejszej współpracy, obejmującej tylko bardzo ograniczoną liczbę państw członkowskich, zwiększyłoby jedynie prawdopodobieństwo takiej kolizji. Struktura i organizacja Eurojustu W skład Eurojustu wchodzą przedstawiciele krajowi o statusie prokuratora, sędziego lub funkcjonariusza policji o równoważnych kompetencjach oddelegowani przez każde państwo członkowskie. Kolegium podejmuje działania operacyjne, wspiera i koordynuje dochodzenia na poziomie krajowym i tym samym koncentruje się na podstawowej działalności tej instytucji. Co do zasady w skład kolegium wchodzą wszyscy przedstawiciele krajowi. Nowym rozwiązaniem jest przynależność do Kolegium dwóch przedstawicieli Komisji, obecnych na posiedzeniach, na których Kolegium zajmuje się swoimi zadaniami administracyjnymi, tj. przyjmuje budżet, roczne sprawozdanie, mianuje dyrektora administracyjnego lub przewodniczącego albo przyjmuje regulamin wewnętrzny. W tej kwestii wzywa się Komisję, aby dokładniej wyjaśniła zasadność delegowania przedstawicieli Komisji, ich funkcje i kompetencje. Ponadto należy krytycznie zastanowić się, czy zewnętrzni przedstawiciele nie będą stanowili raczej przeszkody przy podejmowaniu decyzji, czy zachowana zostanie niezależność organów sądowniczych i czy nie spowoduje to niepotrzebnych kosztów osobowych. Jako nowy organ ma zostać powołany zarząd, który będzie przygotowywał decyzje administracyjne kolegium, a także przejmie bezpośrednio niektóre czynności administracyjne. Zarząd ma składać się z przedstawicieli krajowych, dyrektora wykonawczego oraz jednego przedstawiciela Komisji, w związku z czym powyższe wątpliwości należy powtórzyć również tutaj. Taka podwójna struktura zarządzania ma spowodować większą efektywność i ekonomiczność działania Eurojustu, w którym przedstawiciele krajowi będą wspierani przez zarząd, co umożliwi im koncentrowanie się na działalności operacyjnej. Sprawozdawca uważa tego rodzaju podwójne struktury za zbędne. Kwestie operacyjne W art. 24 ust. 7 przewiduje się, że zautomatyzowany system zarządzania sprawami Eurojustu oraz jego akta tymczasowe mają być udostępniane do użytku Prokuratury Europejskiej. Efektywna współpraca oraz wymiana informacji i danych między Eurojustem a EPPO wymagałyby, aby obie instytucje działały pod jednym dachem. Tym samym sprawozdawca opowiada się za utworzeniem wspólnej siedziby dla Eurojustu i EPPO. Przetwarzanie informacji W tym miejscu Komisja podkreśla konieczność uzgodnienia przepisów dotyczących danych osobowych z przepisami rozporządzenia nr 45/2001, a tym samym uwzględnienia standardów ochrony danych przewidzianych w pakiecie dotyczącym reform w zakresie ochrony danych. DT\ doc 3/5 PE v01-00

4 W tym miejscu sprawozdawca pragnie wskazać, że wspomniany pakiet reform odzwierciedla jedynie stanowisko Komisji, ponieważ zwykła procedura ustawodawcza nie została jeszcze zakończona. Stosunki z partnerami Ten rozdział odnosi się do jednego z najważniejszych aspektów wniosku i zawiera wiele kwestii wymagających wyjaśnienia. Opisane w art. 41 stosunki z Prokuraturą Europejską wymagają krytycznej kontroli i wyjaśnienia wielu otwartych kwestii, a także szczegółowej dyskusji, jeśli funkcjonowanie Eurojustu wobec złożonych powiązań między Europolem, OLAF-em i powstającą teraz nową instytucją Prokuratury Europejskiej ma być w ogóle możliwe. Ogólnie rzecz biorąc, sprawozdawca jest przychylny utworzeniu EPPO, jednak pod warunkiem zachowania zasad proporcjonalności i pomocniczości, tak aby postępowanie na poziomie krajowym pozostawało zasadą. Konieczne jest jasne i jednoznaczne w sensie prawnym zdefiniowanie kompetencji w celu uniknięcia z jednej strony luk w ściganiu przestępstw, a z drugiej dublowania się postępowań. Ponadto należy wyjaśnić, wedle którego systemu prawnego mają przebiegać postępowania i ściganie, a także wnoszenie oskarżeń w odniesieniu do przestępstw na szkodę budżetu UE, ponieważ wprawdzie wyłączna jurysdykcja należy tu do EPPO, ale konieczne jest wbudowanie mechanizmów obronnych, przeciwdziałających wykorzystywaniu różnic w systemach prawnych. Ponadto należy zapobiec wprowadzeniu podwójnego systemu postępowania karnego, ponieważ stosowanie dwóch różnych systemów postępowania przez sądy krajowe (np. w kwestii dopuszczalności środków dowodowych, jak zapisano w art. 30 wniosku w sprawie EPPO) jest nie do przyjęcia z prawnego punktu widzenia (inna interpretacja dla spraw krajowych, inna dla spraw wniesionych przez EPPO) oraz naruszałoby zasadę równości wobec prawa lub prawa do sądu. Dlatego sprawozdawca wzywa Komisję, aby jasno stwierdziła, jak należy postępować z reformą Eurojustu, gdyby utworzenie EPPO skutkowało ściślejszą współpracą, a także aby wyjaśniła skutki reformy Eurojustu w przypadku ściślejszej współpracy dla powstania EPPO. Eurojust ma wspierać EPPO administracyjnie, tzn. w zakresie personalnym, finansowym i IT. Na przykład prowadząc własne postępowania, Prokuratura Europejska ma korzystać z infrastruktury elektronicznej Eurojustu, włącznie z systemem zarządzania sprawami, aktami tymczasowymi czy indeksem. Dlatego wzywa się Komisję, aby wyjaśniła, czy utworzenie Prokuratury Europejskiej będzie miało wpływ na budżet Eurojustu. Art. 55 wniosku dotyczącego rozporządzenia reguluje uczestnictwo Parlamentu Europejskiego oraz parlamentów narodowych. Zgodnie z protokołem 1 dotyczącym roli parlamentów narodowych w UE oraz z art. 85 TFUE Parlament Europejski wspólnie z parlamentami narodowymi stanowi, w jaki sposób należy kształtować i wspierać współpracę parlamentów w ramach UE. Dlatego sprawozdawca wzywa Komisję, aby wyjaśniła, na ile parlamenty narodowe mają zostać włączone do kontroli międzyparlamentarnej oraz jaką mają przyjąć rolę i pozycję. Komisja podaje szczegółowe dane dotyczące oceny i przeglądu rozporządzenia (nie później niż 5 lat po jego wejściu w życie), w związku z czym sprawozdawca zadaje pytanie, kiedy PE v /5 DT\ doc

5 należy spodziewać się 6. oceny rozporządzenia w sprawie Eurojustu, oczekiwanej na bieżący rok, i uznając w tym miejscu za uzasadnione krytyczne pytanie, dlaczego omawiany wniosek dotyczący rozporządzenia został przedłożony w 2013 r., zanim w ogóle zakończyła się ocena i wdrożenie decyzji nr 2002/187/WSiSW. III. Wnioski i zalecenia Sprawozdawca z zadowoleniem przyjmuje wniosek w sprawie reformy Eurojustu i jest przychylny utworzeniu Prokuratury Europejskiej. Mimo to pragnie podkreślić, że jest jeszcze wiele otwartych kwestii, które muszą zostać wyjaśnione, zanim wnioski legislacyjne będą mogły zostać zastosowane w praktyce. Ponadto sprawozdawca zaleca przebadanie całego obszaru postępowania karnego w UE w celu wyjaśnienia kwestii proceduralnych oraz stworzenia jednolitych struktur przy zastosowaniu procedur harmonizacyjnych, z uwzględnieniem zasad proporcjonalności, pomocniczości oraz istniejących systemów i tradycji prawnych poszczególnych państw członkowskich. DT\ doc 5/5 PE v01-00