Zmiany w stanie posiadania wg kategorii gruntów z wyjaśnieniem przyczyn tych zmian.

Transkrypt

1 67 I. Wstęp. Podstawę analizy ubiegłego okresu gospodarczego Nadleśnictwa Myślibórz stanowi plan III rewizji Planu Urządzenia Lasu wg stanu na dzień r. opracowany przez BUL i GL Oddział w Gorzowie Wlkp. na okres od do r., zatwierdzony Zarządzeniem Nr 103 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia r. Grunty Nadleśnictwa położone są na terenie jednego województwa, trzech powiatów i 12 gmin. Nadleśnictwo Myślibórz jest nadleśnictwem jednoobrębowym. Pod względem regionalizacji przyrodniczo-leśnej lasy Nadleśnictwa Myślibórz leżą w I Krainie Bałtyckiej, Dzielnicy Pojezierza Wałecko-Myśliborskiego, Mezoregionie Pojezierza Myśliborsko-Choszczeńskiego oraz Dzielnicy Niziny Szczecińskiej, Mezoregionie Równin Sczecińskich. II. Zmiany w stanie posiadania wg kategorii gruntów z wyjaśnieniem przyczyn tych zmian. Zmiany w powierzchni Nadleśnictwa w ubiegłym dziesięcioleciu przedstawia poniższa tabela: Bilans powierzchni podczas obowiązywania planu urządzenia lasu III rewizji: Stan na dzień Powierzchnia leśna Powierzchnia nieleśna Razem Nadleśnictwo r ,60 718, , r , , ,10 Bilans +366, , ,07 Różnica w powierzchni ogólnej wynika z następujących przyczyn : 1. przejęcie z AWRSP gruntów leśnych oraz gruntów do zalesienia, 2. przeniesienia zarządu w trybie art. 38 c ustawy o lasach, 3. sprzedaż nieruchomości w trybie art. 40a ustawy o lasach, 4. sprzedaż nieruchomości w trybie art. 38 ustawy o lasach,

2 68 Zestawienie powierzchni gruntów nadleśnictwa wg rodzajów powierzchni i kategorii użytkowania. Rodzaj powierzchni, kategoria użytkowania 1.Lasy-razem 1.1Grunty leśne zalesione-razem 1.2 Grunty leśne nie zalesione-razem W tym: w produkcji ubocznej do odnowienia Pozostałe 1.3 Grunty związane z gospodarka leśną 2. Grunty nieleśne 2.1. Użytki rolne-razem 2.2. Grunty zabudowane i zurbanizowane 2.3. Użytki ekologiczne razem 2.4. Nieużytki 2.5. Grunty pod wodami 2.6. Tereny różne-razem 2.7. Grunty zadrzewione i zakrzewione stan na r. stan na r. bilans 11563, , , , , ,28 49,21 66, ,55 7, ,54 3,19-26,35 16,12 55, ,36 330, , , ,86 137,50 258, ,28 40,94 42, ,0 62,03 +62,03 483,58 633, ,99 9,41 15, ,75 34,70-5,05 7,25 10,12 +2,87 Ogółem 12282, , Myślibórz. Księgi wieczyste zostały założone na 75 % powierzchni gruntów Nadleśnictwa Pozostałe 25 % jest w trakcie zakładania.

3 69 III. Porównanie zaplanowanych zadań gospodarczych na ubiegłe 10-lecie z ich wykonaniem 1. Cięcia rębne i pielęgnacyjne Poniżej przedstawia się zestawienie pozyskania drewna za ubiegły okres wg kategorii cięć i porównanie z etatem Tabela nr IX. Tabela nr IX Zestawienie pozyskania drewna za ubiegły okres wg kategorii cięć i porównanie z etatem (powierzchnia manipulacyjna bez powtórzeń - nawrotów - w 10 - leciu, miąższość grubizny netto) Nadleśnictwo Myślibórz Użytki Rok rębne przedrębne kalendarzowy przygodne razem czyszczenia trzebieże przygodne razem ogółem ha m 3 m 3 m 3 ha m 3 ha m 3 m Wykonanie za ubiegły okres wg lat , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Razem , , Ogółem 1) , , Etat za okres ubiegły 1332, , , % wykonania 101% 85% 86% 106% 146% 97% 106% 112% 100%

4 70 - Użytkowanie rębne Etat masowy w użytkach rębnych został wykonany w ilości m3, co stanowi 86% planu, natomiast etat powierzchniowy został wykonany na powierzchni 1348 ha, co stanowi 101% planu. W stosunku do pierwotnego planu nie zostały wykonane cięcia rębne na powierzchni 84,35ha. Są to drzewostany, w których zostały wyznaczone strefy ptaków chronionych. Natomiast dodatkowo w okresie zostały wykonane dodatkowo rębnie I i II na pow ha na pozycjach nieobjętych planem cięć, z tego: - 7,79 ha to zręby sanitarne, - 44,62 ha to drzewostany młodszych klas wieku, które zostały przebudowane w ramach RB II, - 47,25 ha to drzewostany projektowane do użytkowania rębnego w II 10-leciu. - Użytkowanie przedrębne Ogółem etat powierzchniowy został wykonany w 97%, natomiast masowy w użytkowaniu przedrębnym w 105 %. Nie zostało wykonane 239,06 ha trzebieży. Przekroczony został natomiast o 322% rozmiar powierzchniowy czyszczeń późnych. Niewykonanie etatu powierzchniowego wynika z następujących przyczyn. A. Przyjęcia zbyt małego rozmiaru cięć w użytkowaniu przedrębnym w planie urządzania lasu. 1. Według tabel sporządzonych w III rewizji planu urządzania lasu wynika, że spodziewany bieżący przyrost roczny w użytkach przedrębnych wynosi 8.36 m3/ha brutto czyli m3 netto. Połowa spodziewanego bieżącego przyrostu rocznego wynosi m3 netto to jest 33.4 m3/ha. 2. Zestawienie wyliczeń rocznych przedstawia się następująco: wg wskaźników IBL m3 przeciętnie 22.3 m3/ha z pozyskania użytków przedrębnych za ostatnie 5 lat w obrębie Dziczy Las m3 przeciętnie 32.9 m3/ha za 1 rok w całym ówczesnym Nadleśnictwie Myślibórz m3 przeciętnie 30.8 m3/ha

5 71 z połowy rocznego spodziewanego przyrostu m3 przeciętna 33.4 m3/ha 3. II KTG III rewizji przyjęła jako maksymalny etat użytków przedrębnych m3 rocznie netto, co stanowi 83% połowy spodziewanego bieżącego przyrostu rocznego. Natomiast przedstawiony etat powierzchniowy użytkowania przedrębnego uznała jako minimalny. 4. Wynika z tego, że II KTG przyjęła maksymalny rozmiar użytkowania przedrębnego jako średnią pomiędzy etatem wyliczonym z połowy rocznego spodziewanego przyrostu ( m3 ) i wyliczonego wg wskaźników IBL ( m3 ), nie uwzględniając wielkości jakie wychodziły z faktycznego wykonania, które było bardzo zbliżone do połowy spodziewanego rocznego przyrostu ( 32.9 m3 do 33.4 m3). 5. W ubiegłym 10-leciu przeprowadzono 2 kontrole kompleksowe, w których stwierdzono następujące fakty : 1. w roku 1998 inspektorzy po kontroli terenowej zakwalifikowali 99.4% zabiegów trzebieżowych jako dobre natomiast 0.6% jako zadowalające, a lustracja na gruncie nie podważyła zasadności stosowanych w rzeczywistości natężeń cięć trzebieżowych. 2. w roku 2003 inspektorzy stwierdzili niewykonanie TW na pow ha co stanowiło 0.7% lustrowanych pozycji ( na skutek pomyłki w granicach wydzielenia), pozostałe (99.3%) zabiegi trzebieżowe oceniono pozytywnie a lustracja na gruncie nie podważyła natężenia wykonanych cięć. B. Przebudowa drzewostanów o niewłaściwym składzie gatunkowym 1. Ze względu na konieczność przebudowy drzewostanów, których skład gatunkowy jest niezgodny z typem siedliskowym i typem gospodarczym drzewostanu ( dotyczy głównie drzewostanów brzozowych i modrzewiowych oraz częściowo sosnowych rosnących na siedliskach Lśw ) wystąpiła częściowo większa intensywność zabiegu trzebieżowego dochodząca nawet do 100 m3/ha. Corocznie przebudowywanych było około 60 ha drzewostanów. 2. Również konieczność odsłonięcia istniejących podsadzeń Bk nieznacznie spowodowała większą intensywność cięcia. C. Uwagi ogólne W minionym dziesięcioleciu pozyskanie mniejszej masy w cięciach rębnych po to, aby wykonać etat powierzchniowy trzebieży późnych było niemożliwe, z uwagi na:

6 72 1. W poprzednim 10-leciu nie wycięto wszystkich drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania rębnią zupełna ze względu na wycięcie drzewostanów młodszych uszkodzonych przez brudnicę mniszkę. 2. Z tego powodu pojawiły się zaległości w cięciach rębni złożonych, które należało koniecznie realizować z uwagi na istniejące odnowienie naturalne. 3. Z uwagi na większą żyzność siedlisk zmieniono sposób zagospodarowania, rezygnując z rębni zupełnych na rzecz rębni gniazdowych. 4. W zapisach urządzeniowych mówi się, że przyjęty etat w gospodarstwie zrębowym jest znacznie niższy od etatu optymalnego z uwagi na zmniejszone możliwości wycięcia masy z powodu ograniczenia szerokości działek zrębowych i wyłączenia z cięć drzewostanów rębnych położonych wzdłuż jezior, dróg publicznych i cieków. Ttrzebieży na pow. 239,06 nie wykonano z uwagi na: - zagospodarowania RB II w ramach przebudowy 44,62 ha drzewostanów zaplanowanych do TW i TP, - w terenach trudno dostępnych (olsy przy jeziorach, ostoje zwierząt) 194,44 ha drzewostanów. Ogółem w nadleśnictwie wykonano: TW jako zabieg jednokrotny ,06 ha plan 3032,30 ha - 102,5 % TP jako zabieg jednokrotny ,37 ha - plan 5535,73 ha - 94,3 % razem ,43 ha - plan 8568,03 ha - 97,2 % Zabiegami dwukrotnymi objęto: TW ha na planowane 630,27 ha TP ha na planowane 16,21 ha razem ha co stanowi 4,8 % wykonanych trzebieży Wykonane w minionym 10-leciu odstępstwa od planu cięć nie wpłynęły negatywnie na stan lasu, a jedynie przyczyniły się do pozostawienia na pniu wartościowych drzewostanów. Bieżące usuwanie drzewostanów obumierających oraz źle produkujących świadczy o prawidłowym reagowaniu służb leśnych na stan lasu.

7 73 Intensywność trzebieży w m 3 /ha przedstawia się następująco: Razem Plan 29,00 m3/ha Wykonanie 31,66 m3 /ha Użytkowanie przygodne, ustalone na poziomie 5% użytkowania głównego, wykonano na poziomie 6% planowanego użytkowania głównego. Udział procentowy wykonanych trzebieży negatywnych w stosunku do ogółu trzebieży wygląda następująco: trzebieże negatywne ha tj. 20 % trzebieże pozytywne ha tj. 80 % razem 2. Hodowla lasu ha 1). Plan i wykonanie prac z zakresu hodowli lasu w latach przedstawia tabela. Rok kalendarzowy płazowiny, halizny, zręby zaległe i bieżące Odnowienia i zalesienia pod otwarte osłoną Grunty nieleśne razem w tym nieużytki przy rębniach złożonych podsadzenia produkcyjne Dolesienia luk Poprawki i uzupełnienia Wprowadzanie podszytów Pielęgnowanie gleby Powierzchnia zredukowana ha upraw młodników Melioracje nawożenie agrotechniczne wodne Wykonanie za ubiegły okres wg lat Razem Orientacyjne zadania na ubiegły okres % wykonania

8 74 a) Odnowienia na powierzchniach otwartych. Odnowienia na powierzchniach otwartych wykonano w 89 % etatu. Niewykonanie zaplanowanych zadań jest wynikiem : b) Zalesienia odstąpienia od rębni I na korzyść rębni III W znacznym stopniu przekroczono (721 % ) zaplanowany na 10-lecie rozmiar zalesień z uwagi na przejęcie z AWRSP gruntów rolnych do zalesienia. c) Odnowienia pod osłoną po rębni złożonej Odnowienia pod osłoną drzewostanu wykonano na poziomie 74% etatu. Niewykonanie planowanych zadań jest wynikiem: 21,11 ha - strefy wokół miejsc rozrodu i stałego przebywania chronionych gatunków zwierząt na pozostałych powierzchniach zainicjowano w bieżącym dziesięcioleciu proces odnowienia naturalnego W latach Nadleśnictwo Myślibórz uznało odnowienie naturalne pod osłoną drzewostanu na łącznej powierzchni 166ha natomiast oceną wstępną objęto 210 ha. Uwzględniając powyższe dane plan odnowień w rębni częściowej wykonano w 113 %, przy czym odnowienia sztuczne stanowiły 38 %. d) Podsadzenia produkcyjne. Podsadzenia produkcyjne wykonano w 113% planowanych na 10-lecie zadań. Zwiększenie zadań spowodowane było koniecznością wprowadzenia II piętra w słabszych drzewostanach na gruntach porolnych. e) Dolesienia luk. Wykonanie odnowienia luk na poziomie 146% wynikało z potrzeby zagospodarowania powstałych w trakcie 10-lecia luk w drzewostanach powstałych na skutek działania owadów i szkód od wiatru. f) Poprawki i uzupełnienia. Rozmiar poprawek i uzupełnień zrealizowano w wysokości 146% orientacyjnego rozmiaru. Realizacja wynika z faktycznych potrzeb w tym zakresie oraz ograniczenia szkód od zwierzyny i owadów, duży wpływ na rozmiar poprawek w nadleśnictwie miały warunki pogodowe tzn. susze i przymrozki oraz myszowate.

9 75 g) Wprowadzanie podszytów. Wprowadzanie podszytów wykonano w 98 % na najsłabszych gruntach. Po pracach glebowych wprowadzania podszytów zaniechano. h) Pielęgnowanie gleby Znaczące przekroczenie zaplanowanego na 10-lecie rozmiaru pielęgnowania gleby w wysokości 674% wynika ze zwiększonego rozmiaru zalesień o 118ha, oraz z faktu aktualnych potrzeb zakładanych upraw. Ze względu na żyzne siedliska oraz sadzenie głównie gatunków liściastych spowodowało, że uprawy te wymagały pielęgnacji przez 4-5lat od jej założenia. i) Czyszczenia wczesne Czyszczenia wczesne zostały wykonane na poziomie 109% planu 10-letniego. Spowodowane to było potrzebą wejścia z przedmiotowym zabiegiem na powierzchnie zalesione na początku 10-lecia a nie ujęte w planie UL jak również wykonaniem drugiego zabiegu na tej samej powierzchni, co na siedliskach lasu świeżego było koniecznością. j) Czyszczenia późne Wykonanie planu w wysokości 118 % wynika głównie z istniejących potrzeb młodników na gruncie ( przesunięcie niektórych powierzchni CW wykonanych na początku 10-lecia do CP) oraz wykonaniem drugiego zabiegu na tej samej powierzchni, co na siedliskach lasu świeżego było koniecznością. k) Melioracje agrotechniczne Wykonanie melioracji na poziomie 84% spowodowane było aktualnymi potrzebami oraz z uwagi na fakt, że część zabiegów wykonała bez kosztów miejscowa ludność w ramach samowyrobu drewna.

10 76 2) Ocena wpływu wykonanych zabiegów gospodarczych na jakość upraw i młodników ( tabela 1 5). 1. Ocena upraw i młodników do 10 lat na powierzchniach otwartych. Typ siedliskowy lasu zgodny ze składem pożądanym Skład gatunkowy upraw i młodników do 10 lat częściowo zgodny ze składem pożądanym przy zadrzewieniu niezgodny ze składem pożądanym Uprawy przepadłe i mniej powierzchnia - ha Razem BMŚW LMŚW LMB LŚW , LW 9,40 11, OL OLJ ,94 0, Ogółem 143,38 61, Analiza zgodności składu gatunkowego upraw i młodników z siedliskiem Wyszczególnienie uprawy zgodne ze składem pożądanym częściowo zgodne ze składem pożądanym stan na r. stan na r. ha % ha % ,96 70, niezgodne ze składem pożądanym uprawy przepadłe razem

11 77 3. Porównanie zadrzewienia upraw i młodników na powierzchniach otwartych Wyszczególnienie stan na r. stan na r. ha % ha % uprawy przepadłe RAZEM Ocena odnowień podokapowych oraz upraw i młodników po rębniach złożonych. Tabela nr XII Nadleśnictwo Myślibórz, Obręb Myślibórz ( ) Wyszczególnienie Typ siedliskowy lasu Gatunek panujący młodego pokolenia Powierzchnia manipulacyjna w ha Przeciętny % pokrycia (zadrzewienie) Przeciętna jakość hodowlana KO LMŚW BK LMŚW DB LMŚW DB.S LMW BK LŚW BK LŚW DB.S LW BK LW DB.S LW JS OLJ BK Razem KDO LŚW DB.S LW BK LW DB.S Razem Uprawy i młodniki LMŚW BK po rębniach LŚW BK złożonych LŚW DB.S LW BK LW DB.S Razem Ogółem

12 78 3) Udział siedliskowych typów lasów W roku 2003 na terenie Nadleśnictwa Myślibórz prowadzone były przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej odział w Gdyni prace glebowo - siedliskowe. Wg danych aktualny udział siedlisk w porównaniu ze stanem z III rewizji planu przedstawia się następująco : Typ siedliskowy lasu Wg III rewizji U.L. Powierzchnia (w ha) udział % Wg badań glebowosiedliskowych Powierzchnia (w ha) udział % Bśw Bw Bb BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Lśw Lw Ol OlJ Lł Razem

13 79 3. Nasiennictwo i selekcja. 1. Nadleśnictwo posiada Program Selekcji na lata Zaawansowanie realizacji przedmiotowego programu przedstawia poniższa tabela. PLAN [ha] WYKONANIE stan na dzień r. [ha] % wykonania planu (3/2) Gospodarcze drzewostany nasienne Uprawy pochodne w blokach Gospodarcze drzewostany nasienne, wyłączone drzewostany nasienne, źródła nasion Podstawową bazą nasienną nadleśnictwa Myślibórz stanowią gospodarcze drzewostany nasienne. Poniższa tabela obrazuje ich powierzchnię. Porównanie powierzchni gospodarczych drzewostanów nasiennych. Gatunki Powierzchnia wg stanu na dzień r r. Różnica So Md Dg Bk ,83 Dbs Dbb Ol Brz Js Jw Lp Razem W minionym dziesięcioleciu ogółem zmniejszyła się ilość drzewostanów gospodarczych z uwagi na zlikwidowanie drzewostanów gospodarczych sosnowych i

14 80 częściowo modrzewiowych, zbędnych z uwagi na ich jakość i małe zapotrzebowanie na sosnę w nadleśnictwie. Zwiększeniu uległa natomiast powierzchnia liściastych drzewostanów gospodarczych. Nadleśnictwo posiada wyłączone drzewostany nasienne o powierzchni 6,89ha Bk i 18,64ha Md. Na dzień r nadleśnictwo posiadało 50 sztuk drzew doborowych ( 46 sztuk Md i 4 So ). W 2005 roku zostały zatwierdzone źródła nasion w BNL - 17,15ha (Gb 5,73ha, Jw. 4,36ha, Klzw 0,01ha, Lp 6,84ha, Dbcz 0,10ha, Czereśnia 0,11ha ). Nadleśnictwo założyło 49,59ha upraw pochodnych w blokach (Dbb 19,87ha, BK 29,72ha ) a 17,84ha poza blokiem ( 14,44ha Md i 3,40ha Bk ). Zbiór nasion i szyszek podstawowych gatunków prezentuje tabela (kg): RAZEM Db.s Db.b Bk Ol Jś Brz Jw Kl Gb Lp So Md Dg Wartości średnioroczne (kg) Db.s Db.b (a) Bk Ol Jś Brz Jw Kl Gb Lp So Md Dg

15 81 Leśnictwo Blok nr Gat. - Bloki upraw pochodnych. pow. całk. Bloku [ha] Stan na r. pow. zagospod. do r. [ha] % zaawansowania pow. całk. Bloku [ha] Stan na r. pow. zagospod. do r. [ha] % zaawansowania Lipiany 1 Dbb Lipiany 2 Dbb Piaseczno 3 Bk Piaseczno 4 Bk Piaseczno 5 Bk Piaseczno 6 Bk RAZEM Materiał odnowieniowy w poszczególnych blokach używany jest: 1. Blok nr 1 Dbb WDN Dbb z N-ctwa Smolarz z oddz. 303c,304a,b,c,305c,306b 2. Blok nr 2 Md-Dbb WDN Md z N-ctwa Myślibórz oddz. 14j,15h WDN Dbb z N-ctwa Smolarz oddz. 303c,304a,b,c,305c,306b,306c 3. Blok nr 3 Bk WDN Bk z N-ctwa Gryfino oddz. 153b,154a,155a,158a,172a,173a,174a, 4. Blok nr 4 Bk WDN Bk z N-ctwa Gryfino oddz. 153b,154a,155a,158a,172a,173a,174a, 5. Blok nr 5 Bk WDN Bk z N-ctwa Myślibórz oddz. 170c 6. Blok nr 6 Bk WDN Bk z N-ctwa Gryfino oddz. 153b,154a,155a,158a,172a,173a,174a, - Uprawy pochodne poza blokami Wykaz upraw wiadomego pochodzenia, założonych poza blokami upraw pochodnych: Leśnictwo Oddz. Pow. Rok założ. Gatunek Pochodzenie Lipiany 50 b Md N-ctwo Myślibórz, oddz. 14j,15i Lipiany 50 h Md N-ctwo Myślibórz, oddz. 14j,15i Lipiany 13 b Md N-ctwo Bierzwnik, oddz. 403 d 13 g Md N-ctwo Bierzwnik, oddz. 403 d 10 d Md N-ctwo Bierzwnik, oddz. 403 d 10 f Md N-ctwo Bierzwnik, oddz. 403 d 10 f Md N-ctwo Bierzwnik, oddz. 403 d Góralice 285 a Bk N-ctwo Gryfino oddz. 155 a Razem pow

16 82 4. Szkółkarstwo Nadleśnictwo posiada jedną szkółkę o powierzchni manipulacyjnej 9,11 ha. Powierzchnia zredukowana 8,30 ha i w zupełności wystarcza na zaspokojenie potrzeb nadleśnictwa. Produkcję szkółkarską podstawowych gatunków przedstawia poniższa tabela : Lata/ So 1/0 Św Md 1/0 Bk 1/0 Db.s 1/0 Db.b 1/0 Ol 1/0 Gb 1/0 Brz KL.zw Jw. 1/0 Lp Jś 1/0 Gat. 1/0 1/0 1/0 1/0 Powierzchnia w ar / tysiące sztuk /947 16/230 4/42 104/890 19/ /170 7/45 5/53 2,5/8 10/90 6/ /947 20/260 2/20 32/ /400 4/50 7/70 0 3/26 7/60 7,7/ / /69 32/ /1260 5,5/36 10/ /45 2,5/6 2,7/4,6 3/10 3,2/ / /28 41/ / /84 25/300 8/48 6/60 3,5/8 2/10 2,7/20 8,7/ / / /260 1,50/9, /3 3,8/ ,6/ /30 188/ / /325 6,6/21 5/55 4,1/28 7,7/80 0 8,2/ /225 6/ ,5/87 3,6/25 7/70 9,3/ ,5/25 0 1,7/ / /574 12/80 0 8,4/ /9 4/ /60 2,8/30 63/ /760 11/65 0 5,10/ ,5/11 4/ /71 2/18 28/ /44 2/ ,5/11,5 1/6 0 Razem 194,6/ / ,8/ / ,5/ ,1/ ,4/ ,5/ / ,6/59 32,9/ 288,1 24,7/ ,3/ 305 So 1/0 Św 1/0 Md 1/0 Bk 1/0 Db.s 1/0 Wartości średnioroczne Db.b 1/0 Ol 1/0 Gb 1/0 Brz 1/0 Klzw. 1/0 Jw. 1/0 Lp 1/0 Jś 1/0 325, ,7 363,7 478,6 478,6 177,7 27,5 28,3 5,9 28,8 13,3 30,5 IV. OCHRONA LASU 1. Stan zdrowotny i sanitarny lasu. a) Drzewostany sosnowe Z uwagi na żyzne siedliska ilość wprowadzonej sosny jest niewielka. Stan zdrowotny drzewostanów sosnowych we wszystkich klasach wieku nie wzbudza zastrzeżeń. Dotyczy to

17 83 zarówno drzewostanów sosnowych na glebach leśnych jak również aktualnego stanu drzewostanów na gruntach porolnych. Lokalnie w młodnikach sosnowych występuje zwiększony poziom spałowania przez jelenie, nie rzutuje on jednak na stan zdrowotny tych młodników. Również najmłodsze uprawy sosnowe, których na obszarze nadleśnictwa Myślibórz jest relatywnie niewiele, prezentują dobrą kondycję fizjologiczną. b) Drzewostany dębowe Aktualny stan zdrowotny drzewostanów dębowych uznaje się jako dobry. Odnosi się to zarówno do starszych upraw dębowych, młodników i drzewostanów średniowiekowych oraz starszych dębin. Wiosną 2004 roku, w większości starszych drzewostanów dębowych obserwowane były istotne ubytki aparatu asymilacyjnego. Kontrole takich drzewostanów, prowadzone przy współpracy przedstawicieli RDLP oraz ZOL, wykazywały obecność w koronach piędzików, zwójek oraz gatunków towarzyszących a ponadto występowało dość powszechnie zjawisko zamierania pączków. Drzewostany te, jako potencjalnie zagrożone, poddane były ponownej kontroli w okresie wiosny 2005 roku. Kontrola wykazała brak zagrożenia od liściożernych szkodników pierwotnych a także normalny rozwój pączków i pędów. Posusz, będący odzwierciedleniem kondycji zdrowotnej występuje aktualnie w drzewostanach dębowych sporadycznie, rzadziej pojedynczo. Młode dęby rosnące na gniazdach w obszarach rębni III, prezentują wysoką zdrowotność. c) Drzewostany bukowe Stan zdrowotny drzewostanów bukowych, z wyłączeniem upraw i podsadzeń jest dobry i bardzo dobry. W ubiegłym roku oraz w latach wcześniejszych na całym terenie Nadleśnictwa w odnowieniach naturalnych buka oraz w podsadzeniach tego gatunku obserwowane były liczne szkody od nornic (ogryzienia szyjki korzeniowej). Częste i dotkliwe były szczególnie w młodych podsadzeniach bukowych w drzewostanach na gruntach porolnych. Jesienią 2005 roku stwierdzono występowanie tych szkód na łącznej powierzchni 45 ha. Na powierzchniach najbardziej zagrożonych zastosowano zapobiegawczo smarowanie strzałek emolem. Lustracja powierzchni najbardziej uszkadzanych w ubiegłym roku przez gryzonie, pozwala na stwierdzenie, że proces narastania tych szkód zdecydowanie wyhamował. Oględziny strzałek młodych buków wykazały niewielką ilość szkód z okresu zimy 2005/2006 roku. Niewielka ilość świeżych uszkodzeń na strzałkach wskazuje na silny,

18 84 naturalny spadek liczebności gryzoni. Prawdopodobną przyczyną spadku liczebności gryzoni była ostra zima 2005/2006. d) Drzewostany jesionowe Utrzymuje się zjawisko choroby i zamierania jesionów na terenie nadleśnictwa Myślibórz. Nie zaobserwowano symptomów zanikania zjawiska chorobowego. Ma ono zróżnicowane nasilenie w różnych rejonach nadleśnictwa, np. na terenie leśnictwa Przydarłów przeciętne nasilenie zjawiska jest większe niż np. na terenie leśnictwa Rów. Chorują zarówno egzemplarze starsze jak również młodsze, w tym pochodzące z samosiewu. Najbardziej dotknięte zjawiskiem drzewostany kwalifikują się już do przebudowy. 2. Stan sanitarny drzewostanów Nadleśnictwa Myślibórz Aktualny stan sanitarny drzewostanów sosnowych, bukowych, dębowych i innych liściastych z wyjątkiem jesionowych nie wzbudza zastrzeżeń. W przypadku drzewostanów sosnowych dotyczy to zarówno drzewostanów na glebach leśnych jak i na glebach porolnych. W drzewostanach sosnowych na gruntach porolnych posusz występuje pojedynczo, w rozproszeniu i jest to niekiedy posusz jałowy, co wynika z dobrej kondycji zdrowotnej w okresie wiosny i wczesnego lata, jak też jest efektem działań Nadleśnictwa w zakresie dbałości o należyty stan higieny lasu. W drzewostanach jesionowych, różnych klas wieku z zaawansowanym procesem chorobowym, występują niekiedy znaczące ilości drzew martwych, z których większość ma charakter posuszu jałowego, a tylko pojedyncze egzemplarze są zasiedlone przez szkodniki wtórne (jesionowca, jeśniaka). Rok Ilość usuniętego w minionym dziesięcioleciu posuszu przedstawia poniższa tabela: Posusz ogółem w tym czynny iglasty w tym czynny liściasty w tym czynny m 3

19 razem V. Rozmiar szkód w lasach spowodowanych przez czynniki biotyczne, abiotyczne i antropogeniczne, z uwzględnieniem ich lokalizacji i przyczyn. 1) Szkody w uprawach, młodnikach, drzewostanach starszych spowodowanych przez zwierzynę. Inwentaryzacja szkód od zwierzyny w latach Rok UPRAWY MŁODNIKI D-STANY STARSZE OGÓŁEM do 20% pow.20% do 20% pow.20% do 20% pow. 20% ha ha ha ha ha ha ha Zestawienie szkód od zwierzyny i stosowane sposoby zabezpieczeń. Rok Szkody od zwierzyny Zabezpieczanie upraw i młodników ogółem w tym istotne chemicznie mechanicznie grodzenia [ha] [ha] pow. zred. [ha] pow. zred. [ha] pow. [ha]

20 Inwentaryzowane szkody od zwierzyny miały dość znaczną tendencje spadkową do roku 2004, natomiast w roku 2005 nastąpił wzrost o 100% w stosunku do roku Główny sprawca szkód w Nadleśnictwie Myślibórz to sarna. Nadleśnictwo prowadzi szereg działań profilaktycznych i ochronnych. Do zabezpieczania upraw i młodników stosuje się grodzenia siatką. Od kilku sezonów nadleśnictwo nie stosuje środków chemicznych w formie repelentów oraz osłonek indywidualnych, ze względu na ich znikomą skuteczność. Sporadycznie stosuje się zabezpieczenia mechaniczne /palikowanie/ oraz osłonki perforowane zabezpieczające przed spałowaniem. Ilość powierzchni nowych grodzeń wzrasta, jako metody najskuteczniejszej w ochronie lasu przed zwierzyną Wg stanu na dzień r. ogrodzonych było ok. 604 ha (227 km) powierzchni leśnej ( 5 % ogólnej leśnej pow. Nadleśnictwa) trwałym grodzeniem z siatki metalowej. Celem dostarczenia zwierzynie pokarmu włóknistego w miesiącach zimowych Nadleśnictwo stara się intensyfikować wykonanie prac pielęgnacyjnych CP i TW. 2. Szkody powodowane przez pożary Lasy Nadleśnictwa Myślibórz zgodnie z Zarządzeniem nr 12 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 15 marca 1993r. Zaliczono do II kategorii zagrożenia pożarowego, czyli o średnim zagrożeniu przez pożary. Zagrożenie pożarowe jest największe wczesną wiosną, kiedy suche trawy podatne są na podpalenie. Największym jednak zagrożeniem dla obszarów leśnych jest wypalanie nieużytków i trzcinowisk położonych w pobliżu rozdrobnionych kompleksów leśnych w okresie wiosennym.

21 87 Nadleśnictwo posiada na stanie własną jednostkę patrolowo-gaśniczą, którą jest samochód szybkiego reagowania Land Rover, wyposażony w motopompy i ręczny sprzęt gaśniczy. Na terenie Nadleśnictwa zlokalizowane są także 3 bazy sprzętu. Które znajdują się w siedzibie Nadleśnictwa oraz w leśnictwach Rów i Otanów. Bazy te wyposażone są zgodnie z instrukcją przeciwpożarową w gaśnice uniwersalne i ręczny sprzęt gaśniczy. Prowadzona jest stała obserwacja terenów leśnych przy pomocy wieży obserwacyjnej zlokalizowanej na terenie Nadleśnictwa Myślibórz, w leśnictwie Otanów oddz. 348g oraz kamer telewizyjnych zlokalizowanych w Różańsku i Krzynce (są to wieże usytuowane na terenie Nadleśnictw Różańsko i Barlinek). Na terenie Nadleśnictwa założono 12 punktów czerpania wody, w większości w oparciu o naturalne cieki i zbiorniki wodne. W miejscach szczególnie narażonych na występowanie pożarów, a ubogie w naturalne źródła wody założono cztery sztuczne zbiorniki wody o pojemności 50 tys. litrów każdy. Taka ilość punktów czerpania wody w pełni zabezpiecza teren Nadleśnictwa. Szczegółowe zasady zabezpieczania obszarów leśnych przed pożarami określone są w Rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. Działania ratownicze prowadzone są w oparciu o corocznie aktualizowane i uzgadniane z Komendami Rejonowymi Państwowej Straży Pożarnej w Myśliborzu, Gryfinie i Pyrzycach oraz zatwierdzane przez Nadleśniczego Sposoby postępowania na wypadek pożaru lasu plan działań ratowniczych dla Nadleśnictwa Myślibórz Okres bezpośredniego zagrożenia pożarowego trwa od 1 kwietnia do 30 września. W tym okresie nadleśnictwo utrzymuje 1 punkt obserwacyjny w terenie oraz punkt alarmowodyspozycyjny w siedzibie nadleśnictwa. Liczbę pożarów w poszczególnych latach przedstawia poniższa tabela:

22 88 Większość z 27 pożarów lasu minionego dziesięciolecia spowodowana była działalnością człowieka, głównie wiosennym wypalaniem nieużytków, podpaleniami i łamaniem zakazu używania ognia w lesie. Średnia powierzchnia pożaru wyniosła 0,79 ha. Nadleśnictwo posiada na stanie 1 samochód patrolowo - gaśniczy. Nadleśnictwo utrzymuje 12 punktów czerpania wody, z tego 3 sztucznych oraz sieć oznakowanych dojazdów pożarowych. Rok Ilość pożarów Łączna pow. w ha Razem Szkody powodowane przez czynniki klimatyczne W minionym okresie, lasy Nadleśnictwa Myślibórz nie były nękane przez silne wiatry, z wyjątkiem roku 2002, w którym w okresie jesienno-zimowym wystąpiły silne wiatry w wyniku, których pozyskanie wywrotów i złomów osiągnęło masę 4193 m3. Uszkodzenia powodowane przez czynniki abiotyczne to najczęściej uszkodzenia powodowane przez przymrozki późne, a także suszę. 4. Występowanie i szkody powodowane przez szkodliwe owady i grzyby.

23 89 Prawidłowa dbałość o higienę lasu oraz duży udział siedlisk lasowych czyni nadleśnictwo mało podatnym na zagrożenia od szkodników liściożernych. Jedynie w drzewostanach dębowych występują cyklicznie powtarzające się słabe szkody powodowane przez zwójki dębowe i jej towarzyszące szkodniki. Odstępstwo stanowił rok 2004 gdzie zanotowano silne defoliacje powyżej 60% i zakwalifikowano 1500 ha do oprysku chemicznego na wiosnę 2005r. Jednakże w wyniku wiosennej kontroli po ścięciu drzew na płachty nie stwierdzono zagrożenia, a tym samym odstąpiono od zastosowania oprysku chemicznego. Ponadto w ramach działań prognostycznych corocznie wykonuje się badanie zapędraczenia gleby na szkółce oraz gruntach porolnych przeznaczonych do zalesień. Prowadzi się kontrolę brudnicy mniszki na podstawie odłowu samców do pułapek feromonowych oraz obserwacje lotu motyla brudnicy mniszki metodą 20 drzew we wszystkich drzewostanach iglastych i mieszanych powyżej 20 lat. W nowo zakładanych uprawach sosnowych na bieżąco prowadzi się monitorowanie czynników zagrażających trwałości upraw, głównie ze strony szeliniaka sosnowca. Kontrola za pomocą wałków sosnowych i dołków z przynętami. Poniżej tabelka przedstawiająca powierzchnie upraw zabezpieczające przed szeliniakiem Rok Powierzchnia w ha W ramach działań profilaktycznych nadleśnictwo stosuje obligatoryjnie na gruntach porolnych smarowanie pni preparatem PG IBL po wykonaniu zabiegu CP lub TW: W poszczególnych latach zabieg wykonano na powierzchniach: 1995 r. 61 ha,

24 r. 135 ha, 1997 r. 85 ha, 1998 r ha, 1999 r. 128 ha, 2000 r. 120 ha, 2001r. 44 ha, 2002 r ha 2003 r ha 2004 r ha 2005 r ha Również monitorowane są drzewostany olchowe ze względu na zagrożenie ze strony hurmaka olchowca. W ciągu minionego dziesięciolecia w związku z silnym zagrożeniem upraw i młodników kwalifikowano do chemicznego oprysku następujące powierzchnie: Rok Powierzchnia w ha 7,0 9,39 6,25 Monitorowanie zagrożenia ze strony cetyńców, prowadzone było przy pomocy pułapek klasycznych. Nie stosowano zabezpieczenia drewna środkami chemicznymi, a jedynie sporadycznie korowanie. Nadleśnictwo na bieżąco prowadzi monitorowanie wszelkich czynników, które mogłyby zagrozić trwałości lasu, a w szczególności dotyczy to utrzymania odpowiedniego stanu sanitarnego lasu, który dotychczas jest prowadzony prawidłowo. VI. Podstawowe wyniki z zakresu użytkowania ubocznego.

25 91 1) Pozyskanie choinek. W ramach ubocznego użytkowania lasu nadleśnictwo pozyskało w minionym 10-leciu szt. choinek 1996r 1284 szt. 1997r 1668 szt. 1998r 949 szt. 1999r 2754 szt. 2000r 597 szt. 2001r 777 szt. 2002r 1708 szt. 2003r 303 szt. 2004r 626 szt. 2005r 627 szt. Popyt na choinki w ostatnich latach znacznie spadał. Analizy wykorzystania baz surowcowych jagód i grzybów nie prowadzi się. 2) Gospodarka łowiecka. Na terenie nadleśnictwa znajduje się 8 obwodów łowieckich. 7 obwodów wydzierżawionych jest przez koła łowieckie natomiast jeden stanowi OHZ Nadleśnictwa.. Siedem obwodów łowieckich jest pod nadzorem Nadleśnictwa Myślibórz: 1. Obwód 275 KŁ Jeleń w Myśliborzu, 2. Obwód 277 KŁ Grzywacz w Halinowie, 3. Obwód 257 KŁ Nemrod w Lipianach, 4. Obwód 263 KŁ Bór w Szczecinie, 5. Obwód 270 KŁ Orlik w Szczecinie, 6. Obwód 271 KŁ Dziczy Las w Swobnicy, 7. Obwód 260 OHZ Nadleśnictwa Myślibórz, Gospodarka łowiecka w obwodach realizowana jest na zasadach określonych w ustawie i w oparciu o roczne plany łowieckie oraz Wieloletni łowiecki Plan Hodowlany sporządzony na lata od r. do r. Teren nadleśnictwa przynależy do II - Środkowego Rejonu Hodowlanego. Charakterystyka obwodów łowieckich.

26 92 Rodzaj powierzchni Numer obwodu łowieckiego Ogółem N-ctwo Pow. leśna w ha Pow Nieleśna w ha Pow. ogółem Kategoria obwodu Populacja zwierzyny na podstawie corocznych inwentaryzacji. Rok Obwód 275 Jeleń jelenie sarny dziki Obwód 277 Grzywacz jelenie sarny dziki Obwód 257 Nemrod jelenie sarny dziki Obwód 270 Orlik jelenie sarny dziki Obwód 263 Bór jelenie sarny dziki Obwód 271 Dziczy las jelenie sarny dziki Obwód 260 OHZ jelenie sarny dziki NADLEŚNICTWO OGÓŁEM jelenie sarny dziki

27 wyk. plan wyk. plan wyk. plan wyk. plan wyk. plan wyk. plan wyk. plan wyk. plan wyk. plan wyk. plan 93 Zagęszczenie populacji poszczególnych gatunków mieści się w granicach przyjętych zasad gospodarki populacjami zwierząt łownych określonych w Załącznika do uchwały NRŁ nr 57/2005 z dnia r. W zakresie inwentaryzacji zwierzyny Nadleśnictwo w ostatnich latach podjęło szereg działań mających na celu jak najdokładniejsze jej wykonanie. Działania te to m.in.: 1. Od roku 2001 odbywają się szkolenia dla Służby Leśnej i przedstawicieli Kół Łowieckich z zakresu łowiectwa, nowych metod gospodarowania populacjami sarny, jelenia, dzika oraz inwentaryzacji zwierzyny grubej, 2. W roku 2002 na terenie OHZ i kół łowieckich będących w zasięgu działalności terytorialnej przeprowadzono po raz pierwszy inwentaryzację zwierzyny stosując: metodykę opartą na liczeniu zwierzyny w dużych i małych miotach, metodykę opartą na liczeniu tropów na transektach liniowych, wykorzystanie sukcesu łowieckiego z lat poprzednich 3. W latach wykonywano liczenie tropów na transektach oraz obserwacje jelenia, sarny i dzika udokumentowane na kartach ewidencyjnych wg określonego wzoru. 1. Realizacja rocznych planów łowieckich. Sezon /Gatunek 1996/ / / / / / / / / / 2006 jelenie sarny dziki W wykonaniu ujęto zarejestrowane ubytki zwierzyny.

28 94 Zagospodarowanie łowisk według obwodów łowieckich na koniec 2005 r. 275 JELEŃ 277 GRZYWACZ 257 NEMROD 270 ORLIK 263 BÓR 271 DZICZY LAS 260 OHZ Ogółem Nadleśnictwo Liczba zatrudnionych w celu wykonywania osoba zadań z zakresu gospodarki łowieckiej Urządzenia związane z prowadzeniem X X X X X X X X X gospodarki łowieckiej a) paśniki szt b) lizawki szt c) ambony szt d) woliery szt Poletka łowieckie stanowiące żer dla zwierzyny na pniu ha , Pasy zaporowe szt km 0.1 0,3 1, , Zagospodarowane łąki śródleśne i przyleśne ha 0,00 0, Karma i sól X X X X X X X X X a) objętościowa sucha tona 0,1 0, b) objętościowa tona soczysta c) treściwa tona 5 4, d) sól tona 0,20 0,4 1 0,05 0, Gospodarka łowiecka jest prowadzona według ramowych zasad gospodarowania populacjami zwierząt łownych i wytycznymi w sprawie łowieckiego zagospodarowania z roku W ostatnich latach Nadleśnictwo przeprowadziło szereg działań mających na celu jak najlepsze prowadzenie gospodarki łowieckiej na terenie Nadleśnictwa. Działanie te dotyczy m.in.:

29 95 1. Prowadzenie szkoleń z zakresu łowiectwa. W latach przeprowadzono szereg szkoleń z zakresu łowiectwa, w których uczestniczyli przedstawiciele Kół Łowieckich z terenu działania Nadleśnictwa Myślibórz oraz Służby Leśnej: r. na temat gospodarowania populacjami sarny, jelenia, dzika oraz metod inwentaryzacji prowadził Kierownik Zakładu Badań Łowieckich UJ B. Bobek, r. na temat przeprowadzania inwentaryzacji zwierzyny opartej na metodzie transektów liniowych, prowadzili pracownicy Zakładu Badań Łowieckich UJ, r. na temat gospodarki łowieckiej w Polsce w ostatnich 10-ciu latach oraz propozycji nowych kryteriów odstrzałów redukcyjnych jeleni, r. na temat metod inwentaryzacji zwierzyny grubej oraz oceny liczebności zwierzyny drobnej, sposobu wypełniania kart obserwacyjnych do oceny przyrostu i struktury populacji, r. na temat nowych kryteriów odstrzału jelenia, r. na temat terytorializmu i biologii sarny, prowadzi B. Bobek, r. i r. na temat metod inwentaryzacji zwierzyny drobnej, prowadzą pracownicy Zakładu Ekologii, Badań Łowieckich AP w Krakowie. 2. Prace o charakterze badawczo - rozwojowym a. Na podstawie umów realizowano usługi o charakterze badawczo-rozwojowym tj.: ocenę liczebności i struktury populacji zwierzyny grubej w sezonie łowieckim 2001/2002, oraz planów pozyskania na sezon łowiecki 2002/2003 na terenie Nadleśnictwa Myślibórz, ocenę liczebności zwierzyny grubej w sezonie łowieckim 2002/2003, oraz planów pozyskania jelenia, sarny i dzika na sezon łowiecki 2003/2004, uwzględniających nowe propozycje kryteriów selekcyjnych byków na terenie N. M. oraz wykonanie wzorca wiekowego zestawu żuchw jeleni, charakterystyka szkód wyrządzanych przez jeleniowate w uprawach leśnych oraz udział jeleni i sarn w tych szkodach,

30 96 ocenę wieku jeleni pozyskanych na terenie Nadleśnictwa w sezonie 2004/2005 metodą liczenia rocznych przyrostów cementu w zębach trzonowych, oraz przekazanie oznaczonych żuchw Nadleśnictwu, charakterystyka szkód wyrządzanych przez jeleniowate w uprawach leśnych oraz udział jeleni i sarn w tych szkodach, jak również określenie czynników wpływających na rozmiar tych szkód zimą 2004/2005, przekazanie komputerowego programu Odyniec służącego do planowania pozyskania populacji dzika, przekazanie komputerowego programu Rogacz służącego do planowania pozyskania populacji sarny oraz tworzenie bazy danych do inwentaryzacji zwierzyny grubej na podstawie wyników polowań zbiorowych b. Prace magisterskie: 1. Charakterystyka szkód wyrządzonych przez dziki w Nadleśnictwie Myślibórz - T.Pająk 2. Borsuk, jego rozmieszczenie i skład grup rodzinnych na terenie OHZ Myślibórz - w trakcie wykonania przez leśniczego Leśnictwa Grzybno inż. N. Sielskiego. c. Prace doktorskie otwarty przewód doktorski na Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Wydział Geograficzno-Biologiczny Dynamika liczebności populacji sarny (Capreolus capreolus) oraz wpływ tego gatunku na odnowienia leśne w Nadleśnictwie Myślibórz, RDLP Szczecin d. Prace dyplomowe Strategia gospodarowania populacją dzika na terenie Nadleśnictwa Myślibórz w aspekcie szkód wyrządzonych przez ten gatunek w polach W.Rembacz e. Sympozja, konferencje, kongresy: L.2002.Population size and harwest rate of wild boar in Mysliborz Forest District, North-western Poland. Abstract of the 4 th International Wild Boar Symposium: 27 Lousa, Portugal Rembacz W. Wiśniowska L.(poster) Population density, recruitiment rate and sex ratio of wild ungulates in Poland: conseqences for the hunting regime and harvest strategy. Abstract of 4 th

31 97 International IUGB Congress Integrating wildlife with people. Braga, Portugal Bobek B., Ciepluch Z., D. Merta, J. Mikoś, W. Rembacz, L. Wiśniowska Habitat selection by wild boar in Mysliborz Forest District. J. Wildl. Res. - W. Rembacz, Międzynarodowy Kongres Dzika, Kraków, wrzesień 2004rok. Transforming data of drive hunts into population density of big game animals. Abstract of XXVII-th International IUGB Congress, Hanower, Niemcy Bobek B., Merta D., Frąckowiak W., Rembacz W., Wiśniowska L. 2005, Hanower, Niemcy Use of computer programs in management of deer and wild boar populations in Poland: preliminary results and future perspectives. Abstracts of XXVII-th International IUGB Congress, Bobek B., Mamok T., Mikoś J., Standio A., Rembacz W., Hanower, Niemcy. 3) Lasy niepaństwowe. Nadzorem objęte są lasy o powierzchni 152,97 ha - wg stanu na r.w tym: - posiadające uproszczony plan urządzania lasu 90 ha - inwentaryzację stanu lasu 29 ha Bezpośredni nadzór nad gospodarką w lasach niepaństwowych sprawują właściwi terytorialnie leśniczowie. Z ogólnego stanu 152,97 ha gruntów stanowiących własność osób fizycznych jest ha, a stanowiących własność osób prawnych ha. Nadleśnictwo Myślibórz prowadzi nadzór w powiatach: myśliborskim i gryfińskim, natomiast Starosta pyrzycki wypowiedział umowę i starostwo samo prowadzi nadzór nad lasami niepaństwowymi.

32 98 VII. Ocena wykonania zadań wynikających z programu ochrony przyrody. 1. Program ochrony przyrody. Program dla Nadleśnictwa Myślibórz sporządzony był jako aneks w roku 2002 do planu urządzania lasu wg stanu na rok Forma ochrony przyrody III rewizja IV rewizja Rezerwaty 2 / 18.89ha 2 / 19.04ha Użytki ekologiczne 0 ha ha Pomniki przyrody 2 szt. 3 szt. Miejsca rozrodu i stałego przebywania chronionego gat. zwierząt 5 szt. 9 szt. W rezerwacie Tchórzyno utrzymywano zgodnie z wytycznymi w programie ochrony zastawkę ( notorycznie niszczoną ), która nie dopuszcza do osuszenia torfowiska. Nadleśnictwo corocznie przeprowadzało przeglądy stanu zachowania wartości przyrodniczych prawnie uznanych obiektów chronionych. Wszystkie istniejące strefy ochronne jak i okresy ochronne były uwzględniane podczas planowania prac gospodarczych a prace te były corocznie opiniowane przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Szczecinie Ponadto zgodnie z wytycznymi programu ochrony przyrody Nadleśnictwo realizowało następujące przedsięwzięcia : przeprowadzane były szkolenia podnoszące wiedzę Służby Lesnej w zakresie ochrony przyrody, kształtowano granicę polno-leśną ( różnogatunkowy ekoton ) zachowano w stanie nienaruszonym śródleśne grunty takie jak bagna, torfowiska, oczka wodne itp., prowadzono edukację społeczeństwa mającą na celu kształtowanie świadomości ekologicznej ludności

33 99 2. Edukacja leśna społeczeństwa. Edukację leśną społeczeństwa w Nadleśnictwie Myślibórz prowadzono od wielu lat. Działalność edukacyjną prowadzono na szeroko zakrojoną skalę i wraz ze wzrostem zainteresowania przybiera ona coraz bogatsze formy. W poprzednim okresie obowiązywał w Nadleśnictwie Myślibórz Program Edukacji Leśnej Społeczeństwa opracowany na lata Najważniejsze spośród zrealizowanych projektów to: - stała opieka leśników nad Kołami Ekologicznymi przy Szkołach Podstawowych. - spotkania leśników z dziećmi i młodzieżą w szkołach i w terenie, przybliżające wielofunkcyjną rolę lasu i specyfikę pracy leśnika, - wycieczki na ścieżkę edukacyjną oraz szkółki leśne, - coroczne organizowanie konkursów przyrodniczych dla dzieci ze szkół podstawowych, - współudział w organizacji i pomoc merytoryczna w organizacji konkursów o tematyce leśnej i przyrodniczej, - rozprowadzanie materiałów edukacyjnych, - sadzenie drzew wspólnie z młodzieżą szkolną, - współudział w akcjach Dzień Ziemi, Sprzątanie Świata. Aktywna działalność nadleśnictwa polegała także na podejmowaniu współpracy z władzami samorządów terytorialnych jako organizatorami lub współorganizatorami imprez o charakterze ekologicznym takich jak akcje Sprzątania Świata lub Dni Ziemi. Nadleśnictwo korzystało również z pomocy kościołów znajdujących się w zasięgu terytorialnym jednostki, celem dotarcia do szerokiego grona odbiorców, zwłaszcza w okresie wypalania traw na gruntach nieużytkowanych. Edukację leśną prowadzono także w oparciu o szlaki turystyczne PTTK oraz miejsca biwakowania, które dzięki swojej infrastrukturze są wykorzystywane w organizacji imprez. Te ostatnie stanowią również bazę turystyczną do organizowania wypoczynku pobytowego np. obozów harcerskich. Podsumowując, dotychczasową działalność edukacyjną Nadleśnictwa Myślibórz ocenić można jako działanie w rozbudowanej formie i o wielu sposobach realizacji, co skutkuje dużym zainteresowaniem osób, do których jest ona adresowana. Jednocześnie współpraca z partnerami wspomagającymi działalność nadleśnictwa w edukacji układa się bardzo dobrze.