Ćwiczenie Nr 1. Temat: Badanie dynamicznych charakterystyk lotniczego układu napędowego

Transkrypt

1 Ćwiczenie Nr Tema: Badanie dynamicznych charakerysyk loniczego układu napędowego.. WIADOMOŚCI OGÓLNE Pod pojęciem elekrycznego mechanizmu napędowego należy rozumieć urządzenie, kóre wykorzysując energię elekryczną napędza w określony sposób urządzenie mechaniczne. Mechanizm napędowy zazwyczaj składa się z silnika elekrycznego i przekładni. Mechanizmem napędowym może akże być zawór elekromagneyczny, gdzie elemenem przewarzającym energię elekryczną na mechaniczną jes elekromagnes. Jednakże maszyny elekryczne o ruchu obroowym są najczęściej sosowane w mechanizmach napędowych. Pod pojęciem charakerysyk dynamicznych należy rozumieć proces zmiany pewnej wielkości w czasie, przy przejściu z jednego do drugiego sanu usalonego. Proces przejściowy w mechanizmie może być wywołany na przykład zmianą prądu, napięcia, momenu obciążenia, prędkości obroowej, czy nawe zmianą emperaury. Dynamika układów napędowych zależy od zjawisk związanych z: wysępowaniem sił bezwładności podczas wirowania lub przemieszczania się elemenów mechanizmu napędowego ruchem posępowym (szybkość zmian zależy od mechanicznej sałej czasowej); wysępowaniem indukcyjności, skukiem czego po włączeniu lub zmianie napięcia przyros prądu nie jes skokowy, a jego szybkość narasania zależy od elekromagneycznej sałej czasowej; powolnym nagrzewaniem się elemenów oraz uzwojeń układów napędowych, co powoduje zmianę ich rezysancji (szybkość zmian zależy od ermicznej sałej czasowej); W mechanizmach napędowych sany przejściowe wysępują w czasie rozruchu, zmiany kierunku wirowania wirnika silnika (nawrou) i hamowania.... Rozruch silnika prądu sałego Rozruch silnika, jes procesem przejściowym rwającym od chwili podania napięcia na jego uzwojenia, do chwili usalenia się prędkości obroowej wału silnika.

2 Przebieg zmian warości prądu i prędkości obroowej silnika w czasie jego rozruchu przedsawiono na rysunku.. I M I ZWARCIA Rys.6.. Schema uk3adu rozruchu silnika bocznikowego prdu sa3ego. I MAX I eap II eap III eap I USTALONY n M n USTALONE Rys... Przebiegi zmian warości prądu silnika i prędkości obroowej wirnika silnika podczas rozruchu Proces en dzieli się na rzy eapy: eap pierwszy narasanie prądu wornika przy nieruchomym wale silnika; eap drugi zaczyna się w momencie ruszenia wału silnika i rwa do chwili, kiedy warość prądu osiągnie maksimum (Eap drugi może nie wysąpić, zwłaszcza przy rozruchu silników małej mocy. Począek ruchu wału silnika może nasąpić po osiągnięciu maksimum prądu, lub po jego usaleniu się.); eap rzeci zmniejszanie się warości prądu zakończone usaleniem się prędkości obroowej wału silnika.... Zmiana kierunku wirowania silnika (nawró) W loniczych układach napędowych w większości przypadków silniki prądu sałego pracują ze zmianą kierunku obroów np. podnoszenie i opuszczanie foela piloa. Rozparzmy przebiegi prądu i prędkości obroowej wybranych ypów silników dla wybranych faz ich pracy. Na wsępie należy zaznaczyć, że aby nasąpiła zmiana kierunku wirowania wirnika silnika, niezbędna jes względna zmiana kierunków srumieni (przepływów) wirnika i uzwojenia wzbudzenia.

3 A. Zmiana kierunku wirowania silnika bocznikowego Po usawieniu wyłącznika S i przełącznika S w pozycji (rys..), w chwili nasępuje rozruch silnika (rys..3). Prąd maksymalny wirnika I A MAX zależy ylko od napięcia zasilającego U A i rezysancji wirnika R A, gdyż prędkość obroowa wirnika jes równa zero. Prędkość obroowa rośnie i usala się po czasie. Prąd wirnika maleje, gdyż od napięcia zasilającego U A odejmuje się napięcie indukowane E p i akże usala się po czasie. Po przełączeniu przełącznika S do pozycji (w chwili 3 ), nasępuje zmiana kierunku prądu wirnika. Zmienia się akże kierunek srumienia magneycznego, co powoduje zwro momenu napędowego silnika. Silnik hamuje i po osiągnięciu w chwili 4 prędkości obroowej równej zero, nasępuje zmiana kierunku wirowania. Prąd maksymalny wirnika w czasie nawrou I A MAX jes niemal dwukronie większy od prądu rozruchowego I A MAX, gdyż do napięcia zasilania wirnika U A dodaje się napięcie indukowane E p. S U E E U A A I A L A S A IA Oznaczenia. U E - napięcie zasilania uzwojenia wzbudzenia. U A - napięcie zasilania uzwojenia wirnika. E - srumień uzwojenia wzbudzenia. A - srumień uzwojenia wirnika (S w położeniu ""). A - srumień uzwojenia wirnika (S w położeniu ""). I A - prąd uzwojenia wirnika (S w położeniu ""). I A - prąd uzwojenia wirnika (S w położeniu ""). Rys... Schema elekryczny połączenia silnika bocznikowego do pracy ze zmianą kierunku wirowania Kiedy prędkość obroowa osiągnie warość [obr/min] (chwila 4 ), o prąd wirnika jes równy prądowi rozruchu I A MAX. Zmianę kierunku wirowania silnika wykorzysuje się do hamowania silnika. Przy hamowaniu silnika należy wyłącznik S i przełącznik S usawić w pozycję w chwili 4, gdy prędkość obroowa osiąga warość [obr/min]. Taki rodzaj hamowania nazywa się hamowaniem przeciwwłączeniem lub hamowaniem przeciwprądem. Przy zmianie kierunku wirowania silnika dużej mocy należy włączyć w obwód wirnika rezysor ograniczający warość prądu w celu zabezpieczenia przed ewenualnym uszkodzeniem silnika. 3

4 I A I A MAX I A us I A us I A MAX Rozruch Nawró I A = I A MAX n M +nus -nus Rys..3. Przebiegi prędkości obroowej i prądu silnika bocznikowego w czasie rozruchu i nawrou Opis poszczególnych sanów można przedsawić w oparciu o poniższe zależności:. Rozruch I A MAX = U A. R A. San usalony I A us = U E A R A P, gdzie E P = c n. 3. Nawró I A MAX = U E A R A P = U E A P. R A Oznaczenia: E P - napięcie indukowane (siła przeciwelekromooryczna); C - sała konsrukcyjna silnika; N - prędkość obroowa wirnika silnika. B. Zmiana kierunku wirowania silnika szeregowego W lonicwie sosuje się silniki szeregowe z dwoma uzwojeniami wzbudzenia, kóre są nawinięe przeciwsobnie i wywarzają srumienie magneyczne skierowane przeciwnie. Schema elekryczny zasiania silnika szeregowego przedsawiono na rysunku.4. 4

5 D A L D S L A U A L D A D Oznaczenia. U ZAS L A - napięcie zasilania silnika. I A I A - uzwojenia wirnika. A L D, L D D D I A I A - srumień uzwojenia wirnika. - szeregowe uzwojenia wzbudzenia. - srumienie uzwojeia wzbudzenia(s w położeniu ""). - srumień uzwojenia wzbudzenia(s w położeniu ""). - prąd uzwojenia wirnika (S w położeniu ""). - prąd uzwojenia wirnika (S w położeniu ""). Rys..4. Schema elekryczny połączenia silnika szeregowego do pracy ze zmianą kierunku wirowania Przebieg prądu silnika szeregowego I A (rys..5) różni się od przebiegu prądu wirnika silnika bocznikowego I A (rys..3) ym, że w czasie nawrou nie zmienia on kierunku przepływu, gdyż w chwili 3 nasępuje zmiana srumienia magneycznego wywarzanego przez szeregowe uzwojenie wzbudzenia L D. Zmienia się zaem nie znak napięcia U A, lecz znak napięcia indukowanego E p. Warość prądu maksymalnego w czasie nawrou określa poniższy wzór: I A MAX U E ZAS p. RA Przebiegi prędkości obroowej i prądu silnika szeregowego w czasie rozruchu i nawrou przedsawia rysunek.5. I A I A MAX Rozruch Nawró I A = I A MAX I A MAX I A us n M +nus nus Rys..5. Przebiegi prędkości obroowej i prądu silnika szeregowego w czasie rozruchu i nawrou..3. Hamowanie silnika W loniczych układach napędowych w większości przypadków wymagane jes, po dojściu w określone położenie urządzenia napędzanego, prawie naychmiasowe 5

6 zarzymanie wirnika silnika. Proces en może być realizowany w różny sposób. Poniżej zosaną omówione 4 rodzaje hamowania silników prądu sałego. A. Hamowanie dobiegiem silnika prądu sałego Proces hamowania dobiegiem zachodzi po odłączeniu silnika od źródła zasilania i pozosawieniu go pod działaniem momenu oporowego. Czas hamowania dobiegiem zależy zarówno od energii kineycznej, zgromadzonej w wirujących częściach mechanizmu napędowego, jak i od momenu oporowego na wale silnika. Realizację hamowania dobiegiem silnika bocznikowego oraz przebieg zmian warości prędkości obroowej wału silnika i prądu wornika przedsawia rysunek.6. Czas hamowania dobiegiem od prędkości obroowej n us, jaką posiadał silnik w chwili odłączenia go od sieci, do chwili zarzymania, jes z reguły dość długi. U E S U A I A I A us L E E A L A n M n us I A Rys..6. Schema elekryczny układu hamowania dobiegiem silnika bocznikowego oraz przebiegi prądu i prędkości obroowej B. Hamowanie dynamiczne silnika bocznikowego Ten rodzaj hamowania polega na przejściu maszyny elekrycznej ze sanu pracy silnikowej na pracę prądnicową. Podczas hamowania dynamicznego silnik pracuje jako prądnica zamieniająca energię kineyczną wirujących mas na energię elekryczną, kóra z kolei wydziela się w uzwojeniach silnika i rezysorze R H jako energia cieplna. Hamowanie jes ym inensywniejsze im mniejsza jes warość rezysancji R H oraz im większy jes srumień wzbudzenia. Dla silników małej mocy R H może być równe [ ]. Realizację ego hamowania przedsawia rysunek.7. 6

7 U E U A I A S S I H I A us L E E A L A A R H I A MAX n M I A I A n us Rys..7. Schema układu hamowania dynamicznego silnika bocznikowego oraz przebiegi prądu wornika i prędkości obroowej wirnika W chwili po przełączeniu przełącznika S w pozycję, nasępuje odłączenie zasilania uzwojenia wirnika silnika i przyłączenie rezysora R H do wirnika. Prąd wirnika zmienia swój kierunek, a jego warość maksymalną I A określa poniższy wzór: I A MAX Ep R R A H Czas hamowania dynamicznego jes mniejszy od czasu hamowania dobiegiem. C. Hamowanie przeciwwłączeniem (przeciwprądem) silnika bocznikowego Ten sposób hamowania uzyskuje się poprzez zmianę kierunku prądu bądź w uzwojeniu wornika, bądź w uzwojeniu wzbudzenia. Prędkość obroowa szybko maleje do zera (w chwili ), przy kórej należy wyłączyć zasilanie silnika. Realizację hamowania przeciwwłączeniem wraz z przebiegami prędkości obroowej wirnika oraz prądu silnika bocznikowego przedsawia rysunek.8. UE S L E E UA A I A L A S A I A I A I A us MA I A X n M n us Rys..8. Schema elekryczny układu hamowania przeciwwłączeniem silnika bocznikowego oraz przebiegi prądu i prędkości obroowej wirnika 7

8 D. Hamowanie silnika bocznikowego hamulcem serowanym elekromagneycznie Hamulec serowany elekromagneycznie Y sosowany jes wedy, kiedy wymagane jes od mechanizmu napędowego naychmiasowe zarzymanie się elemenu wyjściowego po wyłączeniu zasilania. W chwili włączenia zasilania silnika, prąd wornika, płynący również przez uzwojenie elekromagnesu, powoduje wyworzenie przez elekromagnes siły, kóra odciąga rdzeń elekromagnesu od pierścienia hamulcowego i wał silnika może wykonywać ruch obroowy. Po wyłączeniu zasilania silnika w chwili, hamulec prawie naychmias zarzymuje wał silnika. Realizację hamowania hamulcem serowanym elekromagneycznie wraz z przebiegami prędkości obroowej wirnika oraz prądu silnika bocznikowego przedsawia rysunek.9. U E S U A I A I A us L E E A I A L A Y n M n us Rys..9. Schema elekryczny układu hamowania silnika bocznikowego hamulcem serowanym elekromagneycznie oraz przebiegi prądu i prędkości obroowej wirnika silnika Na rysunku. przedsawiono schemay elekryczne połączeń wybranych silników w czasie hamowania. SILNIK BOCZNIKOWY SILNIK SZEREGOWY U E S U A Hamowanie dobiegiem U S D L D L D L E E A L A A L A 8

9 U E U A S S Hamowanie dynamiczne I H D L D U S L D D I H L E E A L A A R H A L A A R H S U E Hamowanie przeciwwłączeniem (przeciwprądem) U A U S S D L D L D D E A L A A A L A A U E Hamowanie hamulcem serowanym elekromagneycznie S U A U S D L D L D L E E A L A Y A L A Y san przed przełączeniem san po przełączeniu Rys... Schemay elekryczne połączeń wybranych silników w czasie hamowania.. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jes zapoznanie sudenów z podsawowymi sanami dynamicznymi, jakie wysępują zarówno w pracy silnika jak i loniczego elekrycznego mechanizmu napędowego oraz zarejesrowanie paramerów charakeryzujących en sany. 9

10 .3. OPIS STANOWISKA LABORATORYJNEGO Przeznaczenie sanowiska Sanowisko laboraoryjne umożliwia pomiar charakerysyk czasowych silnika bocznikowego w: czasie rozruchu; czasie rozruchu i nawrou; czasie hamowania: dobiegiem; dynamicznym; przeciwwłączeniem; hamulcem serowanym elekromagneycznie; począku rozruchu, oraz prądu zwarcia wirnika. Budowa sanowiska laboraoryjnego W skład sanowiska laboraoryjnego do badania dynamicznych charakerysyk pokładowego układu napędowego wchodzą: pulpi serująco pomiarowy; badany silnik z oprzyrządowaniem; oscyloskop cyfrowy; zasilacze; drukarka. Schema blokowy sanowiska przedsawiono na rysunku..

11 6 4V + 4 V ROZRU CH A DOBIEG 4 6 SILNI K HAMOWANIE DYNAMICZN E PRZECI W PRĄDE M IZW, IROZR HAMUL CEM V 5 SIEĆ U H 5 HAMOWNIC A REGULACJA UH I A M obr/min n USTAWIANIE WIRNIKA n M ZĄTE K RUC HU 8 Zasilacz 3V/A Pulpi serująco-pomiarowy 4 6 Zasilacz 3V/A Drukarka Oscyloskop cyfrowy OSCYLOSKOP POC Badany silnik D- z oprzyrządowaniem Rys... Schema blokowy sanowiska Charakerysyka badanego silnika Do badania charakerysyk dynamicznych loniczego układu napędowego zasosowano silnik bocznikowy D z mechanizmu zdmuchiwania warswy przyściennej UPS M. Dane echniczne silnika D : - U z =7[V]±%; - n N =8[obr/min]; - I M,5[A]; - R A =5,3[Ω]; - P N =[W]; - R E =6[Ω]. Obwód wirnika wirnik silnika badanego w ym ćwiczeniu zasilany jes napięciem od [V] do 4[V]. Osiąga on prędkość obroową ok. 7[obr/min]. Uzwojenie wzbudzenia zasilane jes napięciem +4[V]. Hamulec elekromagneyczny silnika odłączono od obwodu wirnika. Jes on zasilany oddzielnym napięciem. Silnik posiada dodakowe oprzyrządowanie: hamownicę elekromagneyczną, do wywarzania momenu obciążenia silnika, kórego warość zależy od napięcia podawanego na jej uzwojenia; układ pomiaru prędkości obroowej mierzy warość prędkości przy obroach lewych i prawych; koło zamachowe, kórego momen bezwładności jes równy momenowi bezwładności części wirujących mechanizmu UPS M, sprowadzonych do wirnika silnika; mechanizm blokady wirnika silnika, niezbędny do pomiaru prądu zwarcia silnika.

12 Na rysunku. przedsawiono schema oprzyrządowania silnika D Silnik D arcza pomiarowa z oworami - fooranzysor z foodiodą 3 - cewka hamownicy 4 - jarzmo hamownicy 5 - liswa z ensomerami 6 - rzpień naciskający liswę 7 - wał silnika 8 - koło zamachowe 9 - blokada silnika Rys... Oprzyrządowania silnika D Pulpi serująco pomiarowy Na płycie czołowej pulpiu serująco pomiarowego (rysunek.3) znajdują się przełączniki, pokręło poencjomeru, diodę luminescencyjną, zaciski laboraoryjne, gniazda pomiarowe oraz mierniki ablicowe. Sanowisko zasilane jes:. napięciem 3[V]/5[Hz] poprzez wyłącznik SIEĆ.. napięciem sałym 4[V] z Zasilacza poprzez zaciski laboraoryjne 4V. 3. napięciem sałym od [V] do 4[V] podawanym z Zasilacza poprzez zaciski laboraoryjne 4V na wirnik silnika.

13 V A U H SIEĆ n obr/min V - + 4V - SILNIK I ZW, I ROZR HAMOWNICA REGULACJA U H USTAWIANIE WIRNIKA OSCYLOSKOP I AM POCZĄTEK n M RUCHU DOBIEG HAMOWANIE PRZECIW PRĄDEM ROZRUCH DYNAMICZNE HAMULCEM Rys..3. Widok płyy czołowej pulpiu serująco pomiarowego sanowiska laboraoryjnego Przyrządy pomiarowe zabudowane na płycie czołowej pulpiu serująco pomiarowego służą do:. Amperomierz mierzy prąd wirnika silnika w zakresie 6[A] +6[A].. Wolomierz z napisem n mierzy prędkość obroową wirnika silnika w zakresie 8 +8[obr/min] (- obroy lewe, + obroy prawe). 3. Wolomierz z napisem U H mierzy napięcie podawane na hamownicę. Do włączenia napięcia służy przełącznik z napisem HAMOWNICA, a warość napięcia jes usawiana poencjomerem REGULACJA U H. Serowanie pracą silnika Do serowania pracą silnika służą przełączniki naciskowe z napisami ROZRUCH i HAMOWANIE. Do pomiaru prądu rozruchu silnika w począkowej fazie jego rwania i prądu zwarcia (przy zablokowanym wirniku silnika) służy przełącznik z napisem I ZW, I ROZR. Po usawieniu przełącznika na pozycję, na wirnik silnika podane jes napięcie w krókim czasie (około 5[ms]), aby nie zniszczyć silnika. 3

14 Do precyzyjnego usawienia wirnika silnika w czasie pomiaru począku ruchu silnika, w sosunku do przebiegu prądu rozruchu, służy dioda luminescencyjna umieszczona pod napisem USTAWIANIE WIRNIKA. Sygnały podawane do oscyloskopu W abeli. znajdują się warości sygnałów napięciowych podawanych do oscyloskopu, kóre odpowiadają poniższym warościom mierzonych wielkości. Wielkość mierzona Tabela.. Warość napięcia podawanego do oscyloskopu [V] Prąd silnika I M [A] Prędkość obroowa silnika n M [obr/min] Przygoowanie sanowiska do pomiaru charakerysyk W celu przygoowania sanowiska do pracy należy: przyłączyć zasilacze i silnik do pulpiu serująco pomiarowego; sprawdzić, czy wyłączniki: SIEĆ, SILNIK, I ZW, I ROZR oraz HAMOWNICA są wyłączone, a przełącznik naciskowy DOBIEG jes wciśnięy; przyłączyć pulpi serująco pomiarowy do sieci elekrycznej 3[V]; na Zasilaczu usawić odpowiednio 4[V]; na Zasilaczu usawić odpowiednio [V]; przygoować oscyloskop cyfrowy i drukarkę wg pk.. (załącznik nr). włączyć zasilanie zasilaczy oraz zasilanie sanowiska wyłącznikiem "SIEĆ";.4. POMIARY CHARAKTERYSTYK SILNIKA.4.. Pomiar elekromechanicznej sałej czasowej silnika T M. Do gniazd pomiarowych przyłączyć: szy kanał oscyloskopu do gniazda I AM (prąd wirnika silnika); 4

15 gi kanał oscyloskopu do gniazda n M " (prędkość obroowa wirnika silnika);. Na oscyloskopie usawić wzmocnienie kanału nr i poziom zerowy zgodnie z abelą.. UWAGA! Warości nasaw oscyloskopu podawane są jako nasawy wsępne. Każdy użykownik, w zależności od porzeb, może wprowadzić inne warości nasaw. Tabela.. Mierzona Poziom Podsawa Poziom Kanał Wzmocnienie Horizonal wielkość zerowy czasu wyzwalania - - [V/dz] [V] [ms] [ms/dz] [V] n M -3 7,5 3. Włączyć zasilacze. 4. Na oscyloskopie wyłączyć kanał. 5. Usawić wyzwalania oscyloskopu sygnałem kanału : nacisnąć przycisk Source i oraz Mode i Single, a nasępnie Slope/Coupling i Slope. 6. Pokręłem Level usawić poziom wyzwalania. 7. Na pulpicie sanowiska przełącznik SILNIK usawić w położenie. 8. Nacisnąć na oscyloskopie na przycisk Run. 9. Nasępnie wcisnąć przycisk ROZRUCH. Nasąpi podanie napięcia na wirnik silnika. Silnik zosanie uruchomiony. Po dojściu plamki oscyloskopu do skrajnego położenia, zarzymać silnik, naciskając na przycisk HAMOWANIE HAMULCEM. Po jego zarzymaniu nacisnąć na przycisk DOBIEG hamulec przesanie pracować.. Przełączniki SILNIK usawić w położenie.. Na uzyskanym oscylogramie kursorem V pomierzyć usaloną warość prędkości obroowej wirnika silnika.. Obliczyć,63n us. Na ej warości usawić kursor V. Kursor usawić na począku narasania charakerysyki n. Kursor usawić na przecięciu się charakerysyki n z kursorem V. Odczyać jes o warość elekromechanicznej sałej czasowej T M. Wyniki pomiarów zanoować w abeli Wydrukować zarejesrowany oscylogram. 4. Zwiększyć napięcia na Zasilaczu do warości 4[V] i powórzyć pomiary zgodnie z punkami

16 Na rysunku.4 przedsawiono przykładowe przebiegi prędkości obroowej silnika dla dwóch warości napięcia zasilającego oraz sposób wyznaczania elekromechanicznej sałej czasowej silnika T M. n ROZRUCH U A =4V T M n us U A =V,63n us Rys..4. Przykładowe oscylogramy przebiegu prędkości obroowej podczas rozruchu silnika.4.. Pomiar elekromagneycznej sałej czasowej silnika T e. Na oscyloskopie wyłączyć kanał, a włączyć kanał.. Usawić wzmocnienie kanału nr i poziom zerowy zgodnie z abelą.3. Tabela.3. Mierzona Poziom Podsawa Poziom Kanał Wzmocnienie Horizonal wielkość zerowy czasu wyzwalania - - [V/dz] [V] [ms] [ms/dz] [V] I AM,5 -,5 3,5 3. Usawić wyzwalanie oscyloskopu sygnałem kanału. 4. Na pulpicie sanowiska przełącznik SILNIK usawić w położenie. 5. Nacisnąć na oscyloskopie przycisk Run. 6. Zablokować wirnik silnika. 6

17 7. Na pulpicie sanowiska przełącznik I ZW, I ROZR usawić w położenie. W czasie około 5[ms] nasąpi podanie napięcia na wirnik silnika. Prąd silnika będzie narasał i osiągnie usaloną warość prądu zwarcia. 8. Przełączniki I ZW, I ROZR usawić w położenie. 9. Uzyskaną charakerysykę zapisać w pamięci oscyloskopu Mem..Podobnie, jak w przypadku pomiaru T M, pomierzyć kursorami I ZW,,63I ZW oraz sałą Te. Wyniki pomiaru zanoować w abeli.4..odblokować wirnik silnika (aby porównać przebieg prądu zwarcia z począkiem przebiegu prądu rozruchu, należy zarejesrować charakerysykę począkowej fazy rozruchu)..nacisnąć na oscyloskopie przycisk Run; 3.Na pulpicie sanowiska przełącznik I ZW, I ROZR usawić w położenie. Nasąpi począkowa faza rozruchu silnika. Na ekranie ukaże się przebieg prądu w ej fazie, na le przebiegu prądu zwarcia. 4.Przełącznik I ZW, I ROZR, SILNIK usawić w położenie. 5.Wydrukować zarejesrowane charakerysyki. 6.Zamknąć pamięć przyciskiem Off. Tabela.4. Sała elekromechaniczna Sała elekromagneyczna n us,63 n us T M I ZW,63 I ZW T e [obr/min] [obr/min] [ms] [A] [A] [ms] Na rysunku.5 przedsawiono przykładowy przebieg prądu zwarcia wirnika silnika i prądu dla począkowej fazy rozruchu oraz sposób wyznaczania elekromagneycznej sałej czasowej silnika T e. 7

18 Prąd zwarcia Prąd począku rozruchu I A I ZW,63 I ZW T e I R MAX Rys..5. Przykładowy oscylogram przebiegu prądu zwarcia wirnika oraz prądu podczas począkowej fazy rozruchu silnika.4.3. Pomiar czasu ruszania silnika. Do gniazda pomiarowego POCZĄTEK RUCHU przyłączyć gi kanał oscyloskopu.. Na oscyloskopie włączyć kanał. 3. Na oscyloskopie usawić wzmocnienia kanałów i poziomy zerowe zgodnie z abelą.5. Tabela.5. Mierzona Poziom Podsawa Poziom Kanał Wzmocnienie Horizonal wielkość zerowy czasu wyzwalania - - [V/dz] [V] [ms] [ms/dz] [V] I AM,5,5 3 U D Na pulpicie sanowiska przełącznik SILNIK usawić w położenie. 5. Nacisnąć na oscyloskopie przycisk Run. 6. Obrócić wirnik silnika ak, aby zapaliła się dioda. Nasępnie bardzo powoli należy obracać wirnik silnika w lewo do momenu zgaśnięcia diody (im będzie precyzyjniejsze usawienie wirnika, ym będzie dokładniejszy pomiar czasu ruszania wirnika silnika). 8

19 7. Na pulpicie sanowiska przełącznik I ZW, I ROZR usawić w położenie. Nasąpi począkowa faza rozruchu silnika. Na ekranie ukażą się przebiegi prądu w ej fazie i sygnały. Przełącznik I ZW, I ROZR, SILNIK usawić w położenie. 8. Na uzyskanym oscylogramie pomierzyć kursorami V i V maksymalną warość prądu rozruchu I A MAX i warość prądu, przy kórym wirnik rusza I rusz. Kursorami i pomierzyć czas ruszania rusz. Wyniki pomiarów zanoować w abeli.6. Za począek ruchu wirnika należy uważać momen, gdy pojawi się pierwsze narasające zbocze sygnału. Tabela.6. Lp. 3 rusz I A MAX I rusz [ms] [A] [A] UWAGA! Pomiar czasu ruszania można wykonać kilkakronie np. 3 razy i wybrać najkrószy czas. Różnice będą wynikać z nieprecyzyjnego usawienie wirnika. Na rysunku.6 przedsawiono przykładowy przebieg prądu rozruchu wirnika silnika i sygnałów do wyznaczania czasu ruszania silnika rusz. I A I A MAX I A rusz U D ruszania Przejście promienia świelnego przez szczelinę arczy pomiaru "n" Przesłonięcie promienia świelnego przez ząb arczy pomiaru "n" U D napięcie podawane na diodę świecącą. Rys..6. Przykładowy oscylogram przebiegu prądu oraz sygnałów do pomiaru czasu ruszania wirnika 9

20 .4.4. Pomiar charakerysyk rozruchu silnika. Do gniazda pomiarowego n M przyłączyć gi kanał oscyloskopu.. Na oscyloskopie usawić wzmocnienia kanałów i poziomy zerowe zgodnie z abelą Na pulpicie sanowiska przełącznik SILNIK usawić w położenie. 4. Nacisnąć na oscyloskopie przycisk Run. 5. Na pulpicie sanowiska wcisnąć przycisk ROZRUCH. Nasąpi podanie napięcia na wirnik silnika. Silnik zosanie uruchomiony. Po dojściu plamki oscyloskopu do skrajnego położenia, zarzymać silnik, naciskając na przycisk HAMOWANIE HAMULCEM. Po jego zarzymaniu nacisnąć na przycisk DOBIEG hamulec przesanie pracować. Tabela.7. Mierzona Poziom Podsawa Poziom Kanał Wzmocnienie Horizonal wielkość zerowy czasu wyzwalania - - [V/dz] [V] [ms] [ms/dz] [V] n M,5 6 I AM Przełączniki SILNIK usawić w położenie. 7. Na uzyskanym oscylogramie pomierzyć kursorami V i V maksymalny prąd rozruchu I R MAX i jego usaloną warość I U. 8. Kursorami (w kanale ) V i V pomierzyć usaloną warość prędkości obroowej wirnika silnika n us. Obliczyć,95n us. Kursorami i pomierzyć czas rozruchu R. Wyniki pomiarów zanoować w abeli.7. Tabela.7. n us,95 n us R T M 3 x T M I R MAX I U [obr/min] [obr/min] [ms] [ms] [ms] [A] [A] Czas rozruchu winien być równy 3 5 elekromechanicznym sałym czasowym przy akim samym napięciu zasilania.

21 ROZRUCH n n u,95n u rozruchu I A I R MAX I u Rys..7. Przykładowy oscylogram przebiegu prędkości obroowej i prądu wirnika silnika w czasie rozruchu.4.5. Hamowanie silnika dobiegiem. Na oscyloskopie usawić wzmocnienia kanałów i poziomy zerowe zgodnie z abelą.8. Tabela.8. Mierzona Poziom Podsawa Poziom Kanał Wzmocnienie Horizonal wielkość zerowy czasu wyzwalania - - [V/dz] [V] [s] [ms/dz] [mv] n M,5 -,5 5 I AM, Usawić wyzwalania oscyloskopu sygnałem kanału : nacisnąć przycisk Source i, nasępnie Slope/Coupling i usawić Slope. 3. Na pulpicie sanowiska przełącznik SILNIK usawić w położenie. 4. Na pulpicie sanowiska wcisnąć przycisk ROZRUCH. 5. Po usaleniu się prędkości obroowej nacisnąć przycisk Run. 6. Nacisnąć na przycisk DOBIEG. Nasąpi odłączenie zasilania silnika. Po pewnym czasie silnik zarzyma się. 7. Przełączniki SILNIK usawić w położenie.

22 8. Na uzyskanym oscylogramie pomierzyć kursorami i czas hamowania silnika dobiegiem - D. 9. Wyniki pomiarów zanoować w abeli.9. Tabela.9. Hamowanie Hamowanie Hamowanie Hamowanie dobiegiem dynamiczne przeciwwłączeniem hamulcem H-D [ms] H-DYN [ms] H-pw [ms] H-h [ms].4.6. Hamowanie dynamiczne silnika. Na oscyloskopie usawić wzmocnienia kanałów i poziomy zerowe zgodnie z abelą.. Tabela.. Mierzona Poziom Podsawa Poziom Kanał Wzmocnienie Horizonal wielkość zerowy czasu wyzwalania - - [V/dz] [V] [s] [ms/dz] [V] n M,5 5 I AM - -. Na oscyloskopie nacisnąć przycisk Slope/Coupling i usawić Slope. 3. Na pulpicie sanowiska przełącznik SILNIK usawić w położenie. 4. Nacisnąć na oscyloskopie przycisk Run. 5. Na pulpicie sanowiska wcisnąć przycisk ROZRUCH. 6. Po przejściu plamek oscyloskopu w okolice środka ekranu nacisnąć na przycisk HAMOWANIE DYNAMICZNE. Nasąpi przełączenie silnika na pracę prądnicową. Po pewnym czasie silnik zarzyma się. 7. Na pulpicie sanowiska wcisnąć przycisk DOBIEG. 8. Przełączniki SILNIK usawić w położenie. 9. Na uzyskanym oscylogramie pomierzyć kursorami V i V maksymalny prąd rozruchu i hamowania I R MAX i I DYN MAX. Porównać ich warości. Wyniki pomiarów zanoować w abeli... Kursorami i pomierzyć czas hamowania dynamicznego H_DYN. Wynik pomiaru zanoować w abeli.9.

23 Tabela.. Maksymalny prąd rozruchu I R MAX Maksymalny prąd hamowania dynamicznego I DYN MAX [A] [A] HAMOWANIE DYNAMICZNE I A I A MAX n n U ROZRUCH H-DYN HAMOWANIE DYNAMICZNE I A u I DYN MAX Rys..8. Przykładowy oscylogram przebiegu prędkości obroowej i prądu wirnika silnika w czasie rozruchu i hamowania dynamicznego.4.7. Hamowanie silnika przeciwwłączeniem (przeciwprądem). Na oscyloskopie usawić wzmocnienia kanałów i poziomy zerowe zgodnie z abelą.. Tabela.. Mierzona Poziom Podsawa Poziom Kanał Wzmocnienie Horizonal wielkość zerowy czasu wyzwalania - - [V/dz] [V] [s] [ms/dz] [V] n M -4,5,5 5 I AM Na pulpicie sanowiska przełącznik SILNIK usawić w położenie. 3. Nacisnąć na oscyloskopie przycisk Run. 4. Na pulpicie sanowiska wcisnąć przycisk ROZRUCH. 3

24 5. Po przejściu plamek oscyloskopu w pobliże środka ekranu nacisnąć na przycisk HAMOWANIE PRZECIWPRĄDEM. Nasąpi przełączenie kierunku zasilania wirnika silnika. Po krókim czasie wirnik silnika zarzyma się, a nasępnie zacznie wirować w przeciwnym kierunku. Po usaleniu się prędkości obroowej i dojściu plamki oscyloskopu do skrajnego położenia, zarzymać silnik, naciskając na przycisk HAMOWANIE HAMULCEM. Po jego zarzymaniu nacisnąć na przycisk DOBIEG. 6. Przełączniki SILNIK usawić w położenie. 7. Na uzyskanym oscylogramie pomierzyć kursorami V i V maksymalny prąd rozruchu i hamowania I R MAX i I H-pw MAX oraz warość prądu, gdy prędkość obroowa przechodzi przez zero I H-pw (n=). Porównać ich warości. Wyniki pomiarów zanoować w abeli.3. Tabela.3. Maksymalny prąd rozruchu I R MAX Maksymalny prąd hamowania przeciwwłączeniem I H- pwmax Prąd hamowania przeciwwłączeniem, gdy n= obr/min I H-pw (n=) [A] [A] [A] 8. Kursorami i pomierzyć czas hamowania przeciwwłączeniem H-pw. Wynik pomiaru zanoować w abeli.9. I A HAMOWANIE PRZECIWWŁĄCZENIEM I R MAX ROZRUCH HAMOWANIE I H-pw MAX n U n I H-pw (n=) H-pw NAWRÓT -n U Rys..9. Przykładowy oscylogram przebiegu prędkości obroowej i prądu wirnika silnika w czasie rozruchu i hamowania przeciwprądem 4

25 .4.8. Hamowanie silnika hamulcem serowanym elekromagneycznie. Na oscyloskopie usawić wzmocnienia kanałów i poziomy zerowe zgodnie z abelą.4. Tabela.4. Mierzona Kanał Wzmocnienie Poziom Podsawa Poziom Horizonal wielkość zerowy czasu wyzwalania - - [V/dz] [V] [ms] [ms/dz] [V] n M I AM,5 -,5. Usawić wyzwalania oscyloskopu sygnałem kanału : nacisnąć przycisk Source i, nasępnie Slope/Coupling i usawić Slope. 3. Na pulpicie sanowiska przełącznik SILNIK usawić w położenie. 4. Na pulpicie sanowiska wcisnąć przycisk ROZRUCH. 5. Nacisnąć na oscyloskopie przycisk Run. 6. Nacisnąć na przycisk HAMOWANIE HAMULCEM. Nasąpi odłączenie zasilania od cewki hamulca. Tarcza cierna hamulca, pod wpływem działania sprężyny, zeknie się z arczą cierną wirnika. Po bardzo krókim czasie wirnik silnika zarzyma się. 7. Po zarzymaniu wirnika silnika nacisnąć na przycisk DOBIEG. 8. Przełączniki SILNIK usawić w położenie. 9. Na uzyskanym oscylogramie pomierzyć kursorami i czas hamowania hamulcem H-h. Wynik pomiaru zanoować w abeli PROGRAM ĆWICZENIA Pomiary charakerysyk wykonać zgodnie z wymienionymi poniżej punkami..5.. Pomiar elekromechanicznej sałej czasowej silnika T M (wg pk..4.).5.. Pomiar elekromagneycznej sałej czasowej silnika T e (wg pk..4.).5.3. Pomiar czasu ruszania silnika (wg pk..4.3).5.4. Pomiar charakerysyk rozruchu silnika (wg pk..4.4).5.5. Hamowanie dobiegiem silnika (wg pk..4.5) 5

26 .5.6. Hamowanie dynamiczne silnika (wg pk..4.6).5.7. Hamowanie silnika przeciwwłączeniem (przeciwprądem) (wg pk..4.7).5.8. Hamowanie silnika hamulcem serowanym elekromagneycznie (wg pk..4.8).6. UWAGI KOŃCOWE W wyniku wykonania ćwiczenia należy przedsawić sprawozdanie, kóre powinno zawierać: wypełnione abele pomiarowe; zarejesrowane charakerysyki z naniesionymi osiami współrzędnych; wnioski o przebiegu charakerysyk i ćwiczenia..7. PYTANIA KONTROLNE. Co o są charakerysyki dynamiczne układu napędowego.. Omówić rozruch silnika elekrycznego prądu sałego. Narysować schema zasilania silnika bocznikowego. 3. Omówić zmianę kierunku wirowania (nawró) silnika elekrycznego prądu sałego. Narysować schema zasilania silnika bocznikowego. Dlaczego maksymalny prąd silnika w czasie nawrou jes większy od maksymalnego prądu rozruchu silnika. 4. Omówić hamowanie silnika dobiegiem. 5. Omówić hamowanie dynamiczne silnika. Narysować schema silnika bocznikowego. Od czego zależy maksymalny prąd hamowania dynamicznego silnika. 6. Omówić hamowanie silnika przeciwwłączeniem. 7. Omówić hamowanie silnika hamulcem serowanym elekromagneycznie. Narysować schema silnika bocznikowego z hamulcem. 6

27 ZAŁĄCZNIK NR INSTRUKCJA UŻYTKOWANIA OSCYLOSKOPU TYPU HP 5463 Do rejesracji przebiegów czasowych i charakerysyk służy oscyloskop cyfrowy. Drukarka przyłączona do oscyloskopu umożliwia wydrukowanie zarejesrowanych przebiegów czasowych i charakerysyk. Do serowania pracą oscyloskopu służą pokręła i przyciski umieszczone na obudowie, kóre w ekście będą opisane pismem pogrubionym np. Desinaion. Przyciski programowalne są umieszczone pod ekranem oscyloskopu i będą one opisane w ekście pismem pochyłym pogrubionym np. Parallel.. REJESTRACJA OKRESOWYCH PRZEBIEGÓW CZASOWYCH Użykowanie oscyloskopu przy rejesracji okresowych przebiegów czasowych będzie omówione na przykładzie rejesracji przebiegów napięcia zasilania i prądu roboczego wzmacniacza magneycznego DO 7N dla dwóch warości prądu serującego... Ogólne przygoowanie oscyloskopu cyfrowego i drukarki. Przyłączyć drukarkę do oscyloskopu złącze Parallel.. Włączyć zasilanie oscyloskopu przyciskiem Line. 3. Nacisnąć przycisk Prin/Uiliy, a nasępnie Hardcopy Menu. 4. Przyciskiem Forma wybrać HP prin, a przyciskiem Desinaion wybrać Parallel. 5. Nacisnąć przycisk Priner Menu. 6. Przyciskiem Fakors wybrać rodzaj drukowania ch-k (Off): Off drukowanie ch-k bez wypisywania nasaw oscyloskopu; On drukowanie ch-k z wypisaniem nasaw oscyloskopu. 8. Przyciskiem Gray Scale (skala szarości) wybrać zakres Off. 7

28 .. Przygoowanie oscyloskopu do rejesracji okresowych przebiegów czasowych. Kanały oscyloskopu przyłączyć do odpowiednich gniazd pomiarowych wymienionych w insrukcji danego ćwiczenia np.: do gniazda pomiarowego U Z (napięcie zasilania) przyłączyć -szy kanał oscyloskopu. a do gniazda pomiarowego I r (prąd roboczy wzmacniacza magneycznego) przyłączyć -gi kanał oscyloskopu.. Usawić ryb pracy oscyloskopu naciskając na przycisk Main/Delayed oraz Main. 3. Pokręłem Vols/div usawić wzmocnienia i kanału na odpowiednie warości. 4. Pokręłem Posiion i kanału usawić ich poziomy zerowe. 5. Usawić wyzwalania oscyloskopu sygnałem kanału naciskając na przycisk Source i. 6. Usawić ryb pracy oscyloskopu naciskając na przycisk Mode i Auo lub Sngle (w zależności od rejesrowanego przebiegu). 7. Pokręłem Level usawić poziom wyzwalania. 8. Pokręłem Time/div usawić podsawę czasu. 9. Nacisnąć przycisk kanału i przyciskiem Coupling wybrać DC. Powórzyć czynności dla kanału.. Pokręłem HORIZONTAL usawić rójką na środku ekranu. Podczas pokręcania ym pokręłem na oscyloskopie pojawia się komunika, na jaką warość (w ms lub s) usawiony jes rójką, w sosunku do środka ekranu.. Jeżeli isnieje porzeba wyłączenia danego kanału, o należy nacisnąć razy na przycisk ego kanału. Ponowne włączenie kanału nasąpi po jednokronym naciśnięciu przycisku..3. Rejesracja okresowych przebiegów wzmacniacza magneycznego. Włączyć zasilanie sanowiska.. Na pulpicie sanowiska przełącznikami S 5 S 6 usawić daną konfigurację pracy wzmacniacza. 3. Poencjomerem Regulacja I S usawić żądaną warość prądu serującego. 4. Na ekranie oscyloskopu ukażą się przebiegi napięcia zasilającego U Z i prądu roboczego I r dla danej warości prądu serującego. 5. Usawić wyzwalanie oscyloskopu sygnałem -szego kanału. 8

29 Jeżeli isnieje konieczność zgrupowania na jednym ekranie przebiegów prądu roboczego dla dwóch różnych warości prądu serującego, o należy: uzyskane przebiegi napięcia zasilania i prądu roboczego dla pierwszej warości prądu serującego zapisać w pamięci oscyloskopu (parz pk. 3.4); oworzyć użyą pamięć; zmienić warość prądu serującego. Na ekranie ukażą się rzy przebiegi. Gdyby przebieg napięcia zasilającego zapisanego w pamięci oscyloskopu nie pokrywał się z przebiegiem napięcia uzyskanego przy drugiej warości prądu serującego, o należy pokręłem Level usawić poziom wyzwalania ak, aby oba przebiegi napięć pokryły się. Na rysunku Z. przedsawiono przykładowe przebiegi U Z i I r dla dwóch warości I S. U Z I r (I S >) I r U Z.V V m 5 s STOP I r (I S =) Rys. Z.. Przykładowe przebiegi U Z i I r wzmacniacza magneycznego dla dwóch warości I S Zarejesrowane przebiegi można wydrukować. W ym celu należy nacisnąć przycisk Prin/Uiliy i Prin Screen (czekać do zakończenia drukowania).. POMIAR WARTOŚCI NAPIĘĆ I CZĘSTOTLIWOŚCI PRZEBIEGÓW OKRESOWYCH Za pomocą oscyloskopu można pomierzyć warości: napięcia skuecznego V rsm ; napięcia średniego V avg ; 9

30 napięcia międzyszczyowego V p-p ; częsoliwości. Aby pomierzyć odpowiednią warość napięcia należy: w zbiorze przycisków Measure nacisnąć na przycisk Volage; wybrać odpowiedni kanał, w kórym będzie dokonywany pomiar, naciskając na przycisk Source lub ; wybrać rodzaj mierzonego napięcia naciskając na odpowiedni przycisk V p-p, V avg, lub V rms. Na ekranie wyświeli się warość mierzonego napięcia. Aby pomierzyć warość częsoliwości sygnału wybranego kanału należy: w zbiorze przycisków Measure nacisnąć na przycisk Time; wybrać odpowiedni kanał, w kórym będzie dokonywany pomiar, naciskając przycisk Source lub ; nacisnąć na przycisk Freg Na ekranie wyświeli się warość częsoliwości wybranego sygnału. 3. REJESTRACJA KRÓTKOTRWAŁYCH CHARAKTERYSTYK CZASOWYCH Użykowanie oscyloskopu przy rejesracji krókorwałych charakerysyk czasowych będzie omówione na przykładzie pomiaru prądu i prędkości obroowej silnika w czasie jego rozruchu. 3.. Przygoowanie oscyloskopu cyfrowego do rejesracji krókorwałych charakerysyk czasowych. Kanały oscyloskopu przyłączyć do odpowiednich gniazd pomiarowych wymienionych w insrukcji danego ćwiczenia np.: do gniazda pomiarowego n M przyłączyć -szy kanał oscyloskopu. a do gniazda pomiarowego I ROZR przyłączyć -gi kanał oscyloskopu.. Usawić ryb pracy oscyloskopu naciskając na przycisk Main/Delayed oraz Main. 3. Pokręłem Vols/div usawić wzmocnienia i kanału na odpowiednie warości. 4. Pokręłem Posiion i kanału usawić ich poziomy zerowe. 5. Usawić wyzwalania oscyloskopu sygnałem kanału naciskając na przycisk Source i. 3

31 6. Wybrać ryb pracy oscyloskopu naciskając na przycisk Mode i Single. 7. Nacisnąć na przycisk Slope/Couplng i usawić wyzwalania odpowiednim zboczem np. narasającym Slope, a przyciskiem Coupling wybrać DC. 8. Pokręłem Level usawić poziom wyzwalania. 9. Pokręłem Time/div usawić podsawę czasu.. Nacisnąć przycisk kanału i przyciskiem Coupling wybrać DC. Powórzyć czynności dla kanału.. Pokręłem HORIZONTAL usawić rójką w odpowiedniej odległości np. działka od lewego brzegu ekranu (lub np. ms). Podczas pokręcania ym pokręłem na oscyloskopie pojawia się komunika, na jaką warość (w ms lub s) usawiony jes rójką, w sosunku do środka ekranu. Począek rejesrowanej charakerysyki pojawi się w akiej odległości od począku ekranu, w jakiej odległości zosał usawiony rójką. 3.. Pomiar charakerysyk. Nacisnąć na przycisk Run.. Na pulpicie sanowiska usawić przełącznik ROZRUCH w położenie Wł. Nasąpi podanie napięcia na wirnik silnika, kóry ruszy. Prędkość obroowa będzie narasać i po pewnym czasie usali się. Na ekranie oscyloskopu zosaną zarejesrowane charakerysyki prędkości obroowej i prądu silnika w czasie rozruchu. Na rysunku Z. przedsawiono przykładowy przebieg prędkości obroowej i prądu silnika w czasie rozruchu. n ROZRUCH Kursor V(),95n u Kursor Kursor n u I A Kursor V() rozruchu Kursor V() Kanał I R MAX Kanał Kursor V() Rys. Z.. Oscylogram przebiegu prędkości obroowej i prądu silnika w czasie rozruchu 3

32 3.3. Pomiar kursorami oscyloskopu warości czasów i napięć. Na uzyskanym oscylogramie pomierzyć kursorami V i V usaloną warość prędkości obroowej wirnika silnika. W ym celu należy nacisnąć na przycisk Cursors i Source kursory V będą mierzyć napięcia zgodnie ze wzmocnieniem kanału. Położenia kursorów można zmieniać pokręłem znajdującym się w pobliżu przycisku Cursors.. Nacisnąć na przycisk V(), kursor en winien usawić się na poziomie zerowym kanału pierwszego. 3. Nacisnąć na przycisk V(), i kursorem ym pomierzyć usaloną warość prędkości obroowej. 4. Obliczyć,95n us (w wolach). Na ej warości usawić kursor V(). 5. Nacisnąć na przycisk i kursor usawić na począku narasania prądu wirnika silnika I A. Nacisnąć na przycisk i kursor usawić na przecięciu się charakerysyki z kursorem V. Odczyać jes o warość czasu rozruchu silnika. 6. Pomierzyć kursorami V i V maksymalną warość prądu rozruch silnika. W ym celu należy nacisnąć na przycisk Cursors i Source kursory V będą mierzyć napięcia zgodnie ze wzmocnieniem kanału. 7. Nacisnąć na przycisk V(), i kursorem ym pomierzyć maksymalną warość prądu rozruch silnika. 8. Kursory można wyłączyć naciskając na przycisk Clear Cursors. Uzyskany oscylogram można wydrukować. W ym celu należy nacisnąć przycisk Prin/Uiliy i Prin Screen (czekać do zakończenia drukowania) Zapisywanie charakerysyk w pamięci oscyloskopu Niekiedy wysępuje konieczność porównania charakerysyk orzymanych w czasie dwóch oddzielnych pomiarów. W akim wypadku należy skorzysać z pamięci oscyloskopu. Poniżej zosanie przedsawiona kolejność czynności w czasie zapisu dwóch charakerysyk n=f() dla napięć zasilania silnika U=[V] i U=4[V].. Wykorzysując ylko kanał zarejesrować charakerysykę n=f() dla napięcia zasilania silnika U A =[V].. Zapisać w pamięci oscyloskopu uzyskany przebieg prędkości obroowej dla napięcia zasilania U A =[V]: nacisnąć przycisk Trace, a nasępnie wybrać Mem(lub Mem); 3

33 przyciskiem Clear Mem wyczyścić pamięć i przyciskiem Save o Mem zapisać w pamięci ch-kę oraz oworzyć użyą pamięć przyciskiem On. 3. Nacisnąć na przycisk Run. 4. Zarejesrować nasępną charakerysykę n=f() dla napięcia zasilania silnika U A =4[V]. Na ekranie oscyloskopu będą widniały dwie osobno pomierzone charakerysyki. 5. Ponownie zapisać w pamięci pomierzone charakerysyki wg pk.. Gdyby charakerysyki nie zosały zapisane, o przy przypadkowym poruszeniu jakiegokolwiek pokręła lub przycisku oscyloskopu, druga charakerysyka zaniknie i wówczas należałoby powórzyć pomiar. 6. Wydrukować charakerysyki. 7. Wyczyścić pamięć przez naciśnięcie przycisku Clear Mem i zamknąć pamięć przyciskiem Off. Na rysunku Z.3 przedsawiono przykładowo dwie charakerysyki n=f() dla napięcia zasilania silnika U=[V] i U=4[V]. n ROZRUCH U A =4V T M n us U A =V,63n us Rys. Z.3. Dwie charakerysyki n=f() (mierzone oddzielnie) dla napięcia zasilania silnika U=V i U=4V 4. REJESTRACJA CHARAKTERYSTYK W TRYBIE XY 4.. Przygoowanie oscyloskopu cyfrowego do rejesracji charakerysyk w rybie XY. Kanały oscyloskopu przyłączyć do odpowiednich gniazd pomiarowych wymienionych w insrukcji danego ćwiczenia np.: do gniazda pomiarowego I M 33

34 przyłączyć -szy kanał oscyloskopu. a do gniazda pomiarowego P przyłączyć - gi kanał oscyloskopu.. Usawić ryb pracy oscyloskopu naciskając na przycisk Main/Delayed oraz XY. 3. Nacisnąć przycisk kanału i przyciskiem Coupling wybrać DC. Powórzyć czynności dla kanału. 4. Pokręłami Vols/div usawić wzmocnienia i kanału. 5. Usawić poziomy zerowe kanałów (począek układu współrzędnych XY): nacisnąć na przycisk Cursors i w zbiorze Acive Cursors wybrać Y oraz X. Ukażą się dwa kursory, a ich przecięcie sanowi począek układu współrzędnych XY. pokręłami Posiion i kanału usawić ich poziomy zerowe. W czasie pokręcania ych pokręeł, kursory będą się przemieszczać, a na ekranie ukaże się warość napięcia, przy kórym nasąpiło usawienie poziomu zerowego danego kanału (względem środka ekranu). 4.. Pomiar charakerysyk. Nacisnąć na przycisk Run i Auo-Sore (poruszająca się plamka będzie zosawiała ślad na ekranie).. Uruchomić badany układ sanowiska laboraoryjnego. Niekiedy wysępuje san przejściowy badanej wielkości np. usalenie prądu silnika, dlaego, przed właściwą zmianą badanych wielkości, należy wyczyścić ekran naciskając na przycisk Erase. 3. W pewnych przypadkach, niekóre wielkości, po dojściu do warości maksymalnych, skokowo maleją do warości zerowej. W akim przypadku, przed dojściem do warości maksymalne, należy nacisnąć na przycisk Sop. 4. Aby pomierzyć nasępną charakerysykę, należy nacisnąć na przycisk Run i Auo-Sore. 5. Pomierzone charakerysyki można grupować wykorzysując pamięć oscyloskopu (pk. 3.4). 34

35 4.3. Pomiar kursorami oscyloskopu warości napięć odpowiadających poszczególnym punkom charakerysyki Aby pomierzyć warości napięć odpowiadających poszczególnym punkom charakerysyki należy:. Nacisnąć przycisk Cursors i w kanale X nacisnąć na X, a pokręłem Cursors usawić kursor w żądanym miejscu. Wskaże on warość napięcia na osi X. Jeżeli zosanie naciśnięy przycisk X i pokręłem Cursors, kursor X zosanie usawiony w innym miejscu, o kursor en wskaże inną warość napięcia na osi X. Można odczyać warość X().. W kanale Y nacisnąć na Y, a pokręłem Cursors usawić kursor w żądanym miejscu. Nasępnie nacisnąć na Y i pokręłem Cursors usawić kursor w innym żądanym miejscu. Odczyać Y(). Na rysunku Z.4 przedsawiono oscylogram przebiegu rzech mocy w funkcji prądu silnika. Pokazano akże, jak usawiać kursory, w celu pomierzenia warości mocy w wybranym punkcie charakerysyki. m 5 V.V XY STOP P Kursor X Kursor X P M Kursor Y,7,5 P M Kursor Y P 3 I M Kursor Y Rys. Z.4. Pomiar kursorami oscyloskopu warości napięć odpowiadających poszczególnym punkom charakerysyki 35