Rynek nieruchomości magazynowych MARKET INSIGHTS

Transkrypt

1 Rynek nieruchomości magazynowych MARKET INSIGHTS 2018

2 SPIS TREŚCI > WARSZAWA STREFA I 3 > WARSZAWA STREFA II i III 7 > GÓRNY ŚLĄSK 11 > POLSKA CENTRALNA 15 > POZNAŃ 19 > WROCŁAW 23 > TRÓJMIASTO 27 > KRAKÓW 31 > BYDGOSZCZ I TORUŃ 35 > SZCZECIN 39 > LUBLIN 43 > RZESZÓW 47 > WYNAGRODZENIA 50 > KONTAKTY 56

3 Rynek magazynowy WARSZAWA STREFA I Warszawa usytuowana jest w środkowo-wschodniej części Polski, w województwie mazowieckim, zajmującym pierwsze miejsce pod względem wysokości regionalnego wskaźnika PKB w kraju. Jako największe miasto i stolica Polski stanowi jeden z najważniejszych ośrodków gospodarczych oraz kulturalno-akademickich. Obszar metropolitalny Warszawy zamieszkuje ok. 3,4 mln osób. Rynek magazynowy Warszawy (3,6 mln m 2 ) podzielony jest na trzy strefy, wśród których pierwsza jest najmniejsza. Jej zasoby w 2017 roku osiągnęły poziom 628 tys. m 2. Zasięg strefy I wynosi ok. 15 km od centrum Warszawy i obejmuje obszar administracyjny miasta. W kontekście magazynowym są to głównie poprzemysłowe dzielnice miasta, a także tereny położone niedaleko lotniska. Największa koncentracja powierzchni magazynowych przypada na okolice Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina (dzielnicę Włochy) oraz Ursus i Żerań. Lotniczy i kolejowy terminal cargo od centrum Warszawy dzieli odległość 10 km. DEMOGRAFIA POPULACJA WARSZAWA 1,76 mln STOPA BEZROBOCIA WARSZAWA 2,1% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 70 POPULACJA MAZOWIECKIE 5,4 mln STOPA BEZROBOCIA MAZOWIECKIE 5,6% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE PLN Warszawa jest największym miastem w Polsce pod względem liczby ludności. Wśród pracujących mieszkańców województwa większość zatrudnionych jest w sektorze usług (65,7%) oraz w sektorze przemysłowym (22,9%). Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 61% populacji (Warszawa 59%). Wśród osób aktywnych zawodowo przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym. Największy odsetek wśród bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (12,8%). Wykształcenie wyższe posiada 3,1% całkowitej liczby bezrobotnych w województwie mazowieckim. Warszawa jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 70 szkół wyższych (z 94 w województwie). W 2016 r. całkowita liczba studentów w Warszawie wyniosła LICZBA STUDENTÓW WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH UNIWERSYTETÓW SZKÓŁ ZAWODOWYCH Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

4 Rynek WARSZAWA/ biurowyrynek magazynowy około 240 tys., natomiast absolwentów 56 tys. (łączna liczba absolwentów wszystkich szkół wyższych). 24,2% całkowitej liczby studentów uczy się na uniwersytetach a 16,2% na uczelniach technicznych. Ponadto w mieście działają szkoły zawodowe, w których uczy się ponad 2,2 tys. osób. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE W okolicy Warszawy tereny inwestycyjne oferują Łódzka i Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Łączna powierzchnia stref wynosi ok. 2,8 tys. ha. Na terenie ŁSSE wydano 327 zezwoleń na prowadzenie działalności, natomiast w tarnobrzeskiej strefie W obu strefach pozostaje dostępnych jeszcze ponad 800 ha gruntów inwestycyjnych. INFRASTRUKTURA PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 9,1 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 3,5-4,8 Przez Warszawę przebiega ponad 20 dróg powiatowych oraz krajowych i ok. 40 linii kolejowych. Miasto stanowi główny węzeł transportowy regionu. Lotniczy i kolejowy terminal cargo od centrum Warszawy dzieli odległość 10 km. Autostrada A2 łączy Warszawę z Łodzią (130 km) oraz Poznaniem (310 km). A1/A2 łączą stolicę z Gdańskiem (420 km). W realizacji pozostaje 235 km dróg ekspresowych i 69 km autostrad w województwie. PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. podaż na rynku warszawskiej strefy I wzrosła o 49,1 tys. m², a całkowite zasoby powierzchni magazynowej osiągnęły poziom 628 tys. m 2. W strefie I do użytku oddano dwa kolejne budynki w ramach projektu Ideal Idea Park IV o łącznej powierzchni ok. 7,7 tys. m² oraz Hillwood Marki o całkowitej powierzchni 41,4 tys. m 2. W budowie znajduje się kolejny etap projektu Hillwood Marki o powierzchni 29,2 tys. m 2. Oddanie do użytkowania zaplanowano na III kwartał 2018 r. Aktualne zasoby powierzchni magazynowej na całym rynku warszawskim (w trzech strefach) wynoszą 3,6 mln m². Wskaźnik pustostanów w strefie I wzrósł w porównaniu do tego samego okresu 2016 r. o 2,5 p.p. i na koniec 2017 r. wyniósł 9,1%. Wynika to z faktu, że deweloperzy budowali swoje projekty częściowo spekulacyjnie. INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Podaż Wskaźnik pustostanów 4 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

5 Rynek WARSZAWA/ biurowyrynek magazynowy GŁÓWNE SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. POPYT W 2017 r. podpisane w obrębie warszawskiej strefy I umowy odpowiadały za 9% całkowitej wynajętej powierzchni magazynowej na rynku warszawskim, przy czym największą część popytu w tej strefie stanowiły nowe umowy (48%). Wynajęte zostało ok. 94 tys. m² powierzchni i podpisano 63 umowy. W ramach umów krótkookresowych zawarto 6 transakcji o łącznej powierzchni ok. 2,5 tys. m 2. Handel Produkcja Branża motoryzacyjna 3PL Farmacja 46% 24% 13% 12% 3% SEKTORY Warszawską strefę I cechuje duże zróżnicowanie pod względem typu prowadzonej działalności. CZYNSZE STRUKTURA UMÓW W 2017 R. 7% Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w warszawskiej strefie I były najwyższe na tle pozostałych rynków w kraju, utrzymując podobny poziom przez cały ubiegły rok. Efektywne czynsze magazynowe w Warszawie pod koniec 2017 r. kształtowały się na poziomie 3,5-4,8 EUR/m²/miesiąc. 45% 48% Nowe umowy Renegocjacje Ekspansje DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU UDZIAŁ W RYNKU Na rynku przeważają deweloperzy z zagranicznym kapitałem. Biorąc pod uwagę posiadaną powierzchnię logistyczno-magazynową, do największych należą Hines (16%), Prologis (15%), CBRE GI (14%) oraz Hillwood (11%). 7% 11% 14% 15% 16% 37% 0% 20% 40% 60% 80% 100% WYBRANE TRANSAKCJE Wybrane transakcje 9,6 tys. m 2 wynajętych w Bokserska Distribution Park przez KRM Poland. CBRE GI Hines Prologis SEGRO Hillwood Pozostali CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) 6,8 tys. m 2 wynajętych przez PBS Connect Polska w Prologis Park Warsaw Żerań. 4 tys. m 2 wynajętych przez NSS w Ideal Idea Park IV. Min. Max. 5 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

6 Parki magazynowe WARSZAWA - STREFA I 26 8 STREFA I S S8 S S17 24 S S S2 S S Diamond Business Park Ursus 2. Ursus Logistic Center 3. Ideal Idea Park IV 4. Ideal Distribution Center 5. Airport House 6. Krakowska Distribution Center 7. Warsaw Distribution Center 8. Distribution Park Okęcie 9. Manhattan Distribution Center 10. Space Distribution Center 11. Gate One Business Park 12. Logicor Warszawa 13. Platan Park I & II 14. Bokserska Office & Distribution Centre 15. Comet Business Center 16. Norblin Industrial Park 17. Distribution Park Annopol 18. Distribution Park Żerań 19. Prologis Park Warsaw-Żerań 20. SEGRO Business Park Warsaw, Żerań 21. Wenecka Logistics & Distribution Center 22. Metropol Park Jagiellońska 23. Prologis Park Warsaw II 24. City Point 25. Hillwood Warszawa 26. Hillwood Marki 6 Największe rynki magazynowe w Polsce

7 Rynek magazynowy WARSZAWA STREFA II i III Warszawa usytuowana jest w środkowo-wschodniej części Polski, w województwie mazowieckim zajmującym pierwsze miejsce pod względem wysokości regionalnego wskaźnika PKB w kraju. Jako największe miasto i stolica Polski stanowi jeden z najważniejszych ośrodków gospodarczych oraz kulturalno-akademickich. Obszar metropolitalny Warszawy zamieszkuje ok. 3,4 mln osób. Strefy II i III obejmują swoim zasięgiem obszary odpowiednio od 15 km do 30 km i od 30 km do 60 km od centrum Warszawy. Do strefy II zaliczane są m.in. Błonie, Pruszków, Piaseczno, Janki i Nadarzyn, a do III Sochaczew, Mszczonów oraz Teresin. Powierzchnia magazynowa zlokalizowana w strefie II (2,4 mln m 2 ) odpowiada za ponad 67% całkowitej powierzchni na rynku warszawskim, natomiast na strefę III przypada ponad 15% magazynowych zasobów stolicy (533,7 tys. m 2 ). Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w okolicach Błonia oraz Pruszkowa (strefa II). DEMOGRAFIA Warszawa jest największym miastem w Polsce pod względem liczby ludności. Wśród pracujących mieszkańców województwa większość zatrudnionych jest w sektorze usług (65,7%) oraz w sektorze przemysłowym (22,9%). Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 61% populacji (Warszawa 59%). Wśród osób aktywnych zawodowo przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym. Największy odsetek wśród bezrobotnych przypada na osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (12,8%). Wykształcenie wyższe posiada 3,1% całkowitej liczby bezrobotnych w województwie mazowieckim. Warszawa jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W Warszawie znajduje się 70 szkół wyższych (z 94 w województwie). W 2016 r. całkowita liczba studentów w Warszawie wyniosła około 240 tys., natomiast absolwentów 56 tys. (łączna liczba absolwentów wszystkich szkół wyższych). POPULACJA* 3,4 mln STOPA BEZROBOCIA WARSZAWA 2,1% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH* 75 LICZBA STUDENTÓW* WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH* POPULACJA MAZOWIECKIE 5,4 mln STOPA BEZROBOCIA MAZOWIECKIE 5,6% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE* PLN UNIWERSYTETÓW* SZKÓŁ ZAWODOWYCH* * dane zagregowane dla podregionów: Miasto Warszawa, Powiat Warszawski Wschodni, Powiat Warszawski Zachodni. 7 Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

8 Rynek WARSZAWA/ biurowyrynek magazynowy 24,2% całkowitej liczby studentów uczy się na uniwersytetach a 16,2% na uczelniach technicznych. Ponadto w mieście działają szkoły zawodowe, w których uczy się ponad 2,2 tys. osób. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE W okolicy Warszawy tereny inwestycyjne oferują Łódzka i Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Łączna powierzchnia stref wynosi ok. 2,8 tys. ha. Na terenie ŁSSE wydano 327 zezwoleń na prowadzenie działalności, natomiast w tarnobrzeskiej strefie W obu strefach pozostaje dostępnych jeszcze ponad 800 ha gruntów inwestycyjnych. INFRASTRUKTURA Przez Warszawę przebiega ponad 20 dróg powiatowych i krajowych i ok. 40 linii kolejowych. Miasto stanowi główny węzeł transportowy regionu. Autostrada A2 łączy Warszawę z Łodzią (130 km) oraz Poznaniem (310 km). A1/A2 łączą stolicę z Gdańskiem (420 km). Lotniczy i kolejowy terminal cargo od centrum Warszawy dzieli odległość 10 km. W realizacji pozostaje ok. 235 km dróg ekspresowych i 69 km autostrad w województwie. PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. za sprawą oddania do użytku 14 nowych projektów podaż na rynku warszawskiej strefy II wzrosła o 353,5 tys. m 2. W strefie III oddano 53,6 tys. m 2 nowej powierzchni magazynowej w ramach 3 obiektów. Całkowita podaż warszawskiego rynku zwiększyła się o 456,2 tys. m² (łącznie w trzech strefach). Aktualne zasoby warszawskich stref wynoszą 3,6 mln m² powierzchni magazynowej (strefa II plasuje się na pierwszym miejscu spośród wszystkich polskich rynków 2,4 mln m², na strefę III przypada zaś 533,7 tys. m 2 ). W realizacji (strefa II) znajduje się obecnie 9 obiektów magazynowych o łącznej powierzchni 186,8 tys. m 2. Do największych należą Panattoni Park Warszawa-Konotopa II 42 tys. m 2, budynek w ramach MLP Pruszków II 40,4 tys. m 2, a także kolejny etap inwestycji P3 Błonie 33,1 tys. m 2. Wskaźniki pustostanów na koniec 2017 r. ukształtowały się na poziomie 5,9% w strefie II (7% w 2016 r.) i 2,9% w strefie III (3,2% w roku 2016). PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) 2,9 mln WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW* (%) 4,4 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) (WARSZAWA II) 1,9-2,9 INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m * wartość uśredniona dla strefy II i III (WARSZAWA III) 1,9-2,7 Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Podaż Wskaźnik pustostanów 8 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

9 Rynek WARSZAWA/ biurowyrynek magazynowy POPYT W 2017 r. w warszawskich strefach II i III wynajętych zostało 964,6 tys. m 2 powierzchni logistycznomagazynowej, nie wliczając w to umów krótkoterminowych, w ramach których udostępniono dodatkowe 50,8 tys. m 2. W strefie II w 2017 r. zawarto transakcje dotyczące łącznie 788,8 m 2 powierzchni. Większość została wynajęta w ramach nowych umów (60%). W strefie III dominowały renegocjacje (82%). Umowy objęły blisko 176 tys. m 2. Łącznie w dwóch strefach podpisano 169 umów. SEKTORY Na obu rynkach wśród umów podpisanych w 2017 r. przeważali najemcy sektora 3PL, który stanowił ok. 62% popytu. CZYNSZE GŁÓWNE SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. 3PL FMCG Handel Produkcja Branża motoryzacyjna 4% 6% 8% 11% 62% STRUKTURA UMÓW W 2017 R. 5% Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe na analizowanych rynkach pod koniec 2017 r. kształtowały się na poziomie 1,9 2,9 EUR/m² w strefie II oraz 1,9-2,7 EUR/m 2 w strefie III. 40% 2% 53% Nowe umowy BTS/BTO Renegocjacje Ekspansje DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU Na rynku przeważają deweloperzy i inwestorzy z zagranicznym kapitałem. W 2017 r. największy udział w nowo oddanej powierzchni (58%) należał do spółki Panattoni, która wybudowała magazyny w Jankach, Grodzisku Mazowieckim, Pruszkowie i okolicach Mińska Mazowieckiego o łącznej powierzchni 236,3 tys. m 2. Najwięksi deweloperzy i inwestorzy pod względem posiadanej powierzchni istniejącej ogółem to Prologis (20%), P3 Logistic Parks (14%), Panattoni (12%) oraz MLP Group (11%). WYBRANE TRANSAKCJE UDZIAŁ W RYNKU 4% 7% 8% 11% 12% 14% 20% 24% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Hillwood Logicor SEGRO MLP Group Panattoni P3 Logistic Parks Prologis Pozostałe CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) Wybrane transakcje 21,4 tys. m 2 wynajęte przez Pro-Log S.A w MLP Pruszków I. 27,2 tys. m 2 wynajęte w Prologis Park Teresin przez Stokrotkę. 37,5 tys. m 2 wynajęte przez Empik w Prologis Park Sochaczew. Min. Max. 9 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

10 Parki magazynowe WARSZAWA- STREFA II I III 50 STREFA III 42 STREFA II Sochaczew A Błonie S7 Mszczonów 50 S7 Ożarów Mazowiecki S2 A S8 Pruszków S7 S8 61 Warszawa S Piaseczno S8 S S A A2 76 S Garwoli 1. Prologis Park Błonie II 2. Hillwood Błonie I 3. Altmaster Centrum Logistyczne Wola Mrokowska 4. Logicor Błonie I 5. Hillwood Błonie II 6. Celtic Park Piaseczno 7. P3 Błonie 8. Prologis Park Błonie I 9. Logicor Święcice II 10. Logicor Święcice I 11. Panattoni Park Pruszków II 12. MLP Pruszków II 13. SEGRO Logistics Park Warsaw, Pruszków 14. Pruszków Distribution Center 15. Westpark Ożarów 16. SEGRO Business Park Warsaw, Ożarów 17. Ożarów II Logistics Centre 18. Panattoni Park Warszawa-Konotopa 19. Ożarów I Logistic Centre 20. Distribution Park Grodzisk Mazowiecki 21. Hillwood Pruszków 22. Park Logistyczny Pruszków 23. MLP Pruszków I i II 24. Panattoni Park Grodzisk I,II, III 25. Goodman Warsaw Logistics Center 26. Altmaster Centrum Logistyczne Pęcice 27. Panattoni Park Janki I, II 28. Prologis Park Janki 29. Raszyn Business Park 30. P3 Mszczonów 31. SEGRO Logistics Park Warsaw, Nadarzyn 32. Panattoni Park Warsaw North 33. Prologis Park Nadarzyn 34. Logicor Łazy 35. Piaseczno Business Park 36. Altmaster Centrum Logistyczne Piaseczno I 37. Altmaster Centrum Logistyczne Piaseczno II 38. Logicor Piaseczno 39. West Park Pruszków 40. Hillwood Kalwaria 41. Good Point Puławska II 42. Prologis Park Sochaczew 43. Prologis Park Teresin 44. Logicor Teresin 45. MLP Teresin 10 Największe rynki magazynowe w Polsce

11 Rynek magazynowy GÓRNY ŚLĄSK Województwo śląskie położone jest w południowej Polsce. Zajmuje drugie miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Stolicą województwa są Katowice jeden z największych ośrodków gospodarczych w Polsce. Miasto jest również znaczącym centrum kulturalno-akademickim. Na terenie województwa śląskiego znajduje się Górnośląski Okręg Przemysłowy. Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w rejonie Gliwic, Sosnowca oraz Tych. DEMOGRAFIA Śląskie to drugie pod względem liczby ludności województwo w Polsce. Większość pracujących mieszkańców zatrudnionych jest w sektorze usług (58,4%) oraz w przemyśle (38,7%). POPULACJA PODREGIONY** 2,7 mln STOPA BEZROBOCIA PODREGIONY 5,4% POPULACJA ŚLĄSKIE 4,5 mln STOPA BEZROBOCIA ŚLĄSKIE 5,1% Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 62% (Katowice 61%). Wśród aktywnych zawodowo w województwie śląskim przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym oraz średnim zawodowym. Największy odsetek wśród bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (25,4%), natomiast osoby z wykształceniem wyższym - 3% całkowitej liczby osób bezrobotnych w województwie. Katowice są ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 14 szkół wyższych (34 w województwie). W województwie jest około 120,4 tys. studentów (57,7 tys. w Katowicach) przy około 34 tys. absolwentach w 2016 r. (14,9 tys. w Katowicach). W całym województwie na koniec 2016 r. na uniwersytetach uczyło się 19,2% studentów, podczas gdy na wyższych uczelniach technicznych 30,1%. W województwie działają też szkoły zawodowe, w których w 2016 r. kształciło się 18,7 tys. uczniów. LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH* 34 LICZBA STUDENTÓW* WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH* PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE** PLN UNIWERSYTETÓW* SZKÓŁ ZAWODOWYCH* * województwo śląskie ** zagregowane dla miast Bytom, Gliwice, Katowice, Sosnowiec, Tychy 11 Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

12 Rynek GÓRNY biurowy ŚLĄSK/ Rynek magazynowy SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE Na terenie województwa śląskiego funkcjonuje Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, której łączna powierzchnia wynosi około 2,6 tys. ha. Na terenie KSSE wydano łącznie 566 zezwoleń na prowadzenie działalności. Strefa po raz kolejny została uznana za najlepszą w Europie według rankingu Global Free Zones of the Year Aktualnie w strefie dostępne jest ponad 700 ha terenów inwestycyjnych. INFRASTRUKTURA Przez województwo przebiegają dwie autostrady, trzy drogi ekspresowe oraz inne drogi krajowe. Najważniejsze miasta w województwie połączone są średnicową trasą szybkiego ruchu. Województwo posiada najbardziej rozbudowaną sieć kolejową w Polsce. Autostrada A4 łączy Śląsk z Krakowem (80 km) i Wrocławiem (200 km) a autostrada A1, prowadzi do granicy polsko-czeskiej w Gorzyczkach, a w planach ma połączyć Śląsk z północą Polski. W planach jest 57 km autostrad, jak również 126 km dróg ekspresowych. Lotniczy terminal cargo zlokalizowany jest w odległości 35 km od centrum Katowic. Towarowe terminale kolejowe rozmieszczone są w większości miast aglomeracji. PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. całkowite zasoby osiągnęły poziom 2,5 mln m 2, a podaż powierzchni logistycznomagazynowych na górnośląskim rynku wzrosła o ok. 408 tys. m 2. Do użytku oddanych zostało 15 nowych hal. Największym oddanym do użytku projektem był BTS Amazon o powierzchni 135 tys. m 2 zlokalizowany w Sosnowcu. W budowie znajduje się 16 projektów o łącznej powierzchni 398 tys. m 2. Wskaźnik pustostanów zmalał w porównaniu do roku poprzedniego i na koniec 2017 r. wyniósł 4,6%. PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) 2,5 mln WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 4,6 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2,1-2,6 INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 12 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Podaż Wskaźnik pustostanów Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

13 Rynek GÓRNY biurowy ŚLĄSK/ Rynek magazynowy SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. POPYT W 2017 r. na Górnym Śląsku, w ramach 118 transakcji wynajęto ok. 937 tys. m 2 nowoczesnych powierzchni logistyczno-magazynowych nie wliczając w to transakcji krótkookresowych. Struktura umów rozkłada się pomiędzy nowe umowy - 60% (w tym BTS) oraz renegocjacje - 34%. E-commerce 3PL Branża motoryzacyjna Produkcja Handel 43% 24% 15% 11% SEKTORY Na górnośląskim rynku wśród podpisanych w 2017 r. umów przeważał sektor e-commerce, który stanowił ok. 43% popytu, pozostałe sektory to 3PL 24%, motoryzacja 15%, produkcja 11% i sektor handlowy 7%. CZYNSZE Stawki czynszu efektywnego za powierzchnie magazynowe na Górnym Śląsku w 2017 r. oscylowały w przedziale 2,1-2,6 EUR/m²/miesiąc. DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU Na Górnym Śląsku obecni są zarówno polscy jak i zagraniczni deweloperzy oraz inwestorzy. Najwięksi pod względem posiadanej powierzchni to Panattoni (23%), Prologis (20%), SEGRO (12%) i Logicor (11%). 7% STRUKTURA UMÓW W 2017 R. 6% 30% 30% 34% UDZIAŁ W RYNKU Nowe umowy Renegocjacje BTS Ekspansje 11% 23% 12% 20% 34% WYBRANE TRANSAKCJE Wybrane transakcje najmu w 2017 r. 135 tys. m 2 wynajęte przez Amazon w ramach projektu BTS w Sosnowcu. 24,7 tys. m 2 wynajęte przez Żabkę w MLP Gliwice. 12,2 tys. m 2 wynajęte przez ILS w Goodman Sosnowiec Logistics Center % 20% 40% 60% 80% 100% Logicor Panattoni SEGRO Prologis Pozostałe CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) Min. Max. 13 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

14 Parki magazynowe GÓRNY ŚLĄSK 1 A Gliwice Bytom 22 A Chorzów 25 A1 Katowice 12 S86 S S S129 Mysłowice Dąbrowa Górnicza Rybnik A Tychy S A S S1 23 Bielsko - Biała 1. CTP Opole 2. SEGRO Logistics Park Gliwice 3. SEGRO Business Park Gliwice 4. Goodman Gliwice Logistics Centre 5. Auro Business Park Gliwice 6. Diamond Business Park Gliwice 7. MLP Gliwice 8. Distribution Park Mysłowice 9. Panattoni Park Gliwice II 10. Logicor Gliwice I & II 11. Panattoni Park Gliwice III 12. DL Invest Park Psary/Czeladź 13. Prologis Park Dąbrowa Górnicza 14. DL Invest Park Dąbrowa Górnicza 15. Distribution Park Będzin 16. Panattoni Park Czeladź III 17. Distribution Park Sosnowiec 18. Prologis Park Będzin II 19. Logicor Czeladź 20. Alliance Silesia Logistics Center 21. 7R City Flex Sosnowiec 22. Panattoni Park Ruda 23. Bielsko-Biała Logistic Center 24. Górnośląski Park Przemysłowy 25. Prologis Park Chorzów 26. Panattoni Park Bielsko-Biała II 27. SEGRO Industrial Park Tychy 1 & Panattoni Park Sosnowiec I, II, III, IV 29. Goodman Sosnowiec Logistics Centre 30. Śląskie Centrum Logistyczne 31. Logicor Mysłowice 32. Promont Tychy 33. MLP Bieruń 34. MLP Tychy 35. Prologis Park Gliwice 14 Największe rynki magazynowe w Polsce

15 Rynek magazynowy POLSKA CENTRALNA Polska Centralna (region łódzki) leży w środkowej części Polski. Województwo zajmuje szóste miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Łódź to dawne zagłębie włókiennicze, aktualnie ważny ośrodek zarówno akademicki i kulturalny, jak i biznesowo-przemysłowy. Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w okolicy Strykowa (przy skrzyżowaniu autostrady A1 z A2), Piotrkowa Trybunalskiego oraz w przemysłowej dzielnicy Łodzi Widzew. DEMOGRAFIA Łódź to trzecie pod względem liczby ludności miasto w Polsce. 56% pracujących mieszkańców województwa łódzkiego zatrudnionych jest w sektorze usług, 31% w przemyśle, natomiast 12,6% w rolnictwie. Ludność w wieku produkcyjnym stanowi 60,8% populacji województwa (Łódź 59,1%). Wśród aktywnych zawodowo (woj. łódzkie) największą grupę stanowią osoby z wykształceniem wyższym lub średnim zawodowym oraz zasadniczym zawodowym. Największy odsetek wśród bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (13,2%). Wykształcenie wyższe posiada 3% całkowitej liczby bezrobotnych w województwie. Łódź jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 20 szkół wyższych (24 w województwie). POPULACJA ŁÓDŹ STOPA BEZROBOCIA ŁÓDŹ 6,4% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 20 LICZBA STUDENTÓW POPULACJA ŁÓDZKIE 2,5 mln STOPA BEZROBOCIA ŁÓDZKIE 6,7% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE PLN UNIWERSYTETÓW W 2016 r. całkowita liczba studentów w Łodzi wyniosła blisko 74 tys., natomiast absolwentów - 17,6 tys. 43% całkowitej liczby studentów uczy się na uniwersytetach a 26,2% na uczelniach technicznych. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH W Łodzi i okolicach tereny inwestycyjne oferuje Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna, której zaletami 15 Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

16 Rynek POLSKA biurowy CENTRALNA/ Rynek magazynowy są m.in. dostępność wysoko wykwalifikowanej kadry, zaangażowanie w klastry ICT, a także atrakcyjność lokalizacji. Ponadto, region wyróżnia uruchomione w 2013 r. połączenie kolejowe cargo z Chinami (Łódź-Chengdu). Łączna powierzchnia ŁSSE wynosi ok. 1,8 tys. ha. W strefie wydano 327 zezwoleń na prowadzenie działalności, a obecnie dostępnych pozostaje jeszcze ok. 300 ha gruntów inwestycyjnych. INFRASTRUKTURA Przez Łódź przebiega 6 dróg ponad powiatowych oraz 11 linii kolejowych. Autostrada A2 łączy Łódź z Warszawą (130 km) oraz Poznaniem (200 km), natomiast A1 łączy miasto z Gdańskiem (337 km) i docelowo z Katowicami (204 km). Planowanych jest 93 km dróg ekspresowych i autostrad. Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo znajdują się w odległości 15 km od centrum Łodzi. PODAŻ I PUSTOSTANY Aktualne zasoby rynku wynoszą 1,6 mln m 2 nowoczesnych powierzchni logistycznomagazynowych. W 2017 r. podaż na rynku Polski Centralnej wzrosła o blisko 207 tys. m 2. Do użytku oddane zostało osiem projektów, z których największy to BTS dla Castorama o powierzchni 50 tys. m 2. W budowie znajduje się sześć magazynów o łącznej powierzchni 240 tys. m 2, wśród których największy to BTS dla BSH o powierzchni 79 tys. m 2 w ramach Central European Logistics Hub. Wskaźnik pustostanów spadł w porównaniu do analogicznego okresu 2016 r. o 1,7 p.p. i na koniec 2017 r. ukształtował się na poziomie 0,3%. POPYT W 2017 r. w Polsce Centralnej w ramach 44 podpisanych umów wynajęto ponad milion m 2. Dodatkowo w ramach dwóch umów krótkookresowych nie uwzględnianych w statystykach zbiorczych, wynajęto 12 tys. m 2. Umowy najmu podpisane w Polsce Centralnej w 2017 r. stanowiły ok. 1/4 całkowitego popytu na polskim rynku. Popyt tworzyły głównie nowe umowy (85%). 16 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) 1,6 mln WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 0,3 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) 1,07 mln CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2-2,9 INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem ,5 brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. Podaż Wskaźnik pustostanów 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

17 Rynek POLSKA biurowy CENTRALNA/ Rynek magazynowy GŁÓWNE SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. SEKTORY Na rynku Polski Centralnej wśród podpisanych umów w 2017 r. przeważały sektory handlowy i 3PL, które stanowiły odpowiednio 34% i 22% wynajętej powierzchni. CZYNSZE Handel 3PL Produkcja E-commerce FMCG 34% 22% 16% 14% 13% Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w Polsce Centralnej przez cały rok utrzymywały się na stabilnym poziomie w przedziale 2-2,9 EUR/m²/miesiąc. DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU Na rynku przeważają deweloperzy z zagranicznym kapitałem. W 2017 r. nowe obiekty magazynowe oddali do użytkowania deweloperzy: SEGRO, Panattoni, Prologis oraz Goodman. Nowe projekty Panattoni stanowią ponad 43% całkowitej podaży dostarczonej na rynek w minionym roku. Najwięcej istniejącej podaży należy do: SEGRO (19%), Logicor (15%), Prologis (16%), PZU Fundusz Inwestycyjny (14%) oraz Panattoni (10%). STRUKTURA UMÓW W 2017 R. 8% 25% Nowe umowy Renegocjacje BTS 52% 15% Ekspansje UDZIAŁ W RYNKU 9% 15% 10% 16% 14% 19% 17% WYBRANE TRANSAKCJE Wybrane umowy najmu w 2017 r. 124 tys. m 2 dla Zalando w formule BTS w Głuchowie. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Emerson Logicor Panattoni Prologis PZU Fundusz Inwestycyjny SEGRO Pozostali 79 tys. m 2 BSH Sprzęt Gospodarstwa Domowego w Central European Logistics Hub. 30,3 tys. m 2 wynajęte przez Arvato w Segro Logistics Park Stryków. CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) Min. Max. 17 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

18 Parki magazynowe POLSKA CENTRALNA 72 A S Łódź A1 71 S A1 23 A Stryków A2 72 Piotrków Trybunalski 1. Hillwood Stryków 2. Hillwood Łódź I 3. SEGRO Logistics Park Stryków 4. Logicor Stryków 5. Prologis Park Stryków 6. Diamond Business Park Stryków 7. Panattoni Park Stryków II 8. Central European Logistic Hub 9. MLP Łódź 10. SEGRO Business Park Łódź 11. Panattoni Business Center Łódź I & II 12. Aviva Business Centre Łódź 13. Panattoni Business Center Łódź III & IV 14. Logicor Łódź I 15. Panattoni Park Łódź East 16. SEGRO Logistics Park Łódź 17. Prologis Park Piotrków 18. Logistic City 19. Logicor Łódź II 20. Prologis Park Piotrków II 21. Logicor Łódź 22. Goodman Łódź I Logistics Centre 23. Goodman Łódź II Logstics Centre 24. P3 Piotrków 18 Największe rynki magazynowe w Polsce

19 Rynek magazynowy POZNAŃ Poznań położony jest w środkowo-zachodniej Polsce, w centralnej części woj. wielkopolskiego. Województwo zajmuje trzecie miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Miasto jest ważnym ośrodkiem zarówno turystyczno-kulturalnym, jak i przemysłowo- -logistycznym oraz handlowym. Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w rejonie Żernik i Gądek oraz w okolicach Tarnowa Podgórnego, Swarzędza i gminy Komorniki. DEMOGRAFIA Poznań to piąte pod względem liczby ludności miasto w Polsce. W województwie wielkopolskim 52,6% pracujących mieszkańców zatrudnionych jest w sektorze usług, 35,5% w przemyśle, a 11,7% w rolnictwie. Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 61,9% populacji (Poznań 60,5%), a wśród aktywnych zawodowo przeważają mieszkańcy z wykształceniem zasadniczym zawodowym (31%) oraz wyższym (29%). Poznań cechuje najniższa stopa bezrobocia pośród innych rynków regionalnych (1,5%). POPULACJA POZNAŃ STOPA BEZROBOCIA POZNAŃ 1,5% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 23 POPULACJA WIELKOPOLSKIE 3,5 mln STOPA BEZROBOCIA WIELKOPOLSKIE 3,7% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE PLN Stolica województwa jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajdują się 23 szkoły wyższe (34 w województwie). W Poznaniu studiuje 112 tys. osób, z czego 32% na uniwersytetach, a 17,2% na uczelniach technicznych. W 2016 r. uczelnie wyższe w mieście ukończyło ponad 29,2 tys. studentów. Do szkół zawodowych uczęszczało 1,9 tys. osób. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE W okolicy Poznania funkcjonuje Kostrzyńsko- Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, LICZBA STUDENTÓW WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH UNIWERSYTETÓW SZKÓŁ ZAWODOWYCH Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

20 Rynek POZNAŃ/ biurowy Rynek magazynowy o powierzchni ponad 2 tys. ha. Od początku jej funkcjonowania wydano 330 zezwoleń na prowadzenie działalności. Aktualnie w strefie dostępne jest 999 ha terenów inwestycyjnych. INFRASTRUKTURA Przez Poznań przebiega 11 dróg ponad powiatowych oraz 8 linii kolejowych. Lotnisko i kolejowa stacja cargo zlokalizowane są w odległości 10 km od centrum miasta. Dzięki autostradzie A2 Poznań połączony jest z Berlinem (270 km) i Warszawą (310 km). W województwie obecnie na etapie planowania lub realizacji znajduje się łącznie 351 km dróg ekspresowych. PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) 1,8 mln WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 9,6 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2,2-2,7 PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. całkowite zasoby powierzchni magazynowej na rynku poznańskim wzrosły o 212 tys. m 2 w wyniku czego całkowita podaż wyniosła blisko 1,8 mln m 2. Do użytku oddanych zostało dziesięć obiektów magazynowych. Największym oddanym projektem był magazyn o powierzchni 37,5 tys. m 2 w ramach Centrum Logistyczno-Inwestycyjnego Poznań, którego deweloperem był CLIP. W budowie znajduje się pięć magazynów o łącznej powierzchni 82,3 tys. m 2. Wskaźnik pustostanów w porównaniu ze stanem z końca 2016 r. (7,3%) wzrósł o 2,3 p.p. do poziomu 9,6% na koniec grudnia 2017 r. POPYT Wolumen transakcji na rynku magazynowym w Poznaniu w porównaniu z rokiem poprzednim utrzymał się na podobnym poziomie. W 2017 r. w ramach 51 umów wynajęto blisko 280 tys. m 2. Największą aktywność najemców obserwowaliśmy w czwartym kwartale gdy wynajęto ponad 90 tys. m 2. W 2017 r. popyt był tworzony głównie przez nowe umowy, które stanowiły 64% (wliczając umowy BTS). INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 20 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Podaż Wskaźnik pustostanów Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

21 Rynek POZNAŃ/ biurowy Rynek magazynowy GŁÓWNE SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. SEKTORY W 2017 r. wśród umów podpisanych na poznańskim rynku, przeważały sektor 3PL, który stanowił ponad połowę popytu (52%) oraz handel - 31%. CZYNSZE 3PL Handel Produkcja Branża motoryzacyjna E-commerce 7% 31% 52% Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w Poznaniu nieznacznie spadły w porównaniu do poprzedniego roku i na koniec 2017 r. oscylowały w przedziale 2,2-2,7 EUR/m 2 /miesiąc. 3% 5% STRUKTURA UMÓW W 2017 R. DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU Na rynku obecni są deweloperzy i inwestorzy zarówno zagraniczni, jak i polscy. Pod względem istniejącej powierzchni, do największych należą: SEGRO (16%), Panattoni (15%), Goodman (11%), CLIP (12%) oraz Prologis, P3 Logistics Park i Logicor, każdy odpowiednio po 9%. 19% 17% 9% 55% Nowe umowy BTS Renegocjacje Ekspansje UDZIAŁ W RYNKU WYBRANE TRANSAKCJE 15% 9% 9% 9% 11% 12% 16% 19% Wybrane umowy najmu w 2017 r. 28,3 tys. m 2 wynajęte przez H&M w SEGRO Logistics Park Poznań, Gądki. 0% 20% 40% 60% 80% 100% Panattoni P3 Logicor Prologis Goodman CLIP SEGRO Pozostali 17 tys. m 2 wynajęte przez Ceva Logistics w P3 Poznań. 5,2 tys. m 2 wynajęte przez Gefco w Panattoni Park Poznań V. CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) Min. Max. 21 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

22 Parki magazynowe POZNAŃ S A S Poznań Komorniki Swarzędz 8 92 Kostrzyn 15 9 S5 A2 S5 11 S11 Kórnik Goodman Poznań I Logistics Centre 2. MLP Poznań West 3. Prologis Park Poznań I 4. Prologis Park Poznań II 5. Goodman Poznań II Logistics Centre 6. Goodman Poznań Airport Logistics Centre 7. Panattoni Park Poznań Airport 8. CLIP Poznań 9. Centrum Logistyczno-Magazynowe Kostrzyn 10. Panattoni Park Poznań V 11. Panattoni Park Września 12. Prologis Park Poznań III 13. Panattoni Park Poznań IV 14. SEGRO Logistics Park Poznań, Komorniki 15. Jakon Kostrzyn 16. Park Przemysłowy Luboń 17. Logicor Poznań I 18. Panattoni Park Poznań VI 19. Panattoni Park Poznań III 20. MLP Poznań 21. Panattoni Park Poznań I 22. Logicor Poznań III 23. P3 Poznań 24. Logicor Poznań II 25. SEGRO Logistics Park Poznań, Gądki 26. Doxler Business Park 27. Goodman Poznań III Logistics Centre 28. Panattoni Park Poznań VII 29. Panattoni Park Poznań VIII 22 Największe rynki magazynowe w Polsce

23 Rynek magazynowy WROCŁAW Wrocław to miasto wojewódzkie położone w południowo-zachodniej Polsce, we wschodniej części województwa dolnośląskiego, które zajmuje czwarte miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Miasto jest ważnym ośrodkiem zarówno turystyczno-kulturalnym, jak i przemysłowo-logistycznym i handlowym. DEMOGRAFIA Wrocław to czwarte miasto pod względem liczby ludności w Polsce zamieszkałe przez blisko 640 tys. osób. 59,3% pracujących mieszkańców w województwie dolnośląskim zatrudnionych jest w sektorze usługowym, 36,5% w przemyśle, a 4% w rolnictwie. Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 62% (Wrocław 60,8%), a wśród aktywnych zawodowo przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym (33%) oraz średnim zawodowym (28%). Wrocław jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym w regionie. W mieście funkcjonuje 25 szkół wyższych (33 w województwie), do których łącznie uczęszcza ponad 119 tys. studentów w tym 21,8% na uniwersytetach, a 27,7% na uczelniach technicznych. W 2016 r. liczba absolwentów uczelni wyższych wyniosła ponad 30 tys. osób. Do szkół zawodowych w mieście uczęszczało ponad 1,6 tys. osób. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE POPULACJA WROCŁAW STOPA BEZROBOCIA WROCŁAW 2,2% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 25 LICZBA STUDENTÓW POPULACJA DOLNOŚLĄSKIE 2,9 mln STOPA BEZROBOCIA DOLNOŚLĄSKIE 5,6% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE PLN UNIWERSYTETÓW W okolicy Wrocławia funkcjonują podstrefy czterech Specjalnych Stref Ekonomicznych: Wałbrzyskiej, Tarnobrzeskiej, Legnickiej oraz Kamiennogórskiej. Łączna powierzchnia wymienionych stref wynosi 7,5 tys. ha, a wydano w nich około 850 zezwoleń na prowadzenie działalności. Na terenach w/w stref dostępnych jest obecnie około 3,1 tys. ha terenów inwestycyjnych. WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

24 Rynek WROCŁAW/ biurowy Rynek magazynowy INFRASTRUKTURA Przez Wrocław przebiega 6 dróg ponad powiatowych oraz 10 linii kolejowych (w tym jedna wyłącznie towarowa). Miasto, dzięki autostradzie A4, połączone jest z Katowicami (200 km) oraz Dreznem (270 km). Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo znajdują się w odległości odpowiednio 15 km i 3 km od centrum. W województwie na etapie planowania i realizacji znajduje się około 147 km dróg ekspresowych. PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. na rynku wrocławskim oddano do użytku osiem obiektów o łącznej powierzchni 161,6 tys m 2. Tym samym całkowita podaż nowoczesnych powierzchni logistyczno-magazynowych wyniosła 1,6 mln m 2. Największym projektem dostarczonym na rynek w ubiegłym roku był kolejny etap Goodman Wrocław IV Logistics Centre 56,9 tys. m 2. W budowie znajdują się następne etapy Hillwood Wrocław 2, a także Prologis Park Wrocław V o łącznej powierzchni 64,2 tys. m 2. Wskaźnik pustostanów w porównaniu do 2016 r. (5,3%) spadł o 0,2 p.p i na koniec 2017 r. wyniósł 5,1%. POPYT W 2017 r. w ramach 71 umów wynajęto ponad tys. m 2 powierzchni logistyczno- -magazynowych. 53% całkowitego popytu stanowiły nowe umowy (wliczając BTS i BTO), natomiast renegocjacje 44%. W ramach 11 umów krótkookresowych, nie uwzględnianych w statystykach zbiorczych, wynajęte zostało 27,3 tys. m 2. PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) 1,6 mln WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 5,1 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2,1-3,2 INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 24 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Podaż Wskaźnik pustostanów Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

25 Rynek WROCŁAW/ biurowy Rynek magazynowy SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. SEKTORY W 2017 r. wśród umów podpisanych na rynku wrocławskim dominującymi sektorami były e-commerce (47%) i 3PL (41%). CZYNSZE Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe we Wrocławiu oscylowały w przedziale 2,1-3,2 EUR/m 2 /miesiąc. E-commerce 3PL Produkcja Handel FMCG 47% 22% 41% 7% 4% 1% DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU Na rynku dominują deweloperzy i inwestorzy z kapitałem zagranicznym. Najwięcej istniejącej podaży we Wrocławiu należy do Prologis (32%), Goodman (19%) i Panattoni (14%). STRUKTURA UMÓW W 2017 R. 3% Nowe umowy 44% 53% Renegocjacje Ekspansje UDZIAŁ W RYNKU WYBRANE TRANSAKCJE Wybrane umowy najmu w 2017 r. 56,9 tys. m 2 wynajęte przez The Hut Group w Goodman Wrocław V Logistics Centre. 14% 19% 32% 35% 28,7 tys. m 2 wynajęte przez Dirks Logistics w Hillwood Wrocław 2. 0% 20% 40% 60% 80% 100% Panattoni Goodman Prologis Pozostałe 15,2 tys. m 2 wynajęte przez Gefco w Prologis Park Wrocław IV. CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 ) Min. Max. 25 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

26 Parki magazynowe WROCŁAW S5 5 S8 94 A Długołęka Wrocław Kąty Wrocławskie 1 A S8 Bielany Wrocławskie 6 5 A Prologis Park Wrocław IV 2. Hillwood Wrocław II 3. Panattoni Park Wrocław II 4. Panattoni Park Wrocław IV 5. Prologis Park Wrocław V 6. Wrocław - Bielany Logistic Centre 7. Goodman Wrocław South Logistics Centre 8. Hillwood Wrocław I 9. Panattoni Park Wrocław III 10. Prologis Park Wrocław I 11. Tiner Logistics Park 12. Hillwood Wrocław III 13. Goodman Wrocław IV Logistics Centre 14. Centrum Logistyczne Eurologis 15. Panattoni Park Wrocław Airport 16. Prologis Park Wrocław III 17. Panattoni Park Wrocław VII 18. Distribution Park Wrocław 19. Aviva Business Centre Wrocław 20. Goodman Wrocław East Logistics Centre 21. Goodman Wrocław V Logistics Centre 22. SEGRO Industrial Park Wrocław 23. MLP Wrocław 24. Panattoni Park Wrocław V 26 Największe rynki magazynowe w Polsce

27 Rynek magazynowy TRÓJMIASTO Trójmiasto to ośrodek metropolitalny tworzony przez Gdańsk, Gdynię i Sopot, zlokalizowany w województwie pomorskim nad Zatoką Gdańską. Województwo zajmuje siódme miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w Polsce. Aglomeracja trójmiejska, posiadająca dostęp do morza, jest ważnym ośrodkiem komunikacyjnym i logistycznym, a także turystycznym. DEMOGRAFIA Trójmiasto jest jednym z największych ośrodków miejskich w Polsce. Centrum aglomeracji i stolicą województwa jest Gdańsk (464,3 tys. mieszkańców, 62% populacji Trójmiasta). 60,8% pracujących mieszkańców w województwie pomorskim zatrudnionych jest w sektorze usług, 32,7% w przemyśle, a 6,3% w rolnictwie. Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 61,5% (Trójmiasto 59,7%), a wśród aktywnych zawodowo przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym (35%) oraz zasadniczym zawodowym (25%). Trójmiasto jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. Funkcjonuje tu 20 szkół wyższych (26 w województwie), w których studiuje ponad 87,5 tys. osób w tym 30% na uniwersytetach, a 25% na uczelniach technicznych. W 2016 r. liczba absolwentów uczelni wyższych wyniosła ponad 21,8 tys. Do szkół zawodowych w Trójmieście uczęszczało ponad 2,1 tys. osób. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE POPULACJA TRÓJMIASTO STOPA BEZROBOCIA TRÓJMIASTO 2,7% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 20 LICZBA STUDENTÓW POPULACJA POMORSKIE 2,3 mln STOPA BEZROBOCIA POMORSKIE 5,5% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE PLN UNIWERSYTETÓW W okolicy Trójmiasta funkcjonuje Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Działalność PSSE ukierunkowana jest głównie na rozwój nowych technologii w gospodarce morskiej. Strefa prowadzi dwa projekty stoczniowe Gdański Park Naukowo Technologiczny i Bałtycki Port Nowych Technologii. WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

28 Rynek TRÓJMIASTO/ biurowy Rynek magazynowy Powierzchnia strefy wynosi ponad 2,2 tys. ha i wydano w niej 180 zezwoleń na prowadzenie działalności. Obecnie w strefie do zagospodarowania pozostaje 740 ha terenów inwestycyjnych. INFRASTRUKTURA Przez aglomerację przebiega 10 dróg ponad powiatowych. Trójmiejski węzeł kolejowy liczy 26 linii. Autostrada A1 łączy Trójmiasto z Łodzią (330 km). Połączenie z Warszawą umożliwiają autostrady A1 i A2 (420 km). W województwie obecnie na etapie planowania znajduje się 188 km dróg ekspresowych. Trójmiasto posiada dostęp do dwóch portów morskich (Gdynia, Gdańsk). Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo znajdują się 20 km od centrum Gdańska. W Trójmieście działają cztery terminale kontenerowe wśród nich największy DCT Gdańsk, o rocznej przepustowości ponad 3 miliony TEU (jednostka równoważna objętości kontenera o długości 20 stóp - 6,096 m). PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. na rynku trójmiejskim oddano do użytku cztery obiekty o łącznej powierzchni 81,5 tys. m 2. Tym samym całkowita podaż nowoczesnych powierzchni logistyczno-magazynowych w regionie wyniosła 451 tys. m 2. Największym projektem dostarczonym na rynek w ubiegłym roku był projekt Gdańsk Kowale V - 30,4 tys. m 2 należący do dewelopera 7r Logistics. W budowie znajduje się obecnie kolejny etap Pomorskiego Centrum Logistycznego o powierzchni 36,7 tys. m 2. Wskaźnik pustostanów w porównaniu do 2016 r. (5,8%) spadł o 1 p.p. i na koniec 2017 r. wyniósł 4,8%. POPYT W 2017 r. w ramach 42 umów wynajęto ponad 162 tys. m 2 powierzchni logistyczno- -magazynowych. Blisko 53% całkowitego popytu stanowiły nowe umowy, natomiast renegocjacje 39%. W ramach dwóch umów krótkookresowych nie uwzględnianych w statystykach zbiorczych, wynajęte zostało 2,3 tys. m Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 4,8 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2,2-2,9 INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady 66 0 Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. Podaż Wskaźnik pustostanów 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

29 Rynek TRÓJMIASTO/ biurowy Rynek magazynowy SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. SEKTORY W 2017 r. wśród umów podpisanych na rynku trójmiejskim dominującym sektorem był 3PL (60%). CZYNSZE Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w Trójmieście oscylowały w przedziale 2,2-2,9 EUR/m 2 /miesiąc. 3PL Handel Produkcja FMCG E-commerce 60% 22% 24% 7% 5% 4% DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU STRUKTURA UMÓW W 2017 R. Na rynku dominują deweloperzy i inwestorzy z kapitałem zagranicznym. Najwięcej istniejącej podaży w Trójmieście należy do Prologis (20%), Goodman (20%) i CBRE Global Investors (17%). 39% 2% Nowe umowy Renegocjacje 59% Ekspansje UDZIAŁ W RYNKU WYBRANE TRANSAKCJE Wybrane umowy najmu w 2017 r. 12,2 tys. m 2 wynajęte przez Omega Pilzno w Pomorskim Centrum Logistycznym. 6,6 tys. m 2 wynajęte przez Promostars w Gdańsk-Kowale Distribution Centre. 10% 11% 17% 20% 20% 22% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% PZU Fundusz Inwestycyjny 7r Logistics CBRE GI Goodman Prologis Pozostałe 5,2 tys. m 2 wynajęte przez Hellmann w Panattoni Park Gdańsk I. CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) Min. Max. 29 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

30 Parki magazynowe TRÓJMIASTO 9 Gdynia S6 Sopot 20 Gdańsk S7 20 S Pruszcz Gdański 7 A Prologis Park Gdańsk Airport 2. Pomorskie Centrum Logistyczne 3. Panattoni Park Gdańsk 4. Gdańsk-Kowale Distribution Centre 5. Panattoni Park Gdańsk II 6. Panattoni Park Gdańsk III 7. Centrum Logistyczne Gdańsk Kowale V & VI 8. SEGRO Logistics Park Gdańsk 9. Zarząd Morskiego Portu Gdynia 30 Największe rynki magazynowe w Polsce

31 Rynek magazynowy KRAKÓW Kraków położony jest w południowej Polsce, w północno-zachodniej części województwa małopolskiego. Województwo zajmuje piąte miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Miasto jest ważnym ośrodkiem zarówno turystyczno-kulturalnym, jak i znaczącym ośrodkiem gospodarczym. DEMOGRAFIA Kraków to drugie pod względem liczby ludności miasto w Polsce. W województwie małopolskim 56,2% pracujących mieszkańców zatrudnionych jest w sektorze usług, 31,8% w przemyśle, a 10,9% w rolnictwie. Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 61,9% populacji (Kraków 61%), a wśród aktywnych zawodowo przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym (34%) oraz zasadniczym zawodowym (27%). Stolica województwa jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 21 szkół wyższych (29 w województwie). W Krakowie studiuje 154,3 tys. osób, z czego 27% na uniwersytetach, a 28% na uczelniach technicznych. W 2016 r. w mieście uczelnie wyższe ukończyło ponad 43,7 tys. studentów. Do szkół zawodowych uczęszczało 2,5 tys. osób. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE POPULACJA KRAKÓW STOPA BEZROBOCIA KRAKÓW 2,8% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 21 LICZBA STUDENTÓW POPULACJA MAŁOPOLSKIE 3,4 mln STOPA BEZROBOCIA MAŁOPOLSKIE 5,3% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE PLN UNIWERSYTETÓW W Krakowie i okolicy funkcjonuje Krakowska Specjalna Strefa Ekonomiczna Krakowski Park Technologiczny o powierzchni ponad 949 ha. Działalność KPT skupiona jest głównie na rozwoju branży high-tech. Od początku jej funkcjonowania wydano 256 zezwoleń na prowadzenie działalności. Aktualnie w strefie dostępne jest około 137 ha terenów inwestycyjnych. WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

32 Rynek KRAKÓW/ biurowy Rynek magazynowy INFRASTRUKTURA Przez Kraków przebiega 6 dróg ponad powiatowych oraz 26 linii kolejowych. Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo zlokalizowane są w odległości odpowiednio 15 km i 10 km od centrum. Dzięki autostradzie A4, miasto połączone jest z Katowicami (80 km) i Rzeszowem (170 km). Obecnie, w województwie na etapie planowania lub realizacji znajduje się łącznie 87 km dróg ekspresowych. PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. całkowite zasoby powierzchni magazynowej na rynku krakowskim wzrosły o około 111,2 tys. m 2 w wyniku czego całkowita podaż wyniosła 359 tys. m 2. PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 13,2 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2,6-4 Do użytku oddanych zostało sześć obiektów magazynowych. Największym oddanym projektem był Goodman Skawina Logistics Centre o powierzchni 33,2 tys. m 2. W budowie znajdują się cztery projekty o łącznej powierzchni 57,2 tys. m 2. Wskaźnik pustostanów w porównaniu ze stanem z końca 2016 r. (9,9%) wzrósł o 3,3 p.p. do poziomu 13,2% na koniec grudnia 2017 r. POPYT W 2017 w ramach 20 umów wynajęto 96,3 tys. m 2. Największą aktywność najemców obserwowaliśmy w czwartym kwartale gdy wynajęto ponad 30,5 tys. m 2. W 2017 r. popyt był tworzony głównie przez nowe umowy, które stanowiły 77% (wliczając umowy BTS). INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 32 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Podaż Wskaźnik pustostanów Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

33 Rynek KRAKÓW/ biurowy Rynek magazynowy SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. 3PL SEKTORY Produkcja FMCG 70% W 2017 r. wśród umów podpisanych na krakowskim rynku, przeważał sektor 3PL, który stanowił 70% podpisanych nowych umów. Handel 22% CZYNSZE 11% W 2017 r. stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie logistyczno- -magazynowe w Krakowie obniżyły się i oscylowały w przedziale 2,6-4 EUR/m 2 /miesiąc. 9% 10% DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU STRUKTURA UMÓW W 2017 R. Na rynku obecni są deweloperzy i inwestorzy zarówno zagraniczni, jak i polscy. Pod względem istniejącej powierzchni, do największych należą: Goodman (31%), Panattoni (23%) i 7R Logistics (15%). 6% 23% 71% Nowe umowy BTS Renegocjacje UDZIAŁ W RYNKU WYBRANE TRANSAKCJE Wybrane umowy najmu w 2017 r. 15,5 tys. m 2 wynajęte przez Rohlig Suss w 7R Park Kraków IV. 12 tys. m 2 wynajęte przez Hurtownię Auto-Gum w 7R Park Kraków V. 15% 23% 31% 31% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 7R Logistics Panattoni Goodman Pozostali 4 tys. m 2 wynajęte przez wydawnictwo Znak w Panattoni Park Kraków III. CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) Min. Max. 33 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

34 Parki magazynowe KRAKÓW Balice S A A4 Kraków S7 15 Niepołomice Skawina 52 A4 4 Wieliczka A Goodman Kraków Airport Logistic Center 2. Witek Airport Logistics Center 3. Centrum Magazynowe Cholerzyn 4. Panattoni Park Kraków II 5. Logicor Kraków 6. Centrum Magazynowe Łęgprzem 7. Centrum Logistyczne Kraków I 8. Magazyn BUMA 9. Centrum Logistyczne Kraków II 10. MARR Business Park 11. MG Logistics Park 12. Panattoni Park Kraków III 13. Centrum Logistyczne Kraków III 14. KJF Park Balice 15. 7R Park Kraków II, III, V 16. Panattoni Park Kraków IV 17. Goodman Skawina Logistic Centre 34 Największe rynki magazynowe w Polsce

35 Rynek magazynowy BYDGOSZCZ I TORUŃ Bydgosko-Toruński obszar metropolitalny leży w środkowej części województwa kujawsko- -pomorskiego, w północnej Polsce. Województwo zajmuje ósme miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w Polsce. Bydgoszcz i Toruń - miasta oddalone od siebie o około 50 km to ważne ośrodki gospodarcze, kulturalne, naukowe i turystyczne. Bydgosko-Toruński Okręg Przemysłowy specjalizuje się m.in. w przemyśle chemicznym. POPULACJA* POPULACJA KUJAWSKO- POMORSKIE 2 mln Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje na obrzeżach Torunia i Bydgoszczy przy głównych arteriach komunikacyjnych. DEMOGRAFIA Bydgoszcz to stolica i największe miasto województwa kujawsko-pomorskiego zamieszkane przez 353,2 tys. osób, (Toruń - 202,5 tys. mieszkańców). Pod względem liczby ludności, Bydgoszcz to ósme miasto w Polsce. 55% pracujących mieszkańców województwa zatrudnionych jest w sektorze usług, 32% w przemyśle, a 13% w rolnictwie. Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 62% populacji. Wśród aktywnych zawodowo w woj. kujawsko-pomorskim przeważają mieszkańcy z wykształceniem zasadniczym zawodowym (29,4%), natomiast największy odsetek bezrobotnych stanowią mieszkańcy z wykształceniem podstawowym i niższym (18,8%), a najmniejszy osoby z wykształceniem wyższym (3,6%). Aglomeracja bydgosko-toruńska jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. Na jej obszarze znajduje się 13 szkół wyższych (19 w województwie). STOPA BEZROBOCIA* 5,4% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 13 LICZBA STUDENTÓW WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH STOPA BEZROBOCIA KUJAWSKO- POMORSKIE 9,8% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE* PLN UNIWERSYTETÓW * podregion Bydgosko Toruński SZKÓŁ ZAWODOWYCH 35 Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

36 Rynek BYDGOSZCZ biurowyi TORUŃ/ Rynek magazynowy W 2016 r. w podregionie bydgosko-toruńskim liczba studentów wyniosła ponad 59 tys., natomiast liczba absolwentów przekroczyła 15 tys. Zdecydowana większość studentów uczyła się na uniwersytetach (58%). Z kolei w szkołach zawodowych (w województwie) uczyło się 12 tys. osób. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE W okolicy Bydgoszczy i Torunia funkcjonuje Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Działalność PSSE ukierunkowana jest głównie na rozwój branży high-tech, biotechnologii oraz gospodarki morskiej. PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 6,4 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2,2-2,8 Łączna powierzchnia strefy wynosi 2,2 tys. ha. Od początku funkcjonowania PSSE wydano w niej 180 pozwoleń na prowadzenie działalności. Aktualnie w strefie dostępne jest około 740 ha terenów inwestycyjnych. INFRASTRUKTURA Przez aglomerację przebiegają 22 drogi ponad powiatowe, a bydgoski węzeł kolejowy liczy 7 linii łącznie pasażerskich i kolejowych. Autostrada A1 łączy Toruń z Gdańskiem (170 km) i Łodzią (175 km), dodatkowo na etapie planowania i realizacji jest łącznie około 150 km dróg ekspresowych. Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo znajdują się w zasięgu 5 km od centrum Bydgoszczy. PODAŻ I PUSTOSTANY Rynek bydgosko-toruński w 2017 r. powiększył się o blisko 130 tys. m 2 za sprawą oddania do użytku pięciu nowych obiektów magazynowych, w wyniku czego całkowite zasoby osiągnęły poziom blisko 300 tys. m 2. Do największych nowych projektów należą BTS Kaufland 45,7 tys. m 2 oraz BTS Carrefour o powierzchni 38 tys. m 2. W budowie znajduje się kolejna faza inwestycji Waimea Logistic Park Bydgoszcz o powierzchni 16,2 tys. m Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. Podaż Wskaźnik pustostanów 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

37 Rynek BYDGOSZCZ biurowyi TORUŃ/ Rynek magazynowy SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. POPYT W 2017 r. poziom popytu na rynku bydgoskotoruńskim przekroczył 17 tys. m 2 w ramach siedmiu transakcji. Nowe umowy stanowiły 57% całego popytu, natomiast renegocjacje 43%. SEKTORY W 2017 r. wśród podpisanych umów blisko połowę (48%) popytu stanowili najemcy z sektora 3PL. Inne sektory 3PL 48% 52% CZYNSZE STRUKTURA UMÓW W 2017 R. Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe na obszarze bydgosko-toruńskim utrzymywały niezmienny poziom przez cały rok oscylując w przedziale 2,2-2,8 EUR/m²/miesiąc. DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU 43% 57% Nowe umowy Renegocjacje Bydgosko-toruński rynek pod względem istniejącej powierzchni zdominowany jest przez dewelopera Panattoni, który posiada 45% udziału w rynku, biorąc pod uwagę posiadaną powierzchnię. Inne podmioty obecne na rynku to Goodman (19%), LCP (17%) czy Hines (10%). UDZIAŁ W RYNKU 45% 19% 17% 10% 9% 0% 20% 40% 60% 80% 100% WYBRANE TRANSAKCJE Panattoni Goodman LCP Hines Pozostali Wybrane umowy najmu w 2017 r. 5,5 tys. m 2 wynajęte przez Nissin w Logistic & Business Park Bydgoszcz. 2,8 tys. m 2 wynajęte przez MBS Logistics w Logistic & Business Park Bydgoszcz. CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) Min. Max. 37 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

38 Parki magazynowe BYDGOSZCZ I TORUŃ S10 10 Bydgoszcz A S S10 S10 80 Toruń S10 A1 1. Panattoni Park Bydgoszcz 2. Waimea Logistic Park Bydgoszcz 3. Logistic & Business Park Bydgoszcz 4. Goodman Toruń Logistics Centre 5. Distribution Park Toruń 38 Największe rynki magazynowe w Polsce

39 Rynek magazynowy SZCZECIN Szczecin położony jest w województwie zachodniopomorskim, w północno-zachodniej części Polski, przy granicy polsko-niemieckiej. Województwo zajmuje 11. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w Polsce. Miasto jest ważnym ośrodkiem gospodarczym oraz znaczącym centrum kulturalnym i akademickim w regionie. Zespół portowy tworzony przez Szczecin i Świnoujście jest jednym z największych nad Morzem Bałtyckim. DEMOGRAFIA Szczecin to największe miasto i stolica województwa zachodniopomorskiego oraz siódme pod względem liczby ludności w kraju (404,4 tys. mieszkańców). 63,4% pracujących mieszkańców województwa zatrudnionych jest w sektorze usług, 29,3% w przemyśle, a 7,1% w rolnictwie. Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 62,4% populacji (Szczecin 60,8%), a wśród aktywnych zawodowo przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym (31%) oraz zasadniczym zawodowym (26%). POPULACJA SZCZECIN STOPA BEZROBOCIA SZCZECIN 3,3% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 12 POPULACJA ZACHODNIOPOMORSKIE 1,7 mln STOPA BEZROBOCIA ZACHODNIOPOMORSKIE 8,6% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE PLN Stolica województwa jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 12 szkół wyższych (16 w województwie). W Szczecinie studiuje 37,3 tys. osób, z czego 37% na uniwersytetach, a 26% na uczelniach technicznych. W 2016 r. w mieście uczelnie wyższe ukończyło ponad 9,4 tys. studentów. Do szkół zawodowych uczęszczało 1,3 tys. osób. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE W okolicy Szczecina funkcjonują podstrefy trzech specjalnych stref ekonomicznych Pomorskiej, Kostrzyńsko-Słubickiej oraz EURO-PARKU MIELEC. Łączna powierzchnia wymienionych stref wynosi LICZBA STUDENTÓW WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH UNIWERSYTETÓW SZKÓŁ ZAWODOWYCH Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

40 Rynek SZCZECIN/ biurowy Rynek magazynowy ponad 6,1 tys. ha, a wydano w nich 927 zezwoleń na prowadzenie działalności. Na terenach w/w stref dostępnych jest obecnie około 2,2 tys. ha terenów inwestycyjnych. INFRASTRUKTURA Przez Szczecin przebiega 6 dróg ponad powiatowych, a szczeciński węzeł kolejowy liczy 21 aktywnych linii obsługujących ruch pasażerski i towarowy. Dzięki autostradzie A6 (przedłużenie niemieckiej autostrady nr 11) miasto połączone jest z Berlinem (140 km), a za sprawą trasy A2/S3, Szczecin posiada połączenie z Poznaniem (265 km). Dworzec PKP cargo znajduje się w odległości 3 km od centrum miasta, natomiast lotnisko cargo zlokalizowane jest 47 km od Szczecina, w miejscowości Goleniów. Z kolei port morski znajduje się w Policach i oddalony jest o 19 km od centrum Szczecina. W województwie na etapie planowania znajdują się 4 km autostrad i 247 km dróg ekspresowych, natomiast 214 km jest aktualnie w realizacji. PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. na rynku szczecińskim oddano do użytku sześć obiektów o łącznej powierzchni około 320 tys. m 2. Tym samym całkowita podaż nowoczesnych powierzchni logistyczno- -magazynowych wyniosła 507 tys. m 2. Największym projektem dostarczonym na rynek w ubiegłym roku był BTS Amazon 161 tys. m 2. W budowie znajduje się pięć projektów o łącznej powierzchni blisko 57 tys. m 2. Wskaźnik pustostanów w porównaniu do 2016 r. (3%) wzrósł o 0,8 p.p i na koniec 2017 r. wyniósł 3,8%. POPYT W 2017 r. w Szczecinie w ramach 13 transakcji wynajęto 152,9 tys. m 2 powierzchni logistyczno- -magazynowych. 63% całkowitego popytu stanowiły nowe umowy, natomiast renegocjacje i ekspansje odpowiednio 30% i 7%. PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 3,8 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2,4-3,5 INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady 25 4 Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 40 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Podaż Wskaźnik pustostanów Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

41 Rynek SZCZECIN/ biurowy Rynek magazynowy SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. SEKTORY W 2017 r. wśród umów podpisanych na rynku szczecińskim dominującym sektorem był 3PL 56% całkowitego popytu. CZYNSZE Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w Szczecinie oscylowały w przedziale 2,4-3,5 EUR/m 2 /miesiąc. 3PL Inne sektory FMCG 56% 22% 38% 6% DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU STRUKTURA UMÓW W 2017 R. Na rynku dominują deweloperzy i inwestorzy z kapitałem zagranicznym. Najwięcej istniejącej podaży w Szczecinie należy do Panattoni (42%), Goodman (26%) i Prologis (18%). 30% 7% Nowe umowy Renegocjacje 63% Ekspansje UDZIAŁ W RYNKU WYBRANE TRANSAKCJE Wybrane umowy najmu w 2017 r. 35,1 tys. m 2 wynajęte przez Rhenus w Prologis Park Szczecin. 26% 42% 18% 14% 30,2 tys. m 2 wynajęte przez DHL w Panattoni Park Szczecin. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Goodman Panattoni Prologis Pozostali CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) Min. Max. 41 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

42 Parki magazynowe SZCZECIN S3 6 Goleniów 4 Szczecin S A S Waimea Logistic Park Port Morski Szczecin 2. Exeter Park Szczecin 3. Panattoni Park Szczecin 4. Prologis Park Szczecin 5. North-West Logistic Park 6. Waimea Logistics Park Stargard 42 Największe rynki magazynowe w Polsce

43 Rynek magazynowy LUBLIN Lublin to największe miasto i stolica województwa lubelskiego, położonego we wschodniej części Polski, a zarazem główny ośrodek gospodarczy i kulturalno-akademicki w regionie. Lublin zamieszkuje ponad 340 tys. mieszkańców, natomiast populacja województwa przekracza 2,1 mln osób. Rynek magazynowy w Lublinie należy do młodych, rozwijających się. Jego całkowite zasoby w 2017 r. osiągnęły poziom 154,2 tys. m 2. Obiekty logistyczno-magazynowe zlokalizowane są głównie we wschodniej części miasta. DEMOGRAFIA Lublin to największe miasto pod względem ludności w województwie. Większość aktywnych zawodowo mieszkańców województwa zatrudnionych jest w sektorze usług (54%) i przemyśle (24%). Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 62% populacji. Wśród mieszkańców aktywnych zawodowo przeważają osoby z wykształceniem średnim zawodowym i wyższym. Największy odsetek wśród bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (31,4%), natomiast osoby z wykształceniem wyższym - 5% całkowitej liczby osób bezrobotnych w województwie. POPULACJA LUBLIN STOPA BEZROBOCIA LUBLIN 6,2% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 9 LICZBA STUDENTÓW POPULACJA LUBELSKIE 2,1 mln STOPA BEZROBOCIA LUBELSKIE 7,3% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE PLN UNIWERSYTETÓW W 2016 r. w Lublinie całkowita liczba studentów wyniosła 64,3 tys. natomiast absolwentów - 17,5 tys. 48% całkowitej liczby studentów uczy się na uniwersytetach, a 15% na uczelniach technicznych. Ponadto w mieście działają szkoły zawodowe, w których uczy się ponad 2,3 tys. osób. WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

44 Rynek LUBLIN/ biurowy Rynek magazynowy SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE W okolicy Lublina tereny inwestycyjne oferuje podstrefa Specjalnej Strefy Ekonomicznej EURO-PARK MIELEC. Jej główną zaletą jest lokalizacja w południowo-wschodniej części miasta w pobliżu obwodnicy Lublina oraz portu lotniczego. Powierzchnia strefy wynosi 1,7 tys. ha. Łącznie zostało wydanych 417 zezwoleń na prowadzenie działalności na terenie SSE. Obecnie w strefie pozostaje 416 ha dostępnych terenów inwestycyjnych. INFRASTRUKTURA PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 8,3 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) 0 NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2,4-2,9 Lotnicze i kolejowe terminale cargo znajdują się odpowiednio 15 i 6 km od centrum Lublina. Przez Lublin przechodzi 7 dróg ponad powiatowych i 3 linie kolejowe. Miasto jest głównym węzłem transportowym w regionie. Obecnie w realizacji lub na etapie planowania jest 297 km dróg ekspresowych, dodatkowo w planach jest równnież 15 km autostrady. PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. całkowita podaż nowoczesnych powierzchni logistyczno-magazynowych w Lublinie wyniosła 154,2 tys. m 2. W ubiegłym roku do użytku oddano dwa etapy MLP Lublin o łącznej powierzchni 12 tys. m 2, kolejny etap Panattoni Park Lublin - 4,9 tys. m 2, a także Centrum Logistyczne Tokarska o powierzchni 28 tys. m 2. INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady 0 15 Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. Obecnie na etapie planowania znajdują się m.in. kolejne etapy Panattoni Park Lublin 34,6 tys. m 2. Wskaźnik pustostanów na koniec 2017 r. wyniósł 8,3%. m % 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 44 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Podaż Wskaźnik pustostanów Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

45 Rynek LUBLIN/ biurowy Rynek magazynowy SEKTORY - UDZIAŁ W NAJMIE W 2017 R. POPYT W 2017 r. podpisano w Lublinie 11 umów najmu na łączną powierzchnię 40,7 tys. m 2. Aż 86% całkowitego popytu stanowiły nowe umowy. CZYNSZE Inne sektory Handel 86% 14% Miesięczne stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w Lublinie w 2017 r. kształtowały się w przedziale 2,4-2,9 EUR/m 2 /miesiąc. DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU W Lublinie najwięcej powierzchni logistycznomagazynowej przypada m.in: CLM (28%), Panattoni (23%) i Goodman (22%). STRUKTURA UMÓW W 2017 R. 86% Nowe umowy 14% Ekspansje UDZIAŁ W RYNKU WYBRANE TRANSAKCJE Wybrane umowy najmu w 2017 r. 23% 18% 22% 28% 9% 5,7 tys. m 2 wynajęte przez Stokrotkę w MLP Lublin. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Panattoni MLP Goodman Centrum Logistyczne Mełgiewska Inni CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) Min. Max. 45 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

46 Parki magazynowe LUBLIN S Lublin Świdnik 19 S12 1. Centrum Logistyczne Vetterów 2. GO EAST - Lubelskie Centrum Logistyczne 3. Centrum Logistyczne Mełgiewska 4. Centrum Logistyczne Tokarska 5. Goodman Lublin Logistics Centre 6. MLP Lublin 7. Panattoni Park Lublin 46 Największe rynki magazynowe w Polsce

47 Rynek magazynowy RZESZÓW Rzeszów to największe miasto i stolica województwa podkarpackiego, położone w południowo- -wschodniej Polsce. Miasto jest głównym ośrodkiem gospodarczym i kulturalno-akademickim w regionie. Rzeszów zamieszkuje 189 tys. osób, natomiast populacja województwa przekracza 2,1 mln. Rynek magazynowy w Rzeszowie, podobnie jak w Lublinie, należy do młodych, rozwijających się. Jego całkowite zasoby w 2017 r. osiągnęły poziom blisko 104 tys. m 2. DEMOGRAFIA Rzeszów to największe miasto pod względem ludności w województwie. Większość aktywnych zawodowo mieszkańców województwa zatrudnionych jest w sektorze usług (55%) i w przemyśle (32%). Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 63% populacji. Wśród mieszkańców aktywnych zawodowo przeważają osoby z wykształceniem średnim zawodowym i wyższym. Największy odsetek wśród bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (37,6%), natomiast z wykształceniem wyższym - 5% całkowitej liczby bezrobotnych w województwie. W Rzeszowie liczba studentów wynosi blisko 42 tys. z czego 39% uczy się na uniwersytetach a 38% na uczelniach technicznych. W mieście znajduje się 5 szkół wyższych (14 w województwie). W 2016 r. w mieście uczelnie wyższe ukończyło ponad 14,4 tys. studentów. Do szkół zawodowych uczęszcza 2,3 tys. osób. POPULACJA RZESZÓW STOPA BEZROBOCIA RZESZÓW 5,7% LICZBA SZKÓŁ WYŻSZYCH 5 LICZBA STUDENTÓW POPULACJA PODKARPACKIE 2,1 mln STOPA BEZROBOCIA PODKARPACKIE 9,6% PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE PLN UNIWERSYTETÓW SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE W okolicy Rzeszowa tereny inwestycyjne oferuje podstrefa Specjalnej Strefy Ekonomicznej EURO-PARK MIELEC, łączna powierzchnia strefy wynosi 1,7 tys. ha. Na terenie SSE wydano 417 zezwoleń na prowadzenie działalności, a obecnie w strefie pozostaje 416 ha dostępnych terenów inwestycyjnych. WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH Największe rynki magazynowe w Polsce Źródło: Colliers International na podstawie GUS, marzec 2018 r.

48 Rynek RZESZÓW/ biurowy Rynek magazynowy INFRASTRUKTURA Lotnicze i kolejowe terminale cargo znajdują się odpowiednio 13 i 1 km od centrum Rzeszowa. Przez Rzeszów przechodzi 5 dróg ponad powiatowych i 4 linie kolejowe. Miasto jest głównym węzłem transportowym w regionie. Planowane jest 132 km dróg ekspresowych. PODSTAWOWE DANE PODAŻ (M 2 ) WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW (%) 6,1 POWIERZCHNIA W BUDOWIE (M 2 ) 0 NOWA PODAŻ (M 2 ) POPYT (M 2 ) CZYNSZ (EUR/M 2 /MIESIĄC) 2,5-3,2 PODAŻ I PUSTOSTANY W 2017 r. całkowita podaż nowoczesnych powierzchni logistyczno-magazynowych w Rzeszowie wyniosła blisko 104 tys. m 2. W ubiegłym roku do użytku oddano Waimea Cargo Terminal Rzeszów-Jasionka o powierzchni 4,9 tys. m 2. Obecnie w regionie brak jest projektów w budowie. Nie oznacza to jednak, że deweloperzy nie chcą lokalizować tu swoich inwestycji. Planowana powierzchnia logistyczno-magazynowa wynosi ok. 112 tys. m 2. Wskaźnik pustostanów na koniec 2017 r. wyniósł 6,1%. POPYT W 2017 r. w Rzeszowie podpisano dwie nowe umowy najmu na łączną powierzchnię 4,8 tys. m 2. CZYNSZE Miesięczne stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w Rzeszowie w 2017 r. kształtowały się w przedziale 2,5-3,2 EUR/m 2 /miesiąc. INFRASTRUKTURA W REGIONIE (KM) Drogi Stan obecny Planowane do 2025 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady 152,5 0 Lotnisko Cargo Dworzec kolejowy Cargo UDZIAŁ W RYNKU % Źródło: Colliers International, na podstawie GDDKiA, marzec 2018 r. 12% 31% 12% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Panattoni Waimea Holdings Limited Logicor Rybexim CZYNSZE EFEKTYWNE W 2017 R. (EUR/M 2 /MIESIĄC) DEWELOPERZY I INWESTORZY OBECNI NA RYNKU Min. Max. W Rzeszowie najwięcej powierzchni logistycznomagazynowej należy do: Panattoni (45%) i Logicor (31%). WYBRANE TRANSAKCJE Wybrane umowy najmu w 2017 r. 3,1 tys. m 2 wynajęte przez TS Logistics w Waimea Cargo Terminal Rzeszów-Jasionka. 1,7 tys. m 2 wynajęte przez Zarząd Portu Lotniczego Reszów-Jasionka w Waimea Cargo Terminal Rzeszów- Jasionka. PODAŻ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW W 2017 R. m % 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Podaż Wskaźnik pustostanów 48 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce Źródło: Colliers International, marzec 2018 r.

49 Parki magazynowe RZESZÓW A S19 A4 4 S19 E40 E40 E40 Rzeszów S19 1. Centrum Logistyczne Rogoźnica 2. Logicor Rzeszów 3. Waimea Cargo Terminal Rzeszów-Jesionka 4. Waimea Logistic Park Korczowa 5. Panattoni Park Rzeszów 49 Największe rynki magazynowe w Polsce

50 Rynek biurowy magazynowy WYNAGRODZENIA WYNAGRODZENIA W SEKTORZE PRODUKCYJNYM Wynagrodzenia kierowników w obszarze produkcji charakteryzują się dużym zróżnicowaniem w zależności od regionów. Na największe wynagrodzenia mogą liczyć kierownicy zatrudnieni na Śląsku i w Wielkopolsce, wynagrodzenia dla kierowników zaczynają się w tych regionach od PLN. Najniższe zarobki dla tej ścieżki zarządzania występują w województwie podkarpackim i lubelskim. Kwartyl górny nie przekracza tam PLN, podczas gdy w pozostałych regionach poddanych analizie oscyluje on w okolicach PLN. Pracownicy fizyczni oraz brygadziści na największe zarobki mogą liczyć w województwie pomorskim i małopolskim. Są to regiony, w których pracodawcy coraz częściej zmagają się z deficytem wykwalifikowanych robotników, dlatego muszą oferować atrakcyjne wynagrodzenia, żeby przyciągnąć potencjalnych pracowników. WYNAGRODZENIA W BRANŻY LOGISTYCZNEJ Specjaliści z obszaru logistyki zarabiają najwięcej w województwach mazowieckim i łódzkim. Wynagrodzenia zaczynają się od PLN, a górny kwartyl na Mazowszu to aż PLN. Może to wynikać z faktu, że w centrum kraju znajduje się wiele przedsiębiorstw z rozwiniętą infrastrukturą logistyczną. Dla porównania najniższe wynagrodzenia dla specjalistów w województwie podkarpackim wynoszą jedynie PLN. W przypadku pracowników fizycznych w branży logistycznej najkorzystniejsze warunki finansowe oferowane są na Śląsku. Wynagrodzenia zaczynają się od PLN, dodatkowo amplituda wynagrodzeń jest bardzo wysoka, wynosi PLN. Oznacza to, że wykwalifikowani robotnicy, czy też z większym doświadczeniem mogą liczyć na to, że ich kompetencje zostaną docenione. WYNAGRODZENIA W OBSZARZE JAKOŚCI Wynagrodzenia na szczeblu kierowniczym w jakości znajdują się na zdecydowanie wyższym poziomie, w porównaniu do innych analizowanych obszarów. Może to wynikać z dużej odpowiedzialności, jaka ciąży na kierownikach w tym obszarze, których obowiązkiem jest nie tylko kontrola produktów, ale też współpraca z działami produkcyjnymi i technicznymi oraz dbanie o odpowiednią dokumentację. Sytuacja najkorzystniej wygląda w województwie wielkopolskim, w którym dolny kwartyl dla kierownika wynosi aż PLN, a najwyższe wynagrodzenia sięgają nawet PLN. Tak duża amplituda na stanowiskach kierowniczych może być uzależniona od wielu różnych czynników, nie tylko od kompetencji samego pracownika, ale też rodzaju przedsiębiorstwa i ilości procesów, które są w jego obrębie prowadzone. WYNAGRODZENIA W OBSZARZE MAGAZYNU W województwach, które zostały poddane analizie obszar magazynu charakteryzuje się stosunkowo najniższymi stawkami wynagrodzeń w obrębie wszystkich szczebli. Nawet doświadczeni pracownicy ze ścieżki mistrzowskiej, którzy odpowiadają także za pracę innych nie mogą liczyć na zbyt wysokie stawki. Najgorzej sytuacja wygląda w województwie kujawsko-pomorskim. Choć amplituda wynagrodzeń jest dla tej ścieżki dość spora (2 000 PLN) to i tak 50 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce

51 Rynek biurowy magazynowy górny kwartyl wynosi zaledwie PLN. Dla porównania w stolicy kwota ta jest bliska najniższym stawkom (Q1 w województwie mazowieckim PLN), a najwyższe wynagrodzenia sięgają nawet PLN. DODATKI POZAPŁACOWE W tabeli zostały zestawione procentowe wartości dodatków pozapłacowych, które przysługują pracownikom w obszarach: produkcja, logistyka, jakość, magazyn (dane zostały przedstawione zbiorczo dla wszystkich podziałów oraz województw). Najczęściej przyznawanym dodatkiem pozapłacowym są szkolenia, które przysługują prawie 3/4 pracowników (73%). Niezmiennie dużą popularnością cieszy się również dofinansowanie aktywności sportowej na karty typu MultiSport może liczyć ponad połowa zatrudnionych (54%). Sytuacja wygląda podobnie w przypadku dodatkowych ubezpieczeń, które otrzymuje już co drugi pracownik. Często pojawiającym się dodatkiem pozapłacowym są także różnego rodzaju dopłaty, które przysługują ponad 1/3 pracowników. Do tych najbardziej popularnych należą: dopłaty do edukacji (44%), dopłaty na cele kulturalno-rozrywkowe (37%) i dopłaty do posiłków (35%). Innym popularnym dodatkiem jest także opieka medyczna, na którą może liczyć co trzeci pracownik. W obrębie analizowanych obszarów najmniej popularnymi dodatkami pozapłacowymi są laptop (5%) i telefon komórkowy (8%). Wynika to z faktu, że tego typu benefity oferowane są częściej tzw. white-collars, a nie wszystkim pracownikom w przedsiębiorstwie. WYBRANE DODATKI POZAPŁACOWE Laptop Telefon komórkowy Dopłaty do przejazdów Bony towarowe Opieka medyczna Dopłata do posiłków Dopłata na cele kulturalno-rozrywkowe Dopłaty do edukacji Dodatkowe ubezpieczenie Dopłata do zajęć sportowych Szkolenia 5% 8% 15% 25% 32% 35% 37% 44% 50% 54% 73% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 51 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce

52 Rynek biurowy magazynowy DANE PŁACOWE (W PLN) Mazowieckie Śląskie Dolnośląskie Wielkopolskie Łódzkie Pomorskie PRODUKCJA Q1 Q3 Q1 Q3 Q1 Q3 Q1 Q3 Q1 Q3 Q1 Q3 Kierownik Mistrz Specjalista Brygadzista Pracownik fizyczny LOGISTYKA Kierownik Mistrz Specjalista Brygadzista Pracownik fizyczny JAKOŚĆ Kierownik Mistrz Specjalista Brygadzista Pracownik fizyczny MAGAZYN Kierownik Mistrz Specjalista Brygadzista Pracownik fizyczny Źródło: manahr, 2018 * Q1: Dolny (pierwszy) kwartyl: odpowiada poziomowi, przy którym 75% obserwowanych podmiotów ma wynik lub wartość wyższą niż ten poziom, a pozostałych 25% wartość niższą. Q3: Górny (trzeci) kwartyl: odpowiada poziomowi, przy którym 25% obserwowanych podmiotów ma wynik lub wartość wyższą niż ten poziom, a pozostałych 75% wartość niższą. 52 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce

53 Rynek biurowy magazynowy DANE PŁACOWE (W PLN) Małopolskie Kujawsko- Pomorskie Zachodniopomorskie Podkarpackie Lubelskie PRODUKCJA Q1 Q3 Q1 Q3 Q1 Q3 Q1 Q3 Q1 Q3 Kierownik Mistrz Specjalista Brygadzista Pracownik fizyczny LOGISTYKA Kierownik Mistrz Specjalista Brygadzista Pracownik fizyczny JAKOŚĆ Kierownik Mistrz Specjalista Brygadzista Pracownik fizyczny MAGAZYN Kierownik Mistrz Specjalista Brygadzista Pracownik fizyczny Źródło: manahr, 2018 * Q1: Dolny (pierwszy) kwartyl: odpowiada poziomowi, przy którym 75% obserwowanych podmiotów ma wynik lub wartość wyższą niż ten poziom, a pozostałych 25% wartość niższą. Q3: Górny (trzeci) kwartyl: odpowiada poziomowi, przy którym 25% obserwowanych podmiotów ma wynik lub wartość wyższą niż ten poziom, a pozostałych 75% wartość niższą. 53 Największe rynki biurowe magazynowe w Polsce w Polsce

54

55 SZUKASZ NOWEJ NIERUCHOMOŚCI? NASZE WYSZUKIWARKI NASZA WIEDZA TWOJA NOWA LOKALIZACJA

56 KONTAKT Tomasz Kasperowicz Senior Partner Director Maciej Chmielewski Senior Partner Director Jan Barbasiewicz Director Krzysztof Kienorow Director Grzegorz Paluch Associate Director Paweł Nosal Associate Director Maciej Cieliczko Associate Director Łukasz Grupa Senior Associate Łukasz Pańczyk Senior Associate Katarzyna Musiał Associate Filip Deleżyński Associate Dorota Koseska Transaction Manager

57 413 biur w 69 krajach na 6 kontynentach Stany Zjednoczone: 145 Kanada: 28 Ameryka Łacińska: 23 Azja Pacyfik: 86 EMEA: 131 KONTAKT: Dominika Jędrak Director Research and Consultancy Services Dominika.Jedrak@colliers.com Wiktor Lesiak Junior Analyst Research and Consultancy Services wiktor.lesiak@colliers.com 2,4 mld roczny przychód w mln m 2 powierzchni w zarządzaniu pracowników Natalia Skocz Konsultant manahr natalia.skocz@manahr.pl Małgorzata Latko Konsultant manahr malgorzata.latko@manahr.pl Colliers International Colliers International Group Inc. (NASDAQ i TSX: CIGI) jest globalną firmą doradczą działającą w obszarze rynku nieruchomości komercyjnych. Posiada biura w 69 krajach, w których zatrudnia pracowników. Colliers International oferuje pełen zakres usług podmiotom związanym z rynkiem nieruchomości. Firma doradza najemcom, właścicielom nieruchomości oraz inwestorom na całym świecie. Oferuje pośrednictwo w zakresie wynajmu i sprzedaży, globalne rozwiązania korporacyjne, obsługę transakcji inwestycyjnych i rynków kapitałowych, zarządzanie projektami, usługi w zakresie workplace solutions, zarządzanie nieruchomościami oraz majątkiem spółek, wycenę nieruchomości, a także badania rynku dostosowane do potrzeb klientów oraz doradztwo strategiczne. Colliers International znalazł się w rankingu Global Outsourcing 100 liście czołowych firm działających w sektorze outsourcingu. Spółka została wyróżniona już po raz dziesiąty z rzędu, czyli więcej niż którakolwiek spośród firm doradzających na rynku nieruchomości. Autorem rankingu jest International Association of Outsourcing Professionals. Colliers International w Polsce działa od 1997 roku i posiada biura w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Gdańsku, Katowicach i Łodzi, w których łącznie zatrudnia ponad 250 specjalistów. Firma została uhonorowana wieloma prestiżowymi nagrodami przyznanymi m.in. w konkursach: Eurobuild, CIJ Journal, CEE Quality Awards, International Property Awards. Ostatnio otrzymane przez Colliers wyróżnienia to nagroda Outsourcing Star dla jednej z firm nieruchomościowych najprężniej działających w sektorze outsourcingu oraz Gazele Biznesu przyznawane najdynamiczniej rozwijającym się firmom w Polsce. Wszelkie prawa zastrzeżone 2018 Colliers International. Informacja zawarte w niniejszym dokumencie zostały pozyskane ze źródeł uważanych za rzetelne. Pomimo dołożenia należytych starań, nie gwarantujemy precyzyjności tych informacji. W związku z powyższym zachęcamy czytelników do konsultacji informacji i treści zawartych w tym raporcie z ich profesjonalnymi doradcami.