Polska Telefonia Cyfrowa sp. z o.o. Aleje Jerozolimskie Warszawa

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 2011 r. PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna StreŜyńska Polska Telefonia Cyfrowa sp. z o.o. Aleje Jerozolimskie Warszawa DECYZJA nr DHRT-WWM /10( ) Na podstawie art. 40 ust. 4 w związku z art. 40 ust. 3 oraz art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., Nr 171, poz ze zm., zwanej dalej ustawą Pt ) oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz z późn. zm., zwanej dalej kpa ), w związku z art. 206 ust. 1 ustawy Pt, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego wszczętego w dniu 17 czerwca 2010 r. w sprawie dostosowania opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w zakresie usługi zakończenia połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Cyfrowej sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie: 1. ustalam wysokość opłaty z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w zakresie stawki z tytułu zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Cyfrowej sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej stawką MTR ) na poziomie 0,0966 zł/min.; 2. Polska Telefonia Cyfrowa sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie zobowiązana jest do corocznego przedstawiania Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanemu dalej Prezesem UKE ) uzasadnienia wysokości stawki MTR w oparciu o ponoszone koszty, na podstawie danych za ostatni zakończony rok obrotowy, nie później niŝ w terminie stu dwudziestu (120) dni kalendarzowych od zakończenia ww. roku. II. Na podstawie art. 206 ust. 2aa w związku z art. 206 ust. 2 pkt 2 ustawy Pt, niniejsza decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu.

2 Stan faktyczny UZASADNIENIE Prezes UKE, po przeprowadzonej analizie rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Cyfrowej sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, zwanej dalej PTC, wydał decyzję z dnia 29 września 2009 r., nr DART-SMP /09(33) (zwaną dalej Decyzją SMP ), w której uznał PTC za przedsiębiorcę telekomunikacyjnego posiadającego znaczącą pozycję rynkową (ang. Significant Market Power SMP) na wyŝej wymienionym rynku właściwym i utrzymał nałoŝony decyzją z dnia 17 lipca 2006 r., nr DRTD-SMP /06(16) (zwaną dalej decyzją SMP 2006 ) na PTC m.in. obowiązek wynikający z art. 40 ustawy Pt, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty (punkt III podpunkt 3 Decyzji SMP). W dniu 9 grudnia 2009 r. Prezes UKE wydał decyzję nr DHRT-WWM /09(45) w sprawie dostosowania stawki MTR w sieci PTC do poziomu 16,77 gr/min., zwaną dalej Decyzją MTR Realizując obowiązek wynikający z art. 40 ust. 2 ustawy Pt oraz zgodnie z pkt I.2 Decyzji MTR 2009, PTC pismem z dnia 30 kwietnia 2010 r. (data wpływu do Urzędu Komunikacji Elektronicznej dnia 30 kwietnia 2010 r.) przekazała Prezesowi UKE uzasadnienie wysokości stawki z tytułu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTC (zwane dalej Uzasadnieniem ). Prezes UKE, celem oceny prawidłowości wysokości ww. opłat ustalonych przez PTC, dokonał analizy kalkulacji przedstawionej przez PTC w Uzasadnieniu. W wyniku przeprowadzonej analizy w oparciu o metody (sposoby) oceny prawidłowości wysokości ww. opłat, o których mowa w art. 40 ust. 3 ustawy Pt, Prezes UKE stwierdził, Ŝe wysokość stawki MTR ustalonej w sieci PTC jest nieprawidłowa. Wobec powyŝszego, pismem z dnia 17 czerwca 2010 r., nr DHRT-WWM /10(2), Prezes UKE zawiadomił PTC o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie dostosowania opłat z tytułu świadczenia usługi Mobile Termination Call (zwanej dalej usługą MTC ) w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTC. Pismem z dnia 10 listopada 2010 r., nr DHRT-WWM /10(4), Prezes UKE wezwał PTC do przekazania w terminie do dnia 29 listopada 2010 r. wyjaśnień w zakresie wskazania właściwego do przyjęcia współczynnika zajętości sieci w przypadku minuty połączenia wewnątrzsieciowego w porównaniu do minuty połączenia zakańczanego w sieci PTC. Ponadto Prezes UKE wskazał, Ŝe jeŝeli PTC zaproponuje ustalenie przedmiotowego współczynnika na innym poziomie niŝ zaproponowany przez Prezesa UKE (współczynnik na poziomie 2), PTC powinna szczegółowo uzasadnić jego wysokość. Jednocześnie Prezes UKE wskazał, Ŝe brak uzasadnienia przez PTC dla propozycji będzie toŝsamy z brakiem jakiejkolwiek propozycji oraz akceptacją przyjętej przez Prezesa UKE wysokości ww. współczynnika. Pismem z dnia 29 listopada 2010 r. (data wpływu do Urzędu Komunikacji Elektronicznej dnia 1 grudnia 2010 r.) PTC wskazała, iŝ przedstawienie właściwego wskaźnika zajętości sieci wymaga uprzedniej wiedzy na temat analizy prowadzonej 2

3 przez Prezesa UKE. W zaleŝności od przyjętych załoŝeń analizy kosztów świadczenia usług głosowych on-net, wskaźnik zajętości sieci moŝe, w ocenie PTC, przyjąć róŝne wartości. PTC wskazała, iŝ w przypadku bardzo ogólnej analizy kosztu świadczenia usługi połączenia głosowego on-net w oparciu o teoretyczny model kalkulacji kosztu usług sieci ruchomej świadczonej przez hipotetycznego operatora, wskaźnik zajętości sieci niekiedy moŝe przyjąć wartość 2. JednakŜe nawet teoretyczne modele kalkulacji kosztu usług sieci ruchomej stosowane przez operatorów róŝnicują wartość tego wskaźnika dla poszczególnych elementów sieci. PTC ponadto wskazała, iŝ wskaźnik zajętości sieci dla połączeń on-net moŝe teŝ mieć wartość wyŝszą lub niŝsza niŝ 2 w zaleŝności od przyjętych załoŝeń. PTC wskazała, iŝ w oparciu o posiadane informacje uwaŝa za niewłaściwe przyjmowanie wartości 2 dla wskaźnika zajętości sieci, poniewaŝ zniekształca to rzeczywiste funkcjonowanie sieci telekomunikacyjnej operatorów sieci ruchomej. Ponadto PTC wniosła o odpowiedź w kwestii celu zastosowania wskaźnika zajętości sieci w prowadzonej przez analizie, w zakresie, czy Prezes UKE prowadzi analizę kosztów świadczenia usługi połączenia głosowego onnet oraz czy Prezes UKE rozpoczął juŝ prace nad aktualizacją modelu bottom-up dla usług świadczonych w sieci ruchomej. Pismem z dnia 2 marca 2011 r. Prezes UKE poinformował PTC o włączeniu do akt sprawy następujących dokumentów: 1) Decyzji SMP, 2) Decyzji SMP 2006, 3) Stanowiska Prezesa UKE w sprawie zmian stawek za usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej z lipca 2006 r., 4) dokumentu konsultacyjnego z dnia 16 sierpnia 2006 r. pt. Metodologia kalkulacji wskaźnika zwrotu kosztu zaangaŝowanego kapitału dla Telekomunikacji Polskiej S.A., 5) Zalecenia Komisji Europejskiej z dnia 7 maja 2009 r.: Commission Recommendation on the Regulatory Treatment of Fixed and Mobile Termination Rates in the EU, 6) Zalecenia Komisji Europejskiej z dnia 19 września 2005 r. w sprawie rozdzielności księgowej i systemów księgowania kosztów zgodnie z uregulowaniami prawnymi dla łączności elektronicznej, 7) Decyzji MTR 2009, 8) Dokumentu IRG (2004), Principles of Implementation and Best practice on the application of remedies in the mobile voice call termination market., 9) Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego w 2009 roku, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Warszawa, czerwiec 2010, 10) pisma Polkomtel S.A z siedzibą w Warszawiec (zwaną dalej Polkomtel ) z dnia 30 kwietnia 2009 r. r. wraz z załącznikiem: Uzasadnienie wysokości opłat za zakańczanie połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polkomtel S.A. ustalonych w oparciu o ponoszone koszty, 11) pisma Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej PTK Centertel ) z dnia 30 kwietnia 2010 r., 3

4 12) wezwania Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r., nr DHRT-WWM /10(1) m.in. w związku z obowiązkiem związanym z oceną funkcjonowania rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej Polkomtel, 13) wezwania Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r., nr DHRT-WWM /10(1) m.in. w związku z obowiązkiem związanym z oceną funkcjonowania rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej PTC, 14) wezwania Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r., nr DHRT-WWM /10(1) m.in. w związku z obowiązkiem związanym z oceną funkcjonowania rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej PTK Centertel, 15) pisma Polkomtel z dnia 31 stycznia 2011 r. przesłanego w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r. wraz z wypełnionym formularzem, 16) odpowiedzi przesłanej do Urzędu Komunikacji Elektronicznej w formie elektronicznej przez PTC w dniu 31 stycznia 2011 r. na wezwanie Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r. wraz z wypełnionym formularzem, 17) pisma PTK Centertel z dnia 31 stycznia 2011 r. przesłanego w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r. wraz z wypełnionym formularzem, 18) wezwania Prezesa UKE, nr DHRT-WWM /10(5) z dnia 4 lutego 2011 r. do przekazania wyjaśnień w sprawie odpowiedzi Polkomtel z dnia 31 stycznia 2011 r., 19) wezwania Prezesa UKE, nr DHRT-WWM /10(3) z dnia 4 lutego 2011 r. do przekazania wyjaśnień w sprawie odpowiedzi PTC z dnia 31 stycznia 2011 r., 20) wezwania Prezesa UKE, nr DHRT-WWM /10(3) z dnia 4 lutego 2011 r. do przekazania wyjaśnień w sprawie odpowiedzi PTK Centertel z dnia 31 stycznia 2011 r., 21) pisma Polkomtel z dnia 11 lutego 2011 r. przesłanego w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE z dnia 4 lutego 2011 r., 22) odpowiedzi przesłanej do Urzędu Komunikacji Elektronicznej w formie elektronicznej przez PTC w dniu 11 lutego 2011 r. na wezwanie Prezesa UKE z dnia 4 lutego 2011 r., 23) odpowiedzi wraz z wypełnionym formularzem. przesłanej do Urzedu Komunikacji Elektronicznej w formie elektronicznej przez PTK Centertel w dniu 11 lutego 2011 r. w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE z dnia 4 lutego 2011 r. 24) Sprawozdanie finansowe PTC za 2009 r. W dniu 3 marca 2010 r. Prezes UKE wydał postanowienie o ograniczeniu PTC prawa wglądu w zakresie pism PTK Centertel: z dnia 30 kwietnia 2010 r., z dnia 31 stycznia 2011r., z dnia 11 lutego 2011 r., pism Polkomtel z dnia 29 kwietnia 2010 r., z dnia 31 stycznia 2011 r., z dnia 11 lutego 2011 r. oraz wezwań Prezesa 4

5 UKE z dnia 4 lutego 2011 r. do przekazania w terminie wyjaśnień skierowanych do PTK Centertel oraz do Polkomtel. Wydając niniejszą decyzję Prezes UKE zwaŝył, co następuje. 1. Obowiązek ustalania opłat za usługę MTC przez PTC w oparciu o ponoszone koszty. Przeprowadzona przez Prezesa UKE analiza na rynku zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTC pozwoliła zidentyfikować problemy regulacyjne na przedmiotowym rynku, a takŝe wyznaczyć na ww. rynku operatora o znaczącej pozycji rynkowej i nałoŝyć na niego adekwatne i proporcjonalne do zidentyfikowanych problemów obowiązki. Prezes UKE, Decyzją SMP, wyznaczył PTC jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego mającego znaczącą pozycję na omawianym rynku właściwym i w związku z tym utrzymał nałoŝony decyzją SMP 2006 obowiązek, wynikający z art. 40 ustawy Pt, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty. PowyŜsze oznacza, iŝ stawka MTR powinna być ustalona przez PTC na podstawie kosztów świadczenia usługi MTC w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTC. Z kolei art. 40 ust. 2 ustawy Pt stanowi, iŝ operator, na którego został nałoŝony obowiązek, o którym mowa w ust. 1, przedstawia Prezesowi UKE uzasadnienie wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone koszty. Z cytowanego przepisu jasno wynika, iŝ cięŝar dowodu w zakresie wykazania, Ŝe wysokość opłat jest ustalona w oparciu o ponoszone koszty spoczywa na przedsiębiorcy telekomunikacyjnym, na którego nałoŝono przedmiotowy obowiązek. Taki pogląd reprezentowany jest równieŝ w doktrynie: JeŜeli dany operator poddany jest obowiązkowi orientacji kosztowej cen, to na nim spoczywa cięŝar dowodu w kwestii wykazania, Ŝe naleŝności uzaleŝnione są od kosztów, w tym od stopy zwrotu z inwestycji. 1 Realizując obowiązek wynikający z art. 40 ust. 2 ustawy Pt i zgodnie z pkt I ppkt 2 sentencji Decyzji MTR 2009, w którym Prezes UKE zobowiązał PTC, zgodnie z brzmieniem art. 40 ust. 2 ustawy Pt, do corocznego przedstawiania uzasadnienia kosztowego stosowanych opłat z tytułu świadczenia usługi MTC, PTC pismem z dnia 30 kwietnia 2010 r. przedstawiła Uzasadnienie, w którym przedstawiła wyniki kalkulacji kosztów, która miała na celu wyznaczenie kosztów ponoszonych w celu świadczenia usługi MTC w sieci PTC. W przedłoŝonym Uzasadnieniu PTC wskazała strukturę kosztów alokowanych do stawki MTR. Kalkulacja zawarta w Uzasadnieniu oparta została na podstawie kosztów za ostatni zamknięty rok obrotowy tj. za rok obrotowy W wyniku przedłoŝenia przez PTC Uzasadnienia Prezes UKE, zgodnie z art. 40 ust. 3 ustawy Pt, podjął czynności mające na celu dokonanie oceny prawidłowości wysokości opłat ustalonych przez PTC. 1 Krasuski Andrzej (2005), Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa, s

6 2. Ocena prawidłowości wysokości opłat za usługę MTC ustalonych przez PTC Zgodnie z przepisem 40 ust. 3 ustawy Pt w celu oceny prawidłowości wysokości opłat ustalonych przez operatora, na którego został nałoŝony obowiązek z art. 40 ust. 1 ustawy Pt, Prezes UKE moŝe uwzględnić: 1. wysokość opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych lub 2. metody ustalania opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych lub 3. inne sposoby oceny prawidłowości wysokości tych opłat. Zastosowane w treści ww. normy art. 40 ust. 3 ustawy Pt słowo lub oznacza, Ŝe uwzględnienie wysokości opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych bądź metod ustalania opłat na porównywalnych rynkach konkurencyjnych nie są obligatoryjnymi sposobami oceny prawidłowości wysokości opłat. Prezes UKE moŝe bowiem zastosować tylko jeden ze wskazanych wyŝej trzech sposobów ustalania wysokości tych opłat, dowolną ich kombinację albo wszystkie łącznie. Zatem wskazane wprost w ustawie Pt sposoby oceny tj. uwzględnienie wysokości lub metod ustalania opłat ustalonych na porównywalnych rynkach konkurencyjnych są tylko jednymi z wielu, które Prezes UKE moŝe przyjąć do oceny prawidłowości wysokości stawki MTR ustalonej przez PTC, na co wyraźnie wskazuje treść przepisu art. 40 ust. 3 in fine ustawy Pt. Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 1 Załącznika nr 1. Kolejnym zarzutem do Uzasadnienia przedstawionego przez PTC jest okoliczność, iŝ w ww. Uzasadnieniu brak jest przedstawienia dokładnego sposobu dokonywania alokacji kosztów, czego przykładem jest opis zawarty w pkt. 3.7 Uzasadnienia, dotyczący wyznaczania kosztu jednostkowego komponentu w sieci PTC oraz usługi MTC. W ramach ww. opisu PTC wskazała, iŝ koszty przypisane do komponentów sieci są następnie przypisywane do kosztów zakończenia połączenia z uwzględnieniem wpływu usług zakończenia połączeń na koszty budowy sieci. PTC jednakŝe nie wskazuje dokładnego sposobu alokacji kosztów budowy na usługę zakańczania połączeń i w Ŝaden sposób go nie uzasadnia. Z całości ww. zastrzeŝeń moŝna zatem, w opinii Prezesa UKE, zasadnie wywieść, iŝ PTC błędnie alokowała koszty na usługę MTC, niezasadnie zawyŝając koszty jej świadczenia, zatem dane przedstawione w Uzasadnieniu pozwalają na stwierdzenie, Ŝe wysokość opłat za usługę MTC została nieprawidłowo wyliczona. Tym samym naleŝy wskazać, Ŝe Prezes UKE stwierdził w Uzasadnieniu istnienie istotnych nieprawidłowości tj. błędów w przyjętej przez PTC metodologii, które skutkowały nieuzasadnionym zawyŝeniem przedstawionych kosztów wskazanych w Uzasadnieniu. Tym samym Prezes UKE w oparciu o Uzasadnienie przedstawione przez PTC stwierdził, iŝ wysokość opłat przedstawionych ww. Uzasadnieniu jest nieprawidłowa (art. 40 ust. 3 ustawy Pt). Prezes UKE, biorąc pod uwagę wyŝej wymienione istotne nieprawidłowości w wyznaczaniu przez PTC wysokości opłat za usługę MTC oraz konieczność zastosowania jednej z metod, o której mowa w art. 40 ust. 3 ustawy Pt tj. inne sposoby oceny prawidłowości tych opłat, postanowił takŝe zbudować jeden spójny sposób szczegółowej weryfikacji stawki MTR operatorów sieci ruchomych, który posłuŝył do dokładnego zbadania wysokości opłat ustalonych m.in. przez PTC. 6

7 Biorąc zatem pod uwagę przedmiotowe zastrzeŝenia co do sposobu przedstawiania Uzasadnienia przez PTC oraz innych operatorów Prezes UKE rozwaŝył załoŝenia, na jakich powinno opierać się stworzenie spójnego sposobu przedstawiania danych przez operatorów, które dzięki temu podlegałyby łatwej weryfikacji wysokości przedstawionych opłat. Prezes UKE zdefiniował zatem następujące cechy, którymi powinien się charakteryzować właściwy model alokacji kosztów w sieciach ruchomych: 1. model powinien być jednolity dla wszystkich operatorów, 2. model powinien uwzględniać fakt, iŝ przy wykorzystaniu sieci ruchomej świadczone są równieŝ inne poza połączeniami usługi sieciowe, które mają równieŝ swój udział w kosztach działalności operatora, 3. model powinien uwzględniać róŝne zaangaŝowanie zasobów sieciowych w świadczenie poszczególnych usług, tej samej kategorii np. rozróŝnienie innego zaangaŝowania zasobów sieciowych w związku z realizacją połączenia zakańczanego w sieci operatora w porównaniu do zasobów sieciowych jakie są zaangaŝowane w przypadku realizacji połączenia wewnątrzsieciowego, 4. koszty detaliczne nie powinny być alokowane na usługę MTC, 5. roczny horyzont czasowy analizowania kosztów związanych z usługą MTC. Zdaniem Prezesa UKE w oparciu o powyŝsze załoŝenia moŝliwe jest stworzenie jednolitego modelu, pozwalającego na podjęcie próby szczegółowej weryfikacji oceny prawidłowości wysokości opłat przedstawianych przez operatorów sieci ruchomych, w tym przedstawionych przez PTC w Uzasadnieniu. W związku z negatywną weryfikacją oceny prawidłowości przedmiotowych opłat wyŝej wymieniony jednolity model będzie stanowił metodę ustalenia prawidłowej wysokości tych opłat na podstawie art. 40 ust. 4 ustawy Pt w związku z art. 40 ust. 3 ustawy Pt. 2.1 Jednolity sposób kalkulacji ponoszonych kosztów przez Polkomtel, PTK Centertel oraz PTC. Zgodnie z obowiązkami regulacyjnymi nałoŝonymi na PTC, opisanymi powyŝej, operator ten zobowiązany jest do przedstawiania corocznie uzasadnienia wysokości stawki za zakańczania połączeń w swojej sieci. Podobne obowiązki zostały nałoŝone na PTK Centertel decyzją Prezesa UKE z dnia 9 grudnia 2009 r., nr DHRT-WWM /09(38), zaś na Polkomtel decyzją Prezesa UKE z dnia 9 grudnia 2009 r., nr DHRT-WWM /09(44). NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe stosowaną przez Prezesa UKE praktyką w celu oceny uzasadnienia wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone koszty, przedkładanego przez danego operatora (w wykonaniu zobowiązania do przedkładania przedmiotowego uzasadnienia na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy Pt i odpowiedniej decyzji Prezesa UKE; w przypadku PTC chodzi o Decyzję MTR 2009) do postępowania mającego na celu ww. ocenę jest włączanie uzasadnień wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone koszty, przedkładanych przez innych operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych, którzy takŝe zostali zobowiązani do przedstawienia przedmiotowej kalkulacji w celu wykonania nałoŝonego na nich na podstawie art. 40 ust. 1 i ust. 2 ustawy Pt obowiązku. PowyŜsze pozwala bowiem Prezesowi UKE na weryfikację kosztów związanych 7

8 z usługą MTC, w szczególności poprzez analizę porównawczą przedkładanych przez operatorów danych moŝliwe jest stwierdzenie ewentualnych rozbieŝności, mogących świadczyć o tym, Ŝe dany operator nieprawidłowo alokuje koszty. Sposób, w jaki kaŝdy z operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych przedstawiał dotychczas (tj. dla dokonywanej do tej pory przez Prezesa UKE oceny prawidłowości wysokości opłat ustalanych przez operatora w oparciu o ponoszone koszty) uzasadnienie ponoszonych kosztów w związku ze świadczeniem usługi zakańczania połączeń w jego ruchomej publicznej sieci telefonicznej, róŝnił się od siebie w sposób znaczący. PowyŜsze uniemoŝliwiało Prezesowi UKE dokonanie prawidłowej weryfikacji ponoszonych przez kaŝdego z ww. operatorów kosztów. Ww. koszty były przedstawiane bowiem w róŝnych i róŝniących się od siebie w zaleŝności od danej sieci ruchomej kategoriach usług, co powodowało, Ŝe Prezes UKE miał utrudnioną moŝliwość weryfikacji, czy dane w zakresie kosztów świadczenia usługi zakańczania połączeń, przedstawione przez danego operatora, są prawidłowe, w szczególności, czy nie są zawyŝane przez alokację do ww. kosztów przedmiotowej usługi kosztów niezwiązanych z usługą MTC. Z powyŝszych względów Prezes UKE postanowił stworzyć jednolity sposób, umoŝliwiający porównywanie kosztów ponoszonych przez poszczególnych operatorów w związku z usługą MTC. Przy takim podejściu tj. stosowaniu ujednoliconego sposobu weryfikacji kosztów operatorów analiza kosztów ponoszonych przez jednego operatora pozwoli, w ocenie Prezesa UKE, na weryfikację uzasadnień otrzymanych na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy Pt od zobowiązanych operatorów sieci ruchomych, w szczególności na weryfikację w ramach niniejszego postępowania prawidłowości wysokości opłat ustalonych przez PTC w Uzasadnieniu. Dokonując analizy przedstawionych przez zobowiązanych na podstawie art. 40 ustawy Pt operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych (Polkomtel, PTK, PTC) uzasadnień wysokości opłat ustalonych w oparciu o ponoszone przez kaŝdego z ww. operatorów koszty, Prezes UKE uznał, iŝ sposób uzasadnienia stawki, przedstawiony przez Polkomtel do tego celu, będzie zasadniczo właściwy. Analiza przedstawionego przez Polkomtel uzasadnienia wysokości stawki z tytułu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polkomtel wskazuje bowiem, Ŝe sposób przedstawienia kosztów przez Polkomtel pozwala na weryfikację kosztów wszystkich operatorów w sposób jednolity, jest sposobem prostym, a ponadto operator wypełniający formularz wskazuje poszczególne kategorie kosztowe (zostały one szczegółowo opisane w dalszej części decyzji), co ułatwia znacząco analizę przedmiotowych opłat. Prezes UKE wskazuje zatem, Ŝe sposób przedstawienia ww. kosztów, dokonany przez Polkomtel, moŝe być co do zasady podstawą do zastosowania ujednoliconego modelu weryfikacji przedmiotowych opłat, jednakŝe po dokonaniu stosownych uzupełnień w zakresie podziału kosztów wspólnych na poszczególne usługi sieciowe, gdyŝ w rzeczywistości sieć kaŝdego operatora mobilnego obsługuje w danym momencie róŝne rodzaje usług sieciowych. Polkomtel w swoim uzasadnieniu pominął bowiem podział ww. kosztów wspólnych, którym kaŝdy model poprawnej alokacji kosztów powinien się charakteryzować. Wobec powyŝszego Prezes UKE w stosunku do sposobu uzasadnienia stawki przedstawianego przez Polkomtel dodał kategorię kosztów, pozwalającą na alokację kosztów wspólnych na poszczególne usługi. 8

9 Ponadto, mimo iŝ sposób przedstawienia danych przedstawionych przez Polkomtel w uzasadnieniu generalnie został zaakceptowany przez Prezesa UKE jako narzędzie pozwalające na prawidłową weryfikację wysokości opłat za usługę MTC, konieczne było takŝe odjęcie włączonych do opłat za usługę MTC kosztów związanych z pozyskaniem i utrzymaniem bazy abonenckiej. Jak wynika bowiem z dotychczasowej praktyki Prezesa UKE oraz praktyki stosowanej przez europejskie organy regulacyjne, w Ŝadnej z poniŝej omówionych trzech kategorii kosztowych związanych ze świadczeniem usługi MTC (koszty wspólne, bezpośrednie, ogólnofirmowe) nie mogą zostać uwzględnione koszty związane z pozyskaniem, utrzymaniem abonenta, koszty akcji marketingowych etc. 2 W oparciu o powyŝsze załoŝenia został stworzony formularz kosztowy, który z załoŝenia miał być w całości wypełniany samodzielnie przez kaŝdego z ww. operatorów. Dane uzyskane za pomocą przedmiotowego formularza, zdaniem Prezesa UKE, mogą słuŝyć do wiarygodnej oceny kosztu usługi MTC. Natomiast samodzielne wypełnienie formularza przez operatora jest gwarancją, iŝ Prezes UKE przy dokonywaniu analizy danych przedstawionych przez operatorów, w tym PTC, nie pominął Ŝadnej z kategorii kosztowych, które powinny znaleźć się w uzasadnieniu, o którym mowa w art. 40 ust. 2 ustawy Pt. Koszty w ww. formularzu alokowane są na 3 kategorie. Koszty bezpośrednie kategoria ta nie moŝe zawierać kosztów związanych z elementami sieciowymi, biorącymi udział w świadczeniu usług, chyba Ŝe dany element słuŝy tylko i wyłącznie do obsługi połączeń zakańczanych w sieci operatora tj. operator jest w stanie alokować 100% kosztów związanych z tym elementem tylko na usługę MTC. Prezes UKE nie jest w stanie zdefiniować elementów sieciowych wykorzystywanych tylko i wyłącznie przy usłudze zakańczania połączeń w sieci operatora. Natomiast Prezes UKE zaznaczył, Ŝe jeŝeli operator potrafi zdefiniować oraz uzasadnić wykorzystanie określonych elementów przy usłudze MTC, kategoria ta jest odpowiednim miejscem na alokację opisanego wyŝej kosztu. Zdaniem Prezesa UKE, w tej kategorii powinny być uwzględnione koszty związane z obsługą prawną, finansową, organizacyjną rozliczeń międzyoperatorskich i kwestii regulacyjnych dotyczących rynku zakańczania połączeń głosowych, ponadto uwzględnione powinny być koszty kapitału zaangaŝowanego (WACC). Koszty wspólne - jest to najszersza kategoria, tutaj powinny być przedstawione przez operatora koszty całej infrastruktury sieciowej biorącej udział przy świadczeniu wszystkich usług, zarówno tych regulowanych jak i tych nie poddanych regulacji. PowyŜsze koszty będą następnie alokowane zgodnie ze wskazaniami operatora na poszczególne usługi sieciowe (usługi głosowe, usługi SMS, usługi transmisji danych oraz inne usługi). Operator moŝe uwzględnić w tej kategorii koszt kapitału zaangaŝowanego. Kolejnym elementem jest podział kosztów wspólnych na poszczególne kategorie usług sieciowych. Operator sam wskazuje, ile kosztów wspólnych jest alokowanych na poszczególne usługi. Ponadto uwzględnione powinny być koszty kapitału zaangaŝowanego (WACC). Koszty ogólnofirmowe - w tej kategorii zawarte są wszelkie koszty ogólnozarządcze, faktycznie ponoszone przez operatora tj. zarządzenie zasobami ludzkimi, koszty administracyjne, koszty związane z księgowością. Następnie koszty 2 IRG (2004), Principles of Implementation and Best practice on the application of remedies in the mobile voice call termination market 9

10 te są proporcjonalnie alokowane na poszczególne usługi. Ponadto uwzględnione powinny być koszty kapitału zaangaŝowanego (WACC). Prezes UKE, chcąc uzyskać dane od wszystkich operatorów wypełnione w ten sam sposób, pismem z dnia 15 grudnia 2010 r. wezwał operatorów, w tym PTC, do przedstawienia danych kosztowych w ujęciu zgodnym ze sposobem uzasadnienia przedstawianym przez Polkomtel, jednakŝe bez uwzględnienia kosztów związanych z pozyskaniem i utrzymaniem bazy abonenckiej, a dodatkowo z uzupełnieniem kategorii udziału poszczególnych usług sieciowych w kosztach wspólnych (w oparciu o ww. formularz kosztowy). Prezes UKE takŝe w wezwaniu z dnia 4 lutego 2011 r. zaznaczył, iŝ w Ŝadnej z poniŝszych trzech kategorii kosztowych związanych ze świadczeniem usługi MTC (koszty wspólne, bezpośrednie, ogólnofirmowe) nie mogą zostać uwzględnione koszty związane z pozyskaniem i utrzymaniem abonenta. W związku z nieprzedstawieniem przez PTC danych finansowych w sposób zgodny z instrukcją zawartą w wezwaniu Prezesa UKE z dnia 15 grudnia 2010 r. w zakresie wypełnienia formularza kosztowego, wysłanego do PTC, Prezes UKE nie był w stanie, w oparciu o dane otrzymane od PTC w wyniku ww. wezwania, poddać ww. danych pełnej weryfikacji. Sposób przedstawienia przedmiotowych danych przez PTC doprowadziłoby bowiem, w ocenie Prezesa UKE, do zniekształcenia otrzymanych wyników. Tym samym Prezes UKE, w związku z otrzymaniem nieprzydatnych do analizy danych w formularzu kosztowym, poprzestał, w oparciu o zanalizowane dane zawarte w Uzasadnieniu, na stwierdzeniu, Ŝe opłaty za usługi MTC zostały ustalone nieprawidłowo, gdyŝ alokowano do nich koszty niezwiązane bezpośrednio z tymi usługami Podział kosztów na poszczególne usługi sieciowe Sieć PTC obsługuje połączenia, przesyłanie wiadomości SMS, ponadto z roku na rok co raz większą popularnością cieszy się usługa transferu danych. PTC oferuje szereg innych usług, których udział w kosztach nie ma aŝ tak znacznego udziału jak trzech usług podstawowych (tj. usług głosowych - voice, usług SMS, usług transferu danych - data). PTC wskazała, iŝ 100% kosztów wspólnych alokowanych jest na samą tylko usługę połączeń, jednocześnie nie wypełniając kategorii kosztów wspólnych. PowyŜsze, zdaniem Prezesa UKE, jest jednoznaczne z oceną negatywną danych przesłanych przez PTC, gdyŝ, jak zostało wyŝej wykazane, sieć PTC obsługuje równieŝ inne usługi sieciowe. Niedokonanie przez operatora alokacji kosztów równieŝ na inne, poza samą usługą połączeń głosowych, usługi sieciowe powoduje, iŝ w sposób bezpodstawny i nieprawidłowy zostają zawyŝone koszty związane z usługą zakańczania połączeń. Pozostali operatorzy Polkomtel oraz PTK Centertel wskazali, iŝ koszty są alokowane równieŝ na inne usługi sieciowe, co, zdaniem Prezesa, jest zgodne z prawdą, gdyŝ kaŝda bez wyjątku sieć operatora mobilnego obsługuje przynajmniej trzy ww. usługi sieciowe. NaleŜy wskazać, iŝ PTC świadczy swoim abonentom cały szereg usług, zarówno związanych z połączeniami, ale równieŝ z nimi nie związanych, jak transfer danych lub przesyłanie wiadomości SMS (koszty przypadające na pozostałe usługi nie będą przedmiotem dalszej analizy ze strony Prezesa UKE, gdyŝ nie mają one bezpośredniego związku z usługą zakańczania połączeń). 10

11 NaleŜy zatem stwierdzić, Ŝe alokacja przez PTC kosztów wspólnych (odnoszących się do kosztów związanych ze świadczeniem wszystkich usług w sieci ruchomej PTC, nie tylko usług połączeń głosowych) wyłącznie na usługę połączeń głosowych nie moŝe być prawidłowa, gdyŝ oznaczałoby to, Ŝe pozostałe usługi (głównie przesyłanie wiadomości SMS, transfer danych) wykonywane są w sieci ruchomej PTC bezkosztowo. Taka teza nie jest moŝliwa do utrzymania, gdyŝ świadczenie usługi przesyłania wiadomości SMS, jak i transferu danych angaŝuje, podobnie jak wykonywanie połączeń głosowych, określone zasoby sieciowe. Natomiast przyjęcie przez PTC takiego nieprawidłowego załoŝenia wpłynęło na wzrost kosztów usługi regulowanej, jaką jest usługa zakańczania połączeń w sieci PTC. Ponadto naleŝy wskazać, iŝ idealnym rozwiązaniem byłaby analiza wszystkich kosztów bez przyjęcia przedstawionego przez operatora udziału poszczególnych usług w kosztach wspólnych, ale wyliczenie tego udziału proporcjonalnie w stosunku do udziału wolumenu danej usługi w kosztach wspólnych. PowyŜsze jednak wymagałoby sprowadzenia wartości minut, wiadomości SMS oraz transferu danych do jednego mianownika którym są minuty połączeń np.: ile wiadomości SMS odpowiada jednej minucie połączenia oraz ile mb transferu danych będzie odpowiadało jednej minucie połączenia. Posiadając takie informacje Prezes UKE miałby wiarygodne narzędzie do alokowania kosztów na poszczególne usługi proporcjonalnie do przyjętego klucza mając moŝliwość weryfikacji informacji otrzymywanych od operatora. W chwili obecnej Prezes UKE nie posiada narzędzia umoŝliwiającego weryfikację czy operator wiarygodnie alokował koszty wspólne proporcjonalnie na poszczególne usługi (zwłaszcza na transfer danych) zgodnie z faktycznym udziałem danej usługi w kosztach wspólnych. Biorąc zatem całość powyŝszych rozwaŝań pod uwagę naleŝy stwierdzić, Ŝe PTC jako jedyny z operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych, zobowiązanych do przedstawienia uzasadnienia wysokości stawki z tytułu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych (art. 40 ust. 2 ustawy Pt) nie dokonała alokacji kosztów wspólnych na poszczególne usługi sieciowe. PowyŜsze uprawnia do stwierdzenia, Ŝe wysokość opłat za usługę MTC przedstawionych przez PTC w Uzasadnieniu jest nieprawidłowa, zatem nie mogą one stanowić podstawy do ustalenia stawki za usługę MTC świadczonej przez PTC Współczynnik wykorzystania zasobów sieciowych Zdaniem Prezesa UKE, nie jest moŝliwym poprawne ustalenie kosztu usługi MTC bez poznania udziału innych usług w kosztach całkowitych dostarczania wszelkich usług świadczonych przez PTC dla abonentów PTC, gdyŝ sieć PTC obecnie obsługuje róŝne rodzaje usług sieciowych, w szczególności: połączenia wewnątrzsieciowe, połączenia wychodzące, połączenia przychodzące, SMS wewnątrzsieciowe, SMS przychodzące, SMS wychodzące, MMS wychodzące, MMS przychodzące, MMS wewnątrzsieciowe, transmisję danych. Wstępne informacje otrzymane od operatora, czyli udział poszczególnych usług w kosztach wspólnych, są następnie weryfikowane pod względem kryterium udziału poszczególnych składowych (usługa sieciowa, jaką są połączenia składa się z trzech składowych: połączenia wewnątrzsieciowe, połączenia przychodzące oraz połączenia wychodzące). Poszczególne składowe usługi sieciowej generują róŝne koszty np. poszczególne składowe charakteryzują się innym wykorzystaniem zasobów 11

12 sieciowych. Jako przykład moŝna podać minutę połączenia wewnątrzsieciowego, która wykorzystuje sieć radiową operatora dwukrotnie, podczas gdy minuta połączenia przychodzącego do sieci operatora korzysta z sieci radiowej tylko raz. Tym samym zasadnym jest stwierdzenie, Ŝe minuta połączenia wewnątrzsieciowego nie moŝe być porównywana do minuty połączenia przychodzącego, albowiem pod względem udziału w kosztach generuje ich znacznie więcej. Dla zobrazowania ww. kwestii zajętości zasobów sieciowych Prezes UKE przedstawia schemat połączenia przychodzącego do sieci 2G operatora sieci ruchomej (ang. Mobile Network Operator MNO). 2G BSS 4 MSC 3 HLR 2 MSC Biling I/C Punkt styku sieci 1 MSC Diagram 1: Schemat realizacji połączenia zakańczanego w sieci operatora. NaleŜy wskazać iŝ zdecydowana większość kosztów w sieci 2G związana jest z podsystemem radiowym (ang. Base Station Subsystem), na który składają się takie elementy jak BSC (ang. Base Station Controller) czyli kontroler stacji bazowych sieci GSM oraz BTS (ang. Base Transceiver Station) czyli stacja bazowa w telefonii GSM 900 MHz i 1800 MHz. Odpowiednikiem podsystemu radiowego w sieci 3G jest podsystem UTRAN, na który składa się Node B tj. stacja bazowa w telefonii UMTS oraz RNC (ang. Radio Network Controller) tj. kontroler stacji bazowych w telefonii UMTS (WCDMA). Innym przykładem będzie diagram przedstawiający minutę połączenia wewnątrzsieciowego. 12

13 BSS 2G BSS 1 5 MSC MSC 2 4 MSC 3 HLR Diagram 2: schemat realizacji połączenia wewnątrzsieciowego. PowyŜszy diagram w sposób klarowny pokazuje, iŝ dla realizacji minuty połączenia wewnątrzsieciowego BSS jest wykorzystywana dwa razy. W sytuacji gdy połączenie jest zakańczane w ramach tej samej centrali, w której jest inicjowane, BSS wykorzystywany jest dwukrotnie, co obrazuje poniŝszy diagram. 2G 1 6 BSC 2 5 MSC 3 4 HLR Diagram 3: schemat realizacji połączenia wewnątrzsieciowego w obrębie jednej centrali. 13

14 NajdroŜszy element infrastruktury telekomunikacyjnej, jakim jest podsystem radiowy BSS (wedle pierwotnej oceny Prezesa UKE około 80% kosztów w koszcie zakończenia połączenia jest to koszt podsystemu radiowego, natomiast PTK Centertel w piśmie z dnia 29 listopada 2010 r. wskazywała, iŝ współczynnik ten wynosi około 60%.) jest wykorzystany w przypadku połączenia wewnątrzsieciowego dwukrotnie. Zdaniem Prezesa UKE, powyŝsze wyraźnie wskazuje na znaczną róŝnicę w kosztach świadczenia usług zakańczania połączeń w stosunku do usługi połączeń wewnątrzsieciowych. Tymczasem do tej pory w ramach uzasadnień otrzymywanych od operatorów sieci ruchomych Prezes UKE nie spotkał się z rozróŝnianiem alokacji kosztów sieciowych w zaleŝności od ich udziału w kosztach. Połączenia wewnątrzsieciowe były traktowane przez operatora jako mające wpływ na koszty w takim samym stopniu jak połączenia przychodzące. Ponadto Prezes UKE wskazuje, iŝ obowiązek kalkulacji ponoszonych kosztów w związku ze świadczeniem usługi MTC ma na celu zwrot kosztów poniesionych przez operatora w związku ze świadczeniem usługi zakańczania połączeń, natomiast operator nie powinien w koszcie świadczenia usługi MTC odzyskiwać innych kosztów nie związanych z kosztem świadczenia usługi MTC. Brak prawidłowej alokacji kosztów ze względu na wykorzystanie zasobów sieciowych na poszczególne podkategorie usług (połączenia przychodzące, połączenia wychodzące, połączenia wewnątrzsieciowe) doprowadza w rzeczywistości do nieuzasadnionego zawyŝenia kosztów świadczenia usługi MTC. Prezes UKE, mając na względzie fakt, iŝ połączenia wewnątrzsieciowe angaŝują więcej zasobów sieciowych niŝ połączenia przychodzące (połączenia wychodzące i przychodzące angaŝują taką samą ilość zasobów sieciowych, zaś ewentualne nieznaczne róŝnice nie mają większego wpływu na ocenę kosztu ich świadczenia), wezwał PTC do udzielenia wyjaśnień odnośnie właściwego współczynnika zajętości sieci w przypadku minuty połączenia wewnątrzsieciowego rozpoczynanego i zakańczanego w sieci PTC w porównaniu do minuty połączenia zakańczanego w sieci PTC (wezwanie z dnia 10 listopada 2010 r.). Prezes UKE wyjściowo określił wysokość współczynnika na poziomie 2 i wskazał uzasadnienie przyjęcia takiej wysokości ww. współczynnika, wskazując wyraźnie, iŝ ewentualna inna jego wysokość zaproponowana przez PTC powinna łączyć się z przedstawieniem szczegółowego uzasadnienia proponowanej wysokości współczynnika, zaś brak takiego uzasadnienia przez PTC dla propozycji będzie toŝsamy z brakiem jakiejkolwiek propozycji oraz akceptacją przyjętej przez Prezesa UKE wysokości ww. współczynnika PTC w odpowiedzi na ww. wezwanie w piśmie z dnia 29 listopada 2010 r. (data wpływu do Urzędu Komunikacji Elektronicznej 1 grudnia 2010 r.) wskazała, iŝ w zaleŝności od przyjętych załoŝeń analizy kosztów świadczenia usług głosowych on-net (tak określane są połączenia wewnątrzsieciowe) wskaźnik zajętości moŝe przyjąć róŝne wartości. PTC wskazała, iŝ wskaźnik moŝe równieŝ przyjąć wartość wyŝszą lub niŝszą od wartości wskazanej przez Prezesa UKE. NaleŜy podkreślić, iŝ PTC, mimo wyŝej wskazanego krytycznego stosunku do ustalenia współczynnika wykorzystania zasobów sieciowych na poziomie 2, nie zaproponowała innego współczynnika wraz z uzasadnieniem, który Prezes UKE mógłby uwzględnić w procesie weryfikacji kosztów PTC. Brak propozycji PTC odnośnie ustalenia współczynnika wykorzystania zasobów sieciowych w przypadku połączeń wewnątrzsieciowych w innej wysokości niŝ wskazana przez Prezesa UKE, zgodnie z informacją zawartą przez Prezesa UKE w wezwaniu z dnia 10 listopada 2010 r. iŝ brak uzasadnienia dla ewentualnej propozycji będzie toŝsamy z brakiem 14

15 jakiejkolwiek propozycji oraz akceptacją przyjętej przez Prezesa UKE wysokości współczynnika. Biorąc powyŝsze pod uwagę wysokość współczynnika została ustalona na wyŝej zaproponowanym poziomie. Brak propozycji PTC odnośnie ustalenia współczynnika wykorzystania zasobów sieciowych w przypadku połączeń wewnątrzsieciowych w innej wysokości niŝ wskazana przez Prezesa UKE, zgodnie z informacją zawartą przez Prezesa UKE w wezwaniu z dnia 10 listopada 2010 r., spowodował ustalenie współczynnika na zaproponowanym wcześniej przez Prezesa UKE poziomie. Ponadto Prezes UKE, odnosząc się do stwierdzenia PTC zawartego w piśmie z dnia 29 listopada 2010 r., gdzie PTC wskazała, iŝ istotne znaczenie przy ustalaniu wskaźnika zaangaŝowania sieci/elementów sieci jest ustalenie załoŝeń prowadzonej przez analizy, w związku z czym w swym piśmie zawarła trzy kwestie do wyjaśnienia przez Prezesa UKE. Odnosząc się zatem do zapytania PTC w zakresie, jakie zastosowanie będzie miał wskaźnik zajętości sieci w prowadzonej przez analizie oraz czy Prezes UKE prowadzi analizę kosztów świadczenia usługi połączenia głowowego on-net, Prezes UKE wskazuje, iŝ odpowiedź na ww. pytania była zawarta wprost w wezwaniu z dnia 10 listopada 2010 r. W przedmiotowym wezwaniu Prezes UKE stwierdził, iŝ na wysokość kosztu świadczenia usługi zakańczania połączeń w publicznej ruchomej sieci PTC wpływ mają wszelkie usługi świadczone przez PTC w oparciu o infrastrukturę sieciową. Ponadto w ww. wezwaniu Prezes UKE wskazał, iŝ prawidłowe zalokowanie kosztów połączenia wewnątrzsieciowego moŝe mieć wpływ na wysokość stawki za zakańczania połączeń w sieci PTC. Z powyŝszego, zdaniem Prezesa UKE, wynikają jasne i przejrzyste intencje, w jakim celu PTC była wzywana do złoŝenia stosownych wyjaśnień. Tym samym, zdaniem Prezesa UKE, nie zachodziła konieczność udzielenia dla PTC odrębnej, dodatkowej, a zbędnej odpowiedzi, gdyŝ wezwanie z dnia 10 listopada 2010 r. jasno formułowało zakres informacji i cel ich wykorzystania, zaś dodatkowe wyjaśnienia mogłyby spowodować nieuzasadnioną przewlekłość postępowania w kwestiach, które w wezwaniu Prezesa UKE zostały wszechstronnie wyjaśnione i naświetlone. Odnosząc się do trzeciego pytania, zadanego przez PTC w piśmie z dnia 10 listopada 2010 r. tj. wyjaśnienia kwestii, czy Prezes UKE rozpoczął prace nad aktualizacją modelu bottom-up dla usług świadczonych w sieci ruchomej, naleŝy wskazać, iŝ przedmiotowe pytanie nie ma Ŝadnego związku z przedmiotem niniejszego postępowania, gdyŝ w niniejszym postępowaniu Prezes UKE zajmował się oceną prawidłowości wysokości opłat zawartych w Uzasadnieniu, nie zaś aktualizacją modelu bottom-up, w oparciu o który to stawki będą wyliczane dopiero w przyszłości. Podsumowując stwierdzić naleŝy, iŝ odpowiedzi na dwa pierwsze pytania zadane przez PTC w piśmie z dnia 29 listopada 2010 r. znajdowały się w wezwaniu z dnia 10 listopada 2010 r., natomiast odpowiedź na trzecie pytanie nie ma związku z przedmiotem niniejszego postępowania, zatem nie zachodziła konieczność dodatkowego wyjaśniania ww. kwestii. 2.4 Koszty detaliczne (zewnętrzny efekt sieciowy) a koszty hurtowe W przedstawionym Prezesowi UKE Uzasadnieniu PTC wskazała na fakt, iŝ w stawce MTR powinny zostać uwzględnione koszty związane ze świadczeniem 15

16 usług detalicznych. Zdaniem PTC, koszty te uwzględniają tzw. zewnętrzny efekt sieciowy, który odzwierciedla korzyści, jakie istniejący abonenci sieci stacjonarnej i ruchomej sieci telefonicznej czerpią z wykonywania połączeń do nowych abonentów sieci ruchomej przyłączonych do tej sieci. PTC wskazała, Ŝe nowi abonenci podejmując decyzję o zostaniu abonentem nie biorą pod uwagę korzyści społecznych. Dokonując wyboru porównują oni jedynie koszty związane z subskrypcją z prywatnymi korzyściami, jakie uzyskają z przyłączenia do sieci telekomunikacyjnej. Uwzględnienie w kosztach usługi MTC zewnętrznego efektu sieciowego miałoby pozwolić na osiągnięcie maksymalnego dobrobytu społecznego, w którym krańcowa korzyść społeczna z dodatkowego abonenta sieci byłaby równa kosztowi dodania tego abonenta do sieci. Zdaniem Prezesa UKE, nie ma podstaw do uwzględniania w stawce MTR wysokości tzw. zewnętrznego efektu sieciowego czyli kosztów detalicznych. Zgodnie z treścią art. 40 ust. 1 ustawy Pt Prezes UKE nakłada na przedsiębiorcę o znaczącej pozycji rynkowej na rynku właściwym obowiązek ustalania opłat w oparciu o ponoszone koszty, w związku z tym uwzględnienie w stawce MTR kosztów związanych ze świadczeniem usług detalicznych jest zdaniem Prezesa UKE bezzasadne. Przy realizacji obowiązków regulacyjnych mających na celu orientację kosztową opłat ustalonych przez operatorów posiadających znaczącą pozycję rynkową na danym rynku właściwym w rozliczeniach międzyoperatorskich, podstawową zasadą wyznaczania kosztów usług regulowanych, wynikającą z praktyki krajów Unii Europejskiej w zakresie wyznaczania ich kosztów jest ustalenie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy alokowanym kosztem, a usługą, do której ten koszt jest przypisywany. Wg twierdzeń zawartych w Uzasadnieniu przekazanym Prezesowi UKE przez PTC 3 wynika, iŝ PTC takŝe kieruje się zasadą przyczynowości kosztów, co stanowi prawidłowe załoŝenia metodologiczne. Koszty pozyskania i utrzymania klienta 4, które wchodzą w skład kosztów uwzględniających zewnętrzny efekt sieciowy są kosztami związanymi ze świadczeniem usług na rzecz uŝytkowników końcowych. Ww. koszty detaliczne, zgodnie z zasadą przyczynowości kosztów, która polega na zachowaniu związku przyczynowo-skutkowego przy alokacji kosztów do odpowiednich usług, nie powinny być przypisywane do usług hurtowych, a taką jest usługa MTC. Do ww. kosztów PTC zaliczyła takŝe koszty subsydiowania terminali abonenckich. Przedstawiając Uzasadnienie, PTC wskazało, Ŝe uwzględnienie w kalkulacji kosztów związanych z subsydiowaniem terminali abonenckich pozwala na uwzględnienie tzw. zewnętrznych efektów sieciowych, które odzwierciedlają korzyści, jakie abonenci sieci stacjonarnych i komórkowych czerpią z wykonywania połączeń do nowych abonentów telefonii ruchomej przyłączonych do tej sieci. PowyŜsze stoi jednak w sprzeczności z europejską praktyką, która dodatkowo poparta została przez KE w projekcie dokumentu Komisji Europejskiej: Commission Recommendation on the Regulatory Treatment of Fixed and Mobile Termination Rates in the EU (zwanym dalej Zaleceniem KE ), w którym wskazano, Ŝe koszty słuchawek i kart SIM nie są zaleŝne od ruchu i powinny być 3 Uzasadnienie, s Uzasadnienie, s

17 wyeliminowane z jakiegokolwiek modelu kosztowego usług hurtowego zakańczania połączeń głosowych. 5 Zgodnie bowiem z praktyką regulacyjną stosowaną przez organy regulacyjne w ramach Unii Europejskiej, koszty świadczenia usług hurtowych pokrywane powinny być przez operatorów lub korzystających z nich dostawców usług, natomiast wszelkie koszty detaliczne powinny być alokowane do kosztów świadczenia usług detalicznych. Wobec powyŝszego Prezes UKE nie znalazł przesłanek, dla których moŝna by uznać prawidłowość podejścia prezentowanego przez PTC. NaleŜy w tym miejscu podkreślić, iŝ implementacja zasady przyczynowości kosztów w procesie ustalania wysokości stawki MTR jest głównym załoŝeniem, bez którego realizacja obowiązku orientacji kosztowej jest niewykonalna. Podejście wskazywane przez Prezesa UKE poparte jest praktyką regulacyjną w krajach Unii Europejskiej. Co więcej, w zakresie relacji wysokości stawek hurtowych i cen detalicznych, praktyka regulacyjna względem operatorów sieci ruchomych nie róŝni się od regulacji w odniesieniu do operatorów sieci stacjonarnych i jest ona zgodna z zasadą przyczynowości kosztów. 6 Ponadto, naleŝy przytoczyć istotny argument, potwierdzający stanowisko Prezesa UKE w powyŝszym zakresie. Mianowicie abonenci PTC, którzy kupują terminale abonenckie w promocyjnych cenach, zobowiązują się (podpisując umowę z operatorem telekomunikacyjnym), opłacać comiesięczny abonament. ZałoŜeniem takiego rozwiązania jest fakt, Ŝe abonament słuŝy między innymi odzyskaniu przez operatora telekomunikacyjnego kosztów związanych z subsydiowaniem terminali abonenckich, co stanowi spełnienie zasady przyczynowości kosztów. NaleŜy jednak zauwaŝyć, Ŝe ww. podejście powoduje, iŝ operatorzy telekomunikacyjni, których sieci zostały połączone z siecią PTC, pokrywają koszty subsydiowania terminali abonenckich zawartych w stawce MTR, z których korzystają abonenci PTC. Co więcej, proponowana przez PTC koncepcja spowodowałaby, iŝ terminale abonenckie byłyby opłacane przez innych przedsiębiorców telekomunikacyjnych, (co jest sprzeczne z zasadą przyczynowości kosztowej), a nie przez abonentów PTC, którzy faktycznie korzystają z tych terminali, wobec czego powinni ponosić ich koszt. Nadmienić takŝe naleŝy, iŝ koszty subsydiowania terminali abonenckich nie są kosztami zaleŝnymi od wolumenu ruchu, wobec czego alokowane powinny być w całości do kosztów usług cyklicznych, jaką jest np. usługa abonamentu. W ocenie Prezesa UKE, nieprawidłowa alokacja kosztów pozyskania i utrzymania bazy abonenckiej do całkowitego kosztu świadczenia usługi MTC jest jedną z podstawowych obok wymienionych w niniejszym uzasadnieniu kwestii, która zniekształca relacje stawek MTR względem cen detalicznych oferowanych przez infrastrukturalnych operatorów sieci ruchomych MNO, co z kolei stanowi barierę w rozwoju konkurencji na rynku telefonii ruchomej oraz moŝliwości stworzenia przez operatorów alternatywnych (w tym stacjonarnych) konkurencyjnych ofert detalicznych związanych z połączeniami do sieci ruchomych w Polsce. Wysokie 5 ermination., Zalecenie KE. 6 ZALECENIE KOMISJI z dnia 19 września 2005 r. w sprawie rozdzielności księgowej i systemów księgowania kosztów zgodnie z uregulowaniami prawnymi dla łączności elektronicznej, pkt 2. 17

18 stawki MTR oraz relatywnie niskie ceny połączeń wewnątrzsieciowych stanowią bowiem barierę w swobodzie kreowania przystępnej cenowo oferty na połączenia do sieci ruchomych. Polityka regulacyjna Prezesa UKE, będąca polityką zgodną z polityką regulacyjną organów regulacyjnych Unii Europejskiej, a takŝe konieczność przestrzegania zasady przyczynowości alokacji kosztów skutkuje tym, iŝ niemoŝliwe jest uwzględnianie zewnętrznego efektu sieciowego przy wyznaczaniu stawki MTR. Biorąc pod uwagę całość rozwaŝań, stwierdzić naleŝy, Ŝe nie ma podstaw do uwzględniania tzw. zewnętrznego efektu sieciowego w sumie kosztów świadczenia usługi MTC. 2.5 Horyzont czasowy przyjęty do kalkulacji Zapis art. 40 ust. 1 ustawy Pt nie przesądza o metodologii stosowanej do wyznaczenia kosztów, na podstawie których określone zostaną opłaty. Dodatkowo, stwierdzenie: ponoszone koszty nie wyklucza kalkulowania kosztów w ujęciu historycznym. Wobec powyŝszego PTC do kalkulacji kosztów alokowanych na usługę zakańczania połączeń głosowych zastosowała metodologię kosztów w pełni alokowanych (ang. Fully Allocated Costs FAC) 7 w oparciu o historyczne dane finansowe (ang. Historical Costs Accounting HCA), co na obecnym etapie regulacji rynku świadczenia usługi MTC jest zgodne z oczekiwaniami Prezesa UKE. Dodatkowo zastosowany standard kosztowy jest uznawany przez NiezaleŜną Grupę Regulatorów (ang. Independent Regulators Group IRG) za jedną z alternatyw modeli kosztowych stosowanych do wypełniania obowiązku orientacji kosztowej stawek MTR. 8 Zgodnie ze stwierdzeniem Prezesa UKE zawartym w poprzednich decyzjach ustalających wysokość stawki MTR, PTC przedstawiła uzasadnienie ponoszonych kosztów usługi MTC w oparciu o dane z roku obrotowego Jak wskazano powyŝej, z danych PTC pochodzących z okresu rocznego, tj. roku obrotowego 2009 wynika, iŝ skalkulowana na tej podstawie stawka MTR wyniosłaby Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 2 Załącznika nr 1 Stawka ta została obliczona poprzez podzielenie kosztów zaalokowanych do tej usługi w roku 2009 przez wolumen minut w ruchu głosowym przychodzącym w tym samym okresie Tajemnica przedsiębiorstwa; pkt 3 Załącznika nr 1. Jednym z argumentów przemawiających za koniecznością przyjęcia rocznego okresu kalkulacji jest fakt, Ŝe inwestycje np. w stacje bazowe (BTS) nie generują bezpośredniego kosztu wykorzystania tej stacji w bieŝącej działalności. Przykładem moŝe być rozpoczęcie inwestycji w pozyskanie nowej lokalizacji pod BTS w roku 2009, a jego budowa i oddanie do uŝytkowania w roku W takim przypadku, nie jest zasadne odzyskiwanie kosztów tej inwestycji w okresie poprzedzającym uŝytkowanie i amortyzowanie tego środka trwałego i związanych z nim wartości niematerialnych i prawnych (np. prawo wieczystego uŝytkowania gruntu), w okresie, w którym nie jest on wykorzystywany do świadczenia usług uŝytkownikom 7 Uzasadnienie, str IRG (2004), Principles of Implementation and Best practice on the application of remedies in the mobile voice call termination market, str Uzasadnienie, s