Szanowni Państwo, Ważniejsze daty mijającego 20-lecia

Szanowni Państwo, Ważniejsze daty mijającego 20-lecia Mija 20 lat od rozpoczęcia całodobowych dyżurów interwencyjnego leczenia zawału serca w naszym ośrodku. Historia inwazyjnej terapii świeżego zawału sięga 1979 roku, w którym K.P. Rentrop przeprowadził zabiegi udrożnienia tętnicy wieńcowej za pomocą prowadnika. Pierwsze angioplastyki w zawale wykonali Meyer w 1982 roku i Hartzler w 1983 roku. W Polsce metoda ta została wprowadzona w 1985 roku przez zespół w składzie: M. Dąbrowski, M. Woroszylska i J. Jodkowski z Pracowni Hemodynamiki Instytutu Kardiologii w Warszawie-Aninie kierowanej przez W. Rużyłłę. W 1972 roku w Zabrzu utworzono Wojewódzki Ośrodek Kardiologii z pracownią hemodynamiki. Pierwsze diagnostyczne zabiegi cewnikowania serca w Zabrzu są zasługą L. Polońskiego, M Tendery i W. Pluty. Od momentu oddania do użytku w 1984 roku, stworzonego przez S. Pasyka, nowoczesnego i odpowiednio wyposażonego obiektu szpitalnego, kluczowym zadaniem naszego ośrodka jest leczenie chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi. Pierwszą wdrożoną metodą inwazyjną było zastosowanie w 1985 roku dowieńcowej trombolizy (streptokinaza). Szczególnie dynamiczny rozwój nowoczesnych technik terapeutycznych przypadł na 1986 rok rozpoczęto wówczas rekanalizację zamkniętych tętnic wieńcowych za pomocą prowadnika. Również w tym roku A. Lekston i B. Borkowski wykonali pierwszy zabieg angioplastyki w zawale serca. Równolegle z rozwojem metod przezskórnych dokonał się gwałtowny postęp w zakresie kardiochirurgicznych technik reperfuzji. Z. Religa i M. Zembala przeprowadzili pierwsze zabiegi pomostowania aortalno wieńcowego u chorych w ostrej fazie zawału serca, w tym także ze wstrząsem kardiogennym oraz po wcześniejszym nieskutecznym leczeniu fibrynolitycznym. W ośrodku wdrożono ponadto stosowanie kontrapulsacji wewnątrzaortalnej. Zespół lekarski pracowni hemodynamiki-początek lat 90-tych. Stoją od lewej: M. Gąsior, J. Szkodziński, H. Krupa, P. Chodór, J. Prokopczuk, Z. Kalarus, A. Derkacz, G. Rozmus, S. Pasyk, A. Lekston, A. Mrówka, A. Wnęk, M. Kondys Opis jednego z zabiegów selektywnej trombolizy Opis jednego z pierwszych zabiegów angioplastyki w świeżym zawale powikłanym wstrząsem kardiogennym

Książka operacyjna z opisem zabiegu reperfuzji chirurgicznej w świeżym zawale serca W 1987 roku rozpoczęto z inicjatywy S. Pasyka pionierskie w Polsce i jedne z pierwszych w Europie całodobowe, stacjonarne dyżury interwencyjnego leczenia zawału serca. Inicjatywa ta umożliwiła zwiększenie liczby chorych ze świeżym zawałem, leczonych inwazyjnie w krótkim czasie po wystąpieniu objawów, co pozwoliło znacznie poprawić rokowanie. Wprowadzenie dyżuru było zalążkiem rozpowszechnienia w kraju tej metody leczenia, która intensywnie rozwinęła się dopiero po kilkunastu latach. Od 1991 roku rozpoczęto stosowanie balonowych cewników perfuzyjnych, przed erą stentów wieńcowych, jedynej metody pozwalającej skutecznie leczyć niektóre z powikłań angioplastyki wieńcowej. W 1992 roku zainicjowano stosowanie w warunkach pracowni hemodynamiki krążenia pozaustrojowego w wybranych przypadkach wstrząsu kardiogennego w przebiegu zawału serca. Od 1994 roku rozpoczęto implantację stentów wieńcowych, początkowo, z uwagi na ryzyko powikłań zakrzepowych, jedynie u nielicznych, wyselekcjonowanych chorych, a na szerszą skalę po wprowadzeniu skutecznej, kombinowanej terapii przeciwpłytkowej kwasem acetylosalicylowym i tienopirydyną. W 1998 roku wprowadzono uzupełniającą farmakoterapię abciximabem. W 2002 roku J. Białkowski wykonał pierwszy zabieg przezskórnego zamknięcia pozawałowego ubytku przegrody międzykomorowej systemem Amplatzer. Od 2003 roku wykonywane są zabiegi trombektomii wieńcowej. W 2005 roku zastosowano w trakcie angioplastyki u chorego z zawałem serca, powikłanym wstrząsem kardiogennym, turbinowy, przezskórny system wspomagania krążenia IMPELLA. Funkcję kierownika Pracowni Hemodynamiki ŚCCS pełnili w latach: 1984-1987 W. Pluta, 1987-1992 P. Buszman, 1992 P. Kopeć, a od roku 1992 pracownią kieruje A. Lekston. Personelem średnim pracowni kierowali kolejno: M. Szenowska/1984-1986/, H. Rozciecha/1986-1991/, E. Piekarska/1991-1992/, A. Delebiński/1992-2002/. Obecnie funkcję kierownika pełni U. Goebel. Działalność lecznicza: W czerwcu 1987 roku rozpoczęto 24. godzinne stacjonarne dyżury inwazyjnego leczenia zawału serca. Do zespołu dyżurnego włączono kardiologa interwencyjnego, technika i pielęgniarkę hemodynamiczną. Opis operacji chorego ze świeżym zawałem serca powikłanym obrzękiem płuc Zasięg 24. godzinnego dyżuru zawałowego w początkowych latach

Całodobowo dostępny był również zespół kardiochirurgów i anestezjologów. Początkowy obszar działalności obejmował ówczesne województwa katowickie, bielskie, częstochowskie i opolskie, z populacją liczącą około 6 milionów ludzi. W razie konieczności przyjmowano również chorych z innych regionów kraju. Liczba chorych z zawałem serca leczonych inwazyjnie wzrosła ze 145 chorych w 1987 roku do 1382 chorych w 2006 roku. Średni wiek chorych w omawianym okresie czasu wzrósł z 52 do 59 lat. Odsetek chorych leczonych PCI zwiększył się z 11% w 1987 roku do 90% w 2006 roku. W latach 1987-2006 leczyliśmy inwazyjnie w naszym ośrodku 11 041 chorych. Przedstawione na rycinach wyniki i trendy leczenia w kolejnych latach ukazują systematyczny rozwój prowadzący do znacznej redukcji śmiertelności. Leczenie trombolityczne przed PCI, które w początkowym okresie działalności było stosowane u wszystkich chorych z zawałem serca, w ostatnich latach zostało praktycznie całkowicie zarzucone (0,21% chorych w 2006 roku). Stenty wieńcowe, których sto-

sowanie-w pojedynczych przypadkach-rozpoczęto w 1994 roku, w 2006 roku były implantowane u 93% chorych. Średni czas hospitalizacji, sięgający w 1989 roku 33 dni, skrócił się do zaledwie 6 dni w 2006 roku. Śmiertelność wewnątrzszpitalna zmniejszyła się w latach 1987-2006 z 14% do 8%. Podobnie zmniejszyła się śmiertelność w przypadku chorych leczonych PCI z 8,4% do 5,2%. Działalność naukowa Wieloletnie doświadczenie naszego ośrodka w interwencyjnym leczeniu ostrych zespołów wieńcowych, zaowocowało znaczącym dorobkiem naukowym dotyczącym tej dziedziny. Zestawienie wybranych prac i doniesień o istotnej wartości przedstawiono poniżej: 8 prac w recenzowanych czasopismach zagranicznych, Pierwsze doniesienie zjazdowe dotyczące kardiochirurgicznej reperfuzji w świeżym zawale serca Bermudy 1988

108 prac w czasopismach krajowych, 98 doniesień zjazdowych na konferencjach międzynarodowych, 188 doniesień zjazdowych na konferencjach krajowych. Pierwsze doniesienia zjazdowe, dotyczące reperfuzji kardiochirurgicznej oraz fibrynolizy dowieńcowej/angioplastyki, pochodzą z roku 1988. Doniesienia te są autorstwa M. Zembali i S. Puchrowicz. Wśród prac opublikowanych w czasopismach zagranicznych największe znaczenie mają: Buszman P., Szafranek A., Kalarus Z., Gąsior M. Use of changes in ST segment elevation for prediction of infarct artery recanalization in acute myocardial infarction. Eur Heart J 1995, 16: 1207-1214. Szkutnik M., Białkowski J., Kusa J., Banaszak P., Baranowski J., Gąsior M., Chodór P., Zembala M. Postinfarction vetricular septal defect closure with Amplatzer occluders. Eur J Cardiothorac Surg 2003, 23:325-7. Poloński L., Gąsior M., Wasilewski J., Wilczek K., Wnęk A., Adamowicz-Czoch E., Sikora J., Lekston A., Zębik T., Gierlotka M., Wojnar R., Szkodziński J., Kondys M., Szyguła-Jurkiewicz B., Wołk R., Zembala M. Outcomes of primary coronary angioplasty after initial thrombolysis in the treatment of 374 consecutive patients with acute myocardial infarction. Am Heart J 2003, 145: 855-61. Kalarus Z., Lenarczyk R., Kowalczyk J., Kowalski O., Gąsior M., Wąs T., Zębik T., Krupa H., Chodór P., Poloński L., Zembala M.: Importance of complete revascularization in patients with acute myocardial infarction treated with percutaneous coronary intervention. Am Heart J 2007, 153, 2: 304-312. Gąsior M., Gierlotka M., Lekston A., Wilczek K., Zębik T., Hawranek M., Wojnar R., Szkodziński J., Piegza J., Dyrbuś K., Kalarus Z., Zembala M., Poloński L. Comparison of outcomes of direct stenting versus stenting after balloon predilation in patients with acute myocardial infarction (DIRAMI). Am J Cardiol w druku wrzesień 2007 Pierwsze doniesienie zjazdowe dotyczące selektywnej trombolizy i reperfuzji mechanicznej Katowice 1988

Rozprawy doktorskie Nagroda naukowa Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego za prace dotyczące leczenia wstrząsu kardiogennego Spośród prac opublikowanych w czasopismach krajowych należy wyróżnić 2 pionierskie prace, poświęcone inwazyjnym metodom leczenia chorych z zawałem serca powikłanym wstrząsem kardiogennym, opublikowane w 1993 roku, które zostały nagrodzone przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne. Pluta W., Krupa H., Kalarus Z., Gąsior M., Buszman P., Pasyk S. Ostry zawał serca ze wstrząsem. Tromboliza dowieńcową. Kardiol. Pol. 1993, 39, 11: 341-345. Krupa H., Pluta W., Kalarus Z., Gąsior M., Pasyk S. Wstrząs kardiogenny. Koronaroplastyka przy niepowodzeniu trombolizy dowieńcowej. Kardiol. Pol. 1993, 39, 11: 346-349. Zgromadzony materiał umożliwił również przeprowadzenie 25 przewodów doktorskich oraz 3 przewodów habilitacyjnych. 1. Paweł Buszman. Analiza zapisu elektrokardiograficznego u chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego poddanych leczeniu trombolitycznemu, 1991. 2. Mariusz Gąsior. Ocena skuteczności przezskórnej śródnaczyniowej plastyki tętnic wieńcowych za pomocą balonowych cewników perfuzyjnych, u chorych w ostrej fazie zawału mięśnia sercowego po nieskutecznym leczeniu trombolitycznym i/lub koronaroplastyce z użyciem standardowych cewników, 1994. 3. Hubert Krupa. Ilościowa ocena ograniczenia strefy zawału mięśnia sercowego oraz skuteczności poszczególnych metod uzyskiwania reperfuzji na podstawie 12-odprowadzeniowego elektrokardiogramu, 1994. 4. Piotr Chodór. Ocena skuteczności zabiegu pierwotnej angioplastyki wieńcowej w leczeniu ostrej fazy zawału mięśnia sercowego u pacjentów z przeciwwskazaniami do leczenia streptokinazą, 1996. 5. Beata Średniawa. Zmienność rytmu zatokowego u chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego leczonych za pomocą selektywnego wlewu streptokinazy i/lub przezskórnej śródnaczyniowej plastyki tętnicy wieńcowej, 1996. 6. Agata Musialik-Łydka. Ocena zmienności rytmu zatokowego u chorych w ostrym okresie niestabilnej choroby wieńcowej, 1997. 7. Andrzej Wnęk. Ocena skuteczności zabiegu przezskórnej śródnaczyniowej angioplastyki wieńcowej u chorych w ostrej fazie zawału mięśnia sercowego po nieskutecznym leczeniu trombolitycznym, 1997. 8. Violetta Kowalik. Ocena wczesnych wyników leczenia niestabilnej choroby wieńcowej za pomocą zabiegu przezskórnej koronaroplastyki wykonanej w trybie pilnym lub planowym, 1998. 9. Janusz Prokopczuk. Ocena wybranych czynników wpływających na reokluzję naczyń wieńcowych u chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego po nieskutecznym leczeniu trombolitycznym, u których wykonano przezskórną śródnaczyniową angioplastykę wieńcową, 1999. 10. Janusz Szkodziński. Wpływ stentowania tętnic wieńcowych na przebieg zawału serca u chorych z nieskutecznym lub niezadowalającym wynikiem angioplastyki balonowej, 2001.

11. Tadeusz Zębik. Porównanie wyników leczenia chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego poddanych zabiegom przezskórnej interwencji wieńcowej z obecnością jedno- i wielonaczyniowej choroby wieńcowej w obserwacji wewnątrzszpitalnej i odległej, 2002. 12. Marek Gierlotka. Ocena czynników wpływających na śmiertelność chorych ze świeżym zawałem serca leczonych angioplastyką wieńcową, 2003. 13. Marek Kondys. Porównanie skuteczności, przebiegu oraz wyników leczenia chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego poddanych zabiegowi angioplastyki wieńcowej z pierwszym i kolejnym zawałem serca w obserwacji wewnątrzszpitalnej i odległej, 2003. 14. Krzysztof Dyrbuś. Dyspersja QT w świeżym zawale serca, 2004. 15. Grzegorz Honisz. Ocena wyników leczenia metodami inwazyjnymi chorych z zawałem serca i cukrzycą typu 2, 2004. 16. Ewa Markowicz-Pawlus. Ryzyko pęknięcia wolnej ściany lewej komory u chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego leczonych metodą angioplastyki wieńcowej, 2005. 17. Michał Hawranek. Angiograficzna ocena miażdżycy w tętnicach wieńcowych u chorych z zawałem serca leczonych angioplastyką. Obserwacja 12. miesięczna, 2006. 18. Jacek Kowalczyk. Wpływ nieprawidłowej czynności nerek na rokowanie chorych z zawałem serca leczonych przezskórną interwencją wieńcową, 2006. 19. Marcin Osuch. Wyniki interwencyjnego leczenia ostrego zespołu wieńcowego bez uniesienia odcinka ST u chorych po przebytym zawale serca, 2006. 20. Jacek Piegza. Wpływ średnicy tętnicy wieńcowej na wczesne i odległe wyniki leczenia chorych z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST poddanych angioplastyce z implantacją stentu, 2006. 21. Witold Streb. Przyczyny i znaczenie rokownicze nagłego zatrzymania krążenia u chorych z zawałem mięśnia sercowego leczonych inwazyjnie, 2006. 22. Piotr Pączek. Wyniki leczenia chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi w ośrodku z pracownią hemodynamiki bez zabezpieczenia kardiochirurgicznego, 2007. 23. Grzegorz Słonka. Porównanie wyników leczenia chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST poddanych zabiegowi angioplastyki wieńcowej w trybie normalnym oraz dyżurowym, 2007. 24. Anna Śliwińska. Przydatność analizy odcinka ST u chorych ze świeżym zawałem serca w ocenie reperfuzji na poziomie naczyniowym i tkankowym, 2007. 25. Mateusz Tajstra. Porównanie wyników leczenia chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST poddanych implantacji stentu w schemacie bailout i rutynowym, 2007. Prace habilitacyjne 1. Marian Zembala. Chirurgiczna reperfuzja mięśnia sercowego w świeżym zawale, 1992. 2. Tomasz Kukulski. Ilościowa analiza zmian regionalnej funkcji mięśnia sercowego wywołanych ostrym niedokrwieniem. Ocena eksperymentalna i kliniczna za pomocą wybranych parametrów Dopplera miokardialnego, 2003. 3. Mariusz Gąsior. Prospektywne, jednoośrodkowe, randomizowane badanie oceniające wpływ techniki bezpośredniego stentowania u chorych z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST na przebieg wewnątrzszpitalny i rokowanie 2-letnie. Ocena kliniczna i angiograficzna, 2004. W latach 1997 2000 (wdrożenie 2001 2003) prowadzono w ośrodku projekt badawczy Wstrząs w przebiegu ostrego zawału serca: porównanie skuteczności leczenia inwazyjnego z leczeniem zachowawczym, na podstawie którego opracowano algorytm postępowania z chorym we wstrząsie kardiogennym, który został przyjęty jako modelowy dla całego kraju. Wyrazem uznania dla osiągnięć Śląskiego Centrum Chorób Serca było powierzenie mu przez Ministerstwo Zdrowia w 2003 roku zadań związanych z koordynacją Ogólnopolskiego Rejestru Ostrych Zespołów Wieńcowych PL-ACS, jednego z największych na świecie. Do 2007 roku w rejestrze zgromadzono dane dotyczące około 150.000 chorych. Rejestr był prezentowany na wielu konferencjach krajowych i międzynarodowych. Podstawowe dane dotyczące wyników uzyskanych w rejestrze przedstawiono na poniższych rycinach.

Działalność edukacyjna (szkoleniowa) Od 1994 roku nasz ośrodek organizuje coroczną Międzynarodową Konferencję Kardiologiczną. Począwszy od 2000 roku łącznie z konferencją odbywają się Warsztaty Kardiologii Inwazyjnej, dotyczące chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi, których integralną częścią są transmisje na żywo zabiegów z pracowni hemodynamiki. Obie te imprezy cieszą się wysokim prestiżem, czego przejawem jest wysoka, sięgająca 2 tysięcy, liczba uczestników. Przez okres 20 lat działalności nawiązaliśmy współpracę z licznymi ośrodkami z kraju i zagranicy. Cieszymy się, że możemy przekazywać swoją wiedzę i doświadczenie lekarzom, pielęgniarkom i technikom z innych szpitali. Szkoliliśmy lekarzy z Ukrainy, Gruzji, Słowacji, Białorusi i Rosji. Lekarze wywodzący się z naszego ośrodka, bądź przez nas szkoleni, kierują pracowniami hemodynamiki w Częstochowie, Opolu, Rybniku, Wrocławiu, Kędzierzynie, Zielonej Górze, Dąbrowie Górniczej, Rzeszowie, Wałbrzychu, Lubinie, Gorzowie, Jeleniej Górze, Olsztynie.

Nagrody Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu kilkakrotnie zajęło czołowe miejsca w rankingach szpitali w Polsce. Otrzymało również liczne nagrody i wyróżnienia. Osiągnięcia te nie byłyby możliwe bez wprowadzenia modelowego 24. godzinnego dyżuru zawałowego. Ważniejsze z nich to: Sukcesem, choć nie związanym z medycyną, jest drużyna piłki nożnej. Drużyna ta, składająca się w większości z zabrzańskich kardiologów interwencyjnych, zajęła czołowe lokaty w licznych zawodach, a w 1997 roku zdobyła Mistrzostwo Polski Lekarzy. I miejsce w kategorii Najlepszy szpital kardiologiczny. (Ranking szpitali tygodnika Newsweek, 2003). I miejsce w kategorii Kardiologia inwazyjna. (Ranking szpitali tygodnika Wprost, 2004). I miejsce w kategorii Kardiologia angioplastyka. (Ranking szpitali tygodnika Wprost, 2004). I miejsce w kategorii Najlepszy ośrodek kardiochirurgiczny w Polsce. (Ranking szpitali tygodnika Newsweek, 2004). I miejsce w kategorii Najlepszy monospecjalistyczny szpital publiczny w Polsce. Ogólnopolski Ranking Szpitali dziennika Rzeczpospolita, 2005). I miejsce w kategorii Najlepszy monospecjalistyczny szpital publiczny w Polsce. Ogólnopolski Ranking Szpitali dziennika Rzeczpospolita, 2006). Drużyna piłki nożnej WOK Zabrze w latach 90-tych. W pierwszym rzędzie od lewej: D. Kawecki, M. Gąsior, A. Wester, T. Wąs. W drugim rzędzie od lewej: E. Czecior, A. Lekston, P. Trybalski, R. Wojnar, Z. Kalarus, A. Wnęk I miejsce w kategorii Najlepszy szpital kardiochirurgiczny. (Ranking szpitali tygodnika Wprost, 2006).

Rok 2006 Ogromną satysfakcją jest dla nas leczenie chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi. Nie jest to oczywiście cały profil działalności kardiologii. Bardzo ważnym elementem stała się nowoczesna elektrofizjologia z inwazyjnym leczeniem zaburzeń rytmu i przewodnictwa. Pozostałe priorytety to leczenie chorych ze skrajną niewydolnością krążenia, wadami zastawkowymi, zatorowością płucną czy z zapaleniem mięśnia sercowego. Oddział Wrodzonych Wad Serca i Kardiologii Dziecięcej to przede wszystkim nowoczesna kardiologia interwencyjna, wykonująca pełen zakres zabiegów i elektrofizjologia dziecięca. Oddział Kardiochirurgii i Transplantologii oferuje leczenie na najwyższym poziomie, zarówno dorosłych, jak i dzieci. Szerokie spektrum wykonywanych operacji daje poczucie bezpieczeństwa chorym i pracującym lekarzom. Zakres działalności obejmuje zabiegi od klasycznych operacji wieńcowych w krążeniu pozaustrojowym, poprzez techniki małoinwazyjne, korekcje wad wrodzonych i nabytych, operacje tętniaków aorty aż po transplantacje serca i płuc. Szczegółowe dane dotyczące liczby wykonanych w szpitalu zabiegów przedstawiono na wykresach.

W 2006 roku hospitalizowano w Śląskim Centrum Chorób Serca 5786 chorych na Oddziałach Kardiologii, 2877 chorych na Oddziale Kardiochirurgii i Transplantologii oraz 1452 chorych na Oddziale Wrodzonych Wad Serca i Kardiologii Dziecięcej. Działalność Pracowni Hemodynamiki w 2006 roku była skupiona na inwazyjnej diagnostyce i leczeniu ostrych zespołów wieńcowych i stabilnej choroby wieńcowej w omawianym okresie wykonano 4374 koronarografie i 2521 angioplastyk wieńcowych. Spośród innych zabiegów wykonywanych w Pracowni Hemodynamiki warto wymienić 412 biopsji mięśnia sercowego, wykonywanych u pacjentów po przeszczepie serca i z zapaleniem mięśnia sercowego. W Pracowni Elektrofizjologii w 2006 roku implantowano 437 stymulatorów serca, wykonano 218 ablacji, a ponadto wszczepiono 83 kardiowertery-defibrylatory i 39 stymulatorów resynchronizujących. Na Oddziale Wrodzonych Wad Serca i Kardiologii Dziecięcej wykonano w ubiegłym roku 406 diagnostycznych zabiegów cewnikowania serca, 104 zabiegi zamknięcia ubytków przegrody międzyprzedsionkowej lub międzykomorowej systemem Amplatzer oraz 108 innych zabiegów terapeutycznych. Na Oddziale Kardiochirurgii i Transplantologii wykonano w 2006 roku 1701 operacji w krążeniu pozaustrojowym, w tym 933 zabiegi pomostowania aortalno-wieńcowego i 365 operacji zastawkowych. Przeprowadzono również 27 transplantacji serca, 6 transplantacji płuc oraz 1 tranplantację serca i płuc. Ponadto działający przy Śląskim Centrum Chorób Serca zespół poradni specjalistycznych udzielił w roku 2006 ponad 45 tysięcy porad ambulatoryjnych.

Tę krótką historię naszej 20-letniej działalności związanej z diagnostyką i leczeniem interwencyjnym zawału serca kończymy myślą, która pomaga nam w codziennych obowiązkach, inspiruje do działania i daje poczucie sensu wykonywanej pracy: Jesteśmy, aby ratować, leczyć, dawać nadzieję.. Dziękujemy, Zespół Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu telefon zawałowy: 500 042 491 Dział Nauki Badań i Analiz Medycznych I Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii ŚAM tel.032 271 34 14, 032 37 33 682 fax. 032 271 76 92 e-mail: karzab@infomed.slam.katowice.pl Dział Nauki, Badań i Analiz Medycznych Tel/fax. 032 273 26 81, 032 37 33 631 e-mail: naukasccs@op.pl Opracowanie: Mariusz Gąsior, Grzegorz Słonka, Alicja Chachaj, Urszula Goebel, Zofia Urbanik, Marek Gierlotka, Piotr Lech, Mateusz Tajstra, Janusz Szkodziński III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii ŚAM Tel. 032 273 23 16, 032 37 33 619 Fax. 032 273 26 69 e-mail: sccs@slam.katowice.pl Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii ŚAM Tel. 032 278 43 34, 032 37 33 664, Fax. 032 271 52 66 e-mail: wokedit@slam.katowice.pl Katedra i Oddział Kliniczny Wrodzonych Wad Serca i Kardiologii Dziecięcej ŚAM Tel. 032 271 34 01, 032 37 33 669 Fax. 032 271 34 01 e-mail: jabi_med@poczta.onet.pl Druk: KOMDRUK-KOMAG