Obowiązki i prawa senatora
Regulacje prawne: - Konstytucja - ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora - regulaminy Sejmu i Senatu - inne (zarządzenia marszałka itp.)
Formalna niepołączalność mandatu: senator nie może łączyć sprawowania mandatu z pełnieniem określonych funkcji i stanowisk: - prezydenta, posła, prezesa NBP, NIK, IPN i ich zastępców; funkcji RPO, RPD i ich zastępców; ambasadora, członka RPP, KRRiT i kolegium IPN; deputowanego do Parlamentu Europejskiego utrata mandatu europosła następuje wskutek wyboru na senatora - sędziego, prokuratora, czynnego żołnierza, funkcjonariusza policji i służb ochrony państwa (wybór na senatora oznacza trwałą rezygnację z danego stanowiska), radnego i członka władz samorządowych, innych, określonych w ustawach - z zatrudnieniem w administracji rządowej (z wyjątkiem członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu) i samorządowej, kancelariach Prezydenta, Sejmu i Senatu, w NIK; w biurach: TK, NIK, RPO, RPD, KRRiT, IPN, PIP oraz Krajowym Biurze Wyborczym, w służbie cywilnej, w administracjach sądów i prokuratury - obowiązek rezygnacji z tych funkcji i stanowisk w ciągu 14 dni od ogłoszenia wyników wyborów niezłożenie rezygnacji powoduje wygaśnięcie mandatu; wygaśnięcie mandatu następuje z dniem powołania na te funkcje lub stanowiska Wygaśnięcie mandatu powoduje też złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego
Obowiązki senatora
Obowiązek złożenia ślubowania (odmowa złożenia ślubowania uważana jest za zrzeczenie się mandatu)
Obowiązek uczestniczenia w posiedzeniach Senatu i jego organów (jeśli jest ich członkiem) nieusprawiedliwiona nieobecność na posiedzeniu Senatu, komisji senackiej lub Zgromadzenia Narodowego oraz nieobecność w więcej niż 1/5 głosowań podczas posiedzenia Senatu skutkuje utratą 1/30 uposażenia i diety
Sprawozdawca komisji ma obowiązek referowania w komisjach sejmowych stanowiska Senatu Obowiązek przynależności do co najmniej 1 komisji (nie dotyczy członków Prezydium)
Materialna niepołączalność mandatu: zakaz prowadzenia działalności gospodarczej wiążącej się z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego (nie można być członkiem organów firm z udziałem Skarbu Państwa, zarządzać taką firmą, jej reprezentować trzeba zrzec się takich funkcji; nie można posiadać więcej niż 10% udziałów lub akcji w spółkach Skarbu Państwa ani wykorzystywać w swej działalności majątku Skarbu Państwa pod groźbą odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu i pozbawienia mandatu Obowiązek złożenia oświadczeń majątkowych (razem z małżonkiem) na początku i końcu kadencji oraz na początku każdego roku; oświadczenia są ujawniane w internecie (niezłożenie oświadczenia powoduje utratę uposażenia do czasu złożenia oraz odpowiedzialność regulaminową zwrócenie uwagi, udzielenie upomnienia lub nagany przez Prezydium; podanie nieprawdy lub zatajenie wiąże się z odpowiedzialnością karną i groźbą pozbawienia wolności do lat 3)
Obowiązek powiadomienia marszałka o dodatkowych zajęciach zarobkowych (oprócz podlegających prawu autorskiemu) Obowiązek zgłaszania do Rejestru Korzyści uzyskanych korzyści swoich i małżonka (stanowisk i zajęć zarobkowych, darowizn, fundowanych niesłużbowych wyjazdów krajowych i zagranicznych), obwarowany odpowiedzialnością regulaminową (zwrócenie uwagi, upomnienie lub nagana Prezydium)
Zakaz podejmowania zajęć, które narażałyby na utratę zaufania, przyjmowania darowizn narażających na utratę zaufania, powoływania się w zajęciach zarobkowych na mandat w oczekiwaniu specjalnych przywilejów Senatorom, którzy nie wykonują swoich obowiązków lub zachowują się w sposób nieodpowiadający godności, Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich może zwrócić uwagę, udzielić upomnienia lub nagany; w szczególnie drastycznych sytuacjach marszałek może obniżyć im dietę, uposażenie lub zarządzić utratę diety na określony czas
Immunitet (wyłączenie określonych osób od odpowiedzialności lub świadczeń ciążących na innych ze względu na pełnione przez te osoby funkcje lub zajmowane stanowiska): - materialny (prawo parlamentarzysty, polegające na wyłączeniu możliwości pociagnięcia do odpowiedzialności karnej lub cywilnej za działania związane ze sprawowaniem mandatu, ma charakter bezwzględny nie może być nigdy uchylone, nie można się go zrzec i trwa też po zakończeniu mandatu, chyba że narusza prawa innych osób, wtedy możliwe jest pociągnięcie do odpowiedzialności za zgodą Izby) - formalny (prawo parlamentarzysty polegające na tym, że nie może być on pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody odpowiedniej Izby; ma charakter względny wygasa po zakończeniu kadencji, może być uchylone, jeśli w związku z konkretnym zarzutem Izba wyrazi zgodę bezwzględną wiekszością ustawowej liczby głosów, może się go zrzec sam parlamentarzysta w związku z tym zarzutem) - nietykalność zakaz pozbawiania wolności, zatrzymywania itp. obowiązuje przez czas trwania mandatu, może być uchylona przez Izbę (tryb jw.), nie można się jej zrzec; parlamentarzysta może być zatrzymany bez zgody Izby tylko w wypadku ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeśli jest to niezbędne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania
Prawa związane bezpośrednio z pracą w parlamencie oraz uprawnienia przysługujące poza parlamentem
Prawa związane bezpośrednio z pracą w parlamencie Mandat parlamentarny jest mandatem wolnym, co oznacza, że parlamentarzysta ma podejmować decyzje zgodnie ze swoją wolą i sumieniem, nie jest związany instrukcjami wyborców, ale ma obowiązek przyjmowania ich opinii i wniosków
Prawo do zabierania głosu w debacie, wyrażania swojego stanowiska, zgłaszania wniosków, poprawek do ustaw, pytań Prawo do zwracania sie do marszałka lub Prezydium o rozpatrzenie określonych spraw przez Senat lub komisje senackie
Prawo do wnioskowania o podjęcie inicjatywy ustawodawczej (w grupie 10 senatorów), a także wniesienia inicjatywy uchwałodawczej Prawo do przedstawienia inicjatywy na posiedzeniu Izby
Prawo do wybierania i bycia wybranym do różnych organów Izby
Prawo do pracy w 2 komisjach Prawo do czynnego udziału w pracach komisji, do których nie należy, bez prawa głosowania
Prawo do składania oświadczeń senatorskich (obowiązkiem adresata jest udzielenie na nie odpowiedzi w terminie 30 dni) różnica w stosunku do posłów (interpelacje, zapytania kontrolna rola Sejmu)
Prawo do zrzeszania sie we frakcjach parlamentarnych (Senat: kluby co najmniej 7 osób, koła co najmniej 3 osoby) oraz w zespołach Uwaga: prezentowany skład polityczny dotyczy poprzedniej, szóstej kadencji
SKŁAD POLITYCZNY SENATU VII KADENCJI KP PiS - Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość KS PO - Klub Senatorów Platformy Obywatelskiej RP
Prawo do pomocy ze strony Kancelarii Senatu w wykonywaniu obowiązków (przygotowanie projektów ustaw, poprawek, dostarczanie informacji, ekspertyz, porad prawnych, organizacja biur senatorskich itp.)
Uprawnienia finansowe: - do comiesięcznej diety parlamentarnej w wysokości 25% uposażenia, pokrywającej koszty związane ze sprawowaniem mandatu na terenie kraju wszyscy parlamentarzyści (ok. 2475 zł) - do comiesięcznego uposażenia w razie korzystania z urlopu bezpłatnego w miejscu pracy (zawieszenia emerytury itp.) parlamentarzyści zawodowi w wysokości wynagrodzenia podsekretarza stanu (ok. 9900 zł brutto) - na koniec kadencji trzykrotność tego uposażenia, jeśli nie jest się ponownie wybranym (odprawa parlamentarna) - dodatki za pełnienie określonych funkcji w Senacie: przewodniczący komisji 20% uposażenia, zastępca 15%, przewodniczący stałej podkomisji, sekretarz Senatu, członkowie Komisji Spraw Unii Europejskiej 10%; łączna wysokość dodatków nie może przekroczyć 35% Prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych (wraz z rodziną) oraz z funduszu świadczeń socjalnych
Prawo do bezpłatnego zakwaterowania w Warszawie (hotel poselski lub wynajęte mieszkanie ryczałt 2200 zł) Prawo do urlopu od wykonywania obowiązków parlamentarnych z ważnych przyczyn
Uprawnienia przysługujace poza parlamentem
Prawo do: - zwrócenia się do organów państwowych i samorządowych o udzielenie informacji (także spółek z udziałem Skarbu Państwa oraz przedsiębiorstw państwowych i samorządowych), do wglądu w działalność organów państwowych, samorządowych oraz spółek z udziałem Skarbu Państwa - zwrócenia się do organów państwowych i samorządowych o udzielenie pomocy w sprawowaniu mandatu (np. udostępnienia lokalu do rozmów) - uczestniczenia w sesjach sejmików województw, rad powiatów i rad gmin w swoim okręgu wyborczym - wystąpienia z interwencją (w konkretnej, nawet jednostkowej sprawie) w organie administracji państwowej i samorządowej obowiązek udzielenia odpowiedzi w ciągu 14 dni
Prawo do utworzenia biura senatorskiego przy finansowej i organizacyjnotechnicznej pomocy Kancelarii Senatu (ryczałt miesięczny 10150 zł + ryczałt na remont i wyposażenie raz w kadencji obowiązek rozliczenia ryczałtów)
Prawo do uzyskania bezpłatnego urlopu na czas sprawowania mandatu lub, w wypadku wykonywania pracy, zwolnienie z obowiązków służbowych na czas pełnienia obowiązków parlamentarzysty (przyjęcie do pracy po zakończeniu kadencji na to samo lub równorzędne stanowisko)
Prawo do bezpłatnych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, samolotem na terenie kraju
Prawo do: - rocznego ryczałtu na noclegi związane z wykonywaniem mandatu 7600 zł - rocznego ryczałtu na opinie i ekspertyzy 1060 zł - bezpłatnych druków parlamentarnych - bezpłatnych dzienników urzędowych (Dziennik Ustaw i Monitor Polski) - bezpłatnych przesyłek listowych ( 1500 szt. rocznie)