PRZEDSZKOLE W ŁĄKIEM PROGRAM PROFILAKTYKI BEZPIECZNY I ZDROWY PRZEDSZKOLAK Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.). 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ( Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz 17). 3. Rozporządzenie ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku podręczników ( Dz. U. Nr 89. poz. 730 z późn. zm.) Łąkie 2014
PLAN PROGRAMU I. WSTĘP II. ZAŁOŻENIA PROGRAMU III. CELE PROGRAMU IV. METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU V. BLOKI TEMATYCZNE VI. CHARAKTERYSTYKA BLOKÓW TEMATYCZNYCH VII. WARUNKI WDROŻENIA PROGRAMU VIII. EWALUACJA PROGRAMU 2
WSTĘP Profilaktyka, to proces wspierania dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi rozwojowi oraz eliminowanie czynników zagrażających zdrowiu. Program profilaktyczny przeznaczony jest dla dzieci w wieku przedszkolnym. Ma on za zadanie tworzyć warunki do kształtowania postaw i wartości, umożliwiać dzieciom dokonywanie wyborów, mających znaczenie dla ich obecnego i przyszłego życia, uświadamiać dzieciom zagrożenia, które mogą wystąpić w przedszkolu, domu, na drodze oraz ograniczyć liczbę niebezpiecznych zdarzeń z udziałem dzieci. Przygotować dzieci do tego, by potrafiły współżyć z innymi. Poznawać zasady dbania o własne zdrowie i bezpieczeństwo w sytuacjach takich, że będą mogły się nauczyć, jak radzić sobie z trudnościami a w okresie dorastania i dorosłości, lepiej radzić sobie z problemami i kryzysami. Promować i kształtować zdrowy styl życia. Wraz z rozwojem dziecka i jego samodzielności musimy coraz bardziej liczyć się z koniecznością wyposażenia go w umiejętność przewidywania zagrożeń, unikania ich, a jeśli już zaistnieją w zdolność do radzenia sobie z trudną sytuacją. Program profilaktyki jest zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego i zawarty w następujących obszarach: - Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych. (1) - Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. - Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku. (2) - Wspomaganie rozwoju mowy dzieci (3) - Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia(4) - Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci. (5) - Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych (6) - Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń (11) 3
ZAŁOŻENIA PROGRAMU Podstawowym założeniem prawidłowej realizacji programu profilaktyki jest znajomość psychofizycznej sylwetki dziecka w wieku przedszkolnym oraz świadomość znaczenia systematycznych oddziaływań w procesie kształtowania się właściwych i trwałych postaw. Dziecko w wieku przedszkolnym charakteryzuje słaba spostrzegawczość, rozproszona i mimowolna uwaga, niski poziom myślenia przyczynowo-skutkowego, słaba orientacja przestrzenno-czasowa, skłonność do ryzykownych, nieprzemyślanych, żywiołowych decyzji. Mała sprawność w wyobrażaniu sobie możliwych skutków podejmowanych działań w połączeniu z niewielkim doświadczeniem życiowym i wąskim zasobem wypróbowanych technik radzenia sobie z różnego rodzaju problemami, stawia dzieci w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia znacznie częściej niż osoby dorosłe. Wszystkie te cechy wskazują na kierunek oddziaływań wychowawczo - dydaktycznych, na konieczność wyrobienia u dzieci określonych umiejętności, sprawności i nawyków niezbędnych w przygotowaniu do dalszego życia. Naszym zadaniem jest ukształtowanie takich postaw, które będą wiedziały, jak unikać, zapobiegać i możliwie sprawnie pokonywać niebezpieczeństwa. Program profilaktyki jest dostosowany do potrzeb rozwojowych wychowanków. W swych oddziaływaniach jest skierowany do dzieci, nauczycieli i rodziców. CELE PROGRAMU: Celem programu jest kształtowanie pozytywnych i bezpiecznych postaw, i zachowań dzieci w wieku przedszkolnym w sytuacjach trudnych, zagrażających zdrowiu a nawet życiu. Dzieci w wieku przedszkolnym bardzo szybko i łatwo przyswajają wiedzę. Nie mają problemów z opanowaniem prostych zasad dotyczących bezpieczeństwa, higieny oraz zdrowego stylu życia. Jednocześnie dzieci w tym wieku narażone swą na wiele niebezpieczeństw. Wiedza i umiejętności w zakresie edukacji bezpieczeństwa winny być zatem nabywane przez dzieci już na etapie edukacji przedszkolnej. Wszystkie wymienione cechy wskazują na konieczność wyrobienia u dzieci określonych umiejętności, sprawności i nawyków niezbędnych w przygotowaniu do dalszego życia, by unikać, zapobiegać i możliwie sprawnie pokonywać niebezpieczeństwa. 4
CELE SZCZEGÓŁOWE: - wyposażanie dzieci w niezbędne sprawności, umiejętności i wiadomości dotyczące dbania o własne zdrowie; - tworzenie warunków sprzyjających bezpieczeństwu dzieci i zachowaniu ich zdrowia; - kształtowanie nawyków higienicznych i zachowań prozdrowotnych; - tworzenie warunków sprzyjających spontanicznej i zorganizowanej aktywności ruchowej dziecka, a przez to rozwijanie jego sprawności fizycznej; - promocja zdrowego stylu życia. METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU: W realizacji programu wykorzystuje się różnorodne metody i formy, przede wszystkim aktywne, by umożliwić dzieciom czynne doświadczenie i przeżywanie tego, co jest tematem zajęć. Wskazane jest odwoływanie się do różnych technik, dostosowanych do wieku dzieci, zainteresowania tematem, umiejętności radzenia sobie z przedstawionymi problemami i poziomu aktywności wychowanków. Metody: - metody podające: opowiadanie, pogadanka, historyjka obrazkowa, wiersze, piosenki, praca z tekstem; - metody problemowe: gry dydaktyczne, klasyczna metoda problemowa; - metody aktywizujące: drama, wystawa (ekspozycja), pokaz, inscenizacja; - metody praktyczne: ćwiczenia i działania oparte na konkrecie, spacery, wycieczki, trening; Formy: - praca indywidualna; - zabawa oraz inne rodzaje działalności dzieci pozwalające na rozwijanie własnej inicjatywy (zabawy konstrukcyjne, manipulacyjne, ruchowe, tematyczne zabawy w role); - czynności samoobsługowe dzieci oraz praca użyteczna; - spacery i wycieczki; - zajęcia organizowane przez nauczycielkę z całą grupą lub prowadzone w mniejszych zespołach; 5
- udział w imprezach i uroczystościach organizowanych w przedszkolu i poza nim; - udział w konkursach; BLOKI TEMATYCZNE PROGRAMU 1. Bezpieczeństwo na co dzień. 2. Piramida zdrowego żywienia. 3. Higieniczny tryb życia. 4. Ruch w życiu człowieka (poranki z gimnastyką). 5. Zagrożenia ze środowiska przyrodniczego. 6. Przedszkole bez nałogów. 7. Moje prawa- konwencja o prawach dziecka. 8. Agresja i przemoc. 9. Dziecko w świecie wirtualnym. 10. Profilaktyka logopedyczna (poranki logopedyczne). 6
CHARAKTERYSTYKA BLOKÓW TEMATYCZNYCH Lp. Nazwa bloku tematycznego 1. BEZPIECZEŃSTWO NA CO DZIEŃ Zamierzone cele operacyjne Dziecko: - rozumie pojęcie bezpieczeństwo, - reaguje na hasła pali się, ewakuacja, itp., - wykazuje znajomość imienia, nazwiska oraz własnego adresu zamieszkania, - wykazuje znajomość imion i nazwisk rodziców / opiekunów, - zna zasady bezpiecznego poruszania się po drodze, - rozróżnia podstawowe znaki drogowe (informacyjne, ostrzegawcze), - stosuje się do sygnalizacji świetlnej, - wie, jakie są numery telefonów alarmowych (997, 998, 999, 112), - orientuje się, do kogo może zwrócić się o pomoc (np. do policjanta), - zna inne ważniejsze instytucje i role społeczne, - przestrzega zasad ustalonych w grupie przedszkolnej (kontrakt grupowy), - stosuje się do zasad bezpiecznego korzystania z placu zabaw/ sprzętu/ zabawek, - porusza się w miejscach dozwolonych, - nie oddala się samo od grupy przedszkolnej, - nie korzysta z urządzeń elektrycznych, nie bawi się przedmiotami niebezpiecznymi, np. zapałkami, szkłem i innymi, - przewiduje sytuacje zagrażające bezpieczeństwu/ życiu oraz ich konsekwencje, - wykazuje nieufność w stosunku do osób nieznajomych, - samodzielnie i bezpiecznie organizuje sobie czas wolny, - gości w przedszkolu, np. policjanta, strażaka (w miarę możliwości), 7
- wie, że opiekę nad nim sprawuje osoba dorosła, - zna zagrożenia płynące ze świata ludzi, roślin i zwierząt i unika ich, - wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych, 2. PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA 3. HIGIENICZNY TRYB ŻYCIA - poznaje schemat piramidy zdrowego żywienia (jej piętra), - orientuje się w zasadach zdrowego stylu odżywania (wymienia zdrowe produkty, tj. owoce, warzywa, mleko i jego przetwory, ryby, ciemne pieczywo, itd.), - dostrzega związek pomiędzy zdrowiem a chorobą, - wie, na czym polega profilaktyka zdrowotna (np. szczepienia ochronne). - podaje przyczyny nieprawidłowego odżywiania się (m. in.: otyłość, próchnica, brak witamin, niska odporność organizmu = przeziębianie się), - zna umiar w jedzeniu (nie objada się), - przezwycięża niechęć do spożywania niektórych potraw, - myje owoce i warzywa przed spożyciem, - stosuje zasady savoir vivr u (poprawnie posługuje się sztućcami, nie rozmawia podczas posiłków, nie spieszy się podczas jedzenia, dba o estetykę stołu, nie huśta się na krzesełku, nie wygłupia się, itp.), - rozumie poj. higiena, higieniczny tryb życia, - wyróżnia przybory niezbędne do utrzymania higieny, - stosuje higienę na co dzień: o myje zęby po każdym posiłku, o myje ręce przed / po posiłku, po skorzystaniu z toalety, po kontakcie z rożnymi przedmiotami, zwierzętami i in. o dba o czystość własnego ciała (regularna kąpiel, używanie kosmetyków), 8
o dba o czystość ubrania / bielizny, o używa wyłącznie swoich przyborów toaletowych, o utrzymuje porządek otoczenia wokół (np. sprząta po sobie), o zdaje sobie sprawę z konieczności chodzenia do snu o tej samej porze (higiena snu), o rozumie istotę wypoczynku, o wykazuje wrażliwość na nadmierny hałas, o podkreśla rolę codziennych ćwiczeń fizycznych, o uczy się podstawowych umiejętności relaksacji i odprężenia (higiena psychiczna), o wie, o konieczności umiejętnego korzystania z chusteczek higienicznych, o zasłania usta podczas kaszlu / kichania, następnie myje ręce, o unika bezpośredniego kontaktu z osobą chorą, o wie, o potrzebie przebywania w wywietrzonych pomieszczeniach, 4. RUCH W ŻYCIU CZŁOWIEKA (poranki z gimnastyką) - rozumie znaczenie aktywności ruchowej, sportu w życiu, - posługuje się pojęciem zdrowie, - wie, o potrzebie częstego przebywania na świeżym powietrzu, - bierze aktywny udział w zajęciach ruchowych, gimnastykuje się w miarę swoich możliwości (poranki gimnastyką), - uprawia sporty (gra w piłkę, jazda na rowerze, bieganie, itp.), - ubiera się odpowiednio do warunków pogodowych, - uczestniczy w zajęciach gimnastyki korekcyjnej, - dba o prawidłową postawę ciała, - chodzi na spacery, 9
5. ZAGROŻENIA ZE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO - wie, jak zapobiegać przemarznięciu/przegrzaniu, - wymienia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych, - nie dotyka zwierząt, zwłaszcza dzikich, - wie, że nie należy karmić bez zgody/drażnić zwierząt, - zna pozycję obronną, by uniknąć, np. pogryzienia, - orientuje się, jak wyglądają tabliczki informujące, np. o terenie strzeżonym przez psa, - zna wybrane rośliny i in. zagrażające życiu (np. grzyby, owoce trujące), - nie spożywa potraw niewiadomego pochodzenia, - wie, jak trzeba zachować się w sytuacji, zagrożenia, gdzie można otrzymać pomoc, umie o nią poprosić, 6. PRZEDSZKOLE BEZ NAŁOGÓW - jest świadome niebezpieczeństw związanych z uzależnieniami / nałogami, - prezentuje właściwą postawę PRZECIW, - orientuje się w procesie uzależnienia człowieka od czegoś (zna ich niekorzystny wpływ na organizm), - wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np.. środków czystości), - wie, co sprzyja uzależnieniu człowieka (alkohol, papierosy (tytoń), leki, internet, telewizja, gry multimedialne), - nabywa umiejętność odmawiania NIE bez poczucia winy (asertywność), - nie jest podatne na wpływ reklam (tzw. ukryte programy) oraz osób mających złe zamiary, 7. MOJE PRAWA KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA - zna swoje prawa, - zna swoje obowiązki, - przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz w świecie dorosłych, 10
- obdarza uwagą inne dzieci i dorosłych, - szanuje zdanie innych ludzi, - jest odpowiedzialne za to, co robi (ponosi konsekwencje), - w zrozumiały sposób mówi o swoich potrzebach i decyzjach, - nie wykazuje bierności wobec przejawów złego traktowania go i innych, - wykazuje się tolerancją, - wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa, 8. AGRESJA I PRZEMOC - zna pojęcia agresja i przemoc, - umie nazwać swoje uczucia, - odgrywa i demonstruje wybrane uczucia (scenki sytuacyjne), - uczy się oswajać z własnym strachem ( Strach ma wielkie oczy, Jak przestraszyć swój strach?), - bierze udział w zajęciach odreagowywania złości, np.: o ludzik złości, o skrzynia złości (z gazetami), o rysunek złości, o tabliczka złości, itp. - potrafi utożsamić się z inną osobą (kształtowanie umiejętności empatycznych), - podaje sposoby na pokonywanie złości, - reaguje na rożne formy agresji i przemocy, - orientuje się, jakie są skutki agresji/ przemocy na świecie dla ludzi, - uczy się być asertywne, - rozumie znaczenie słowa zgoda, kompromis - wykazuje ostrożność i nieufność w kontakcie z osobami obcymi, zły dotyk, - przestrzega zakazu przyjmowania różnych rzeczy, np. słodyczy od osób nieznajomych, - stara się być przyjazne dla otoczenia, 11
- wyciąga wnioski z rozmów/ pogadanek np. z policjantem, 9. DZIECKO W ŚWIECIE WIRTUALNYM 10. PROFILAKTYKA LOGOPEDYCZNA (poranki logopedyczne) - zna zagrożenia związane z korzystaniem z dostępu do sieci (np. wirtualny przyjaciel oszust, złe samopoczucie, niedotlenienie organizmu, brak kolegów / koleżanek), - korzysta z internetu tylko za zgodą rodziców / osób dorosłych, - nie traktuje komputera jako największego towarzysza zabaw, - zdaje sobie sprawę, że świat wirtualny to świat iluzji (rozróżnienie rzeczywistości od świata wirtualnego - nierzeczywistego), - nie promuje zachowań agresywnych, przemocy obecnej, np. w grach komputerowych, - dostrzega także pozytywny wpływ świata wirtualnego (np. rozwój myślenia, kojarzenia, wyobraźni, pogłębienie wiedzy, wzmocnienie poczucia własnej wartości, itp.), - uczestniczy w podejmowanych dyskusjach, np. podczas zajęć, - uczestniczy w zajęciach logopedycznych, - bierze aktywny udział w tzw. porankach logopedycznych organizowanych przez nauczyciela (ćwiczenia języka, oddechowe, warg, usprawniające podniebienie miękkie, z emisji głosu ), - udziela swobodnych wypowiedzi ustnych poprawnych pod względem gramatycznym, - samodzielnie nawiązuje słowny kontakt społeczny, - wyraża się w różnych formach ekspresji słownej, - myśli, główkuje, - analizuje tekst czytany, - potrafi się skupić, - używa wyobraźni. 12
WARUNKI WDROŻENIA PROGRAMU Realizacja programu wymaga: - wykorzystania różnorakich środków dydaktycznych wspomagających proces rozwoju dziecka (ilustracje, historyjki obrazkowe, czasopisma, gazetki, znaki drogowe, albumy, płytoteka); - zorganizowania wycieczek i wyjazdów poza teren przedszkola; - wdrożenia wszystkich pracowników przedszkola do realizacji programu; - współpracy z rodzicami, oraz pedagogizacji rodziców; - nawiązania współpracy z logopedą; - nawiązania współpracy o ośrodkiem zdrowia; - nawiązania współpracy z Komisariatem Policji w Rakoniewicach; - spotkania z lekarzem, pielęgniarką, higienistką; - realizacji programu Czyste powietrze wokół nas, Akademia Aquafresh, Zęby małego dziecka, Moje dziecko idzie do szkoły. EWALUACJA PROGRAMU Oceny efektów realizacji Programu Profilaktyki Bezpieczny i zdrowy przedszkolak, obok bieżącego monitorowania, dokonuje się na końcowej radzie pedagogicznej podsumowującej pracę przedszkola za cały rok szkolny. Podstawę do formułowania ocen realizacji ocen będą stanowiły: 1. Wnioski z obserwacji zachowań dzieci. 2. Sprawozdania nauczycieli poszczególnych grup. 3. Osiągnięcia w konkursach, realizowanych programach. 4. Analiza dokumentów - dziennik, plany miesięczne, wytwory dzieci. Opracowały: Weronika Rosolska Mariola Kostrzewa 13