ZAŁĄCZNIK NR 5 Aplikacja z grupy konkursowej typu b : Praktyki zawodowe na studiach licencjackich Nazwa pola Ośrodek Akademicki Osoba składająca wniosek Opiekun praktyk (jeżeli inny niż osoba składająca wniosek) Dane kontaktowe Osoby składającej wniosek Dane kontaktowe Opiekuna praktyk Skrócona prezentacja ogólnej koncepcji praktyk Komentarz Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UMCS pl. Marii Curie- Skłodowskiej 4 20-031 Lublin tel./fax: (081) 5375377 dr Renata Malesa Praktyka w małej bibliotece gminnej, realizowana w trakcie studiów licencjackich, ma na celu przede wszystkim zainteresowanie studentów problematyką tych placówek. W trakcie odbywania praktyki student będzie miał możliwość praktycznego zastosowania wiedzy i umiejętności zdobytych w toku realizacji procesu dydaktycznego, m.in. w ramach przedmiotu Małe biblioteki gminne wprowadzenie do problematyki. Istotą praktyki jest również poszerzenie tej wiedzy. Student zetknie się z wszelkimi procedurami bibliotecznymi i pozna w praktyce funkcje pełnione przez te placówki. Praktyka pozwoli na poznanie zasad organizacji i toku pracy gminnej biblioteki publicznej. W szczególności będą to zagadnienia budowania kolekcji, jej opracowania, przechowywania, informowania oraz udostępniania społecznościom lokalnym. Praktyka będzie realizowana w ciągu 22 dni roboczych w okresie wakacji letnich (lipiec-wrzesień). Student pozna kolejno wszelkie etapy pracy z dokumentem oraz użytkownikiem. Zetknie się również z problemami organizacji i zarządzania w bibliotece. Będzie miał możliwość zobaczenia potencjalnego miejsca pracy. Po ogólnym zapoznaniu się ze środowiskiem, w którym działa biblioteka i specyfiką pracy danej placówki, praktykant kolejno będzie zajmował się: - gromadzeniem i ewidencją zbiorów (poznanie sposobów i źródeł gromadzenia zbiorów, źródeł informacji o nowościach, ksiąg ewidencyjnych) - opracowaniem dokumentów (tworzenie opisów bibliograficznych do katalogów tradycyjnych, rekordów bibliograficznych do katalogu komputerowego, wykorzystywanie dostępnych baz danych (Bazy BN, NUKAT) jako źródła rekordów bibliograficznych, tworzenie charakterystyk wyszukiwawczych dokumentów w przyjętym języku informacyjno wyszukiwawczym) - udostępnianiem zbiorów - pracą z użytkownikiem Każdy etap praktyki zakończy się omówieniem go w ramach trójstronnego spotkania pomiędzy praktykantem, bibliotecznym i akademickim opiekunem praktyki. Celem tego spotkania będzie wzajemna wymiana doświadczeń, co pozwoli na bardziej optymalne dostosowanie programu kształcenia do praktyki zawodowej. 1
Praktyka realizowana w małej bibliotece gminnej ma na celu przede wszystkim zwrócenie uwagi studentów na ten rodzaj placówek, jako potencjalnego miejsca przyszłej pracy zawodowej. Poprzez zetknięcie się z biblioteką gminną student ma możliwość zapoznania się w praktyce z podstawowymi procedurami pracy w bibliotece, z uwzględnieniem specyfiki małej biblioteki publicznej, często działającej w środowisku wiejskim. Poza promocją bibliotekarstwa gminnego wśród studentów, jej istotą jest nawiązanie trwałej współpracy pomiędzy tymi placówkami oraz środowiskiem akademickim. Jej efektem będzie wzajemna wymiana doświadczeń oraz możliwość lepszego dostosowania teorii do praktyki bibliotecznej. Działania studenta na etapie pracy z użytkownikiem ukierunkowane są na upowszechnianie i rozwijanie potrzeb czytelniczych, kulturalnych, edukacyjnych oraz informacyjnych środowiska lokalnego biblioteki. Poprzez wdrażanie różnorodnych form pracy z książką i multimediami studenci rozbudzają zainteresowania czytelnicze i kulturalne jednostki, rozwijają i umacniają nawyki czytelnicze wśród najmłodszych użytkowników biblioteki, zaspokajają potrzeby środowiska w zakresie wykształcenia oraz twórczego rozwoju jednostki, kształtują osobowości i postawy społeczne. Pełny prezentacja proponowanego przebiegu praktyk Prace przygotowawcze do realizacji praktyki: 1. Rekrutacja kandydatów: Pierwszym etapem przygotowania praktyki jest rozpropagowanie możliwości jej odbywania w bibliotece gminnej wśród studentów spotkanie z akademickim opiekunem praktyk, przedstawienie harmonogramu praktyk, warunków zaliczenia oraz potencjalnych placówek odbywania praktyki. W przypadku zgłoszenia większej liczby chętnych do odbycia praktyki zastosowane zostaną dodatkowe kryteria, celem wyłonienia dwóch kandydatów. Kryterium decydującym będzie średnia ocen ze studiów, ocena pisemnych wniosków studentów, uzasadniających chęć odbycia praktyki w małej bibliotece gminnej oraz rozmowa z kandydatami dotycząca ich wyobrażenia o pracy w tego typu placówce. 2. Nawiązanie kontaktów z bibliotekami: Prośba do Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej o wskazanie placówek w regionie, gotowych do przyjęcia praktykantów. Po wstępnych rozmowach telefonicznych, wytypowane zostanie kilka bibliotek, celem nawiązania dalszej współpracy. Kolejnym etapem będą spotkania z kierownikami wybranych placówek, których efektem będzie ocena możliwości organizacji praktyki. Po przedstawieniu oczekiwań ośrodka akademickiego wobec biblioteki oraz oczekiwań biblioteki wobec praktykantów zostaną ostatecznie wyłonione jedna lub dwie placówki, w których praktyka będzie realizowana. Ostatnim etapem prac przygotowawczych będzie ostateczne zatwierdzenie programu praktyk przez akademickiego i bibliotecznego opiekuna praktyk. Ma to na celu optymalne wykorzystanie potencjału zarówno biblioteki jak i praktykanta. Harmonogram praktyk zawodowych: Miejsce i czas trwania praktyki: Praktyka musi odbyć się w bibliotece gminnej na terenie województwa lubelskiego i obejmować 22 dni robocze. Praktyka będzie zrealizowana w trakcie wakacji letnich pomiędzy 1 lipca a 30 września 2010 r. Etapy praktyki: Etap 1. (2 dni) zapoznanie ze środowiskiem pracy - poznanie historii i organizacji biblioteki, zapoznanie praktykanta z 2
pracownikami, historią, statutem, wielkością i strukturą kolekcji, ilością i strukturą użytkowników - poznanie specyfiki środowiska lokalnego, w którym działa biblioteka, struktury społeczno demograficznej gminy i użytkowników biblioteki (płeć, wiek, wykształcenie, dochód, źródła dochodu działalność rolnicza, pozarolnicza, inna) - zapoznanie z władzami gminy, samorządem lokalnym, poznanie instytucji kultury, stowarzyszeń, organizacji i fundacji działających na terenie gminy i współpracujących z biblioteką wizyta w urzędzie gminy, spotkanie z przedstawicielami instytucji współpracujących Etap 2. (4 dni) gromadzenie i ewidencja zbiorów - poznanie źródeł i zasad gromadzenia zbiorów biblioteki (zakup, darowizny, wymiana, inne) zapoznanie ze strukturą wpływów, dowodami wpływów -zapoznanie ze źródłami informacji o dokumentach wykorzystywanymi w pracy biblioteki (bibliografie, czasopisma, katalogi wydawnicze, informatory o książkach, serwisy internetowe) - poznanie zasad selekcji stosowanych w bibliotece i dowodów ubytków - ewidencja zbiorów zapoznanie ze sposobami ewidencji, księgami ewidencyjnymi praktyczna ewidencja dokumentów Etap 3 (7 dni) opracowanie dokumentów - zapoznanie z tradycyjnymi i komputerowymi katalogami bibliotecznymi - poznanie systemu komputerowego wykorzystywanego w pracy biblioteki - sporządzanie rekordów bibliograficznych dla książek, książek wielotomowych, czasopism, zbiorów specjalnych, jak dokumenty dźwiękowe, elektroniczne - dobieranie haseł związanych z opracowaniem formalnym i rzeczowym dokumentu wykorzystanie baz danych BN, NUKAT - wyszukiwanie w katalogu zautomatyzowanym, stosowanie różnorodnych kryteriów wyszukiwawczych - poznanie tradycyjnego sposobu opracowania materiałów bibliotecznych tworzenie opisów bibliograficznych, rodzaje kart katalogowych, wyszukiwanie informacji w katalogach - analiza rzeczowa dokumentów, tworzenie charakterystyk słownych i informacyjno wyszukiwawczych w wybranych językach informacyjno wyszukiwawczych ( jhp, UKD) Etap 4 (2 dni) udostępnianie zbiorów - obsługa użytkowników biblioteki, poznanie sposobów udostępniania (wypożyczanie miejscowe, międzybiblioteczne, dostarczanie książek do domu) - prowadzenie statystyki udostępniania - pomoc w wyborach czytelniczych umiejętne doradztwo, dobór odpowiedniego sposobu komunikacji w zależności od rodzaju użytkownika Etap 5 (6 dni) praca z użytkownikiem - środowiskowa praca z użytkownikiem uwzględniająca ich zainteresowania, potrzeby i upodobania w zakresie literatury poprzez organizację różnorodnych form imprezowych, realizację programów edukacyjno-wychowawczych oraz ekologicznych - opracowanie i realizacja ofert imprezowej skierowanej do różnych grup wiekowych użytkowników: a. dzieci w wieku przedszkolnym: organizacją miejsca zabaw i pierwszej edukacji tj. Kącika Malucha, poranki literackie, głośne czytanie bajek, storytelling, teatrzyki kukiełkowe, okolicznościowe inscenizacje teatralne, bajkoterapia, zabawy z książką, warsztaty 3
plastyczne, konkursy czytelnicze b. dzieci w wieku szkolnym: lekcje biblioteczne, konkursy recytatorskie i czytelnicze, plebiscyty literackie, wieczory poezji, spotkania z autorami, projekcje filmowe, kawiarenka internetowa, zorganizowanie Klubu Miłośników Filmu); c. młodzież starsza: lekcje biblioteczne w ramach stałych sesji edukacyjnych, prelekcje z zakresu psychologii stosowanej asertywność, porozumienie z rodzicami, osiąganie sukcesu itp., spotkanie z psychologiem nt. narkomanii, przemocy seksualnej, niebezpiecznych działań sekt, poradnictwo w zakresie literatury; d. dorośli: spotkania autorskie i/lub z ciekawymi ludźmi, prelekcja na temat preferowanej w środowisku tematyki społecznej (literatury, geografii, historii, psychologii, gospodarki, profilaktyki zdrowotnej itp.), literackie wystawy tematyczne, wernisaż, pokazy filmowe, wieczory literackie, koncert - obsługa biblioteczna osób niepełnosprawnych, chorych i w podeszłym wieku poprzez dostarczanie lektur do domu, organizacja spotkań integracyjnych i zajęć biblioterapeutycznych - promowanie książki i czytelnictwa poprzez organizację wystaw ujętych w tematycznych cyklach oraz popularyzujących sylwetki twórców - zaktualizowanie oferty bibliotecznej pod katem rozpoznanych potrzeb czytelniczych i informacyjnych różnych kategorii użytkowników biblioteki (np. stworzenie kolekcji książek użytecznych w zakresie zajęć biblio- i bajkoterapetycznych) - angażowanie przedstawicieli lokalnych władz samorządowych do udziału w imprezach bibliotecznych promujących książkę i czytelnictwo (np. głośne czytanie i storytelling dla dzieci oraz prelekcje młodzieży pokazy filmowe dla młodzieży) Etap 6 (1 dzień) podsumowanie praktyki - spotkanie praktykanta, i bibliotecznego opiekuna praktyki, omówienie przebiegu praktyki, mocnych i słabych stron praktykanta, ocena praktyki ze strony praktykanta i biblioteki Działania ewaluacyjne Po zakończeniu praktyki odbędzie się spotkanie trójstronne (praktykant, akademicki i biblioteczny opiekun praktyk). Jego głównym celem jest omówienie praktyki i wzajemna wymiana doświadczeń. Dla ośrodka akademickiego szczególne znaczenia ma uzyskanie informacji, czy praktykant był należycie przygotowany teoretycznie do odbycia praktyki zawodowej, które obszary należy zmodyfikować i poświęcić im więcej miejsca w programach kształcenia. Dla biblioteki wydaje się być istotna możliwość uzyskania doradztwa ze strony ośrodka akademickiego oraz zainteresowanie studentów małą biblioteką gminną jako ciekawym i atrakcyjnym miejscem do odbycia praktyki lub w przyszłości pracy. Opiniowanie praktyki Praktykant po zakończeniu praktyki, na podstawie doświadczeń oraz prowadzonej na bieżąco dokumentacji sporządza raport dotyczący przebiegu praktyki, jej programu, oraz korzyści wyniesionych z odbycia praktyki. Biblioteczny opiekun praktyk wydaje opinię dotyczącą przebiegu praktyki, przygotowania praktykanta oraz jego zaangażowania. Podstawą wydania opinii jest przede wszystkim obserwacja praktykanta w trakcie wykonywanych zadań, ocena tych zadań, rozmowy z innymi pracownikami biblioteki oraz opinie użytkowników. 4
Akademicki opiekun praktyk sporządza raport po rozmowie z bibliotecznym opiekunem praktyk, praktykantem i na podstawie dzienniczka praktyk. Ważnym elementem monitorującym przebieg praktyki są wizyty w bibliotece w czasie trwania praktyki, bezpośrednia obserwacja oraz rozmowy z pracownikami biblioteki. Oczekiwane efekty uczenia się Punkty ECTS Metody i kryteria oceniania Sposób zaliczenia Osiągnięta wiedza: Student zna podstawowe procedury pracy bibliotecznej z uwzględnieniem specyfiki małej biblioteki gminnej. Zna strukturę środowiska, w którym pracuje biblioteka i rozumie zależności pomiędzy społecznością lokalną a programem pracy biblioteki. Zna uwarunkowania funkcjonowania biblioteki w zależności od władz gminy. Zna źródła i zasady gromadzenia zbiorów, zasady selekcji oraz sposoby ewidencji. Rozumie różnice pomiędzy opracowaniem formalnym i rzeczowym zbiorów, katalogiem tradycyjnym i zautomatyzowanym. Zna zasady doboru i formułowania haseł do opisów bibliograficznych i rzeczowych dokumentów. Zna sposoby opisu różnych typów dokumentów. Rozumie konieczność doboru odpowiednich sposobów udostępniania zbiorów do kategorii użytkownika i konkretnej sytuacji. Rozumie rolę bibliotekarza w doradztwie dla użytkowników. Zna formy pracy z różnymi kategoriami użytkowników. Rozumie konieczność odmiennego podejścia do osób niepełnosprawnych. Rozumie konieczność współpracy pomiędzy biblioteką i ośrodkiem akademickim przy realizacji praktyki zawodowej. Opanowane umiejętności: Student potrafi korzystać z różnych źródeł informacji o dokumentach w procesie gromadzenia zbiorów. Potrafi prowadzić ewidencję różnych typów dokumentów, przeprowadzić selekcję zbiorów oraz sporządzić dowody ubytków. Umie sporządzić opis bibliograficzny i rzeczowy różnych rodzajów dokumentów. Potrafi wykorzystać dostępne bazy danych w katalogowaniu dokumentów oraz wyszukiwać informacje w katalogu tradycyjnym i zautomatyzowanym. Potrafi komunikować się z różnymi kategoriami użytkowników, umiejętnie doradzać im przy wyborach czytelniczych. Umie prowadzić statystykę biblioteczną. Potrafi prowadzić prace z użytkownikiem, opracować i zrealizować ofertę imprezową dla odbiorców w różnym wieku. Potrafi promować książkę i czytelnictwo poprzez organizację wystaw, Umie rozpoznawać potrzeby czytelnicze i informacyjne i potrafi zaktualizować ofertę biblioteczną pod kątem tych potrzeb. Potrafi zaktywizować przedstawicieli środowiska lokalnego i zaangażować ich w działania na rzecz biblioteki. Liczba punktów -2 Warunkiem zaliczenia praktyki jest uzyskanie pozytywnej opinii Autora i Opiekuna Bibliotecznego oraz prowadzona przez Praktykanta dokumentacjadzienniczek praktyk Zaliczenie Uwagi Data/Miejsce/Podpis Osoby składającej wniosek 06. 10. 2010 r., Lublin 5
Data/Miejsce/ Podpis i pieczęć Dyrektora/Kierownika Jednostki pod podaną deklaracją W przypadku pozytywnego rozpatrzenia niniejszej aplikacji praktyki, które stanowią jej przedmiot, zostaną skierowane do realizacji w semestrze letnim roku akademickiego 2010/2011. 06.10.2010 r., Lublin 6