ZAŁĄCZNIK NR 9 Aplikacja z grupy konkursowej typu c : Praktyki zawodowe na studiach magisterskich

Transkrypt

1 ZAŁĄCZNIK NR 9 Aplikacja z grupy konkursowej typu c : Praktyki zawodowe na studiach magisterskich Nazwa pola Ośrodek Akademicki Osoba składająca wniosek Opiekun praktyk (jeżeli inny niż osoba składająca wniosek) Dane kontaktowe Osoby składającej wniosek Dane kontaktowe Opiekuna praktyk Skrócona prezentacja ogólnej koncepcji praktyk Pełny prezentacja proponowanego przebiegu praktyk Komentarz Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii, ul. Gagarina 13a, Toruń, tel/fax. (56) , inibi@umk.pl dr Małgorzata Fedorowicz-Kruszewska Proponowany program praktyk postulowany jest do wdrożenia na studiach stacjonarnych drugiego stopnia dla studentów w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Studenci w trakcie praktyk powinni zapoznać się z takimi zagadnieniami jak: - formalno-prawne podstawy działania małej biblioteki gminnej, w której realizowana jest praktyka (statut, regulamin organizacyjny, program pracy, regulaminy poszczególnych agend), - struktura organizacyjna biblioteki, - procesy biblioteczne realizowane w małej bibliotece gminnej (gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie), - obsługa czytelników i użytkowników informacji, ze szczególnym uwzględnieniem osób w wieku senioralnym oraz dotkniętych niepełnosprawnościami, - działania promocyjne oraz public relations (nawiązanie kontaktu z instytucjami, organizacjami, stowarzyszeniami, przedsiębiorstwami w celu poinformowania o swojej ofercie, zaproszenie do podjęcia współpracy), - rozpoznanie potrzeb informacyjnych i bibliotecznych środowiska lokalnego (np. przygotowanie wzoru ankiety niezbędnej do przeprowadzenia badań, nawiązanie kontaktu z otoczeniem instytucjonalnym w celu zebrania wspomnianych informacji), - udostępnianie informacji lokalnej i regionalnej (praktykant może przygotowywać kartoteki tematyczne, wykazy teleadresowe, faktograficzne bazy danych). Proponowany program praktyk postulowany jest do wdrożenia na studiach stacjonarnych drugiego stopnia dla studentów w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Przy opracowywaniu programu praktyk kierowano się przede wszystkim postulatami zawartymi w publikacji Aktualizacja kształcenia akademickiego bibliotekarzy pracujących w małych

2 bibliotekach gminnych opracowanej pod redakcją Ewy Chuchro, Mikołaja Ochmańskiego i Michała Zająca i wydanej w 2010 roku. Ponadto wzięto pod uwagę wyodrębnione w Programie Rozwoju Bibliotek obszary, które określono jako Menu 8. Wyniki badań prowadzonych w wiodących ośrodkach kształcenia na poziomie wyższym z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa dotyczących aktualizacji kształcenia akademickiego bibliotekarzy pracujących w niewielkich bibliotekach gminnych wykazały, że konieczne jest wprowadzenie niezbędnych korekt w omawianym zakresie. Aktywni zawodowo bibliotekarze zwrócili uwagę, iż od praktyk zawodowych należy oczekiwać nabycia umiejętności związanych przede wszystkim z opracowaniem dokumentów, obsługą użytkownika oraz animacją kultury/życia społecznego. Rzadziej wprawdzie, ale także wskazywano, iż praktyki mogą służyć nabyciu umiejętności w zakresie organizacji działań promocyjnych (w tym public relations), obsługi komputera, zdobywaniem środków finansowych na działalność biblioteki, zarządzaniem biblioteką, a także projektowania serwisów WWW. Niektóre z wymienionych zagadnień są już uwzględniane w praktykach studenckich, warto więc skupić się na tych, które do tej pory były pomijane. Studenci w trakcie praktyk w małej bibliotece gminnej powinni realizować zarówno tradycyjne zadania, takie jak opracowanie zbiorów bibliotecznych oraz obsługa użytkowników, ale także podejmować nowe wyzwania wynikające z postrzegania biblioteki jako placówki nowoczesnej, integrującej i aktywizującej społeczeństwo lokalnej, stanowiącej lokalne centrum kultury. Ponieważ jak wykazały badania przeprowadzone przez FRSI, użytkownikami bibliotek publicznych w gminach nie przekraczających 20 tys. mieszkańców są przede wszystkim dzieci oraz młodzież, konieczne wydaję się podjęcie działań aktywizujących starsze grupy wiekowe. Receptą na zmianę tego stanu jest podejmowanie przez biblioteki (co również wykazały badania) przedsięwzięć integrujących różne grupy użytkowników. Przygotowując np. zajęcia dla dzieci w wieku przedszkolnym można spodziewać się, że przyjdą one z rodzicami i opiekunami, co można wykorzystać, by zainteresować dorosłych swoją ofertą. Podejmując jakiekolwiek próby przyciągnięcia nowych użytkowników do biblioteki należy posiąść wiedzę na temat ich oczekiwań i potrzeb, które można zrealizować w bibliotece. Jedną z metod są badania metodą sondażu diagnostycznego, ale powstaje pytanie, jak je przeprowadzić skoro respondentami mają być nieużytkownicy biblioteki. Sposobem na pozyskanie takich informacji jest nawiązanie kontaktu i współpracy z otoczeniem instytucjonalnym biblioteki (gminny ośrodek pomocy rodzinie, urząd gminy, szkoła, koło gospodyń wiejskich, ochotnicza straż pożarna, klub seniora itp.). Na przykład można nawiązać kontakt z lokalnym klubem seniora, którego członkami są zapewne emerytowani nauczyciele i zaproponować im działania wolontariackie polegające na pomocy w odrabianiu lekcji dzieciom. Z jednej strony jest to przejawem zaangażowania biblioteki w życie społeczności, z drugiej zaś może zachęcić starsze osoby

3 korzystania z placówki. Zorientowanie się w potrzebach informacyjnych środowiska może poprzedzać przygotowanie w bibliotece zestawów poszukiwanych informacji. Polskie społeczeństwo, jak i pozostałe europejskie starzeje się, dlatego należy położyć szczególny nacisk na pozyskanie tej coraz liczniejszej grupy jako użytkowników bibliotek. Bibliotekarze dysponujący wiedzą na temat źródeł pozyskiwania informacji mogą przygotować spotkania na tematy, które mogą zainteresować wspomnianą grupę (np. działania prozdrowotne, wykorzystanie Internetu z życiu codziennym). Jednocześnie mogą zaproponować korzystanie z materiałów bibliotecznych (książki mówione, książki wydrukowane powiększoną czcionką) adresowane do tych osób, które ze względu na swój stan zdrowia lub niepełnosprawność nie mogą korzystać z tradycyjnych form tekstów. Celem praktyki zawodowej jest: - zapoznanie studenta z działalnością oraz organizacją pracy w niewielkiej biblioteki gminnej, - zapoznanie studenta z praktycznym ujęciem zagadnień dotychczas poznanych teoretycznie, - poszerzenie wiedzy oraz umiejętności z zakresu bibliotekarstwa, - pozyskanie fachowej opieki merytorycznej, - kształtowanie umiejętności komunikowania się oraz pracy w zespole, - wykorzystanie w przyszłości ewentualnej szansy na podjęcie pracy w bibliotece, w której student odbywał praktykę zawodową. Szczegółowy harmonogram oraz opis prac przygotowawczych do realizacji praktyk: Praktyki na drugim stopniu studiów z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu nie są obligatoryjne. Konieczne zatem jest zorganizowanie spotkania informacyjnego (październik 2010 roku), na którym studenci zostaną poinformowani o korzyściach z odbycia nieobowiązkowych praktyk zawodowych. Jeśli spotkają się one z zainteresowaniem ze strony studentów, autorka projektu skontaktuje się z gminnymi bibliotekami publicznymi znajdującymi się w miejscu zamieszkania ewentualnych praktykantów. W trakcie rozmowy telefonicznej dyrektorzy bibliotek zostaną poinformowani o korzyściach płynących z przeprowadzenia praktyk. Efektem końcowym przygotowań do realizacji praktyk będzie lista studentów i bibliotek biorących udział w projekcie. Szczegółowy program praktyk Studenci w trakcie praktyk powinni zapoznać się z takimi zagadnieniami jak - formalno-prawne podstawy działania małej biblioteki gminnej, w której realizowana jest praktyka (statut, regulamin

4 organizacyjny, program pracy, regulaminy poszczególnych agend), - struktura organizacyjna biblioteki, - procesy biblioteczne realizowane w małej bibliotece gminnej (gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie), - obsługa czytelników i użytkowników informacji, ze szczególnym uwzględnieniem osób w wieku senioralnym oraz dotkniętych niepełnosprawnościami, - działania promocyjne oraz public relations (nawiązanie kontaktu z instytucjami, organizacjami, stowarzyszeniami, przedsiębiorstwami w celu poinformowania o swojej ofercie, zaproszenie do podjęcia współpracy), - rozpoznanie potrzeb informacyjnych i bibliotecznych środowiska lokalnego (np. przygotowanie wzoru ankiety niezbędnej do przeprowadzenia badań, nawiązanie kontaktu z otoczeniem instytucjonalnym w celu zebrania wspomnianych informacji), - udostępnianie informacji lokalnej i regionalnej (praktykant może przygotowywać kartoteki tematyczne, wykazy teleadresowe, faktograficzne bazy danych). Oczekiwane efekty uczenia się Harmonogram działań ewaluacyjnych: - przedstawienie opiekunowi praktyk opinii studenta o przebiegu praktyki zawodowej, - przedstawienie opiekunowi praktyk opinii bibliotecznego opiekuna praktyk o przebiegu praktyki w bibliotece gminnej, - spotkanie ze studentami po odbyciu praktyk i ustalenie, które punkty programu praktyk zostały zrealizowane, które nie zostały zrealizowane i co było tego przyczyną, ewentualnie jakie zadania należałoby zmodyfikować bądź zastąpić innymi. Przewiduje się, że studenci odbywający praktyki w małych bibliotekach gminnych uzyskają wiedzę z zakresu podstaw prawnych, organizacji, źródeł finansowania oraz działalności małej biblioteki gminnej. Zamierzeniem autorki projektu jest wybór dla przeprowadzenia praktyk zawodowych studentów takich placówek, które są nowocześnie zorganizowane i zarządzane, co ma sprzyjać postrzeganiu biblioteki przez przyszłych adeptów zawodu jako placówek nowoczesnych, zaangażowanych w życie społeczności lokalnej, otwartych na nowe formy usług oraz gromadzonych materiałów. Autorka oczekuje także, że studenci będą mieli okazję dowiedzieć się i zaobserwować, że środowisko w otoczeniu biblioteki gminnej jest zróżnicowane, że składają się na nie także seniorzy, osoby chore oraz dotknięte różnymi rodzajami niepełnosprawności. Biblioteka publiczna, jako placówka z założenia dostępna najszerszemu kręgowi odbiorców musi także brać pod uwagę potrzeby i oczekiwania wspomnianych grup przygotowując adresowaną do nich ofertę usług, materiały biblioteczne oraz uwzględniając ich w swojej strategii promocyjnej. Przewiduje się, iż studenci po odbyciu praktyk będą doskonale orientowali się w strukturze otoczenia instytucjonalnego biblioteki gminnej oraz, że wykorzystaną wiedzę w przyszłości wykorzystają do przygotowania strategii promocyjnej placówki. Studenci po odbyciu praktyk zawodowych powinni opanować bądź podnieść umiejętności w zakresie podstawowych procesów bibliotecznych, obsługi czytelników oraz użytkowników informacji (wykorzystując wiedzę zdobytą na zajęciach z zakresu komunikacji interpersonalnej oraz usług dla

5 Punkty ECTS Metody i kryteria oceniania Sposób zaliczenia Uwagi Data/Miejsce/Podpis Osoby składającej wniosek Data/Miejsce/ Podpis i pieczęć Dyrektora/Kierownika Jednostki pod podaną deklaracją. niepełnosprawnych użytkowników bibliotek). Ponadto oczekuje się od praktykantów nabycia umiejętności promowania biblioteki w środowisku lokalnym oraz poprawy jej wizerunku w otoczeniu instytucjonalnym. Autorka oczekuje, że student będzie umiał pozyskać informacje na temat struktury demograficznej środowiska lokalnego, jego potrzeb oraz oczekiwań. Ponadto zakłada się, że student nabędzie umiejętności w zakresie opracowania zestawień bibliograficznych, faktograficznych oraz teleadresowych, zgodnie z oczekiwaniami ze strony użytkowników. Ponieważ praktyki zawodowe na drugim stopniu studiów w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliologii nie są obligatoryjne nie przewiduje się przyznawania za ich odbycie punktów ECTS. Należałoby rozważyć udokumentowanie ich zaliczenia stosownym zaświadczeniem bądź certyfikatem. Warunkiem zaliczenia praktyk jest: - odbycie ich w ustalonym terminie, - przedstawienie dziennika praktyk opisującego przebieg praktyk, - przedstawienie opinii bibliotecznego opiekuna praktyk o przebiegu praktyk, - przedstawienie opinii praktykanta o przebiegu praktyk, - akceptacja sprawozdania przez opiekuna praktyk Zaliczenie W przypadku pozytywnego rozpatrzenia niniejszej aplikacji praktyki, które stanowią jej przedmiot, zostaną skierowane do realizacji w semestrze letnim roku akademickiego 2010/2011.