Krótkie Komentarze Becka Tomasz Ostrowski Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych Komentarz C. H. Beck
KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych
Polecamy nasze publikacje z serii Krótkie Komentarze Becka: M. Grabowski USTAWA O USŁUGACH PŁATNICZYCH J. Nowak-Kubiak USTAWA O DZIAŁALNOŚCI LECZNICZEJ A. Kopeć, M. Chruściak, M. Szakun, M. Kłoda, G. Kott, T. Ostrowski USTAWA O KREDYCIE KONSUMENCKIM. REKOMENDACJE INTERPRETACYJNE PODSTAWOWYCH REGULACJI R. Strzelczyk OCHRONA PRAW NABYWCY LOKALU MIESZKALNEGO LUB DOMU JEDNORODZINNEGO R. Adamus, T. Jasiński, E. Kurowska, A. Marekwia ZWIĄZKI MIĘDZYGMINNE M. Rojewski, M. Szuchnik USTAWA O PRAWACH PACJENTA I RZECZNIKU PRAW PACJENTA. USTAWA O ŚWIADCZENIACH OPIEKI ZDROWOTNEJ FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH. USTAWA REFUNDACYJNA. USTAWA O DZIAŁALNOŚCI LECZNICZEJ www.księgarnia.beck.pl
Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych Komentarz Tomasz Ostrowski WYDAWNICTWO C.H. BECK WARSZAWA 2012
Wydawca: Natalia Adamczyk Wydawnictwo C.H. Beck 2012 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-3883-5 ISBN e-book 978-83-255-3884-2
Spis treści Wstęp................................................ Wykaz skrótów......................................... Wykaz literatury........................................ A. Tekst ustawy........................................ 1 Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.................... 3 B. Komentarz......................................... 29 Rozdział 1. Przepisy ogólne.............................. 31 Art. 1. Zakres przedmiotowy ustawy.................... 31 Art. 2. Objaśnienie pojęć, informacje gospodarcze......... 39 Art. 3. Odpowiednie stosowanie przepisów............... 50 Rozdział 2. Biuro informacji gospodarczej.................. 55 Art. 4. Tryb udostępniania informacji................... 55 Art. 5. Forma prawna biura, akcje biura.................. 59 Art. 6. Zakaz zatrudniania w organach biura.............. 61 Art. 7. Przedmiot działalności gospodarczej biura.......... 64 Art. 8. Firma....................................... 71 Art. 9. Dane dotyczące wiarygodności płatniczej.......... 74 Art. 10. Ujawnienie danych dotyczących wiarygodości płatniczej.......................................... 80 Art. 11. Regulamin zarządzania danymi................. 83 Rozdział 3. Przekazywanie informacji gospodarczych do biura.. 89 Art. 12. Umowa o udostępnieniu danych................. 89 Art. 13. Cel udostępnienia danych...................... 94 Art. 14. Przesłanki przekazania danych dotyczących konsumenta........................................ 105 Art. 15. Przesłanki przekazania informacji o dłużniku niebędącym konsumentem............................ 121 Art. 16. Pozostałe przypadki.......................... 124 Art. 17. Informacje o oszustwie........................ 136 Art. 18. Przekazanie informacji........................ 141 IX XI XV
Spis treści VI Art. 19. Zastrzeżenie jawności informacji................ 156 Art. 20. Obowiązek rozwiązania umowy z biurem......... 157 Rozdział 4. Przechowywanie, ujawnianie, aktualizacja i usuwanie informacji gospodarczych............................ 159 Art. 21. Aktualizacja, przechowywanie danych............ 159 Art. 22. Ujawnienie danych w drodze teletransmisji........ 164 Art. 23. Prawo dostępu do informacji................... 173 Art. 24. Upoważnienie konsumenta..................... 176 Art. 25. Uprawnienie do otrzymania informacji........... 184 Art. 26. Obowiązki ciążące na adresacie informacji........ 190 Art. 27. Rejestr zapytań.............................. 196 Art. 28. Dane ze zbiorów PESEL....................... 200 Art. 29. Obowiązki wierzyciela dotyczące danych......... 205 Art. 30. Obowiązek aktualizacji danych przez wierzyciela... 213 Art. 31. Usunięcie informacji.......................... 218 Rozdział 5. Nadzór nad biurami.......................... 230 Art. 32. Zakres nadzoru ministra....................... 230 Art. 33. Kontrola biura, wyłączenia..................... 231 Art. 34. Uprawnienia kontrolującego.................... 232 Art. 35. Materiał dowodowy, zabezpieczenie............. 233 Art. 36. Notatka, odmowa udzielenia wyjaśnień........... 233 Art. 37. Informowanie o ustaleniach kontroli............. 234 Art. 38. Zapewnienie kontrolującemu odpowiednich warunków.............................................. 234 Art. 39. Protokół kontroli............................. 234 Art. 40. Składniki protokołu........................... 234 Art. 41. Pisemne zastrzeżenia.......................... 235 Art. 42. Odmowa podpisania protokołu.................. 235 Art. 43. Usunięcie nieprawidłowości, zakaz wykonywania działalności........................................ 236 Art. 44. Odpowiednie stosowanie przepisów.............. 239 Rozdział 6. Przepisy karne............................... 239 Art. 45. Działalność pozaregulaminowa................. 239 Art. 46. Nadużywanie nazwy biura..................... 239 Art. 47. Nieusunięcie danych w terminie................. 240 Art. 48. Nieprawdziwe informacje...................... 240 Art. 49. Nierozwiązanie umowy z biurem................ 240 Art. 50. Działanie bez wymaganego upoważnienia......... 240 Art. 51. Nieprawidłowości w funkcjonowaniu biura........ 241
Spis treści Rozdział 7. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe................................... 241 Art. 52 60 (pominięte)............................... 241 Art. 61. Biura utworzone przed wejściem w życie ustawy... 250 Art. 62. Przekazanie regulaminów do zatwierdzenia........ 251 Art. 63. Zachowanie mocy prawnej regulaminów.......... 251 Art. 64. Zobowiązania wcześniejsze.................... 251 Art. 65. Informacje gospodarcze przekazane na mocy poprzedniej ustawy.................................. 251 Art. 66. Stosowanie przepisów dotychczasowych do postępowań........................................ 251 Art. 67. Stosowanie przepisów dotychczasowych do kontroli. 252 Art. 68. Czasowe ograniczenie ujawnienia informacji....... 252 Art. 69. Derogacja.................................. 252 Art. 70. Wejście w życie.............................. 252 Indeks rzeczowy....................................... 255 VII
Wstęp Będąca przedmiotem niniejszego komentarza ustawa z 9.4.2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych stanowi podstawę tworzenia i funkcjonowania biur informacji gospodarczej, tj. instytucji pośredniczących w udostępnianiu informacji gospodarczych oraz innych danych dotyczących wiarygodności płatniczej. Komentowana ustawa zastąpiła ustawę z 14.3.2003 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych. Poprzednio obowiązujący akt prawny, jakkolwiek powołał do życia instytucję biur informacji gospodarczej i stworzył podwaliny pod budowę w Polsce nowoczesnego wymiany danych dotyczących wiarygodności płatniczej, nie realizował w pełni celów założonych przez ustawodawcę w zakresie poprawy bezpieczeństwa obrotu gospodarczego i ochrony wierzycieli. Celem uchwalenia nowej ustawy było głównie usprawnienie dotychczasowych rozwiązań prawnych, m.in. poprzez rozszerzenie zakresu podmiotowego i przedmiotowego ustawy, uszczelnienie systemu wymiany danych, racjonalizację przesłanek udostępniania informacji oraz redukcję obciążeń administracyjnych. Z dotychczasowej dwuletniej praktyki stosowania nowych przepisów wynika, że założenia te udało się w znacznej mierze osiągnąć, co nie oznacza, że system wymiany danych funkcjonuje bez zakłóceń i nie występują problemy z interpretacją oraz stosowaniem przepisów. Celem niniejszego komentarza jest omówienie podstaw prawnych systemu wymiany danych z udziałem biur informacji gospodarczych, z uwzględnieniem stosunkowo niewielkiego dotychczas dorobku doktryny prawa i orzecznictwa sądów, jak również wyjaśnienie niektórych wątpliwości związanych z wykładnią oraz stosowaniem przepisów w praktyce. Warszawa, czerwiec 2012 r. T. Ostrowski IX
Wykaz skrótów 1. Źródła prawa AlimU............ ustawa z 7.9.2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.) EwLudU........... ustawa z 10.4.1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) FunInwU.......... ustawa z 27.5.2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 146, poz. 1546 ze zm.) InfNieU........... ustawa z 5.8.2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 182, poz. 1228) KC............... ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK............... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 533 ze zm.) KKS.............. ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) Konstytucja RP..... Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) KPA............. ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) KPC.............. ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK.............. ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KredKonsU........ ustawa z 12.5.2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126, poz. 715 ze zm.) KRSU............. ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) KSH.............. ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) OchrDanOU........ ustawa z 29.7.1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) XI
Wykaz skrótów OdpPZbiU......... ustawa z 28.10.2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U. Nr 197, poz. 1661 ze zm.) OrdPod............ ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PostEgzAU......... ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.) PrBank............ ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrPostAdm......... ustawa z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) SwDziałGospU..... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) UInfGU........... ustawa z 9.4.2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz.U. Nr 81, poz. 530 ze zm.) WspRodzU......... ustawa z 9.6.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. Nr 149, poz. 887 ze zm.) ZwNKonU......... ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) 2. Organy i instytucje EFTA............. Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu GIODO............ Generalny Inspektor Danych Osobowych SA................ Sąd Apelacyjny SN............... Sąd Najwyższy UOKIK............ Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 3. Publikatory i czasopisma Dz.U.............. Dziennik Ustaw MSiG............. Monitor Sądowy i Gospodarczy OSG.............. Orzecznictwo Sądów Gospodarczych OSN(C)........... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna XII
4. Inne skróty nast............... następny np................ na przykład Nr................ numer poz............... pozycja r.................. rok s.................. strona t.j................. tekst jednolity Wok.............. Wokanda zd................ zdanie ze zm............. ze zmianami Wykaz skrótów XIII
Wykaz literatury B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2005 Barta J., Fajgielski P., Markiewicz R., Ochrona danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2011 Bączyk M., [w:] E. Fojcik-Mastalska (red.), Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2007 Białek T., [w:] A. Marzec, T. Białek, Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Komentarz, Warszawa 2011 Białek T., Zajączkowska-Weremczuk K., Uprawnienia i obowiązki instytucji określonych w art. 105 ust. 4 ustawy Prawo bankowe, Prawo Bankowe 2006, Nr 12 Bieć A., Ocena rozwoju polskiego rynku informacji gospodarczych, Warszawa 2008 Bieć A., Słabości polskiego sektora rejestrów kredytowych, Warszawa 2009 Brzozowski A., [w:] Ewa Łętowska (red.), Prawo zobowiązań część ogólna, Warszawa 2006 Dmowski S., Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2011 H. Dolecki, T. Wiśniewski (red.), H. Ciepła, D. Zawistowski, T. Żyznowski, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. IV. Artykuły 730 1088 LEX 2011 Dolecki H., Wiśniewski T. (red.), A. Hrycaj, A. Jakubecki, P. Rylski, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. V. Artykuły 1096 1217, Warszawa 2012 Drozd A., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz. Wzory pism i przepisy, Warszawa 2008 European Commission, Report of Expert Group on Credit Histories, DG Internal Markets and Services, May 2009 (http://ec.europa.eu/internal_ market/consultations/docs/2009/credit_histories/egch_report_en.pdf) Fraud Prevention and Data Protection. A Eurofinas ACCIS Report on Fighting Fraud in Consumer Lending, Brussels, December 2011, (http:// www.eurofinas.org/uploads/documents/non-visible/eurofinas-accis_ ReportOnFraud_WEB.pdf) XV
Wykaz literatury Frąckowiak J., [w:] W. Pyzioł (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2008 Gromska-Szuster I., [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I. Artykuły 1 366, Warszawa 2011 Grzeszczyk W., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2011 Hauser R., Skoczylas A. (red.), Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2011 Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN, http://sjp.pwn.pl/szukaj/aktualny Janiak A., Glosa do wyroku SN z 22.3.2001 r., V CKN 769/00, OSNC 2001, Nr 11, poz. 166 Kidyba A., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. II. Komentarz do art. 301 633 k.s.h., Warszawa 2011 Kubiak-Cyrul A., Dobra osobiste osób prawnych, Kraków 2005 Machnikowski P., [w:] E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2010 Machnikowski P., [w:] E. Łętowska (red.) Prawo zobowiązań część ogólna, Warszawa, 2006 Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010 Mednis A., [w:] A. Mednis, J. Noga-Bogomilska, Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych. Komentarz, Warszawa 2003 Mednis A., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 1999 Molis J., [w:] F. Zoll (red.), Prawo bankowe, Komentarz, t. I, Kraków 2005 Noga-Bogumilska J., [w:] A. Mednis, J. Noga-Bogumilska, Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych. Komentarz, Warszawa 2003 Olejniczak A., [w:] A. Kidyba, Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Warszawa 2010 Ostrowski T., [w:] A. Kopeć, M. Chruściak, M. Szakun, M. Kłoda, G. Kott, T. Ostrowski, Ustawa o kredycie konsumenckim. Rekomendacje interpretacyjne podstawowych regulacji. Komentarz, Warszawa 2012 Pabis R., [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2011 Piasecki K., (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1 366. t. I, Warszawa 2010. Piasecki K., Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część ogólna, Kraków 2003 Piasecki K., [w:] K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1 366, t. I, Warszawa 2010 Piskorz-Ryń A., Sibiga G., Opinia prawna na temat rządowego projektu ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych (Druk sejmowy Nr 1997), Warszawa, 5 stycznia 2010 r., http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk6.nsf/opdodr?openpage&nr=1997 XVI
Wykaz literatury Popiołek W., [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1 449 10, t. I, Warszawa 2011 Pyzioł W., [w:] tenże (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2008 Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2009 Rothemund M., Gerhardt M., The European Credit Information Landscape. An analysis of a survey of credit bureaus in Europe, ECRI Industry Survey, Brussels 2011 The World Bank, General Principles for Credit Reporting, Washington D.C., September 2011 (http://siteresources.worldbank.org/financialsector/ Resources/Credit_Reporting_text.pdf) Sieńko-Kowalska B., Obrót informacjami w świetle nowej ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych, Przegląd Prawa Handlowego 2010, Nr 7 Smykla B., Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2006 Smykla B., Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2011 Szuster S., Wyrwiński M., [w:] F. Zoll (red.), Prawo bankowe, Komentarz, t. I, Kraków 2005 XVII
A. Tekst ustawy