Zwierzęta część III 1. SZKARŁUPNIE 2. STRUNOWCE 3. KRĄGŁOUSTE
1. SZKARŁUPNIE zwierzęta wtórouste przegląd systematyczny liliowce, rozgwiazdy, wężowidła, jeżowce, strzykwy środowisko życia i wymagania życiowe morza pełnosłone (zasolenie ok. 35%) nie są zbyt ruchliwe, poruszają się głównie po podłożu,niektóre pływają w toni wodnej, inne osiadły tryb życia (liliowce, niektóre strzykwy i nieliczne rozgwiazdy).
Budowa szkarłupni Ciało pokrywa nabłonek z komórkami gruczołowymi, zmysłowymi i barwnikowymi oraz oskórek. Pod naskórkiem leży cienka warstwa tkanki łącznej z elementami szkieletu (zbudowany z płytek lub igieł). W budowie wykazują symetrię pięciopromienna. Wewnątrz ciała posiadają system kanałów w których krąży płyn. Jest to układ wodny (ambulakralny) zaopatrzony w silne mięśnie okrężne i wzdłużne. Woda porusza ogromna liczbą wypustek (nóżek), które służą do lokomocji, odżywiania i oddychania. Niektóre nóżki pełnią funkcje zmysłowe. Funkcje skrzeli pełnią wypustki układu wodnego.
Budowa wewnętrzna jeżowca
Budowa wewnętrzna rozgwiazdy
1. Szkarłupnie czynności życiowe czynności życiowe odżywianie oddychanie wydalenie krążenie charakterystyka otwór gębowy po stronie spodniej, przełyk, duży żołądek (wężowidła brak odbytu), jelito może tworzyć pętle (otwór odbytowy przy gębowym), funkcje skrzeli pełnią wypustki (przez nabłonek)układu wodnego, powłoki ciała lub płuca wodne, uwypuklenia jelita tylnego u strzykw, układ wodny i komórki padocyty które wypełniają się wydalinami, otwarty, system zatok i kurczliwe naczynia wypełnione płynem podobnym do limfy, reakcja na bodźce układ nerwowy pozbawiony zwojów zbudowany na zasadzie: pierścień okołogębowy i odchodzące od niego 5 pasm, rozmnażanie z nielicznymi wyjątkami są rozdzielnopłciowe. Zewnętrznie nie można rozróżnić samca od samicy, gonady bez przewodów wyprowadzających, nieliczne opiekują się potomstwem, zapłodnienie zewnętrzne, rozwój złożony(dwubocznie symetryczna larwa), rzadko rozmnażanie bezpłciowe związane z regeneracją, inne // znaczenie składnik biocenoz morskich i oceanicznych, współudział w obiegu materii odżywiają się rozkładającymi szczątkami ciał innych organizmów, drapieżne polują na wieloszczety, mięczaki i ryby.
Typ: Strunowce Podtyp: Osłonice (np.: żachwa przejrzysta) Podtyp: Bezczaszkowce (np.: lancetnik) Podtyp: Kręgowce Gromada: krągłouste (np.: minog, śluzica) Gromada: ryby(np.: rekin, płaszczka, karp, szczupak, łosoś) Gromada: płazy(żaba, traszka, salamandra) Gromada: gady(krokodyl, żółw, jaszczurka, wąż) Gromada: ptaki (np.: struś, pingwin, gołąb, wróbel, czapla) Gromada: ssaki (np.: nietoperz, dziobak, pies, kangur, człowiek)
Najprymitywniejsze strunowce osłonice i bezczaszkowce Osłonice: żachwy, ogonice, sprzągle. - osiadły tryb życia, morza, planktoniczne larwy oraz dorosłe sprzągle i ogonice, osiadłe dorosłe żachwy, - budowa: tunika -(osłonka z wielocukrów, wytwarzana prze jednowarstwowy nabłonek), kosz skrzelowy gardziel poprzebijana licznymi szczelinami skrzelowymi (funkcje pokarmowe i oddechowe).
Budowa wewnętrzna lancetnika - okrywa je jednowarstwowy nabłonek, tkanka łączna, - otwór gębowy z czułkami (napędzają wodę i pokarm), - struna grzbietowa, - pierwsza cześć cewki nerwowej jest rozszerzona (nie jest ot mózg), od cewki nerwy unerwiające ciało, co cewki przylegają komórki światłoczułe (oczka Hessego), - gardziel wspólny odcinek układu pokarmowego i oddechowego, kosz skrzelowy, endostylna dnie gardzieli wyłapuje i zlepia pokarm, enzymy trawienne (uchyłek wątroby), - lancetnik jest rozdzielnopłciowy, 26-30 par gonad, zapłodnienie w wodzie, - wydalanie protonefrydia, - krążenie zamknięte, 1 krwiobieg, brak serca, tętnice skrzelowe.
Schemat układu krążenia lancetnika.
Cechy charakterystyczne bezczaszkowców
Przedstawiciele krągłoustych. MINOG -ciało minoga wydłużone i cylindryczne pokryte gładka, śligą skórą, która jest zbudowana z wielowarstwowego nabłonka z licznymi gruczołami śluzowymi i skóry właściwej, -brak płetw parzystych (nieparzyste grzbietowa i ogonowa), -para oczu i nieparzysty narząd węchu (jamkowate zagłębienie), lejkowata przyssawka okalająca otwór gębowy z ząbkami rogowymi - w okolicy głowowej po bokach otwory skrzelowe (7 par), - linia boczna narząd zmysłu wrażliwy na drganie wody, - szkielet chrzęstny, struna grzbietowa. ŚLUZICE wydzielają obficie śluz, -wwiercają się w ciało ryb pożerając je od środka, - nie maja oczu, zanik płetwy grzbietowej, - worki skrzelowe 5-15 par, brak przewodu skrzelowego, - zagłębiają się w dnie wystawiając głowę.
układ pokarmowy lejek przedgębowy, przysysa się do ciała ryb, nacina skórę ząbkami, przełyk, żołądek (pod nim wątroba), otwór odbytowy, układ oddechowy skrzela w workach skrzelowych i przewód skrzelowy, układ krwionośny zamknięty, serce (zatoka żylna 1 przedsionek i 1 komora), przez serce przepływa krew nie zawierająca tlenu, układ wydalniczy parzyste pranercza od nich moczowody (u zarodków przednercza), układ nerwowy ośrodkowy (mózg 5 części i rdzeń kręgowy), ułożone liniowo, układ oddechowy minoga układ rozrodczy rozdzielnopłciowe, brak przewodów wyprowadzających, gonady pękają uwalniając gamety trafiają do zatoki moczowo płciowej, zapłodnienie zewnętrzne, rozwój złożony (larwa ślepica podobna do lancetnika, żyje 2 6 lat zagrzebana na dnie zbiornika).
A B A budowa zewnętrzna minoga B aparat przedgębowy z rogowymi ząbkami
Charakterystyka krągłoustych.
Źródła: 1. Biologia repetytorium, WSiP 2. Biologia E. P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin 3. Zoologia podręcznik dla liceum ogólnokształcącego J. Grzegorek, E. Jastrzębowska, E. Pyłka - Gutowska