Młodzi Gniewni wypracowanie nowych i skutecznych metod integracji społecznej młodzieży wykluczonej lub zagrożonej wykluczeniem społecznym

Fundacja Edukacji Europejskiej ul. Dmowskiego 2/4, 58-300 Wałbrzych, Poland KRS 0000117278, REGON 891423578, NIP 886-26-65-090 tel./ fax +48 74 664 04 02, www.fee.org.pl, e-mail: sekretariat@fee.pl Młodzi Gniewni wypracowanie nowych i skutecznych metod integracji społecznej młodzieży wykluczonej lub zagrożonej wykluczeniem społecznym Raport z testowania produktu finalnego w ramach projektu pn. Młodzi Gniewni wypracowanie nowych i skutecznych metod integracji społecznej młodzieży wykluczonej lub zagrożonej wykluczeniem społecznym Kwiecień 2014

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie - 4 2. Przebieg etapu testowania opracowanego produktu i jego analiza pod kątem realizacji założeń Strategii Wdrażania Projektu Innowacyjnego. - 7 2.1 Etap 1 Rekrutacja uczestników. - 7 2.2 Etap 2 Organizacja i zamieszkanie w Hostelu. - 9 2.3 Etap 3 - Opracowanie IPD/IPU, szkolenia zawodowe i wsparcie doradcze. - 12 2.4 Etap 4 Kontynuacja nauki. - 14 2.5 Etap 5 Staże zawodowe. - 15 2.6 Etap 6 Wsparcie doradcze, terapia i treningi umiejętności. - 16 2.7 Etap 7- Integracja środowiskowa mieszkańców Hostelu. - 18 2.8 Etap 8 Monitoring uczestników po opuszczeniu Hostelu. - 19 2.9 Etap 9 Wymiana doświadczeń i informacji z użytkownikami PF. - 19 3. Podsumowanie wyników ewaluacji wewnętrznej przeprowadzonej wśród odbiorców PF (U2) po zakończeniu poszczególnych form wsparcia - 22 3.1. Doradztwo psychologiczno pedagogiczne. - 23 3.2. Doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy. - 25 3.3. Terapia Grupowa Grupa wsparcia. - 27 3.4. Kurs doskonalący. - 30 3.5. Staże zawodowe. - 32 3.6. Korepetycje. - 34 3.7. Trening Kompetencji Społecznych. - 36 3.8. Trening Zastępowania Agresji ART. - 39 3.9. Integracja środowiskowa. - 41 3.10. Szkolenia zawodowe. - 42 4. Opinie odbiorców (U2) i użytkowników (U1) PF po zakończeniu testowania. - 44 4.1 Opinie odbiorców PF (U2). - 44 4.2 Opinie użytkowników PF (U1). - 54 5. Wnioski i rekomendacje do opracowania produktu finalnego. - 62 5.1 Wnioski odnoszące się do oceny efektu testowania. - 62 5.2 Rekomendacje do produktu finalnego. - 63 2

Raport z wyników testowania produktu finalnego w ramach projektu: Młodzi Gniewni wypracowanie nowych i skutecznych metod integracji społecznej młodzieży wykluczonej lub zagrożonej wykluczeniem społecznym OKRES REALIZACJI: 01.01.2013 r. 31.03.2014 r. Poniższy raport jest raportem z testowania produktu finalnego projektu pn.: Młodzi Gniewni wypracowanie nowych i skutecznych metod integracji społecznej młodzieży wykluczonej lub zagrożonej wykluczeniem społecznym, realizowanego przez Fundację Edukacji Europejskiej w Wałbrzychu w partnerstwie z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Wałbrzychu oraz Michael Tiffernus Institut (Niemcy), w ramach Priorytetu VII. Promocja integracji społecznej, Działania 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej, Poddziałanie 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Celem raportu jest ocena sposobu realizacji poszczególnych zadań w ramach Zadania 3 wniosku o dofinansowanie projektu tj. testowania opracowanej wstępnej wersji produktu finalnego, w okresie od 01.01.2013 r. do 31.03.2014 r. Głównym źródłem informacji przedstawionych w raporcie są: dane uzyskane poprzez szczegółową analizę dokumentacji projektu, w tym merytoryczną i finansową (m.in. miesięczne raporty pracowników i zleceniobiorców, sprawozdania, listy obecności, dokumenty księgowe); ankiety ewaluacyjne oceniające przeprowadzone formy wsparcia dla uczestników projektu; ankiety ewaluacyjne przeprowadzone wśród specjalistów przedstawicieli instytucji działających na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (U1); obserwacja realizacji poszczególnych zadań. 3

1. Wprowadzenie Projekt innowacyjny realizowany w latach 2012 2014 pn. Młodzi Gniewni wypracowanie nowych i skutecznych metod integracji społecznej młodzieży wykluczonej lub zagrożonej wykluczeniem społecznym to projekt oparty na partnerstwie różnych instytucji, odpowiedzialnych za proces usamodzielnienia wychowanków Placówek. Opracowanie wstępnej wersji produktu finalnego poprzedzały działania badawcze i warsztatowe zrealizowane w 2012r., w tym: 1.1. Warsztaty robocze 20-22 czerwca 2012r. Celem warsztatów było wypracowanie skutecznych metod integracji społecznej i zawodowej młodzieży wykluczonej i zagrożonej wykluczeniem społecznym. W warsztatach wzięli udział: wychowankowie Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii, Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego, placówek opiekuńczo wychowawczych (Domów Dziecka), pracownicy tych placówek, pracownicy PCPR w Wałbrzychu oraz przedstawiciele szkół ponadgimnazjalnych i pracodawców. Warsztaty 20-22 czerwca 2012r. Program warsztatów obejmował min. następujące zagadnienia: Doświadczenia w pracy z młodzieżą o specyficznych potrzebach edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych (pod kątem podopiecznych placówek opiekuńczo wychowawczych, resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych oraz zakładów poprawczych), Prezentacja założeń projektu Młodzi Gniewni, 4

Proces usamodzielnienia młodzieży objętej pomocą instytucjonalną, Wykluczenie społeczne i drugie życie, Doświadczenia (rozwiązania) w pracy z młodzieżą pod kątem podopiecznych placówek opiekuńczo wychowawczych, resocjalizacyjnych, Instytucjonalne rozwiązania dotyczących opieki: placówki opiekuńczowychowawcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze i zakłady poprawcze, Analiza SWOT istniejących rozwiązań instytucjonalnych, HOSTEL - prezentacja dotycząca funkcjonowania, Wspólne wypracowanie harmonogramu funkcjonowania Hostelu, HOSTEL wprowadzenie do opracowania dokumentów regulujących funkcjonowanie Hostelu, HOSTEL scalanie modelu. Warsztaty pilotował w całości moderator. Jego rolą było podsumowywanie poszczególnych etapów pracy, konsultacje w trakcie opracowywania raportu z warsztatów. Rolą trenerów/ekspertów było przygotowanie i przedstawienie prezentacji multimedialnych dotyczących omawianych zagadnień, prowadzenie konferencji oraz opracowanie raportu z warsztatów. Rolą partnerów z Niemiec była prezentacja rozwiązań niemieckich, udział w warsztatach oraz transfer niemieckich doświadczeń do modelu polskiego. Uczestnicy warsztatów w Karpaczu 1.2. Badania społeczne (lipiec-wrzesień 2012r.) a) Badania wśród 10 pracowników Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie i Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wałbrzychu. W badaniu udział wzięli pracownicy socjalni, pedagodzy, terapeuci. Głównym celem badania było zidentyfikowanie barier, które uniemożliwiają wychowankom 5

Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych (MOW), Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapeutycznych (MOS), Domów Dziecka (DD) i Zakładów Poprawczych (ZP) skuteczny start w dorosłe życie i integrację społeczną i zawodową, a także ocena istniejących narzędzi i sposobów wspierania wychowanków MOW/MOS/DD/ZP przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. b) Badania wśród 50 Pracodawców z powiatu wałbrzyskiego. Celem tego badania było stwierdzenie, jakie bariery i problemy są przyczynami, które utrudniają wychowankom Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego (MOW), Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapeutycznego (MOS), Domów Dziecka (DD) i Zakładów Poprawczych (ZP) uzyskanie i utrzymanie zatrudnienia. c) Badania wśród 5 szkół ponadgimnazjalnych z powiatu wałbrzyskiego. Celem badania było zidentyfikowanie barier, które utrudniają wychowankom Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego (MOW), Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapeutycznego (MOS), Domów Dziecka (DD) i Zakładów Poprawczych (ZP) podjęcie i kontynuację edukacji. d) Badania wśród 30 pracowników Placówek: Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapeutyczny (MOS), Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy (MOW), Domy Dziecka (DD), Zakład Poprawczy (ZP). Głównym celem badania była identyfikacja barier, które utrudniają wychowankom Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych (MOW), Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapeutycznych (MOS), Domów Dziecka (DD) i Zakładów Poprawczych (ZP) podjęcie i kontynuację edukacji, uzyskanie i utrzymanie zatrudnienia oraz start w dorosłe życie. e) Badania wśród 50 wychowanków Placówek: Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapeutyczny (MOS), Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy (MOW), Domy Dziecka (DD), Zakład Poprawczy (ZP). Głównym celem badania była identyfikacja barier, które utrudniają wychowankom Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych (MOW), Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapeutycznych (MOS), Domów Dziecka (DD) i Zakładów Poprawczych (ZP) podjęcie i kontynuację edukacji, uzyskanie i utrzymanie zatrudnienia oraz start w dorosłe życie. Szczegółowy raport z ww. badań społecznych oraz raport z warsztatów roboczych stanowiły podstawę do opracowania wstępnej wersji produktu finalnego oraz strategii wdrażania projektu innowacyjnego. 6

2. Przebieg etapu testowania opracowanego produktu i jego analiza pod kątem realizacji założeń Strategii Wdrażania Projektu Innowacyjnego. Zgodnie z zapisami Strategii wdrażania projektu innowacyjnego testującego, działania testujące odbywały się w ramach następujących etapów: 2.1 Etap 1 - Rekrutacja uczestników PLAN 12 osób w wieku 17-19 lat opuszczających placówki (Domy Dziecka, MOS, MOW) - 12 wywiadów środowiskowych, - 12 testów orientacji zawodowej, - 12 zestawów testów psychologicznych, - 12 kart charakterystyki odbiorcy WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) - 15 osób w wieku 17-19 lat Niniejsza ilość wynika z faktycznej ilości uczestników (rotacja Beneficjentów w wyniku nie przestrzegania zapisów Kontraktów Indywidualnych i Regulaminu Hostelu) - 18 wywiadów środowiskowych, - 12 testów orientacji zawodowej, - 17 zestawów testów psychologicznych, - 17 kart charakterystyki odbiorcy a) Odbiorców produktu finalnego Rekrutacja składała się z III etapów, tj. ze spotkań z kadrą zarządzającą i pedagogiczną placówek, spotkań z wychowankami placówek oraz diagnozą wychowanków 12 przyszłych mieszkańców Hostelu. Spotkania z kadrą Placówek odbyły się w następujących terminach: 30.01.2013 r. Dom Dziecka Catharina w Nowym Siodle, 01.02.2013 r. Dom Dziecka w Jedlinie Zdrój, 08.02.2013 r. Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii w Wałbrzychu, 20.02.2013 r. Dom Dziecka TKOPD w Wałbrzychu, 22.02.2013 r. Dom Dziecka w Jedlinie Zdrój, 05.03. 2013 r. Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Wałbrzychu. Spotkania z wychowankami Placówek odbyły się w następujących terminach: 19.02.2013 r. Dom Dziecka Catharina w Nowym Siodle, 20.02.2013 r. Dom Dziecka TKOPD w Wałbrzychu, 22.02.2013 r. Dom Dziecka w Jedlinie Zdrój, 05.03.2013 r. Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Wałbrzychu. 7

Zaplanowane działania zostały zakończone zgodnie z założeniami Strategii. Zrekrutowano ostatecznie 15 wychowanków spełniających kryteria doboru, z czego wyodrębniono grupę hostelową w ilości zaplanowanego wskaźnika, tj.12 mężczyzn w wieku 17 19 lat - odbiorców produktu finalnego. W procesie rekrutacji udział wzięli: pracownicy Placówek (ZP, MOS, MOW i PO-W), tj. dyrektorzy, wychowawcy i pedagodzy oraz specjaliści: konsultant PCPR pracownik socjalny, doradca zawodowy oraz psycholog. Dokumentacja diagnostyczna znajduje się w aktach osobowych poszczególnych uczestników. Każdy ze specjalistów wypracował 48 godzin pracy. Ostateczne produkty procesu rekrutacji: - 18 wywiadów środowiskowych, - 12 testów orientacji zawodowej, - 17 zestawów testów psychologicznych, - 17 kart charakterystyki odbiorcy. Reasumując ilość zestawów rekrutacyjnych wynosi 15 szt. Niniejsza ilość wynika z faktycznej ilości uczestników (rotacja Beneficjentów w wyniku nie przestrzegania zapisów Kontraktów Indywidualnych i Regulaminu Hostelu). b) Użytkowników produktu finalnego PLAN WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) rekrutacja 15 użytkowników projektu - zrekrutowano 16 użytkowników projektu Proces rekrutacji użytkowników prowadzony był na terenie Powiatu Wałbrzyskiego poprzez kolportaż zaproszeń oraz bezpośrednie rozmowy z przedstawicielami w/w instytucji. Ostatecznie zrekrutowano 16 przedstawicieli użytkowników, w tym: PCPR 3 osoby, M/GOPS 2 osoby, Szkoły ponadgimnazjalne 2 osoby, Placówki 4 osoby, Organizacje pozarządowe 2 osoby, Pracodawcy 3 osoby. 8

2.2 Etap 2 Organizacja i zamieszkanie w Hostelu PLAN - przygotowanie i uruchomienie 3 Hosteli zatrudnienie 3 Asystentów Hostelu - zatrudnienie 1 doradcy zawodowego/ pośrednika pracy - zatrudnienie 1 trenera TKS - zatrudnienie 3 Trenerów TZA - zatrudnienie 1 Psychologa - zatrudnienie 1 Terapeuty prowadzącego terapię grupową WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) - przygotowanie i uruchomienie 3 Hosteli - zatrudnienie 3 Asystentów Hostelu - zatrudnienie 1 doradcy zawodowego/ pośrednika pracy - zatrudnienie 1 trenera TKS - zatrudnienie 3 Trenerów TZA - zatrudnienie 1 Psychologa - zatrudnienie 1 Terapeuty prowadzącego terapię grupową a) Przygotowanie mieszkań W okresie od stycznia do początku marca 2013 r. przeprowadzono wszystkie, niezbędne działania organizacyjne związane z przygotowaniem i uruchomieniem działalności Hostelu. Hostel to wynajęte 3 mieszkania posiadające co najmniej po 2 pokoje z zapleczem sanitarnym i pełnym wyposażeniem, znajdujące się w odrębnych budynkach mieszkalnych. Działania w tym zakresie obejmowały: wynajęcie i przygotowanie 3 mieszkań dla 12 mieszkańców Hostelu. W wyniku wyboru Najemcy, Wnioskodawca wynajął trzy mieszkania na bazie przeprowadzonej procedury rozeznania rynku. Ponadto zakupiono pościel, ręczniki oraz niezbędne środki chemiczne itp. Z chwilą zamieszkania wychowanków, zakupiono ponadto produkty żywnościowe oraz podpisano Regulaminy Hostelu. b) Zatrudnienie kadry pracowników Hostelu Zgodnie z założeniami modelu funkcjonowania Hostelu, Beneficjent zatrudnił: 3 Asystentów Hostelu umowa zlecenie, min. 60 godzin/m-c, 2 godziny/dzień, 7 dni w tygodniu, pełna dostępność dla mieszkańców Hostelu w okresie III - XII 2013 r. 1 Doradcę zawodowego/ pośrednika pracy umowa zlecenie, łącznie 244 godzin pracy w okresie III.2013 II.2014 r. 1 Trenera prowadzącego Treningi Kompetencji Społecznych umowa zlecenie, łącznie 90 godzin pracy w okresie III.2013 I.2014 r. 3 Trenerów prowadzących Treningi Zastępowania Agresji - umowa zlecenie, łącznie 290 godzin pracy w okresie VII.2013 I.2014 r. 9

1 Psychologa prowadzącego terapię indywidualną doradztwo psychologiczno pedagogiczne umowa zlecenie, łącznie 258 godzin pracy w okresie IV XII 2013 r. 1 Terapeutę prowadzącego terapię grupową (grupę wsparcia) umowa zlecenie, łącznie 112 godzin pracy w okresie III.2013 II.2014r. c) Zamieszkanie w Hostelu 12 wychowanków po opuszczeniu PLACÓWEK zamieszkało w Hostelu (w tym trzech 17 latków zostało oddelegowanych z Domów Dziecka), Wychowankowie mieszkali w Hostelu przez 7 dni w tygodniu z możliwością wyjazdów do domów rodzinnych na weekend, Koszty wynajmu były pokrywane w 100% ze środków POKL, Przez cały okres działalności Hostelu tj. od III do IX 2013 r. w Hostelu zatrudnionych było 3 asystentów, od X do XII 2013 r. w Hostelu zatrudnionych było 2 asystentów, od I do II 2014 r. w Hostelu zatrudniony był 1 asystent, Koszty mediów były pokrywane w 100% ze środków PO KL w okresie III- VI 2013 r. oraz w 50% w okresie VII-XII 2013 r. Wychowankowie placówek pokrywali 50% kosztów mediów w okresie otrzymywania stypendium za staże zawodowe PARTYCYPACJA wychowanków w kosztach udziału w projekcie, Koszty wyżywienia w okresie pobytu U2 w Hostelu były pokrywane w 100% ze środków PO KL w okresie III-VII 2013r. dla 12 osób oraz w okresie IX XII r. dla 3 osób. W okresie VIII - XII 13, tj. w czasie odbywania staży zawodowych, 12 wychowanków pokrywało koszty swojego wyżywienia w 100% - PARTYCYPACJA wychowanków w kosztach udziału w projekcie (zdobywanie umiejętności gospodarowania własnym budżetem, odpowiedzialność itp.), Każdy z mieszkańców Hostelu został wyposażony w komputer (typu laptop) dla potrzeb edukacji i komunikacji z asystentem i pozostałymi specjalistami. Komputer stanowił narzędzie do nauki, wykorzystywane również podczas korepetycji. 10

Mieszkańcy Hostelu w asystentem Magdalena Andrzejewską Mieszkańcy Hostelu w asystentem Aleksandrem Nowakiem Mieszkańcy Hostelu w asystentem Stanisławem Kupczakiem 11

2.3. Etap 3 - Opracowanie IPD i IPU, szkolenia zawodowe i wsparcie doradcze PLAN 12 IPD (w przypadku 17 latków Kontrakt Indywidualny) - 12 skorygowanych IPU - 12 osób ukończy szkolenia zawodowe - 12 osób ukończy kursy doskonalące - 228 godzin doradztwa zawodowego WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) - utworzono 15 IPD (rotacja uczestników) - utworzono 12 skorygowanych IPU -12 osób ukończyło szkolenia zawodowe - 12 osób ukończyło kursy doskonalące - 244 godziny doradztwa zawodowego (wykonanie wskaźników rotacja uczestników) a) Opracowanie IPD i IPU (III.2013 II.2014) Asystenci Hostelu wspólnie z wychowankami, na podstawie dokumentów diagnostycznych oraz karty charakterystyki odbiorcy oraz we współpracy ze specjalistami pracującymi w procesie rekrutacji, opracowali 12 indywidualnych planów działania (ogólnie 15), obejmujących proces wsparcia w ramach pobytu w Hostelu. W ramach IPD zaplanowano: 1 szkolenie zawodowe do wyboru, 1 kurs doskonalący do wyboru np. prawo jazdy, język obcy, obsługa komputera itp., doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy, terapię indywidualną doradztwo psychologiczno-pedagogiczne, terapię grupową w formie Grupy Wsparcia. Indywidualny Program Usamodzielnienia opracowany był w okresie ostatnich tygodni pobytu wychowanka w Placówce przez opiekuna usamodzielnienia w porozumienia z właściwym PCPR. W okresie pobytu w Hostelu IPU był korygowany przez asystenta Hostelu zgodnie z opracowanym i realizowanym IPD. b) Szkolenia zawodowe i kursy doskonalące (V.2013-II.2014) 12 mieszkańców Hostelu wzięło udział w szkoleniach zawodowych oraz kursach doskonalących, w tym: Szkolenia zawodowe: (V-XI.2013) Montaż maszyn i urządzeń z elementami mechatroniki + uprawnienia elektryczne do 1 KW 1 osoba, 12

Monter sufitów podwieszanych z uprawnieniami elektrycznymi do 1 KW 2 osoby, Spawanie blach i rur spoinami pachwinowymi metodą MAG + elementy prac wykończeniowych w budowlance przystąpiło 7 osób, ukończyło 5 osób, Stolarz 1 osoba, Kurs elektroenergetyczny na uprawnienia elektryczne do 1 KW - 3 osoby. Szkolenia zawodowe - Stolarz Szkolenie zawodowe - Montaż maszyn Kursy doskonalące: (VI.2013-II.2014) Wszyscy uczestnicy projektu (12 osób) wybrali kurs prawa jazdy kat. B. 13

Uczestnik podczas kursu na prawo jazdy Produkty: 12 certyfikatów z ukończonych szkoleń zawodowych - 12 zaświadczeń ukończenia kursu prawa jazdy kat. B c) Doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy (III.2013 II.2014) Doradztwo zawodowe prowadzone było w wymiarze 19 godzin/wychowanka, tj. 244 godzin łącznie PLAN 228 godzin udzielonego doradztwa zawodowego WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) 244 godzin udzielonego doradztwa zawodowego Produkty - 244 godzin doradztwa zawodowego wg indywidualnych potrzeb 2.4 Etap 4 Kontynuacja nauki (X-XII.2013) PLAN 360 godzin udzielonych korepetycji dla mieszkańców Hosteli WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) 360 godzin udzielonych korepetycji dla mieszkańców Hosteli W okresie testowania modelu (produktu finalnego) 12 mieszkańców Hostelu, zgodnie z Indywidualnym Programem Usamodzielnienia kontynuowało naukę w systemie wieczorowym lub zaocznym w wybranej szkole ponadgimnazjalnej (zawod./ogólnokształ.) oraz w systemie dziennym (17 latkowie). W ramach tego działania zaplanowano dodatkowe wsparcie edukacyjne dla młodzieży korepetycje z wybranych przedmiotów w ramach kontynuacji nauki 30 godz./osobę, w okresie X XII 2013 r., łącznie 360 godzin. Korepetycje były 14

udzielanie w Hostelu, szkole lub mieszkaniach korepetytorów na wniosek wychowanków w roku szkolnym 2013/2014 (matematyka, historia, język polski, język angielski oraz technologia robót). Przemek podczas korepetycji 2.5 Etap 5 Staże zawodowe (VII-XII.2013) PLAN 12 odbytych 6 miesięcznych staży zawodowych WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) 12 odbytych 6 miesięcznych staży zawodowych Po zakończeniu szkoleń zawodowych 12 U2 wzięło udział w płatnych stażach zawodowych (1/2 etatu) w wymiarze średnio 20g/tydzień. Z uwagi na dużą ilość form wsparcia zaplanowanych w krótkim przedziale czasowym i kontynuację nauki przez U2 konieczne stało się pogodzenie rozkładu zajęć w taki sposób, aby nadmiernie nie obciążać uczestników projektu (U2) biorąc pod uwagę efektywność wsparcia. Wobec powyższego stażyści rozliczani byli na podstawie liczby przepracowanych godzin stażu adekwatnych do ilości godzin w ciągu 6 miesięcznych staży. W zależności od rodzaju zdobytych umiejętności i uprawnień zawodowych, staże odbywały się w różnych podmiotach/instytucjach na obszarze powiatu wałbrzyskiego. Każdy U2 miał swojego opiekuna stażu, pomagającego mu w zdobywaniu umiejętności zawodowych. Staże zawodowe rozpoczęły się w miesiącu lipcu 2013 r. z uwagi na trudności związane ze znalezieniem pracodawców chętnych do zatrudnienia wychowanków opuszczających Placówki (stereotypy społeczne). Fundacja Edukacji Europejskiej podpisała umowy na organizację staży z następującymi pracodawcami: Petra Consulting Sylwia Petryna, Zakład Stolarski Cezary Janyst, Firma Emix Ewa Kuźma, Firma Centrum Budowlane SIRBUD Daniel Sip, Dorota Barańska Spółka Jawna, Firma P-H-U 15

SĘKBUD, Zespół Szkół nr 5 w Wałbrzychu im. Maksymiliana Tytusa Hubera, Toyota Wałbrzych Nowakowski Sp. z o.o., Firma P-H-U SEB-POL oraz Dom Dziecka w Jedlinie Zdroju. Staż zawodowy w Centrum Budowlanym SIRBUD 2.6 Etap 6 - Wsparcie doradcze, terapia i treningi umiejętności (III.2013-II.2014) PLAN - 60 godzin Treningu Kompetencji Społecznych - 120 godzin Treningu Zastępowania Agresji - 240 godzin terapii indywidualnej doradztwo psychologiczno - pedagogiczne - 80 godzin terapii grupowej w formie grupy wsparcia WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) 90 godzin Treningu Kompetencji Społecznych (rotacja uczestników dodatkowe wsparcie w wymiarze 30 godzin dla 1U2) - 175 godzin Treningu Zastępowania Agresji (rotacja uczestników dodatkowe wsparcie w wymiarze 15 godzin dla 1 U2 i 40 godzin dla 1 U2). - 258 godzin terapii indywidualnej doradztwo psychologiczno pedagogiczne (rotacja uczestników dodatkowe wsparcie w wymiarze 18 godzin dla 2 U2) - 112 godzin terapii grupowej w formie grupy wsparcia (rotacja uczestników dodatkowe wsparcie w wymiarze 32 godzin dla 2 U2) 16

W trakcie pobytu w Hostelu mieszkańcy Hostelu wzięli udział w następujących formach wsparcia: a) Trening Kompetencji Społecznych 2 grupy U2 x 30 godzin zajęć, dodatkowe wsparcie 1 U2 x 30 godzin zajęć, łącznie 90 godzin Zajęcia prowadzone przez 1 trenera Czas realizacji: III.2013-I.2014 b) Trening Zastępowania Agresji 2 grupy U2 x 60 godzin zajęć, dodatkowe wsparcie dla 1 U2 x 40 godzin zajęć, dodatkowe wsparcie dla 1 U2 x 15 godzin zajęć, łącznie 175 godzin Zajęcia prowadzone przez 2 trenerów Czas realizacji: VII.2013 I.2014 c) Terapia indywidualna doradztwo psychologiczno - pedagogiczne 2 godz./os/mc x 10 m-cy, dodatkowe wsparcie dla 2 U2 x 18 godzin zajęć, łącznie 258 godzin Czas realizacji: IV-XII.2013 d) Terapia grupowa w formie grupy wsparcia 2 grupy x 4 godz./mc x 10 m-cy, dodatkowe wsparcie dla 2 U2 x 32 godzin zajęć, łącznie 112 godzin. Czas realizacji: III.2013 II.2014 TZA 17

Terapia indywidualna z psychologiem Martą Gerlach Malczewską 2.7 Etap 7 - Integracja środowiskowa mieszkańców Hostelu (III- XII.2013) PLAN - 12 mieszkańców Hostelu weźmie udział w działaniach kulturalno sportowych WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) - 12 mieszkańców Hostelu wzięło udział w działaniach kulturalno sportowych Mieszkańcy Hostelu brali udział w działaniach kulturalno sportowych oferowanych przez lokalne instytucje kultury i sportu. Sposób wykorzystania środków na ten cel był uzgadniany z asystentami Hostelu. Najczęściej wychowankowie wybierali wizyty w siłowni, na basenie lub w kinie. Uczestnicy projektu na wycieczce w Starym Książu 18

2.8 Etap 8 - Monitoring uczestników po opuszczeniu Hostelu (I III.2014) PLAN - 60 godzin dyżurów monitorujących - 12-raportów z monitoringu B.O - 3 raporty miesięczne z monitorowania U2, - 3 raporty ze spotkań z U2 (uwagi, spostrzeżenia) WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) - 60 godzin dyżurów monitorujących - 12-raportów z monitoringu B.O. - 3 raporty miesięczne z monitorowania U2, - 3 raporty ze spotkań z U2 (uwagi, spostrzeżenia) Po zakończeniu pobytu w Hostelu uczestnicy wrócili do swoich domów rodzinnych lub do mieszkań socjalnych. Przez okres 3 m-cy, asystenci Hostelu wraz z doradcą zawodowym i terapeutą monitorowali życie zawodowe i społeczne wszystkich uczestników poprzez kontakt: telefoniczny/mailowy. W okresie I-III 2014 r. odbyły się miesięczne dyżury: doradcy zawodowego, terapeuty i 3 asystentów dla U2 chcących skorzystać z dodatkowego wsparcia po upuszczeniu Hostelu. Uczestnicy umawiali się telefonicznie na spotkania z asystentami lub doradcami. Dyżury odbywały w siedzibie Fundacji Edukacji Europejskiej oraz PCPR w Wałbrzychu. Na podstawie 3 miesięcznego monitoringu oraz dyżurów powstało 12 raportów dot. samodzielności uczestników po opuszczeniu Hostelu. 2.9 Etap 9 -Wymiana doświadczeń i informacji z użytkownikami PF (III-XII.2013) PLAN - 1 Raport dla U1 z rekrutacji U2, - 1 Raport ze spotkania z U2 (uwagi, spostrzeżenia) - 10 raportów miesięcznych z działalności Hostelu, - 10 raportów ze spotkania z U1 (uwagi, spostrzeżenia) WYKONANIE (zgodnie ze Strategią) - 1 Raport dla U1 z rekrutacji U2, - 1 Raport ze spotkania z U2 (uwagi, spostrzeżenia) - 10 raportów miesięcznych z działalności Hostelu, - 10 raportów ze spotkania z U1 (uwagi, spostrzeżenia) 16 użytkowników projektu (U1) brało udział w spotkaniach z kadrą kierowniczą projektu oraz kadrą Hostelu i specjalistami. Na każdym spotkaniu prezentowane były tematyczne raporty z działalności Hostelu, przygotowane przez z-cę koordynatora ds. wdrażania projektu we współpracy z personelem Hostelu. Celem spotkań była wymiana spostrzeżeń, doświadczeń i wiedzy nt. działalności 19

Hostelu. Ponadto każdy uczestniczący użytkownik PF miał możliwość bezpośredniego kontaktu (osobistego, telefonicznego lub mailowego) z kadrą projektu (koordynatorem, z-cą ds. wdrażania, specjalistą ds. kontroli i monitoringu, asystentami Hostelu, doradcą zawodowym, psychologiem, trenerami treningów umiejętności itp.). Zgodnie ze Strategią Wdrażania Projektu Innowacyjnego Testującego w okresie od marca do grudnia 2013 r. odbywały się spotkania z Przedstawicielami PCPR/MOPS/PLAC/PRAC/SZKOŁ i NGO tzw. użytkownikami U1. W testowaniu produktu finalnego wzięło udział 16 osób: 3 przedstawicieli z PCPR 2 przedstawicieli z MOPS 4 przedstawicieli z Placówek (Dom Dziecka, Zakład Poprawczy, Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii) 3 przedstawicieli Pracodawców 2 przedstawicieli Szkół 2 przedstawicieli Organizacji Pozarządowej W w/w okresie odbyło się 10 spotkań, w których uczestniczyli przedstawiciele PCPR/MOPS/PLAC/PRAC/SZKOŁ i NGO oraz kadra Projektu. Każdego z uczestników spotkania zapoznano z modelem Hostelu oraz formami wsparcia oferowanymi dla uczestników Projektu. Na każdym spotkaniu prezentowano raport z miesięcznej działalności Hostelu oraz jego monitorowania, prowadzono rozmowy nt. funkcjonowania Hosteli oraz wychowanków zamieszkujących w nich. Spotkania miały na celu wymianę doświadczeń i wiedzy na temat działalności Hostelu. Spotkania z U1 odbyły się w terminach: 19.04.2013, 29.04.2013, 29.05.2013, 26.06.2013, 30.08.2013, 16.09.2013, 30.09.2013, 24.10.2013, 28.11.2013, 12.12.2013. 20

Dodatkowo odbyły się spotkania z kadrą dotyczące Monitoringu uczestników po opuszczeniu Hostelu: 31.01.2014, 21.02.2014, 28.03.2014. Spotkanie U1 Podczas spotkań zaproponowano wiele, ciekawych propozycji rekomendujących zmiany do Produktu Finalnego, tj.: Przed realizacją projektu należy przeprowadzić kampanię społecznoinformacyjną w zakresie tolerancji na rzecz wychowanków opuszczających placówki (podczas realizacji projektu wystąpiły elementy dyskryminacji wobec uczestników projektu stereotypy). Do projektu powinny być oddelegowani wychowankowie placówek (aspekt dyscyplinujący nie współpracujesz wracasz do placówki ). Proces rekrutacji powinien mieć dłuższy okres w celu wprowadzenia obserwacji o charakterze diagnostycznym, który rozpoczął by się już na terenie placówek przy współpracy z kadrą. Wprowadzić nowy element w zakresie integracji środowiskowej polegający na organizacji wolontariatu, aby przyjąć zasadę pomagając innym pomożesz sobie. Wprowadzić inne instrumenty kary za nie przestrzeganie kontraktu, ponieważ oprócz usunięcia z Projektu nie ma innych możliwości ukarania uczestników, co jest utrudnieniem w realizacji Projektu. Przedstawiono kilka propozycji dot. zmiany w funkcjonowaniu beneficjentów w Hostelu np. wprowadzić etap przejściowy, który polegał 21

by na zbieraniu punktów za uczestnictwo w zajęciach, za uzyskanie największej ilości punktów nagrodą było by zamieszkanie w Hostelu (jednoosobowym). Kolejną propozycją było wprowadzenie poziomów motywacyjnych, kwestie motywacyjne należałoby wprowadzać systematycznie, a na końcu wprowadzić nagrodę, która cieszy się największą popularnością, tj. kurs prawa jazdy kat. B. Wprowadzić korepetycje dla osób chcących skorzystać z tego rodzaju wsparcia ( nie dla wszystkich ). 3. Podsumowanie wyników ewaluacji wewnętrznej przeprowadzonej wśród odbiorców PF (U2) po zakończeniu poszczególnych form wsparcia. Wyniki ewaluacji wewnętrznej otrzymano na podstawie następujących działań i dokumentów: rozmowy asystentów Hostelu z odbiorcami, miesięczne raporty asystentów Hostelu, miesięczne raporty specjalistów (psycholog, doradca zawodowy, trenerzy), konsultacje podczas spotkań monitorujących kadry zarządzającej i specjalistów, raport z ewaluacji wewnętrznej poszczególnych form wsparcia. Po zakończeniu każdej z form wsparcia uczestnicy otrzymywali ankietę ewaluacyjną. Odpowiedzi udzielano w pięciostopniowej skali: 1/ Całkowicie się nie zgadzam, 2/ Nie zgadzam się, 3/ Mam mieszanie odczucia, 4/ Zgadzam się, 5/ Całkowicie się zgadzam. Formy wsparcia realizowane podczas trwania projektu to: indywidualne doradztwo psychologiczno pedagogiczne i doradztwo zawodowe, grupa wsparcia, TKS i TZA, szkolenia zawodowe, kursy doskonalące, staże zawodowe, 22

korepetycje, integracja środowiskowa. 3.1. Doradztwo psychologiczno - pedagogiczne. Podsumowując realizację tej formy wsparcia, należy stwierdzić, że w opinii samych odbiorców oraz kadry projektu, odbiorcy PF zmienili sposób postrzegania swojej osoby. Uważają, iż bezpośredni kontakt z psychologiem podniósł ich stopień pewności siebie. Uczestnicy dodatkowo nabyli umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz zwiększyło się ich zaufanie we własne siły. Wsparcie psychologiczne w większości przypadków przyczyniło się do poznawania siebie i zmierzenia się z lękami i własnymi problemami. Spotkania indywidualne opierały się o rozmowę kierowaną. Miały za zadanie pomóc w rozwijaniu i doskonaleniu umiejętności osobistych beneficjentów, lepszym zrozumieniu siebie i swojego zachowania, zmianie swojego zachowania oraz uzyskać porady w zakresie istniejących problemów. Spotkanie z psychologiem było świadomym i zamierzonym stosowaniem interpersonalnych metod psychologicznych, w celu towarzyszenia beneficjentom w zmianie i modyfikacji ich zachowań, schematów poznawczych, emocji i innych osobistych właściwości na takie, które uczestnicy uznają za bardziej pożądane. Poruszana w trakcie spotkań tematyka dotyczyła następujących obszarów: - doświadczanie kryzysów emocjonalnych i egzystencjalnych, - odczuwanie niepokoju, smutku, przygnębienia, - trudności z koncentracją uwagi oraz problemy ze snem, - bezradność i odczuwanie wewnętrznej pustki, - pomoc w podejmowaniu decyzji, - doświadczenie stresu, - trudności w relacjach z innymi ludźmi, - pomoc w dokonywaniu ważnych dla siebie zmian, - zrozumienie i wsparcie w działaniach, - praca z symptomami DDA. Udział w doradztwie psychologiczno - pedagogicznym umożliwił uczestnikom projektu znalezienie własnej ścieżki rozwoju osobistego, zdobycie umiejętności 23

przezwyciężania blokad, które niewątpliwie wpływają negatywnie na skuteczność w poszukiwaniu pracy oraz w wejściu w dorosłe życie. Przeprowadzone badania pokazują, że tematy, które były omawiane podczas indywidualnych spotkań okazały się interesujące, a sposób prowadzenia spotkań wzbudził pozytywne odczucia. Rekomendacje odbiorców do zmian w PF: Indywidualizacja wsparcia dobór liczby godzin w zależności od potrzeb danej osoby, Elastyczny dobór godzin i miejsca doradztwa, w zależności od indywidualnego programu dnia danej osoby. Poniżej wybrane elementy ankiety ewaluacyjnej Ogólna ocena Proponowana tematyka była dla mnie była interesująca 4,3 Mój udział w indywidualnej terapii uważam za pożyteczny 4,4 Udział w terapii pomógł mi w znalezieniu własnej ścieżki rozwoju 4,3 Spotkania z psychologiem/pedagogiem będą mi przydatne w dalszym funkcjonowaniu w społeczeństwie 4,3 24

Forma prowadzenia terapii Wykorzystywane metody przez psychologa w optymalnym stopniu umożliwiły mi przyswojenie przekazywanej wiedzy i umiejętności 4,3 3.2. Doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy. Doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy było potrzebne podczas realizacji projektu. W ramach tych spotkań uczestniczy nabyli wiele istotnych umiejętności, które są niezbędne w dalszym rozwoju zawodowym. Podsumowując realizację tej formy wsparcia na bazie raportów doradcy zawodowego, opinii odbiorców oraz wyników ankiety należy zauważyć, że dzięki tej formie wsparcia uczestnicy projektu mieli możliwość określenia swoich predyspozycji zawodowych, takie spotkania z pewnością były potrzebne w procesie aktywnego poszukiwania zatrudnienia. Wiedza, którą uczestnicy projektu zdobyli podczas indywidualnych spotkań z doradcą zawodowym będzie przydatna podczas poszukiwania pracy. Dzięki tym spotkaniom zwiększyła się szansa uczestników na zmianę statusu z bezrobotnej na pracującą. Doradztwo zawodowe wpłynęło również na motywację do podnoszenia kwalifikacji, a nabyte podczas spotkań umiejętności sporządzania dokumentów aplikacyjnych z pewnością ułatwią powrót na rynek pracy. Doradca zawodowy z długoletnim doświadczeniem w sposób interesujący omawiał tematy, dzięki czemu udział w spotkaniach indywidualnych z doradcą zawodowym uznano za pożyteczny. Specjalista zaangażowany w te zadania wykazał się wysokim profesjonalizmem i dzięki temu, że był w stałym kontakcie z uczestniczkami projektu, miał możliwość znalezienia takiego miejsca stażu, które spełniało oczekiwania 25

wszystkich uczestników. Ewaluacja wewnętrzna pokazuje, że doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy w formie indywidualnych spotkań jest znaczącym elementem realizacji projektu. Rekomendacje do zmian w PF: Indywidualizacja wsparcia dobór liczby godzin w zależności od potrzeb danej osoby, Elastyczny dobór godzin i miejsca doradztwa, w zależności od indywidualnego programu dnia danej osoby, Mniejszy nacisk na podjęcie zatrudnienia, większy na kontynuacje nauki, wsparcie w kierunku znalezienia właściwego kierunku i formy kształcenia. Poniżej wybrane elementy ankiety ewaluacyjnej Ogólna ocena Proponowana tematyka była dla mnie była interesująca 4,0 Mój udział w indywidualnych spotkaniach uważam za pożyteczny 4,0 Zdobyłem wiedzę i umiejętności nt aktywnego poszukiwania pracy 3,8 Dowiedziałem się, jakie mam predyspozycję zawodowe 3,8 26

Forma prowadzenia zajęć Wykorzystywane metody proponowane przez doradcę zawodowego w optymalnym stopniu umożliwiły mi przyswojenie przekazywanej wiedzy i umiejętności 3,6 3.3. Terapia Grupowa Grupa wsparcia. Podsumowując realizację tej formy wsparcia na bazie raportów specjalistów, opinii odbiorców oraz wyników ankiety należy zauważyć, że dzięki tej formie wsparcia uczestnicy projektu zmienili sposób myślenia o sobie, widzenia własnej osoby, w odniesieniu do relacji interpersonalnych. Spotkania z terapeutą pozwoliły wymienić się doświadczeniami i własnymi sposobami radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych. Dodatkowo Terapia grupowa umożliwiła odkrywanie podobieństwa pomiędzy uczestnikami, co zmniejszyło poczucie osamotnienia, wyobcowania oraz umożliwiło otrzymywanie i udzielanie wsparcia oraz informacji zwrotnych, czyli tego jak jesteśmy odbierani przez członków grupy. W efekcie uczestnicy uzyskali nowe spojrzenie na siebie i swoje związki z ludźmi. Praca w grupie rozwinęła umiejętności społeczne poprzez pogłębianie rozumienia siebie oraz swojego funkcjonowania dzięki konfrontacji z innymi ludźmi. Pozwoliła w efekcie na lepsze funkcjonowanie w otaczającej rzeczywistości oraz zmniejszenie napięcia i pozwoliła na wyciszenie emocji. Bardzo ważnym aspektem terapeutycznej pracy w grupie były techniki przeznaczone do prowokowania regresji i powrotu do wcześniejszych doznań, metody odwoływania się do dynamiki podświadomości oraz procedury umożliwiające uczestnikom odreagowanie sytuacji terapeutycznych i przeżycie 27

katharsis. Przy doborze technik wzięto pod uwagę zespół czynników istotnych dla danej grupy. Uwzględniono gotowość członków grupy do stawiania czoła problemom, ich uwarunkowania kulturowe, systemy wartości oraz stopień zaufania prowadzących. Ewaluacja wewnętrzna pokazuje, że terapia grupowa jest znaczącym elementem realizacji projektu. Rekomendacje do zmian w PF: Indywidualizacja wsparcia dobór liczby godzin w zależności od potrzeb danej osoby, Elastyczny dobór liczby godzin w zależności od potrzeb grupy, Nie każdy mieszkaniec Hostelu musi brać udział we wsparciu grupowym. Poniżej wybrane elementy ankiety ewaluacyjnej Ogólna ocena Program terapii ułożony był w sposób logiczny i spójny 3,8 Planowany program został zrealizowany w trakcie terapii 3,8 Omawiane tematy były dla mnie interesujące 3,4 Mój udział w terapii grupowej uważam za pożyteczny 3,7 Udział w terapii pomógł mi w rozwiązywaniu napotkanych trudności życiowych 3,4 28

Forma prowadzenia terapii Prezentowane tematy były przystępnie tłumaczone 3,9 Wykorzystywane metody w optymalnym stopniu umożliwiły mi przyswojenie przekazywanej wiedzy i umiejętności 3,9 Zajęcia były dobrze przygotowane i angażujące do aktywnego udziału w terapii 3,8 29

3.4. Kurs doskonalący. Podsumowując realizację tej formy wsparcia na bazie raportów specjalistów, opinii odbiorców oraz wyników ankiety należy zauważyć, że dzięki tej formie wsparcia uczestnicy projektu mieli możliwość podniesienia kwalifikacji zawodowych oraz doskonalenia się w wybranych przez siebie dziedzinach. Każdy z uczestników podczas rozmowy z doradcą zawodowym mógł wybrać kurs doskonalący, który pozwoliłby mu na zdobycie nowych, większych umiejętności. Wszyscy uczestnicy wybrali kurs prawo jazdy kat. B. Zdobyte podczas kursu umiejętności z pewnością będą niezbędne podczas poszukiwania zatrudnienia. Ewaluacja wewnętrzna pokazuje, że kurs doskonalący jest znaczącym elementem realizacji projektu. Rekomendacje do zmian w PF: Elastyczny/indywidualny dobór czasu realizacji kursu doskonalącego, w zależności od indywidualnego planu działania danej osoby (dostosowanie swojego planu do sztywnych ram kursu i innych form wsparcia w połączeniu z obowiązkami szkolnymi jest trudne), Szeroki wachlarz tematyczny kursów doskonalących, w zależności od umiejętności, predyspozycji, zainteresowań danej osoby. Poniżej wybrane elementy ankiety ewaluacyjnej Ogólna ocena Proponowany kurs był dla mnie interesujący 4,7 Program kursu został zrealizowany w całości 4,8 Zdobytą wiedzę wykorzystam w pracy zawodowej 4,6 Zdobyte umiejętności będą przydatne w warunkach panującej rzeczywistości 4,6 30

Ogólna ocena kursu doskonalącego - kurs prawo jazdy kat. B 1 - nisko 0 2 - przeciętnie 0 3 - dostatecznie 0 4 - dobrze 4 5 - bardzo wysoko 8 31

3.5. Staże zawodowe. Staże u pracodawców trwały 6 miesięcy, podczas stażu uczestnicy projektu mieli możliwość wykorzystania wiedzy i umiejętności zdobytej podczas szkoleń zawodowych. Staże u pracodawców to jeden z ważniejszych elementów całego projektu, to właśnie w miejscach stażu uczestnicy mogli się wykazać swoimi zdolnościami. Większość uczestników projektu uważa, że kontakt z pracodawcą niewątpliwie miał wpływ na postrzeganie swoich możliwości na rynku pracy. Taka forma wsparcia była potrzebna w procesie wejścia na rynek pracy. Kontakt z pracodawcą wpłynął na zmianę sposobu postrzegania swoich możliwości na rynku pracy. Ewaluacja wewnętrzna pokazuje, że staż był dobrze zorganizowany pod kątem merytorycznym, tematyka stażu była interesująca i angażująca do pracy. Staż umożliwił także zdobycie nowych umiejętności praktycznych i wiedzy. Staż spełnił oczekiwania uczestników projektu. Uczestnictwo w stażu spełniło swoje zadanie, zamierzony cel został osiągnięty, a osoby korzystające z tej formy wsparcia mogą wprowadzać zmiany w swoim życiu i kontynuować aktywny udział na lokalnym rynku pracy. Wykresy przedstawione poniżej obrazują opinie uczestników po zakończonym udziale w stażach u pracodawców. Zdecydowana większość uczestników wykazuje zadowolenie z możliwości uczestnictwa w takiej formie wsparcia. Praktyczne wykorzystanie zdobytej wiedzy podczas wcześniejszych form wsparcia z pewnością okazało się bardzo przydatne i pożyteczne dla każdego uczestnika. Rekomendacje do zmian w PF: Program stażu powinien obejmować również część praktyczną, dostosowaną do kierunku kursu zawodowego (np. spawacz powinien spawać), Szeroki wachlarz tematyczny kursów doskonalących, w zależności od umiejętności, predyspozycji, zainteresowań danej osoby. Poniżej wybrane elementy ankiety ewaluacyjnej 32

Ogólna ocena stażu zawodowego Czy udział w stażu wpłynął na podniesienie, jakość Twojego warsztatu pracy 3,8 Czy udział w stażu zmotywował Ciebie do dalszego poszerzania swojej wiedzy i umiejętności w obszarze nauczania zawodu 3,8 Czy podobała się Tobie forma i sposób organizacji stażu 3,4 Czy tematyka stażu była dla Ciebie interesująca 3,4 Ogólna ocena odbytego stażu? 1 - nisko 0 2 - przeciętnie 0 3 - dostatecznie 0 33

4 - dobrze 11 5 - bardzo dobrze 0 3.6. Korepetycje. Korepetycje jest to jedna z najskuteczniejszych form zajęć, które kierowane są do uczniów potrzebujących indywidualnego wyjaśnienia materiału z lekcji, utrwalenia wiedzy oraz przygotowania do sprawdzianów, testów lub egzaminów. Z korepetycji korzystali uczestnicy, którzy mieli zaległości w szkole lub chcieli lepiej przygotować się do zajęć z różnych przedmiotów. Korepetycje cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród wszystkich uczestników projektu. Podczas tej formy wsparcia prowadzono zarówno zajęcia indywidualne jak i grupowe, które były dostosowane do potrzeb uczestników projektu. Każdy z uczestników otrzymał pomoc przy pokonywaniu trudności edukacyjnych ze wskazanego przedmiotu. Ewaluacja wewnętrzna pokazuje, że korepetycje były ważnym elementem realizacji projektu. Rekomendacje do zmian w PF: Elastyczny dobór godzin korepetycji w zależności od indywidualnego planu działania danej osoby, 34

Indywidualizacja wsparcia dobór liczby godzin w zależności od potrzeb danej osoby. Poniżej wybrane elementy ankiety ewaluacyjnej Ogólna ocena Korepetycje pomogły mi w nadrobieniu braków edukacyjnych 4,0 Mój udział w korepetycjach uważam za pożyteczny 4,2 Poprzez udział w korepetycjach pokonałem trudności edukacyjne 3,8 Forma prowadzenia Wykorzystywane metody przez korepetytora w optymalnym stopniu umożliwiły mi przyswojenie przekazywanej wiedzy 3,8 35

3.7. Trening Kompetencji Społecznych. Trening kompetencji społecznych miał za zadanie pomóc uczestnikom projektu w nawiązaniu dobrych relacji z innymi ludźmi. Uczestnicy projektu dzięki tym zajęciom trenowali również umiejętności konstruktywnego radzenia sobie w trudnych sytuacjach społecznych. W trakcie treningu inicjowane były dwojakiego rodzaju zmiany: korekcyjne i kreacyjne. Zmiany korekcyjne - odnosiły się do zachowań i postaw wychowanków, które z punktu widzenia oczekiwań ogółu społeczeństwa oraz instytucji państwa są niepożądane. Zmiany kreacyjne zakładają rozwój beneficjentów i nabywania nowych umiejętności. Uczestnicy zajęć mieli możliwość nabywania wiedzy o sobie samym i o innych, poznawania zagadnień, które pozwalają sprawniej funkcjonować społecznie. Zajęcia miały postać strukturalizowanych spotkań grupowych, które służą realizacji celów terapeutycznych, edukacyjnych i rozwojowych. Źródłami zmian były doświadczenia korekcyjne i odreagowanie emocjonalne. Zajęcia poprzez uczestnictwo w grupie miały za zadanie realizowanie celów rozwojowych, do których zalicza się zaspokojenie potrzeby aprobaty społecznej i autonomii, intymności, niezależności i przynależności do grupy oraz aktywności społecznej. Realizowane cele edukacyjne to poznawanie przez grupę różnorodnych zagadnień, które pozwolą im sprawniej funkcjonować społecznie i radzić sobie z różnymi problemami. Istotą zajęć było kształtowanie umiejętności interpersonalnych, korygowanie nieprawidłowych postaw i zaburzonych zachowań, kształtowanie świata wartości, stworzenie możliwości zdobywania nowych pozytywnych doświadczeń społecznych, kształtowanie umiejętności świadomego i odpowiedzialnego podejmowania decyzji, dokonywaniu wyborów życiowych i ponoszeniu związanych z tym kosztów. 36

Uczestnicy podczas zajęć z TKS nauczyli się podejmowania decyzji i rozwiązywanie problemów (w tym także poszukiwanie alternatyw, ocena ryzyka, uzyskiwanie informacji i ich ocena, ocenianie konsekwencji działań i zachowań, stawianie sobie celów, zawiadywanie własnym portfelem, itd.), twórczego myślenia i krytycznego myślenia. Podczas zajęć nabyli także umiejętności skutecznego porozumiewanie się i utrzymywania dobrych relacji interpersonalnych, samoświadomości i empatii oraz radzenia sobie z emocjami i kierowanie stresem. Ewaluacja wewnętrzna pokazuje, że Trening Kompetencji Społecznych był bardzo ważnym elementem realizacji projektu. Rekomendacje do zmian w PF: Trening Kompetencji Społecznych spełnił oczekiwania zakładane przed fazą testowania. W związku z powyższym nie wprowadza się żadnych modyfikacji tej formy wsparcia. TKS powinien być prowadzony zgodnie z opisem w produkcie finalnym. Poniżej wybrane elementy ankiety ewaluacyjnej Ogólna ocena treningu Program treningu ułożony był w sposób logiczny i spójny 3,2 Planowany program został zrealizowany w trakcie treningu 3,5 Omawiane tematy były dla mnie interesujące 3,0 Mój udział w treningu uważam za pożyteczny 3,0 Zajęcia rozpoczęły się zgodnie z harmonogramem 3,8 Zajęcia zakończyły się zgodnie z harmonogramem 3,9 37

Forma prowadzenia zajęć Prezentowane tematy były przystępnie tłumaczone 3,9 Wykorzystywane metody w optymalnym stopniu umożliwiły mi przyswojenie przekazywanej wiedzy i umiejętności 3,3 Zajęcia były dobrze przygotowane i angażujące do aktywnego udziału w treningu 3,6 38

3.8. Trening Zastępowania Agresji ART. Trening Zastępowania Agresji jest warsztatem kształtującym zdolności asertywne. Składa się z trzech komponentów: 1. Trening Wnioskowania Moralnego czyli procedury uczącej właściwej hierarchii wartości, sprawiedliwości rozumienia złożonych społecznych problemów wymagających liczenia się z prawami innych osób i uwzględnianie potrzeb i praw innych osób. Celem treningu było wywołanie dysonansu poznawczego i refleksji w odniesieniu do własnego świata wartości w duchu daleko idącej tolerancji. Nadawanie pozytywnego znaczenia emocjom i uczuciom, postawom i przekonaniom, co stanowi podstawę edukacji moralnej. 2. Trening Kontroli Złości polega na przygotowaniu przez trenującą młodzież na każdą sesję opisu niedawnych sytuacji, które powodowały złość. Trening oparty jest na bezpośrednich doświadczeniach uczestników zajęć. Podczas zajęć warsztatowych uczestnicy projektu identyfikowali czynniki wyzwalające złość, nauczyli się rozpoznawać sygnały wskazujące na podwyższony stan napięcia emocjonalnego, nauczyli się używać technik służących do zmniejszania poziomu gniewu oraz nauczyli się stosowania technik nagradzania siebie za nieagresywne zachowania. 3. Trening Umiejętności Prospołecznych polegał na zmianie zachowań społecznie niewłaściwych na zachowania społecznie pożądane. Trening odbywał się w sposób ściśle zaprogramowany i jednoznaczny poprzez cztery procedury: - modelowanie - odgrywanie ról - informacje zwrotne - transfer czyli przeniesienie ćwiczonych umiejętności na życie. Scenki modelowało dwóch trenerów w oparciu o bezpośrednie doświadczenia uczestników grupy. Ewaluacja wewnętrzna pokazuje, że Trening Zastępowania Agresji był bardzo ważnym elementem realizacji projektu. 39

Rekomendacje do zmian w PF: Trening Zastępowania Agresji spełnił oczekiwania zakładane przed fazą testowania. W związku z powyższym nie wprowadza się żadnych modyfikacji tej formy wsparcia. TZA powinien być prowadzony zgodnie z opisem w produkcie finalnym. Szczególnie ważnym zagadaniem jest kwestia posiadania uprawnień przez prowadzących wyżej opisany trening. Poniżej wybrane elementy ankiety ewaluacyjnej Ogólna ocena Program treningu ułożony był w sposób logiczny i spójny 4,2 Planowany program został zrealizowany w trakcie treningu 4,2 Omawiane tematy były dla mnie interesujące 4,2 Mój udział w treningu uważam za pożyteczny 4,3 Dzięki udziałowi w TZA, nauczyłem się jak radzić sobie ze stresem i kontrolować złość 4,3 40

Forma prowadzenia Prezentowane tematy były przystępnie tłumaczone 4,3 Wykorzystywane metody w optymalnym stopniu umożliwiły mi przyswojenie przekazywanej wiedzy i umiejętności 4,2 Zajęcia były dobrze przygotowane i angażujące do aktywnego udziału w treningu 4,1 3.9. Integracja środowiskowa. Młodzież opuszczająca placówki, często poprzez ograniczone środki finansowe, jak i wcześniej pobyt w dysfunkcyjnym środowisku, nie miała możliwości korzystania z szeroko rozumianych dóbr kultury, nauki czy sportu. To właśnie przez udział w imprezach masowych, spektaklach teatralnych, oglądaniu filmów czy udziale w wydarzeniach sportowych integrujemy się społecznie w danym środowisku lokalnym. Włączenie integracji środowiskowej było zamierzonym celem. Celem ukierunkowanym na edukację kulturalną wychowanków. To właśnie człowiek tworzy kulturę, ale i kultura tworzy człowieka, dlatego potrzebne jest zarazem wychowanie do kultury, jak i przez kulturę. Mieszkańcy hostelu dobrowolnie i indywidualnie wybierali własną formę spędzania wolnego czasu. Młodzież wybierała najczęściej kino, siłownię i basen. 41

Podsumowując realizację tej formy wsparcia na bazie raportów specjalistów, opinii odbiorców oraz wyników ankiety należy zauważyć, że dzięki tej formie wsparcia uczestnicy projektu dosłownie uczyli się w jaki sposób spędzać wolny czas. I naprawdę nie było to dla nich proste zadanie. Wieloletnie przebywanie w placówkach lub trudnych, rodzinnych środowiskach doprowadziło do braku potrzeby korzystania z tego typu usług społecznych. Tym bardziej istotne staje się zapewnienie takiej formy wsparcia, mającej ważny aspekt edukacyjny. Rekomendacje do zmian w PF : Integracja środowiskowa powinna pozostać jako ważny element edukacji kulturalnej wychowanków, mieszkających w Hostelu. Zaleca się, aby wsparcie w tym zakresie nie było obowiązkowe i należy zastąpić je Porozumieniem Galeria dla Młodych Gniewnych. W procesie testowania okazało się, że wychowankowie placówek nie posiadają ukształtowanych zainteresowań/hobby, które mogliby rozwijać w ramach oferty integracji środowiskowej. Pomimo, że w ramach projektu zaplanowane były środki finansowe na integracje środowiskową, młodzież miała problem z ich wykorzystaniem. Dlatego też zaplanowano dobrowolną możliwość korzystania z oferty istniejących instytucji kultury/sportu/turystyki po preferencyjnych cenach. 3.10. Szkolenia zawodowe. Wszyscy uczestnicy projektu wzięli udział w 1 kursie zawodowym wybranym przez siebie z oferty dostępnych na lokalnym rynku szkoleń, zgodnie z Indywidualnym Planem Działania i w uzgodnieniu z doradcą zawodowym. Szkolenia zawodowe odpowiadały indywidualnym predyspozycjom, potrzebom i zainteresowaniom uczestników zapisanym w Indywidualnym Planie Działania. Doradca zawodowy wspólnie z uczestnikami weryfikował czy ich zasoby osobiste pozwolą na skorzystanie z zadeklarowanych przez uczestników szkoleń. Po wypracowaniu wspólnego profilu zainteresowań i predyspozycji zawodowych uczestnicy przystąpili do szkoleń. Po ukończeniu szkoleń zawodowych każdy z uczestników otrzymał certyfikat potwierdzający nabycie konkretnych umiejętności zawodowych, których pogłębianie i doskonalenie możliwe będzie w trakcie staży zawodowych. 42

Wszystkie działania zawodowe są ze sobą zintegrowane i bezpośrednio z siebie wynikają, stanowiąc ciągły proces. Uczestnicy projektu wybrali następujące szkolenia zawodowe: Spawanie blach i rur spoinami pachwinowymi metodą MAG szkolenie ukończyło 5 uczestników projektu. Monter maszyn i urządzeń z elementami mechatroniki szkolenie ukończył 1 uczestnik projektu. Monter sufitów podwieszanych z uprawnieniami do 1 KW szkolenie ukończyło 2 uczestników projektu. Eksploatacja urządzeń, instalacji i Sieci Elektroenergetycznych do 1 KW szkolenie ukończyło 3 uczestników projektu. Stolarz szkolenie ukończył 1 uczestnik projektu. Podsumowując realizację tej formy wsparcia na bazie raportów specjalistów, opinii odbiorców oraz wyników ankiety należy zauważyć, że dzięki tej formie wsparcia uczestnicy projektu uzyskali niezbędne kwalifikacje do wykonywania zawodu spawacza, montera maszyn, montera sufitów podwieszanych, stolarza oraz pracownika urządzeń i instalacji sieci elektroenergetycznych. Kursy zawodowe ukończone w ramach testowanego modelu spełniły oczekiwania wszystkich uczestników projektu. Zdecydowana większość uczestników poziom przeprowadzonych szkoleń oceniła jako wysoki, co może świadczyć o profesjonalnym podejściu firmy szkoleniowej do realizowanych kursów. Podczas szkoleń zawodowych uczestnicy zdobyli wiedzę teoretyczną, jak również praktyczną. Ewaluacja wewnętrzna pokazuje, że szkolenia te były dla uczestników projektu niezmiernie ważnym elementem, ponieważ dzięki uczestnictwu właśnie w tej formie wsparcia uczestnicy mają większą szansę na znalezienie pracy na lokalnym rynku pracy. Wiedza i umiejętności, które nabyli uczestnicy podczas tych zajęć z pewnością będzie przydatna w dalszej pracy zawodowej. Według uczestników projektu, każdy element szkoleń zawodowych został odpowiednio zrealizowany, osoby prowadzące były profesjonalnie przygotowane do prowadzenia zajęć, a wiedza zdobyta w trakcie spotkań z pewnością będzie przydatna w czasie poszukiwania pracy jak również w momencie podjęcia zatrudnienia i jego utrzymania. Zaświadczenie otrzymane po zakończeniu tej formy wsparcia jest 43

podstawą tego, że każda z tych osób jest odpowiednio przygotowana do pracy w zawodzie, którego się uczyła podczas szkoleń zawodowych. Rekomendacje do zmian w PF : wprowadzenie możliwość udziału w wybranym kursie zawodowym już w pierwszym miesiącu pobytu w Hostelu, zaraz po opracowaniu IPD i uzgodnieniu tematyki, miejsca, czasu i finansowania tej formy wsparcia. 4. Opinie odbiorców (U2) i użytkowników (U1) PF po zakończeniu testowania 4.1 Opinie odbiorców PF (U2). Po zakończeniu testowania PF, 12 odbiorcom PF wręczono ankietę dot. oceny działalności Hostelu. Po zebraniu ww. ankiet, przeprowadzone zostały rozmowy z odbiorcami PF, celem pogłębienia analizy. 1. Co sądzisz na temat czasu trwania Projektu (okres zamieszkania w Hostelu)? Zbyt długo 3 Odpowiednio długo 7 Zbyt krótko 2 44

Z przedstawionych powyżej danych wynika, że spośród 12 uczestników, którzy zakończyli udział w projekcie, 7 osób stwierdziło, że czas trwania projektu był odpowiednio długi, dla 2 osób był zbyt krótki, a dla 3 zbyt długi. 2. Czy uważasz, że proponowane rodzaje wsparcia w ramach Projektu "Młodzi Gniewni" było? Odpowiednie 11 Nieodpowiednie, dlaczego 1 za dużo tematów 45

Jak przedstawia powyższy wykres, wsparcie oferowane w ramach projektu dla 11 uczestników było odpowiednie, natomiast 1 osoba stwierdziła, że wsparcie było nie odpowiednie uzasadniając swoją odpowiedź faktem, że było zbyt dużo rzeczy. 3. Proszę podać, jakie elementy wsparcia w ramach Projektu miały dla Ciebie największe znaczenie. Trening Kompetencji Społecznych 7 Trening Zastępowania Agresji 2 Doradztwo zawodowe 5 Terapia Grupowa (grupa wsparcia) 3 Doradztwo psychologiczno-pedagogicznego 6 Szkolenie zawodowe 9 Kurs doskonalący 11 Korepetycje 4 Staż zawodowy 11 Działania środowiskowe 6 46

Jak przedstawia powyższy wykres i tabela, największą popularnością spośród oferowanego wsparcia cieszyły się wg 11 osób, kurs doskonalący oraz staż zawodowy, wg 9 osób szkolenia zawodowe. TKS wg 7 osób także miał znaczenie podczas przebiegu projektu. Kolejne wsparcia cieszyły się mniejszą popularnością tj.: doradztwo psychologiczne i działania środowiskowe wg. 6 osób, doradztwo zawodowe cieszyło się popularnością wśród 5 ankietowanych, a korepetycje wśród 4 osób. Spośród wszystkich form wsparcia najniżej zostało ocenione wsparcie w formie TZA - tylko 2 osoby oraz Grupa wparcia - 3 osoby. 4. Czy Twoim zdaniem uczestnictwo w Projekcie Ułatwiło znalezienie pracy 2 Ułatwiło polepszenie sytuacji materialnej 3 Ułatwiło usamodzielnienie się 11 47

Jak przedstawia powyższy wykres oraz tabela, dzięki uczestnictwu w projekcie, aż 11 osób uważa, że ułatwiło usamodzielnienie się, 3 osoby uważają, że ułatwiło polepszenie sytuacji materialnej, a 2 osobą ułatwiło znalezienie pracy. 5. Jakie korzyści wyniosłeś z udziału w Projekcie? Jakie korzyści wyniosłeś z udziału w Projekcie? Nabyłem nową wiedzę i umiejętności 4 Poznałem nowych ludzi, zawarłem nowe znajomości 11 Podniosłem swoje kwalifikacje zawodowe i społeczne 8 Jeśli chodzi o korzyści, jakie wychowankowie wynieśli z udziału w projekcie to 11 uczestników wskazało, że poznali nowych ludzi i zawarli nowe znajomości, 8 osób zaznaczyło podniesienie swoich kwalifikacji zawodowych i społecznych, a 4 osoby wskazały, że nabyły nową wiedzę i umiejętności. 48

6. Czy Twoim zdaniem uczestnictwo w Projekcie wpłynie na Twoją ścieżkę pracy zawodowej? Zdecydowanie tak 4 Raczej tak 7 Raczej nie 1 Zdecydowanie nie 0 Jak przedstawia powyższy wykres 7 osób stwierdziło, że udział w projekcie raczej wpłynął na jego ścieżkę pracy zawodowej, 4 osoby stwierdziły, że zdecydowanie wpłynął na ścieżkę pracy zawodowej, natomiast tylko 1 osoba odpowiedziała, że udział w projekcie raczej nie wpłynął na jego ścieżkę zawodową. 7. Czy Twoim zdaniem ukończenie szkoleń/kursów oferowanych w ramach Projektu spowoduje polepszenie sytuacji materialnej obecnie lub w przyszłości? Zdecydowanie tak 4 Raczej tak 4 Raczej nie 4 Zdecydowanie nie 0 49

Jak przedstawia powyższy wykres 8 osób stwierdziło, że ukończenie kursów oferowanych w ramach projektu spowoduje polepszenie sytuacji materialnej, 4 osoby stwierdziły, że raczej nie spowoduje polepszenia sytuacji materialnej. 8. Czy Twoim zdaniem zdobycie wiedzy i umiejętności w ramach szkoleń/kursów realizowanych w ramach IPD umożliwi uzyskanie zatrudnienia? Zdecydowanie tak 2 Raczej tak 8 Raczej nie 2 Zdecydowanie nie 0 Jak przedstawiają powyższe wyniki 10 osób stwierdziło, że uzyskana wiedza i umiejętności w ramach realizowanych kursów umożliwi im znalezienie pracy, 2 osoby były przeciwnego zdania. 50

9. Czy uważasz, że Hostel spełnił funkcję przygotowawczą do prowadzenia własnego gospodarstwa domowego? Zdecydowanie tak 5 Raczej tak 5 Raczej nie 2 Zdecydowanie nie 0 Na pytanie dotyczące spełnienia Hostelu, jako funkcji przygotowawczej do prowadzenia własnego gospodarstwa domowego, po 5 uczestników wskazało, że zdecydowanie spełnił i raczej spełnił swoją rolę, natomiast 2 osoby uważają, że raczej nie spełnił swojej funkcji. 10. Czy uczestnictwo w Projekcie pozwoliło Ci się usamodzielnić? Zdecydowanie tak 3 Raczej tak 8 Raczej nie 1 Zdecydowanie nie 0 51

W kwestii usamodzielnienia 8 osób stwierdziło, że uczestnictwo w projekcie pozwoliło się usamodzielnić, 3 osoby zdecydowanie tak stwierdziły natomiast tylko 1 osoba stwierdziła, że nie pozwolił się usamodzielnić. Wynik 11 osób jest dużym sukcesem, co wskazuje na lepsze funkcjonowanie w społeczeństwie. 11. Czy Twoim zdaniem udział w Projekcie zwiększył motywację do poszukiwania pracy? Zdecydowanie tak 1 Raczej tak 7 Raczej nie 4 Zdecydowanie nie 0 52

Oceniając zwiększenie motywacji u wychowanków do poszukiwania pracy, 7 osób raczej zwiększyło swoją motywację, 1 osoba zdecydowanie tak stwierdziła, zaś 4 osoby stwierdziły, iż nie zwiększyły swojej motywacji do poszukiwania pracy. 12. Czy jest coś, co byś zmienił w Projekcie Młodzi Gniewni? TAK, CO 1- MNIEJ ZAJĘĆ, GODZIN NIE 11 Jak przedstawia powyższy wykres 11 uczestników nic by nie zmieniło w projekcie natomiast 1 osoba stwierdziła, że było za dużo godzin i zajęć. 13. W jakim stopniu Projekt Młodzi Gniewni spełnił Twoje oczekiwania? 1 - nie spełnił oczekiwań 0 2 - średnio spełnił 0 3 - dostatecznie spełnił 3 4 - spełnił moje oczekiwania 6 5 - przerósł oczekiwania 3 53

Podsumowując w jakim stopniu projekt spełnił oczekiwania uczestników projektu 3 osoby stwierdziły, że dostatecznie spełnił oczekiwania, 6 osób uważa, że spełnił ich oczekiwania, a 3 osoby stwierdziły, że przerósł ich oczekiwania. Podsumowując powyższą analizę można z całą pewnością stwierdzić, że projekt trafił do odbiorców i spełnił oczekiwania. Uczestnicy ocenili wysoko wsparcie oferowane w ramach projektu i zgodnie stwierdzili, że powinno być więcej takich projektów skierowanych do młodzieży wykluczonej lub zagrożonej wykluczaniem społecznym. 4.2 Opinie użytkowników PF (U1). Po zakończeniu testowania PF, 16 użytkownikom PF wręczono ankietę dot. oceny działalności Hostelu. Po zebraniu ww. ankiet, przeprowadzone zostały rozmowy z użytkownikami PF, celem pogłębienia analizy. 1. Co sądzi Pani/Pan na temat czasu trwania projektu (okres zamieszkania w Hostelu wychowanków)? Zbyt długo 1 Odpowiednio długo 7 Zbyt krótko 7 54

Jak przedstawia powyższy wykres: 1 osoba uważa, że czas trwania projektu był zbyt długi, 7 osób uważa, że było to zbyt krótki również 7 osób uważa, że czas trwania projektu był odpowiedni. Jedna osoba nie odpowiedziała na zadane pytanie. 2.Czy uważa Pani/Pan, że oferowane wsparcie w ramach projektu było: Odpowiednie 16 Nieodpowiednie, dlaczego 0 Jak przedstawia wykres wszyscy uczestnicy uważają, że wsparcie oferowane w ramach projektu było odpowiednie. 55

3.Jak Pani/Pan ocenia poszczególne formy wsparcia proponowane uczestnikom w ramach Projektu Młodzi Gniewni? (w skali od 1 do 5, gdzie 5 oznacza ważne, a 1 zbędne). Ocena na (1) Ocena na (2) Ocena na (3) Ocena na (4) Ocena na (5) Trening Kompetencji Społecznych 2 4 10 Trening Zastępowania agresji 3 6 7 Doradztwo zawodowe 2 7 7 Terapia grupowa (grupy wsparcia) 1 4 4 7 Doradztwo psychologiczno-pedagogiczne 2 4 10 Szkolenie zawodowe 4 12 Kurs doskonalący 2 14 Korepetycje 1 1 3 11 staż zawodowy 2 1 13 działania środowiskowe 1 2 13 Jak przedstawia powyższy wykres najwyżej ocenione został kurs doskonalący 14 osób oceniło go na 5, natomiast 2 osoby - na 4. Kolejne w kolejności były działania środowiskowe: 13 osób oceniło je na 5, 2 osoby - na 4 i jedna - na 3. Staż zawodowy 13 osób oceniło na 5, 1 osoba na 4 oraz 2 osoby na 3. Szkolenia zawodowe przez 12 osób ocenione były na 5, 4 osoby oceniły je na 4. Korepetycje przez 11 osób ocenione były na 5, 3 osoby oceniły je na 4, po 1 56

osobie oceniły je na 3 i 1. Doradztwo psychologiczne przez 10 osób ocenione było na 5, 4 osoby oceniło je na 4, natomiast 2 osoby na 3. Trening Kompetencji Społecznych przez 10 osób oceniony był na 5, 4 osoby oceniły go na 4, natomiast 2 osoby oceniły go na 3. Doradztwo zawodowe przez 7 osób ocenione zostało na 5, również 7 osób oceniło je na 4, natomiast 2 osoby oceniły je na 3. Trening zastępowania agresji przez 7 osób oceniony był na 5, 6 osób oceniło go na 4, 3 osoby na 3. Terapia Grupowa (grupa wsparcia) przez 7 osób oceniona była na 5, po 4 osoby oceniły ją na 4 i 3, natomiast 1 osoba oceniła ja na 2. 4. Czy uważa Pani/Pan, że kontynuacja projektu wpłynie na rozwój dialogu i wzajemnej współpracy podmiotów uczestniczących w przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu młodzieży? Tak 14 Nie dlaczego 2 Jak przedstawia wykres 14 uczestników uważa, że kontynuacja projektu wpłynie na rozwój dialogu i wzajemnej współpracy podmiotów uczestniczących w przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu młodzieży, 2 osoby uważają, że kontynuacja projektu nie wpłynie na powyższe czynniki. 57

5. Czy według Pani/Pana Projekt Młodzi Gniewni pozwolił na usamodzielnienie się wychowanków biorących w nim udział? Zdecydowanie tak 10 Raczej tak 4 Raczej nie 2 Zdecydowanie nie 0 Jak przedstawia wykres 2 osoby uważają, że projekt raczej nie pozwolił na usamodzielnienie się wychowanków, natomiast 14 osób uważa, że wychowankowie mieli taką możliwość dzięki udziałowi w projekcie. 6. Czy po przez udział w Projekcie (spotkania z kadrą projektu) zwiększyła się Pani/Pana wiedza nt. wychowanków opuszczających Placówki (MOS/MOW/ Placówki opiekuńczo-wychowawcze/ Zakłady Poprawcze)? Zdecydowanie tak 11 Raczej tak 4 Raczej nie 1 Zdecydowanie nie 0 58

Z danych przedstawionych na wykresie można wywnioskować, że u 15 osób zwiększyła sie wiedza na temat wychowanków opuszczających placówki, tylko jedna osoba była przeciwnego zdania. 7. Czy zdaniem Pani/Pana takie projekty są potrzebne na rzecz młodzieży z placówek wykluczonej lub zagrożonej wykluczeniem społecznym? Zdecydowanie tak 13 Raczej tak 3 Raczej nie 1 Zdecydowanie nie 0 Jak przedstawia powyższy wykres wszyscy ankietowani stwierdzili, że projekty tego typu są potrzebne na rzecz młodzieży z placówek wykluczonej lub zagrożonej wykluczeniem społecznym. 59