Wykorzystywanie formacji cenowych czyli od sztuki do nauki 1
Spis treści Wstęp...3 Ogólny zarys...3 Formacje cenowe...3 Obiektywna i Subiektywna Analiza Techniczna...3 Analityk techniczny kontra Autochartist...4 Wskaźnik kontra Strategia...5 Statystyki formacji...5 Założenia do zleceo obronnych i realizujących zysk...5 Zysk dla poszczególnych interwałów...7 Zyskowne kontra stratne pozycje...7 Inne analizy...8 Budowanie strategii inwestycyjnej...8 Podstawowa strategia...8 Dodanie filtra szybszego zamykania pozycji....9 Dodanie wskaźnika kierunku trendu.... 10 Konkluzja... 11 2
Wstęp Ten artykuł tłumaczy, w jaki sposób Autochartist zmienia oblicze analizy technicznej z uznaniowej na obiektywną. W części Ogólny zarys przedstawiona jest koncepcja artykułu. W części Statystyki formacji omówione są użyteczne informacje o tym, jak zachowywały się formacje zidentyfikowane na przestrzeni ostatnich dziewięciu lat na rynku walutowym. W części Budowanie strategii inwestycyjnej opisane jest wykorzystanie poznanych wniosków statystycznych wraz z dodaniem prostych wskaźników poprawiających skutecznośd systemu inwestycyjnego. Prosta strategia jest również zaprezentowana czytelnikom. Ogólny zarys Formacje cenowe Formacje analizy technicznej opisują ruchy cen instrumentów finansowych pomiędzy psychologicznymi poziomami wspard i oporów. Ten sposób analizy jest stosowany od mniej więcej lat 30-tych ubiegłego wieku i od tamtego czasu niezmiernie się rozpowszechnił. Rysunek 1 : Przykłady zidentyfikowanych przez Autochartist formacji cenowych Formacje cenowe są inne od większości pozostałych narzędzi analizy technicznej ponieważ: - opierają się o wzrokową identyfikację a nie równania matematyczne; - w przeciwieostwie do większości wskaźników, które są na bieżąco wyliczane w oparciu o jakieś parametry, formacje cenowe są nieparametryczne albo formacja jest albo jej nie ma; - formacje modelują raczej psychologię rynku niż ruchy cenowe same w sobie Obiektywna i Subiektywna Analiza Techniczna Poniżej znajdują się definicje obiektywnej oraz subiektywnej analizy technicznej z książki Evidence-based Technical Analysis Davida Aronsona: - obiektywna analiza techniczna zdefiniowane, powtarzalne procedury, które generują niedwuznaczne sygnały; pozwala to na zaimplementowanie ich w algorytmy i przetestowanie na danych historycznych 3
- subiektywna analiza techniczna niezbyt ściśle zdefiniowane, nieprecyzyjne procedury, do interpretacji których niezbędna jest analiza człowieka; z tego powodu komputerowa analiza jest udaremniona; skutecznośd metod subiektywnych jest niemożliwa do oceny Z powyższych definicji wynika, że wszelkie formacje rozpoznawalne przez człowieka analizującego wykresy należy zakwalifikowad jako subiektywną analizę techniczną. Analityk techniczny kontra Autochartist Wyszukiwanie formacji cenowych było zajęciem analityków technicznych, ale program taki jak Autochartist korzysta z mocy obliczeniowej współczesnych procesorów w celu zautomatyzowania i przyspieszenia procesu identyfikacji formacji. Następująca tabel ukazuje krótkie porównanie między analitykami technicznymi a programem Autochartist Kryterium Wyjaśnienie Analityk techniczny Autochartist Konsekwencja Umiejętnośd konsekwentnego wykrywania formacji na niejednolitych wykresach Niekonsekwencja wpływ zewnętrznych czynników takich jak nastroje rynkowe czy ludzkie emocje czynników Aktualnośd Obciążenie Szybkośd Jakośd Umiejętnośd natychmiastowego wykrywania formacji jak tylko ona powstanie Identyfikacja formacji potencjalnie zyskownych i stratnych Liczba wykrywanych formacji w krótkim okresie czasu Wizualna jakośd zidentyfikowanych formacji Wykrywanie formacji post factum, już po wystąpieniu całego ruchu Ponieważ analitycy techniczny zazwyczaj wykrywają formacje post factum, zwykle nie uwzględniają formacji stratnych Powolny proces manualny Wysoka jakośd wyszukanych formacji Konsekwencja zautomatyzowany algorytm niezależny od zewnętrznych Natychmiastowośd formacje są wyświetlane zaraz po przełamaniu wsparcia lub oporu Zalgorytmizowany program wyszukuje wszystkie formacje Szybkie skanowanie jednocześnie wielu rynków Zmienna jakośd formacji, ale opisana dodatkowymi jej miernikami Wszystkie powyższe kryteria są ważne w ocenie formacji wyszukanych przez Autochartist jako częśd obiektywnej analizy technicznej: Autochartist jest konsekwentny w wykrywaniu formacji, identyfikuje je w czasie rzeczywistym analizując wykresy i obiektywnie ocenia ich jakośd. 4
Wskaźnik kontra Strategia Przykłady opierają się o Średnią Ruchomą oraz wskaźniki RSI Rysunek 2 : Wykres cenowy z zaznaczoną Średnią Ruchomą (czerwony kolor) i RSI (niebieski kolor) Wielu początkujących graczy wierzy, że pojedynczy wskaźnik pozwoli im zarabiad w każdych warunkach rynkowych. Tymczasem jeden wskaźnik to nie strategia inwestowania. Strategia to co najmniej kilka współdziałających ze sobą wskaźników. Biorąc powyższe pod uwagę, formacje cenowe nie są strategią. Są one wskaźnikami, które powinny byd wykorzystywane wraz z innymi narzędziami do opracowania zarabiającej strategii. Statystyki formacji W tej części opisane są wyniki badania przeprowadzonego na formacjach wykrytych przez program Autochartist. Badanie dotyczy okresu od stycznia 1999 do stycznia 2008 i było przeprowadzone na siedmiu parach dolarowych: AUDUSD, NZDUSD, EURUSD, USDCHF, GBPUSD, USDCAD, USDJPY. Wszystkich zidentyfikowanych formacji było ponad 57 tysięcy. Założenia do zleceń obronnych i realizujących zysk Wyzwaniem w testowaniu efektywności formacji cenowych jest fakt, że dostarczają tylko sygnałów otwarcia pozycji. Nie dają niestety jasnych sygnałów wyjścia z rynku. Właśnie dlatego, program Autochartist wyświetla własną kalkulację zasięgu ruchu po wybiciu z formacji. Jest to zaznaczony szarym kolorem obszar predykcji. 5
Rysunek 3 : Metoda wyznaczania obszaru predykcji Na potrzeby tego badania zakłada się, że gracze będą otwierad pozycje gdy zasugeruje to Autochartist, realizowad zyski na początku obszaru predykcji, a straty zamykad po ruchu czterokrotnie większym w przeciwnym kierunku. Rysunek 4: Odległośd obszarów docelowych od momentu wybicia z formacji dla różnych interwałów czasowych Powyższy rysunek ilustruje średnią odległośd pomiędzy przewidywanym obszarem docelowym, a momentem wybicia z formacji. Inaczej mówiąc średni zysk (w pipsach), jakiego można oczekiwad dla różnych formacji w zależności od interwału danych. 6
Zysk dla poszczególnych interwałów Poniższa ilustracja obrazuje koocowy zysk, możliwy do uzyskania dla danych formacji (przy różnych interwałach). Rysunek 5: Zysk z wszystkich pozycji, uszeregowany dla poszczególnych okien czasowych Faktem jest, że formacje zidentyfikowane w dłuższych oknach czasowych są bardziej zyskowne od tych o najkrótszym oknie czasowym (piętnastominutowych i półgodzinnych). Zyskowne kontra stratne pozycje Poniższa ilustracja przedstawia ilośd pozycji, które zostały zamknięte w zależności od procentowej wartości zasięgu czasowego obszaru docelowego. Rysunek 6: Rozkład zyskownych oraz stratnych pozycji w zależności procentowej wartości zasięgu czasowego obszaru docelowego. 7
Z powyższego wykresu płyną następujące informacje: po pierwsze ponad 65% formacji osiągnęło wyznaczony obszar docelowy. Po drugie, ponad 40% zyskownych transakcji zostało zrealizowanych już w czasie pierwszych 30% trwania okna obszaru docelowego. Ponadto, 34% formacji nie osiągnęło ani stop lossa ani obszaru docelowego - 60% z nich było stratnych. Inne analizy Istnieje szereg innych wskaźników, które mogą byd zastosowane do analizowania wykresów, na przykład: zysk w zależności od typu formacji, zysk w zależności od pary walutowej, etc. Jednakże, trzeba byd ostrożnym, aby nie przeoptymalizowad strategii do tego stopnia, że skutecznie działa tylko dla danych historycznych. Budowanie strategii inwestycyjnej W poniższym rozdziale przedstawiono modyfikacje strategii uwzględniając wiadomości z poprzednich rozdziałów. Kiedy zaczynamy stosowad daną strategię, nieustannie powinno się mied na uwadze kwestie dotyczące zarządzania wielkością pozycji, takie jak: Jak dużego depozytu dana strategia wymaga? Ile wynosi zaangażowanie systemu w każdym momencie? Jakie jest maksymalne obsunięcie kapitału? Następnie, powinno się pamiętad, że w zmiennych warunkach rynkowych, zlecenia mogą nie zostad zrealizowane po żądanej cenie. Ten typ poślizgu nie został uwzględniony w poniższych badaniach. Bardzo istotne jest zrozumienie, że celem poniższego materiału nie jest dostarczenie czytelnikowi skutecznego systemu inwestycyjnego, ale raczej pokazanie jak formacje mogą zostad włączone do strategii inwestora. Podstawowa strategia Poniższy diagram pokazuje podstawową krzywą kapitału skonstruowaną poprzez zsumowanie wszystkich zysków oraz strat z 57 tys. pozycji zidentyfikowanych przez Autochartist. Poziomem realizacji zysku jest osiągnięcie przez notowanie danego instrumentu przewidywanego obszaru docelowego, a stop-loss jest 4 razy szerszy od odległości od zlecenia take profit. 8
Rysunek 7: Podstawowa krzywa kapitału Zysk wyniósł ostatecznie około 38.000 pipsów, co daje średni zysk rzędu 0,66 na otwartą pozycję. Dodanie filtra szybszego zamykania pozycji. Korzystając z rezultatów wcześniejszych analiz (rysunek 6, który ilustrował, że ponad 40% zyskownych transakcji zostało zrealizowanych już w czasie 30% trwania okna obszaru docelowego), dodajemy filtr i uzyskujemy nową krzywą kapitału. Rysunek 8: Podstawowa krzywa kapitału plus filtr szybszego zamykania pozycji. Koocowy zysk wynosił 34.000 pipsów, co daje średni zysk rzędu 0,59 pipsa na otwartą pozycję. Chociaż zyskownośd spadła, to krzywa kapitału jest bardziej gładka. Tylko formacje jednogodzinne, czterogodzinne i jednodniowe. Poprzez odfiltrowanie formacji piętnastominutowych i półgodzinnych (na rysunku 5 widad, że były stratne) osiągnięto poniższą krzywą kapitału: 9
Rysunek 9: Krzywa kapitału z filtrem szybszego zamykania pozycji oraz filtrem interwału Zastosowanie filtru skutkowało zyskiem na poziomie 28.000 pipsów przy zaledwie 12.000 transakcji, co daje średnio 2,3 pipsa na otwartą pozycję. Poprawa dotyczy zarówno wyższej średniej zyskowności dla pojedynczej transakcji, jak i dalszego wygładzenia krzywej kapitału z rysunku 8. Dodanie wskaźnika kierunku trendu. Jako wskaźnik kierunku trendu użyto prostej średniej ruchomej (50-okresowej), której dodanie do strategii zapobiega otwieraniu pozycji przeciwnych do aktualnego trendu rynkowego. Kiedy trend na rynku był wzrostowy otwierano długie pozycje, kiedy był spadkowy krótkie. Rysunek 10: Podstawowa krzywa kapitału plus filtr szybszego zamykania pozycji, plus filtr interwału, plus wskaźnik kierunku trendu. Otrzymano wynik na poziomie 37.000 pipsów z 7.000 transakcji, co daje średni zysk na poziomie 5.4 pipsów na otwartą transakcję. 10
Konkluzja Autochartist identyfikuje formacje używając logicznego, powtarzalnego algorytmu komputerowego, który wyszukuje zarówno zyskowne jak i stratne formacje w danych przedziałach czasowych. To pozwala na rygorystyczne analizy danej strategii inwestycyjnej wykorzystującej formacje. W powyższym artykule opisano jak należy wykorzystywad formacje, a także jak łączyd je z innymi wskaźnikami, aby skonstruowad potencjalnie zyskowny system transakcyjny, który może byd przetestowany historycznie oraz zanalizowany statystycznie. 11
Załącznik 1. Statystyki Autochartista (formacje) W poniższym zestawieniu zaprezentowano statystyki dotyczące narzędzia Autochartist. Wartości podane w kolumnie skutecznośd reprezentują procent prognoz, które osiągnęły estymowany poziom cenowy podczas trwania okna obszaru docelowego (o długości trwania formacji). Próba liczy 194.000 formacji (lata 1999-2009), tylko takich, które możemy nazwad kompletnymi, a więc zostało zaobserwowane przebicie wsparcia lub oporu. symbol skutecznośd AUDJPY 69,72 AUDUSD 70,14 CHFJPY 70,02 EURCHF 66,28 EURGBP 69,51 EURJPY 69,69 EURUSD 71,33 GBPCHF 69,65 GBPEUR 69,52 GBPJPY 69,34 GBPUSD 70,12 NZDUSD 69,57 USDCAD 70,12 USDCHF 70,83 USDJPY 69,45 USDZAR 63,13 formacja skutecznośd Trójkąt zwyżkujący 73,76 Kanał zniżkujący 73,96 Kanał zwyżkujący 74,02 Trójkąt zniżkujący 73,89 Podwójne dno 79,50 Podwójny szczyt 75,38 Klin kooczący 67,76 Flaga 68,61 Głowa z ramionami 84,02 Odwrócona głowa z ramionami 84,38 Chorągiewka 56,18 Prostokąt 79,39 Klin korekcyjny 68,05 Trójkąt 65,55 Potrójne dno 80,56 Potrójny szczyt 78,72 rok skutecznośd 1999 66,64 2000 69,52 2001 68,30 2002 69,91 2003 70,54 2004 70,85 2005 70,28 2006 70,58 2007 69,23 2008 68,50 interwał skutecznośd 15 68,14 30 70,45 60 71,03 240 69,01 1440 70,20 trend skutecznośd wzrostowy 69,17 spadkowy 69,45 12
godzina dnia (CET) skutecznośd 0 59,79 1 68,30 2 69,77 3 70,74 4 73,21 5 74,65 6 74,22 7 77,78 8 77,95 9 79,82 10 77,67 11 77,32 12 75,59 13 74,88 14 72,79 15 73,12 16 70,12 17 64,58 18 59,78 19 52,52 20 51,48 21 52,52 22 51,95 23 51,13 13