moje prawa i obowiązki Korelacja międzyprzedmiotowa: język polski, godzina wychowawcza. GODZINA WYCHOWAWCZA Temat moje prawa i obowiązki 90 minut Cele lekcji w języku ucznia Na lekcji dowiesz się: - jakie prawa i obowiązki wynikają z tego, że jesteś obywatelem Unii Europejskiej, obywatelem Polski, uczniem. Kryteria do oceny ( nacobezu ) Pytanie kluczowe Metody Materiały dydaktyczne Po lekcji: - wymienisz najważniejsze prawa i obowiązki obywateli Polski (Unii Europejskiej); - wymienisz obowiązki każdego ucznia w zakresie dbania o klasę. Jakie prawa i obowiązki mają obywatele Unii Europejskiej? Dyskusja, prezentacja, burza mózgów. Karty pracy, wyciąg z Kodeksu Ucznia/Statutu Szkoły w części dotyczącej praw ucznia (każde prawo na oddzielnym arkuszu), kapelusz. I lekcja przebieg wstępna Czynności organizacyjne. Zapisanie ważnych kwestii, takich jak prawa oraz obowiązki członków danej grupy i społeczności, jest bardzo ważne, gdyż pomaga wszystkim je rozumieć i ich przestrzegać. Nauczyciel prowadzi pogadankę z uczniami na temat Kodeksu Ucznia (miejsca udostępnienia, najważniejsze zapisy). Nauczyciel rozdaje uczniom Kodeks Ucznia obowiązujący w szkole. Uczniowie w parach analizują i wyjaśniają wybrane treści zapisów w kodeksie. Następnie losowo wybrani uczniowie przedstawiają najważniejsze, według nich, prawa zapisane w kodeksie (jeśli w szkole nie ma zapisanego Kodeksu Ucznia, przykładowy zamieszczono w załączniku nr 1 dla nauczyciela). Rozdanie uczniom celów lekcji i kryteriów oceny (może być na ekranie). Nauczyciel podkreśla, że każda grupa, społeczność kieruje się ustalonymi zasadami: ma prawa i obowiązki. Prawa i obowiązki mają również obywatele UE, czyli obywatele różnych państw zintegrowanych w tej organizacji. Nauczyciel dzieli uczniów na zespoły. Przedstawiciel każdego zespołu losuje (z kapelusza) jedno prawo. Uczniowie w zespołach analizują treść i znaczenie wylosowanego zapisu, następnie wykonują ilustrację (format co najmniej A3), przedstawiającą istotę tego prawa. 6 minut 100
dla nauczyciela Przedstawiciele zespołów prezentują efekty pracy, wyjaśniają istotę i znaczenie swojego prawa. Nauczyciel przypomina, że każdy kraj należący do Unii Europejskiej ma również swoje prawodawstwo, zasady, które nie są sprzeczne z prawodawstwem UE (nauczyciel wyjaśnia, co to znaczy, iż prawo państwa nie jest sprzeczne z prawem UE). Nauczyciel odwołuje się do doświadczeń uczniów przypomina, że najważniejszym dokumentem prawnym naszego kraju jest konstytucja RP. Nauczyciel wyświetla na ekranie/tablicy wyciąg z Konstytucji RP dotyczący praw obywateli (rozdział II Konstytucji RP dotyczący praw, wolności i obowiązków obywateli RP zamieszczono w załączniku nr 2 dla nauczyciela). Losowo wybrani uczniowie analizują wskazane przez nauczyciela prawa obywateli Polski. Następnie uczniowie w 2 3-osobowych zespołach dyskutują, jakie jeszcze prawo obywateli powinno być, ich zdaniem, zapisane w Konstytucji RP. Przedstawiciele zespołów przedstawiają propozycje pozostałym uczniom. 10 minut 10 minut II lekcja przebieg wstępna Czynności organizacyjne. 3 minuty Nauczyciel zaprasza chętnych uczniów do przypomnienia, jakiego rodzaju prawa zapisane są w dokumentach, które omawiane były podczas poprzedniej lekcji. Jednocześnie uczniowie przypominają, jakie dokumenty były analizowane. 5 minut Nauczyciel wyświetla obowiązki wynikające z Kodeksu Ucznia, przypomina, że każda grupa ma prawa, ale też obowiązki. Losowo wybrani uczniowie interpretują losowo wybrane obowiązki z KU (3 4 zapisy). Uczniowie podają przykłady innych dokumentów, zawierających opis obowiązków, zasad. W wyniku dyskusji, pod kierunkiem nauczyciela, wnioskują, że konstytucja RP jest najważniejszym dokumentem, określającym nie tylko prawa, ale też obowiązki obywateli naszego kraju (żadne inne nie mogą być niezgodne z konstytucją). Nauczyciel wyświetla na ekranie/tablicy wyciąg z Konstytucji RP dotyczący obowiązków obywatelskich. Pod kierunkiem nauczyciela uczniowie analizują treść zapisanych w konstytucji, wybranych obowiązków obywatelskich. Następnie uczniowie w parach zapisują/dzielą się informacjami na temat wykonywania swoich obowiązków obywatelskich dotyczących dbania o wspólne dobro oraz troski o środowisko. Wybierają jeden obowiązek, dla prezentacji którego przygotowują kalambur. Nauczyciel łączy 2 lub 3 pary do wspólnej pracy. Uczniowie kolejno prezentują swoje obowiązki w formie kalamburu, a pozostałe pary w ramach zespołu zgadują, jaki obowiązek jest przedstawiany. Na zakończenie pary kolejno podsumowują swoją pracę: przygotowanie kalamburu, prezentację kalamburu, zgadywanie. 20 minut 101
Nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów i prowadzi pogadankę, której celem jest przypomnienie, że klasa jest społecznością, a także otoczeniem, za które odpowiedzialni są jej członkowie. Pod kierunkiem nauczyciela uczniowie dyskutują o tym, w jaki sposób dbają o swoją klasę i czy wkładają w dbanie o wspólne dobro dostatecznie dużo pracy i zaangażowania. Nauczyciel proponuje zapisanie wszystkich czynności, które trzeba wykonywać w klasie, w postaci Kodeksu Klasowego. Uczniowie najpierw pracują w parach, później w czwórkach i wreszcie odczytują propozycje na głos. Propozycje zapisywane są na tablicy. Następnie uczniowie głosują, w jakiej kolejności i czy wszystkie powinny zostać zapisane w Kodeksie (poprzez burzę mózgów uczniowie zapisują na karteczkach post-it jeden pomysł na każdej kartce, co ułatwi później grupowanie podobnych pomysłów i zmianę kolejności po głosowaniu). W ten sposób na tablicy zapisane są kolejne zasady dbania o swoją klasę: Kodeks Klasowy. Uczniowie w zespołach przepisują wskazaną przez nauczyciela zasadę na kartonowy pasek, który następnie przyklejają na duży arkusz kartonu, ustalając odpowiedzialnych za poszczególne działania (ważne, aby każdy uczeń był odpowiedzialny za minimum jedno z działań). Po wykonaniu zadania przez wszystkie zespoły powstaje Kodeks Klasowy (schemat w karcie pracy nr 1). Uczniowie wspólnie opracowują Kodeks tak, aby wywieszony w widocznym miejscu, stanowił ozdobę klasy. JĘZYK POLSKI Podstawa programowa: Mówienie i pisanie. Uczeń: - świadomie posługuje się różnymi formami językowymi oraz (w wypowiedzi ustnej) mimiką, gestykulacją, postawą ciała, - uczestnicząc w rozmowie, słucha z uwagą wypowiedzi innych, mówi na temat; prezentuje własne zdanie i uzasadnia je; czytając głośno, wyraziście, przekazuje intencję tekstu, właściwie akcentuje wyrazy, wprowadza pauzę, stosuje odpowiednią intonację. Temat moje prawa i obowiązki 90 minut Cele lekcji w języku ucznia Kryteria do oceny ( nacobezu ) Pytanie kluczowe Na lekcji dowiesz się: - jakie zachowania są godne obywatela Polski (Unii Europejskiej). Po lekcji: - opiszesz cechy pożądanych/niepożądanych zachowań obywateli/ członków grupy, - wymienisz najważniejsze dokumenty regulujące prawa i obowiązki ucznia/obywatela, - podasz przykłady zachowań zgodnych z przepisami prawa. W jaki sposób powinniśmy jako obywatele Unii Europejskiej korzystać z praw i wywiązywać się z obowiązków? 102
dla nauczyciela Metody Materiały dydaktyczne Dyskusja, prezentacja, burza mózgów, praca grupowa, improwizacja muzyczna. Karty pracy, historie do karty pracy nr 3 (każda historia na oddzielnym arkuszu). I lekcja przebieg wstępna Czynności organizacyjne. 3 minuty (do przyrody) Nauczyciel prowadzi pogadankę z uczniami na temat tego, czym jest otoczenie i kto powinien o nie dbać, a następnie zaprasza uczniów do zastanowienia, się co każdy z nich robi, aby dbać o otoczenie. Uczniowie dyskutują w parach, po czym nauczyciel zaprasza uczniów do podania sposobów, w jaki uczniowie dbają o swoje otoczenie i zapisuje je na tablicy hasłami. 8 minut Uczniowie w parach pracują według karty pracy nr 2 (jednocześnie nauczyciel wyświetla na rzutniku/tablicy interaktywnej ilustracje z tej karty pracy). Podsumowując pracę w parach, nauczyciel wskazuje kolejne rysunki na tablicy i zaprasza poszczególne grupy do analizy przedstawionego zachowania (dlaczego jest dobre lub złe). Uczniowie podają przykłady podobnych zachowań (dobrych lub złych), z jakimi spotkali się w swoim najbliższym otoczeniu oraz analizują, jakie skutki przyniosły one dla osób w nim się znajdujących. Uczniowie siadają w czterech rzędach krzeseł (wagonów) ustawionych jedno za drugim (pociągi). Pociągi mogą znajdować się w różnych częściach sali. Uczeń siedzący w ostatnim wagonie jednego z pociągów otrzymuje od nauczyciela kartkę i długopis. W górnej części kartki napisane jest NAJWAŻNIEJSZY OBOWIĄZEK MŁODEGO OBYWATELA TO:. Uczeń dopisuje swoje skojarzenie w formie jednego zdania w linijce poniżej, następnie zagina kartkę tak, aby widoczne było tylko napisane przez niego zdanie i podaje kartkę do ucznia siedzącego w wagonie przed nim. Kolejne osoby dopisują jedno zdanie swojego skojarzenia do ostatniego zdania znajdującego się na kartce (należy pamiętać, aby uczniowie w kolejnych wagonach widzieli tylko jedno, ostatnio zapisane zdanie). Zadanie należy wykonać w ciszy. Gdy zapisane arkusze dotrą do lokomotywy, w każdym z czterech pociągów następuje odczytanie wszystkich historii, które powstały przez dopisywanie skojarzeń. 13 minut 6 minut II lekcja przebieg wstępna Czynności organizacyjne. 3 minuty Nauczyciel prosi o przypomnienie najważniejszych dokumentów, w których zapisane są prawa i obowiązki obywatela/ucznia i wyjaśnienie, dlaczego każdy człowiek powinien mieć prawa oraz obowiązki. 103
Nauczyciel dzieli uczniów na 5 zespołów. Każdy zespół otrzymuje kartę pracy nr 3 oraz opis krótkiej historii. Zadaniem uczniów jest przedyskutowanie zaistniałej sytuacji zgodnie z tabelą zamieszczoną w karcie pracy nr 3. ZESPÓŁ 1 Piotr był niegrzeczny podczas wyjścia klasowego do teatru. Wychowawca klasy jest jednocześnie nauczycielem języka polskiego. Aby ukarać Piotra, obniżył mu ocenę ze sprawdzianu z języka polskiego z 4 do 2. ZESPÓŁ 2 Monika była chora przez tydzień. Po powrocie do szkoły okazało się, że nie wie, jakie było zadanie domowe i nie jest przygotowana do lekcji. Monika była bardzo zła i z tego powodu uciekła z lekcji i obraziła się na swoje koleżanki. ZESPÓŁ 3 Tomek i Marcin postanowili spędzić popołudnie w parku. Cały czas zajęła im nowa zabawa, która polegała na łamaniu gałęzi drzew i krzaków i budowaniu ich tajnej bazy, którą umiejscowili na klombie kwiatów. ZESPÓŁ 4 Rodzice Małgosi postanowili wyjechać z Polski na Cypr i tam poszukać nowej pracy. Niestety, na miejscu okazało się, że władze wybranego przez nich miasteczka nie pozwalają im na to, aby pozostali w kraju na stałe, gdyż nie są obywatelami Cypru. ZESPÓŁ 5 Brat Agnieszki ma już 19 lat i może brać udział w wyborach na przedstawicieli samorządu lokalnego w swoim mieście. Niestety, był bardzo zajęty oglądaniem meczu i nie znalazł czasu, aby zagłosować na swoich kandydatów. Zespoły pracują około 10 minut, po czym przedstawiają swoje wnioski pozostałym uczniom. Uczniowie w parach układają wierszyki (1 3 zdania) z morałami, wynikającymi z sytuacji, o których przed chwilą dyskutowali. Ważne, aby pary składały się z osób, które nie były w tym samym zespole podczas poprzedniego zadania. Każda para przedstawi swój wierszyk w formie rapu lub hip-hopu na forum klasy (po każdym wystąpieniu głośne brawa jak na prawdziwym koncercie!). 20 minut Wszystkie załączniki do pobrania ze strony projektu. 104