Konsolidacja grup kapitałowych Jak powstaje skonsolidowane sprawozdanie finansowe i jakie informacje zawiera
Cele wykładu Zapoznanie się z głównymi definicjami związanymi z konsolidacją Podstawowe wymogi konsolidacji i prezentacji skonsolidowanych sprawozdań finansowych Jak powstaje skonsolidowane sprawozdanie finansowe Dodatkowe zagadnienia związane z konsolidacją (udziały niekontrolujące, współkontrola, znaczący wpływ) Programy komputerowe służące do konsolidacji danych finansowych 2
Co to jest konsolidacja Konsolidacja to proces łączenia i korygowania informacji finansowych zawartych w poszczególnych sprawozdaniach finansowych jednostki dominującej i jednostek zależnych w celu sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego prezentującego informacje finansowe grupy jako jednego podmiotu gospodarczego. 3
Co to jest grupa kapitałowa Grupa kapitałowa to jednostka dominująca i jednostki zależne od niej; Jednostka dominująca to podmiot posiadający kontrolę nad jednostką zależną, czyli zdolność kierowania polityką finansową i operacyjną jednostki zależnej w celu czerpania korzyści z jej działalności (np. w postaci dywidendy) Jednostka zależna to jednostka kontrolowana przez inną jednostkę (jednostkę dominującą) od dnia nabycia przez jednostkę dominującą kontroli nad nią do dnia utraty tej kontroli 4
Kiedy jednostka dominująca posiada kontrolę (przykłady) Jednostka dominująca posiada bezpośrednio lub pośrednio więcej niż 50% udziałów w kapitale zakładowym spółki zależnej Jednostka dominująca ma możliwość decydowania o powoływaniu i odwoływaniu członków zarządu Jednostka dominująca ma możliwość wpływania na politykę finansową i operacyjną w jednostce zależnej 5
Co to jest skonsolidowane sprawozdanie finansowe Zgodnie z MSR 27 skonsolidowane sprawozdanie finansowe to sprawozdanie finansowe grupy przedstawione w taki sposób jakby dotyczyło pojedynczego przedsiębiorstwa, czyli po eliminacji transakcji wewnątrzgrupowych Elementy skonsolidowanego sprawozdania finansowego: o skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej (bilans), o skonsolidowany rachunek zysków i strat/ skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów, o skonsolidowane sprawozdanie z przepływów pieniężnych, o skonsolidowane zestawienie zmian w kapitale własnym, o wprowadzenie do sprawozdania finansowego wraz z zasadami rachunkowości oraz dodatkowe noty objaśniające 6
Gdzie spotykamy się ze skonsolidowanymi sprawozdaniami finansowymi Jednostki dominujące, których akcje notowane są na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych są zobowiązane do sporządzania i publikacji obok swoich jednostkowych sprawozdań finansowych także skonsolidowanych sprawozdań finansowych grupy kapitałowej Zgodnie z MSSF w rzeczywistości rzadko występuje zwolnienie od sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego w przypadku gdy występuje grupa kapitałowa Skonsolidowane sprawozdania finansowe są sporządzane zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSR) i publikowane nie później niż cztery miesiące od dnia zakończenia roku obrotowego (dnia bilansowego) Skonsolidowane sprawozdania finansowe podlegają badaniu przez biegłego rewidenta 7
Jak powstaje skonsolidowane sprawozdanie finansowe (metoda pełna) Przygotowanie sprawozdań finansowych/pakietów konsolidacyjnych spółki dominującej i spółek zależnych zgodnie z polityką rachunkową obowiązującą w danej grupie kapitałowej Wprowadzenie danych z pakietów konsolidacyjnych do arkusza konsolidacyjnego Przeliczenie pakietów konsolidacyjnych sporządzonych w innej walucie niż waluta konsolidacji na walutę grupy kapitałowej Dodanie odpowiednich pozycji z jednostkowych sprawozdań z sytuacji finansowej (bilansów) i jednostkowych rachunków zysków i strat/całkowitych dochodów Eliminacja transakcji wewnątrz grupy kapitałowej, najczęstsze transakcje wewnątrz grupy kapitałowej to: - wzajemne rozrachunki (należności i zobowiązania) - pożyczki udzielone w ramach grupy kapitałowej - wzajemne zakupy i sprzedaże aktywów (zapasy, środki trwałe) - eliminacja zysków/strat na sprzedaży aktywów - eliminacja wypłat dywidend przez spółki zależne do spółki dominującej - eliminacja udziałów w spółkach zależnych oraz kapitałów własnych Skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej (bilans) i skonsolidowany rachunek zysków i strat /sprawozdanie z całkowitych dochodów Sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania z przepływów pieniężnych (cash flow) Sporządzenie skonsolidowanego zestawienia zmian w kapitale własnym Sporządzenie pozostałych elementów skonsolidowanego sprawozdania finansowego 8
Pozostałe zagadnienia konsolidacji udziały niekontrolujące W sytuacji gdy jednostka dominująca posiada kontrolę nad jednostką zależną a jej udział w kapitale zakładowym jednostki zależnej jest mniejszy niż 100%, wówczas w kapitale własnym w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej pojawiają się udziały niekontrolujące a rachunek zysków i strat/ sprawozdanie z całkowitych dochodów jednostki zależnej (po eliminacji zysków/strat na sprzedaży aktywów) jest podzielony pomiędzy akcjonariuszy jednostki dominującej i udziałowców niekontrolujących Wartość udziałów niekontrolujących to wartość tych udziałów w aktywach netto jednostki zależnej, w której udziały niekontrolujące posiadają swoje udziały 9
Pozostałe zagadnienia konsolidacji wspólne przedsięwzięcia W sytuacji gdy dwie jednostki posiadają po równo, tj. 50%, udziałów w kapitale zakładowym trzeciej jednostki (czyli żadna z nich nie posiada kontroli nad trzecią jednostką a decyzje zapadają przy umownej zgodzie obu jednostek posiadających po 50%), mówimy że jednostki te posiadają współkontrolę w trzeciej jednostce (wspólne przedsięwzięcie) Wspólne przedsięwzięcie jest wyceniane metodą praw własności i ujmowane jako osobna pozycja w aktywach trwałych w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej Uwaga do 31 stycznia 2013 roku udziały we wspólnym przedsięwzięciu mogą być wyceniane zgodnie z metodą proporcjonalną. Ze względu na konwergencje MSSF i US GAAP (ogólnie przyjęte zasady rachunkowe stosowane w USA) metoda ta zostaje wyeliminowana dla sprawozdań finansowych rozpoczynających się od 1 stycznia 2014 roku 10
Metoda praw własności Metoda praw własności polega na wycenie udziałów według ceny nabycia skorygowanej w następnych okresach o odpowiednią część zysku/straty danej jednostki i pomniejszonej o wypłacone dywidendy Metoda praw własności nie jest metodą konsolidacji tj. nie polega na sumowaniu aktywów i pasywów jednostki konsolidowanej a jedynie na korekcie wartości udziałów w innych jednostkach wykazanych w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej 11
Pozostałe zagadnienia konsolidacji jednostka stowarzyszona W sytuacji gdy jednostka nie posiada kontroli nad drugą jednostką a wielkość jej udziałów w kapitale zakładowym wynosi 20% i więcej, mówimy że jednostka ta posiada znaczący wpływ na drugą jednostkę (jednostkę stowarzyszoną) Udziały w jednostce stowarzyszonej wyceniane są tak jak wspólne przedsięwzięcie tj. zgodnie z metodą praw własności i ujmowane w osobnej pozycji aktywów trwałych w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej 12
Znaczący wpływ Znaczący wpływ to prawo do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji dotyczących polityki operacyjnej i finansowej spółki stowarzyszonej, nie polegający jednak na sprawowaniu kontroli lub współkontroli nad polityką tej jednostki 13
Kiedy jednostka posiada znaczący wpływ (przykłady) Poprzez swojego przedstawiciela ma możliwość zasiadania w zarządzie/radzie nadzorczej jednostki stowarzyszonej Poprzez swojego przedstawiciela ma możliwość uczestnictwa w tworzeniu strategii działania jednostki stowarzyszonej Ma dostęp do istotnych informacji związanych z jednostką stowarzyszoną 14
Udziały w spółkach o nieistotnej wartości W sytuacji gdy jednostka posiada udziały mniejsze niż 20% udziału w kapitale zakładowym innej spółki, prawdopodobnie jednostka ta nie posiada znaczącego wpływu w tej spółce a nabycie tych udziałów było związane z wygenerowaniem zysków i korzyści na ich sprzedaży Wówczas udziały tej spółki w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym wyceniane są według MSR 39 (głównie według kosztów nabycia lub wartości rynkowej) 15
Udział JD w kapitale zakładowym jednostki Podsumowanie Nazwa jednostki Sposób sprawowania władzy Sposób ujęcia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym 100% jednostka zależna kontrola konsolidacja (metoda pełna) nie powyżej 50%, mniej niż 100% jednostka zależna kontrola konsolidacja (metoda pełna) tak 50% wspólne przedsięwzięcie współkontrola metoda praw własności nd 20%-50% jednostka stowarzyszona znaczacy wpływ metoda praw własności nd poniżej 20% nd brak wycena wg IAS 39 nd Udziały niekontrolujące 16
Źródła informacji na temat konsolidacji MSSF 10 Skonsolidowane sprawozdania finansowe MSSF 11 Wspólne przedsięwzięcia MSSF 12 Ujawnianie informacji na temat udziałów w innych jednostkach MSR 27 (zmieniony) Jednostkowe sprawozdania finansowe MSR 28 (zmieniony) Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych i wspólne przedsięwzięcia 17
Systemy komputerowe Wpływ systemów komputerowych na proces konsolidacji: o możliwość weryfikacji poprawności danych finansowych i wyjaśnianie różnic na poziomie jednostek zależnych i jednostki dominującej bez zaangażowania działu przygotowującego konsolidacje o możliwość automatycznego wprowadzania danych finansowych z systemu księgowego spółek zależnych i jednostki dominującej Poprawa efektywności procesu konsolidacji 18
Zakończenie Dziękuję za uwagę Agnieszka Olechowska-Zalwowska azalwowska@auditcontact.pl 19