Białe certyfikaty nowy mechanizm wspierania przedsięwzięć Dr inż. Arkadiusz Węglarz Dyrektor ds. Zrównoważonego Rozwoju w KAPE S.A Wiceprezes Zarzadu ZAE 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 1
Zalety Systemu Białych Certyfikatów w Polsce SBC został oceniony przez polskiego ustawodawcę jako najkorzystniejszy z wymienionych przez Dyrektywę 2006/32/WE ze względu na: osiągnięcie jak największych oszczędności energii w jak najkrótszym czasie, objęcie systemem szerokiej grupy odbiorców, możliwość dokonania wyboru przedsięwzięć najbardziej efektywnych pod względem oszczędności energii z szerokiego zakresu PSPEE, wprowadzenie zachęty dla przedsiębiorstw do inwestowania w PSPEE, najmniejsze obciążenie budżetu państwa (na przewidywanym poziomie ok. 3 mln zł rocznie). 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 2
Podstawowe zasady systemu Białych Certyfikatów w Polsce Zasada progowa istnieją: minimalna wartość, z dokładnością do której Białe Certyfikaty będą ewidencjonowane na TGE (1 toe) (1 prawo majątkowe = 1 toe energii pierwotnej) minimalna wartość średnich rocznych oszczędności energii pierwotnej osiągniętych w wyniku realizacji przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju, uprawniających do udziału w przetargu (10 toe) maksymalna wartość oszczędności energii pierwotnej, do której nie jest obowiązkowe sporządzenie audytu energetycznego potwierdzającego tę oszczędność po zakończeniu przedsięwzięcia proefektywnościowego, z tytułu którego przyznano Biały Certyfikat (100 toe). 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 3
Podstawowe zasady systemu Białych Certyfikatów w Polsce Zasada wykazu: System widzi tylko te działania, które opisane są w wykazie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, opublikowanym przez Ministra Gospodarki w Monitorze Polskim Zasada wymierności: W wykazie umieszczane są tylko te przedsięwzięcia, dla których można określić konkretny, wymierny rezultat w postaci ilości energii zaoszczędzonej średnio w skali roku w całym okresie trwałości przedsięwzięcia, przy założeniu statystycznych warunków funkcjonowania i użytkowania Zasada trwałości: Wymagana trwałość inwestycji (w wykazie PSPEE) 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 4
Podstawowe zasady systemu Białych Certyfikatów w Polsce Zasada audytu: Każde przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej zgłoszone do przetargu musi mieć wykonany audyt efektywności energetycznej: Dla prostych działań audyt uproszczony Dla działań złożonych audyt bilansowy (audyt bilansu oszczędności energii) Zasada przetargu: Prawo do posiadania Białych Certyfikatów uzyskuje się w wyniku rozstrzygnięcia jawnego przetargu na przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej (inwestycje oszczędzające energię). 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 5
Podstawowe zasady systemu Białych Certyfikatów w Polsce Zasada ω : Najważniejsza jest wartość efektu energetycznego ω, rozumianego jako stosunek ilości energii zaoszczędzonej średnio w ciągu roku w wyniku realizacji przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej, do wartości świadectwa efektywności energetycznej, o które ubiega się przedsiębiorstwo startujące w przetargu. Zasady końcowe: Świadectwa Efektywności Energetycznej nabierają praw majątkowych po zakończeniu przedsięwzięcia. Białymi Certyfikatami obraca się na TGE lub w systemie pozagiełdowym z obowiązkiem rejestracji transakcji. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 6
Przygotowanie Systemu Białych Certyfikatów w Polsce akty wykonawcze 1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki: w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw efektywności energetycznej i uiszczania opłaty zastępczej przez przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w sprawie warunków i trybu przeprowadzenia przetargu w celu wyboru przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, za które można uzyskać świadectwa efektywności energetycznej. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 7
Przygotowanie Systemu Białych Certyfikatów w Polsce akty wykonawcze 2 Rozporządzenia Ministra Gospodarki c.d.: w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej, wzoru karty audytu efektywności energetycznej oraz metody obliczania oszczędności energii, w sprawie przeprowadzania szkolenia oraz egzaminu dla osób ubiegających się o uzyskanie uprawnień audytora efektywności energetycznej. Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej audytora efektywności energetycznej. Obwieszczenie Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowego wykazu PSPEE (Monitor Polski). 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 8
Zakres systemu Białych Certyfikatów w Polsce: kategorie przedsięwzięć Wytwarzanie energii Zwiększenie oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych (zespół pomocniczych obiektów lub instalacji, służących procesowi wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła) Dystrybucja i przesył energii lub nośników energii Zmniejszenie strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji Użytkowanie końcowe energii (zakres ESD) Zwiększenie oszczędności energii przez odbiorców końcowych osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (80% wartości wszystkich certyfikatów) Dla każdej kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej przeprowadza się oddzielny przetarg. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 9
Uczestnicy systemu Białych Certyfikatów w Polsce (1) Podmioty realizujące przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej (PSPEE) Podmioty objęte obowiązkiem uzyskania i umorzenia Białych Certyfikatów (BC) Wykaz PSPEE Odbiorcy końcowi, zakup energii elektrycznej, ciepła i gazu bezpośrednio od dostawcy Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii (dla urządzeń potrzeb własnych) Przedsiębiorstwa zajmujące się przesyłem i dystrybucją energii lub nośników energii (zmniejszenie strat) Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się sprzedażą energii elektrycznej, gazu i ciepła Odbiorcy końcowi, transakcje na giełdzie w swoim imieniu Domy maklerskie lub towarowe domy maklerskie, transakcje na giełdzie na zlecenie odbiorców końcowych 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 10
Uczestnicy Systemu BC w Polsce (2) regulowany mechanizm rynkowy Prezes URE Organ wdrażający SBC NFOŚiGW Realizacja PSPEE Minister Gospodarki Organ monitorujący SBC Władza wykonawcza Obowiązek pozyskania i umorzenia BC Firmy doradcze Ośrodki szkoleniowe, studia podyplomowe Komisje kwalifikacyjne Audytorzy efektywności energetycznej Banki (kredyty komercyjne) Firmy ESCO, TPF Dostawcy środków poprawy efektywności energetycznej Towarowa Giełda Energii POZOSTALI UCZESTNICY RYNKU 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 11
Działanie systemu Białych Certyfikatów w Polsce realizacja PSPEE, wydanie BC PRZETARG 1. Ogłoszenie przetargu, ustalenie puli BC, informacja o t (art. 16) Prezes URE 2. Zgłoszenie PSPEE do przetargu: deklaracja przetargowa + audyt ee (art. 19) 6. Zawiadomienie o wydaniu BC dla zakończonego PSPEE, Zapisanie BC na koncie w RŚEE, Powstanie praw majątkowych wynikających z BC (art. 25.2) Realizacja PSPEE 5. Członkostwo w Rejestrze ŚEE oraz w Rynku Praw Majątkowych TGE rejestracja i obrót BC 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 12
Działanie systemu BC w Polsce uzyskanie i przedstawienie do umorzenia BC Prezes URE 9. Informowanie o wniesionych opłatach zastępczych NFOŚiGW 6. Zawiadomienie o wydaniu BC dla zakończonego PSPEE, Zapisanie BC na koncie w RŚEE, Powstanie praw majątkowych wynikających z BC (art. 25.2) TGE rejestracja i obrót BC 7. Zakup BC: TGE lub OTC z obowiązkiem rejestracji (art. 25.3) 8a. Ewentualne uiszczenie opłaty zastępczej (art. 12.1.2), charakter wtórny do obowiązku 8 Obowiązek pozyskania i umorzenia BC 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 13
Przykładowe rodzaje przedsięwzięć proefektywnościowych (art. 17) Poprawie efektywności energetycznej służą następujące rodzaje przedsięwzięć: 1) izolacja instalacji przemysłowych; 2) przebudowa lub remont budynków; 3) modernizacja: a) urządzeń przeznaczonych do użytku domowego, b) oświetlenia, c) urządzeń potrzeb własnych, d) urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła; 4) odzysk energii w procesach przemysłowych; 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 14
Przykładowe rodzaje przedsięwzięć proefektywnościowych (art. 17) Poprawie efektywności energetycznej służą następujące rodzaje przedsięwzięć c.d.: 5) ograniczenie: a) przepływów mocy biernej, b) strat sieciowych w ciągach liniowych, c) strat w transformatorach; 6) stosowanie do ogrzewania lub chłodzenia obiektów energii wytwarzanej we własnych lub przyłączonych do sieci odnawialnych źródłach energii (w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne), ciepła użytkowego w kogeneracji (jw.), lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 15
Przyznawanie świadectw efektywności energetycznej (Białych Certyfikatów) Świadectwa efektywności energetycznej (BC) przyznawane są przedsiębiorstwu przez Prezesa URE w drodze przetargu ogłaszanego min. dwa miesiące przed dniem jego przeprowadzenia, Prezes URE określa ilość i wartość świadectw przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz informuje o tzw. współczynniku akceptacji ofert (t), w pierwszym przetargu wyniesie on 0,5, Co najmniej raz w roku Prezes URE ogłasza i przeprowadza przetarg. Celem przetargu jest wybór przedsięwzięć energooszczędnych, kryterium wyboru wartość efektu energetycznego ω. Im wyższa wartość efektu energetycznego tym większe szanse wygranej. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 16
Zasady rozstrzygnięcia przetargu na Białe Certyfikaty Przetarg wygrywają te podmioty, które zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ω) zawierający się w przedziale: (t x ω śr ; ω max ), gdzie poszczególne symbole oznaczają: t - współczynnik akceptacji ofert określany przez Ministra Gospodarki (dla 1 przetargu t = 0,5), ω max - najwyższą zadeklarowaną w danym przetargu wartość efektu energetycznego, ω śr - średnią wartość efektu energetycznego - jako średnią zadeklarowanych w danym przetargu wartości ω ważoną ilością energii zaoszczędzonej w wyniku realizacji zgłoszonego do przetargu PSPEE w łącznej ilości energii zaoszczędzonej przez wszystkie zgłoszone do przetargu PSPEE. BC otrzymują wygrani mieszczący się w puli przetargu. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 17
Suma BC [toe] 250 Pula 200 toe 200 150 100 50 0 Wynik przetargu i wydanie BC: t = 0,5, pula = 200 toe, ω max = 4,1, ω śr = 2,62 Pierwszy wariant wykresu (słupkowy) 450 400 350 300 18 17 16 1514 t x ω śr = 1,31 Oferty zaakceptowane: 1-12 Zwycięzcy przetargu (otrzymują BC): 1-9 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 ω max 0,33 0,50 0,80 1,00 1,10 1,20 1,50 1,68 1,80 2,00 2,30 2,60 2,67 3,20 3,50 3,77 4,00 4,10 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 18 3 2 1 ω
Audyt efektywności energetycznej Wykonanie audytu efektywności energetycznej dla PSPEE lub przedsięwzięć tego samego rodzaju jest warunkiem koniecznym do zgłoszenia ich do przetargu na Białe Certyfikaty. Audyt efektywności energetycznej należy dołączyć do prawidłowo wypełnionej deklaracji przetargowej. Minister Gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres, rodzaje i sposób sporządzania audytu energetycznego oraz wzory formularzy tego audytu. Na dzień dzisiejszy przykładem mogą być wymagania, stawiane audytom przedsięwzięć dofinansowywanych z programu NFOŚiGW Efektywne Wykorzystanie Energii w przemyśle. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 19
Audytor efektywności energetycznej: nowy zawód stworzony przez Ustawę o ee Audyt ee może sporządzić osoba, która: 1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych, 2) ukończyła studia magisterskie w zakresie nauk technicznych w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, 3) nie była karana za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe, 4) odbyła szkolenie dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień do wykonywania zawodu audytora energetycznego lub ukończyła odpowiednie studia podyplomowe, 5) złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin na audytora energetycznego, Prezes URE udostępnia na swojej stronie internetowej dane teleadresowe audytorów efektywności energetycznej. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 20
Audytor efektywności energetycznej Audytor efektywności energetycznej traci uprawnienia do sporządzania audytu efektywności energetycznej w przypadku: 1) wniosku audytora efektywności energetycznej, skierowanego do właściwej komisji kwalifikacyjnej; 2) ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych; 3) pozbawienia audytora efektywności energetycznej z mocy prawomocnego wyroku sądowego praw publicznych; 4) skazania prawomocnym wyrokiem sądu za umyślnie popełnione przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe; 5) niedopełnienia obowiązku ubezpieczeniowego. 6) sporządzenia audytu efektywności energetycznej zawierającego oczywiste i rażące błędy stwierdzone w wyniku weryfikacji. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 21
Audytor efektywności energetycznej Sprawdzenia spełniania wymagań, jakie musi spełnić audytor efektywności energetycznej, dokonują komisje kwalifikacyjne, które są powoływane przez Prezesa URE: 1) przy stowarzyszeniach naukowo-technicznych, agencjach i fundacjach, których działalność statutowa jest związana z problematyką oszczędnego gospodarowania energią, 2) w jednostkach podległych ministrowi właściwemu do spraw transportu oraz ministrom i Szefom Agencji, o których mowa w art. 21a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, 3) na uczelniach wyższych oraz w instytutach badawczych, o których mowa w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. Nr 96, poz. 618), podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw gospodarki 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 22
Ustawowy obowiązek potwierdzenia oszczędności energii w wyniku PSPEE Przedsiębiorstwo, które otrzymało świadectwo efektywności energetycznej jest zobowiązane po zrealizowaniu przedsięwzięcia energooszczędnego do sporządzenia audytu efektywności energetycznej potwierdzającego poziom oszczędności energii uzyskany w wyniku realizacji przedsięwzięcia określony w deklaracji przetargowej. Audyt potwierdzający nie jest wymagany dla PSPEE, w wyniku których osiąga się oszczędności energii w ilości nie przekraczającej równowartości 100 toe średnio w ciągu roku. Audyt potwierdzający i audyt energetyczny poprzedzający to przedsięwzięcie nie mogą być wykonywane przez tego samego audytora ee. 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 23
Weryfikacja audytów i osiągniętej oszczędności energii Prezes URE dokonuje albo zleca dokonanie podmiotom zewnętrznym wyrywkowej weryfikacji: - audytu efektywności energetycznej składanego wraz z deklaracją przetargową oraz audytu energetycznego sporządzonego po realizacji przedsięwzięcia, służącego poprawie efektywności energetycznej potwierdzającego uzyskaną oszczędność energii, - zgodności oszczędności energii osiągniętej w wyniku realizacji przedsięwzięcia z ilością energii zaoszczędzonej określonej w deklaracji przetargowej (w przypadkach średnich rocznych oszczędności poniżej 100 toe czyli gdy nie ma audytu potwierdzającego po zakończeniu przedsięwzięcia). 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 24
Weryfikacja audytów i osiągniętej oszczędności energii Przedsiębiorstwo, któremu przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej większej ilości energii niż faktyczna ilość energii zaoszczędzonej w wyniku realizacji PSPEE jest zobowiązane uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo o wartości stanowiącej różnicę pomiędzy deklarowaną a zrealizowaną oszczędnością energii, w terminie 6 miesięcy od dnia zawiadomienia przedsiębiorstwa przez Prezesa URE o negatywnym wyniku weryfikacji osiągniętej oszczędności energii. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku w ustawowym terminie Prezes URE nakłada na to przedsiębiorstwo karę pieniężną (o wysokości maksymalnie do 2 000 000 Euro, min. nie określone). 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 25
PODSUMOWANIE Zgodnie z informacjami uzyskanymi z Ministerstwa Gospodarki Rozporządzenie dotyczące szkoleń audytorów powinno się ukazać przed wakacjami. Natomiast pozostałe Rozporządzenia niezbędne do uruchomienia systemu Białych Certyfikatów pojawią się we wrześniu. Z projektu Rozporządzenia dotyczącego szkoleń audytorów wynika, że kurs na te uprawnienia będzie trwał minimum 161 godzin. W systemie weekendowym taki kurs będzie trwał 3 miesiące. Egzaminy i sprawy formalne zajmą około 2 miesiące. Przeprowadzając proste rachunki można wywnioskować, że pierwsi audytorzy zaczną prace w czwartym kwartale 2012 roku 2012-03-07 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 26
Dziękujemy za uwagę Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. ul. Nowowiejska 21/25 tel. 22/ 825 86 92, 234 52 42 Fax. (0-22) 825 78 74 e-mail: kape@kape.gov.pl Stanowiska szkoleniowe PJCEE 27