Ekspert Ogrzewnictwa 09

NOWY ROK - NOWE RYNKI Ofensywa eksportowa Galmet NR 9 marzec 2018 Przewodnik inwestora część 3 / klasy ERP / Mamy razem dużo do zrobienia Basic 300 może więcej! / Misja edukacja / jak to było z linią curzona

08 Przewodnik inwestora Część 3: Wybieramy ogrzewanie c.o. i c.w.u. 18 KlasA A OGRZEWACZE Galmet DLA NAJBARDZIEJ WYMAGAJĄCYCH

SPIS TREŚCI Aktualności Przewodnik inwestora - część 3 Klasy energetyczne - część 1 Klasa A - zbiorniki Galmet dla najbardziej wymagających Rondo Premium - ku doskonałości Mamy razem dużo do zrobienia Nowość w zabytku Basic 300 może więcej! Nowy rok - nowe rynki - ofensywa eksportowa Galmet Misja edukacja Ciekawostki technologiczne Wielkie słowa wielkich ludzi Felieton historyczny - jak to było z linią Curzona 4 8 14 18 22 24 27 28 30 36 40 42 44 24 Mamy razem dużo do zrobienia NR 9, marzec 2018 Magazyn Ekspert Ogrzewnictwa Wydawca: Galmet Sp. z o.o. Sp. K. 48 100 Głubczyce, ul. Raciborska 36 tel.: +48 77 403 45 88, fax: +48 77 403 45 99 www.galmet.com.pl e mail: redakcja@ekspertogrzewnictwa.pl www.ekspertogrzewnictwa.pl nakład: 15 tys. egz. Zespół redakcyjny: Julia Sobaszek, Ewelina Barton, Andrzej Kozłowski, Artur Adamów, Roman Balicz, Marek Balicz, Marek Kaleta, Mirosław Piróg, Jacek Krzysztoń, Paweł Kurek, Mirosław Lewicki, Sebastian Mamczur. Grafika i skład: Paweł Uznański.

AKTUALNOŚCI AKTUALNOŚCI Ciepło z klasą już w klasach! Najnowocześniejsza w Polsce pracownia Odnawialnych Źródeł Energii uruchomiona została w Zespole Szkół Budowlano-Drzewnych im. Armii Krajowej w Żywcu. Profesjonalne warsztaty powstały po zwycięstwie tej szkoły w wielkiej kampanii społecznej Ciepło z klasą, zorganizowanej przez firmę Galmet. Jaka była recepta na sukces w tej akcji? Wspólne ogromne zaangażowanie uczniów i nauczycieli oraz pomysłowość w prezentowaniu w mediach społecznościowych doskonale zorganizowanych i skoordynowanych działań. Te atuty zapewniły żywieckiej szkole zdobycie 17 260 głosów i główną wygraną: 92 000 złotych na wyposażenie pracowni OZE w Hybrydowy System Grzewczy Galmet. Efektem zwycięstwa było zainstalowanie w budynkach placówki m.in. najmądrzejszych w Polsce pomp ciepła Airmax 2 i Basic 270, kompletnych zestawów złożonych z efektywnych i trwałych płaskich kolektorów słonecznych KSG21 Premium GT oraz ogniw PV w instalacji ON-GRID, zbiornika buforowego wraz z osprzętem do tych urządzeń. Szkoła otrzymała również w prezencie mobilną platformę edukacyjną z zestawem solarnym. Jak wyglądała budowa pracowni możecie zobaczyć na filmach przygotowanych przez uczniów z Żywca na stronie www.zsbd.edu.pl w zakładce aktualności oraz na YouTube w kanale TUS ZSBD. Link dostępny jest również na facebook.com/galmetpl. W wielkiej ogólnopolskiej kampanii społecznej Ciepło z klasą, którą Galmet prowadził przez 6 miesięcy, udział wzięło ponad 200 szkół i placówek edukacyjnych, a wartość nagród przekroczyła 300 tys. złotych. W akcji aktywnie uczestniczyło ponad 70 tys. osób, a informacje o niej dotarły do ok. miliona ludzi. Wygrane pozwolą dyrektorom zwycięskich szkół ograniczyć koszty związane z ogrzewaniem, a zgromadzone oszczędności przeznaczyć na rozwój placówek. Nie są to jedyne korzyści, jakie odniosły zaangażowane w kampanię ośrodki. Dla nas była to lekcja wspaniałej integracji w imię wspólnego dobra i budowania postaw społecznych wśród młodzieży. Udowodniliśmy, że wspólnie możemy więcej, bowiem sukces nie jest dziełem przypadku powiedziała Dyrektor Zespołu Szkół Budowlano-Drzewnych w Żywcu, mgr inż. Ewa Kaplyta. Ta kampania jest wielkim sukcesem dla wszystkich zarówno uczestników, jak i organizatorów. Możemy już pokazać jej praktyczny i najbardziej namacalny wymiar w szkołach w Żywcu, Łosicach i Głubczycach, które zwyciężyły w konkursie. Misją Galmet stała się mądra, ekologiczna modernizacja infrastruktury budynków szkolnych i poprawa sytuacji tysięcy uczniów i nauczycieli w całej Polsce. Ważny jest też walor edukacji, rozpowszechniania informacji o ochronie czystego powietrza i środowiska naturalnego, m.in. poprzez korzystanie z urządzeń OZE. W głównej mierze zrobiliśmy to jednak dla miliona uśmiechów podsumowuje Robert Galara, prezes Galmet. Zainteresowanie kampanią Ciepło z klasą przerosło najśmielsze oczekiwania. Sukces udało się osiągnąć dzięki zastosowaniu odpowiednich narzędzi marketingowych, z których najpotężniejszymi okazały się media społecznościowe: Facebook, Instagram i YouTube. Informacje o kampanii znalazły się na największych portalach informacyjnych, takich jak onet.pl, interia.pl, wp.pl, gazeta.pl., a także w mediach tradycyjnych prasie, radiu oraz na billboardach i banerach. 4

Zwycięska drużyna turnieju - Kotły c.o. Klub i lotka w grze Pierwszy Turniej Amatorów w badmintonie GALMET CUP 2017 za nami! W emocjonujących zmaganiach uczestniczyło 40 zawodników, którzy rozegrali łącznie ponad 100 pojedynków w łącznie 5 kategoriach (mężczyźni Open/40+, kobiety Open oraz w deblu mężczyzn i grze mieszanej). Najlepsi okazali się: Marek Wachniewski, Robert Borszcz, Monika Walaszczyk, Piotr Gamoń i Ryszard Bachus oraz Sylwia Szewczuk i Tomasz Kość. Obszerną galerię zdjęć z zawodów można obejrzeć na facebook.com/lkstechnikglubczyce. Współorganizatorem zawodów był LKS Technik Głubczyce, jeden z najlepszych klubów sportowych badmintona w Polsce. Współpraca Galmet z Technikiem Głubczyce będzie od tego sezonu dużo szersza - firma została jednym z głównych sponsorów klubu, który w lidze będzie występował jako Galmet Technik Głubczyce. Przypomnijmy, że zawodnikami i wychowankami głubczyckiego klubu było wielu medalistów Mistrzostw Europy i Igrzysk Olimpijskich, m.in. Michał Łogosz, Przemysław Wacha, Katarzyna Krasowska, czy Bożena Bąk-Siemieniec. Kotły znowu górą! Drużyna złożona z pracowników wydziału produkcji kotłów c.o., zwyciężyła w XVIII Turnieju Piłki Nożnej o Puchar Prezesa Galmet rozegranym 24 lutego. W turnieju wzięło udział 7 drużyn, a podium po emocjonujących rozgrywkach w Miejskiej Hali Sportowej w Głubczycach przedstawiało się następująco: 1. Kotły c.o. 2. Kadra menedżerska 3. Biały montaż Najlepszym strzelcem turnieju został Łukasz Wanat (Kadra menedżerska), który zdobył 12 bramek, najlepszym bramkarzem Mateusz Gawlik (Kotły c.o.), a tytuł najlepszego zawodnika ex aequo wywalczyli Tomasz Majewski i Rafał Zmurczyński (obaj z drużyny Kotłów c.o.), którzy strzelili po 9 goli. Tradycyjnie podczas turnieju uhonorowano pracowników z długoletnim stażem pracy w Galmet. Wiceprezes Robert Galara wręczył nagrody 32. pracownikom - czterem z 20-letnim i dwudziestu ośmiu z 10-letnim stażem. Damian Michalak złotym medalistą! Złoty medal wywalczył Damian Michalak w Mistrzostwach Polski Juniorów w Szpadzie, które odbyły się w Piekarach Śląskich 20 stycznia. Mieszkający w Głubczycach i od kilku lat sponsorowany przez firmę Galmet młody szermierz klubu Piast Gliwice pokonał w trudnym finałowym pojedynku Wojciecha Lubienieckiego, zawodnika Sokoła 1924 Mielec. O Damianie Michalaku, nowym Mistrzu Polski Juniorów z pewnością usłyszycie jeszcze nie raz. Jego kariera od kliku lat rozwija się znakomicie, a zawodnik z polskim godłem i logo Galmet odnosi coraz większe sukcesy w kraju i za granicą. NR 9 marzec 2018 5

AKTUALNOŚCI ENEX 2018 targowe laury dla kotła i pompy ciepła Galmet! Medal dla kotła Genesis Plus KPP i wyróżnienie dla pompy ciepła Spectra, jako najlepszych produktów wystawy, zdobyła firma Galmet podczas Targów Enex / Enex Nowa Energia / Ekotech / Green City Expo (28 lutego 1 marca b.r.) w Kielcach. Złożone z ekspertów targowe jury nagrodziło nowe modele energooszczędnych i ekologicznych urządzeń grzewczych produkowanych przez Galmet. Genesis Plus KPP jest najmądrzejszym w Polsce kotłem c.o. na pellet i nowym liderem rynku o ponadprzeciętnych parametrach sprawności sięgającej 97%, klasie energetycznej A+ potwierdzonej 5. kl. czystości; kocioł spełnia również wymogi Ecodesign, które będą obowiązywały dopiero od 2020 r. Urządzenie kwalifikuje się do krajowych i lokalnych samorządowych programów dofinansowania do ekologicznych źródeł ciepła. Spectra to natomiast inteligentna, wysokosprawna (COP 3,49) powietrzna pompa ciepła do c.w.u. ze zbiornikiem 200 l. To nie wszystkie sukcesy związane z marką Galmet na ENEX-ie wyróżnienie otrzymała również firma instalacyjna SANITERM Marek Nowak za instalację gruntowej pompy ciepła Maxima firmy Galmet w zabytkowej szkole. W wystawie uczestniczyło 160 firm z 10 krajów, a jej najważniejsza część skupiona była w Pasażu Energetycznym kwartalnika GLOBEnergia, którego Galmet jest partnerem. Największy polski producent przedstawił pełną gamę swoich innowacyjnych, ekologicznych urządzeń grzewczych, wykorzystujących odnawialne źródła energii pompy ciepła pracujące zarówno w systemie solanka-woda (Maxima), jak i powietrze-woda (Airmax 2, Spectra), zestawy słoneczne z kolektorami płaskimi KSG Premium oraz kotły c.o. na pellet (Genesis KPP i Genesis Plus KPP) i ekogroszek (Galaxia). Urządzenia i skonfigurowane z nich Hybrydowe Systemy Grzewcze wzbudzały ogromne zainteresowanie osób odwiedzających targi, a dyżurujący przy ekspozycji eksperci Galmet udzielali wyczerpujących informacji na ich temat. W ramach targów zorganizowano również konferencje spotkanie nt. walki ze smogiem przeznaczone głównie dla samorządowców oraz pierwszą edycję EnergiaPL dla wszystkich zainteresowanych magazynowaniem energii wytworzonej z różnych źródeł. Złoty Medal MTP dla kotła na pellet Genesis Plus KPP Genesis Plus KPP, pelletowy kocioł c.o. najnowszej generacji wyprodukowany przez firmę Galmet, odniósł kolejny duży sukces został nagrodzony Złotym Medalem Międzynarodowych Targów Poznańskich INSTALACJE 2018. Złoty Medal MTP, jedna z najbardziej rozpoznawalnych nagród na polskim rynku, to prestiżowe wyróżnienie ekspertów przyznawane produktom najbardziej innowacyjnym, nowoczesnym i wytworzonym w oparciu o najwyższej klasy technologie. Nagrodę, będącą potwierdzeniem doskonałości produktu, przyznaje Sąd Konkursowy złożony z wybitnych specjalistów, reprezentujących branżę grzewczą i sektor budowlany. Uroczyste wręczenie nagrody odbędzie się podczas Targów INSTALACJE 2018 (23-26 kwietnia). 6

Targów moc Obecny sezon jest dla firmy Galmet, największego polskiego producenta urządzeń grzewczych, bardzo intensywny pod względem udziału w dużych międzynarodowych imprezach targowych branży budowlanej i grzewczej. Część z nich już za nami. Pierwsze z cyklu były, trwające od 6 do 10 listopada w stolicy Francji w Centrum Wystawienniczym Paris Nord Villepinte, Targi BATIMAT - Le Salon International de la Construction. W największych francuskich targach budowlanych uczestniczyło 2,5 tysiąca wystawców i 350 tysięcy zwiedzających z całego świata. Produkty i usługi związane ze wszystkimi dziedzinami budownictwa wystawiały w jedenastu pawilonach firmy z Europy, Azji, Bliskiego Wschodu, Afryki, a także Ameryki Północnej, Południowej oraz Środkowej. Polskę reprezentowało 38 firm. Targi BATIMAT odbywają się co dwa lata, a organizowane są od 1959 roku. Drugą imprezą wystawienniczą były Targi Swissbau, które odbyły się w dniach 16-20 stycznia w Centrum Wystawienniczym MCH w Bazylei w Szwajcarii. Jest to jedno z największych wydarzeń branżowych w Europie i największe w Szwajcarii. Potwierdzają to imponujące statystyki na 140 tys. m² wystawiało się 1.122 firm (21% spoza Szwajcarii), targi odwiedziło 105 tys. osób (9% z zagranicy), a relacjonowali je przedstawiciele ponad 300 redakcji różnych mediów. Wystawa również odbywa się co dwa lata, a wydarzeniem towarzyszącym targom jest Swiss Focus, które w tym roku zorganizowano pod hasłem Na ratunek technologii ideą było poszukiwanie nowych rozwiązań technologicznych i innowacyjnych urządzeń technicznych. Aquatherm, czyli Międzynarodowe Targi Inżynierii Sanitarnej, Systemów Grzewczych, Klimatyzacji i Wentylacji trzecia z wystaw odbyły się od 6 do 9 lutego w Moskwie w centrum Crocus Expo. Uczestnikom największych targów branży grzewczej w Rosji przeszkadzał trochę trzaskający mróz temperatura spadała często poniżej -20 C! Wzięło w nich udział ponad 800 wystawców z 36 krajów (241 firm po raz pierwszy). Może wydawać się, że to niewiele zwłaszcza w porównaniu z wystawami w Bazylei i Paryżu, ale Aquatherm to targi specjalistyczne, przeznaczone dla sektora biznesowego (B2B), a nie szerokiego grona odbiorców. Wystawie towarzyszyło 6 konferencji, sympozja i fora biznesowe. Zakończone niedawno targi BAUTEC w Berlinie (20-23 lutego) i wystawa ECOBUILD w Londynie (6-8 marca) były jeszcze większym sukcesem, a podczas wielkich targów MOSTRA Convegno Expocomfort w Mediolanie we Włoszech (13-16 marca) zainteresowanie produktami polskiego producenta, zwłaszcza innowacyjnymi Hybrydowymi Systemami Grzewczymi, było ogromne. Podczas wszystkich targów Galmet przedstawia pełną ofertę najnowocześniejszych inteligentnych urządzeń grzewczych, ale niezmiennie największym powodzeniem cieszą się systemy wykorzystujące odnawialne źródła energii, zwłaszcza pompy ciepła - Maxima, Spectra, Airmax 2 i Basic, a także zestawy solarne z wysokosprawnymi i niezawodnymi kolektorami KSG Premium. We wszystkich krajach, niezależnie od szerokości geograficznej, marka Galmet od lat świetnie znana jest konsumentom z obszernej gamy doskonałych ogrzewaczy wody. Polski producent przygotowuje się już do kolejnych dużych międzynarodowych targów - Nordbygg, które odbędą się w dniach 10-13 kwietnia w Sztokholmie w Szwecji. Więcej o ofensywie eksportowej Galmet piszemy na stronach 30-34 Galmet na targach BATIMAT w Paryżu Galmet na targach Aquatherm w Moskwie Galmet na targach ECOBUILD w Londynie Galmet na targach MOSTRA Convegno Expocomfort w Mediolanie NR 9 marzec 2018 7

DLA INWESTORA 8

PRZEWODNIK INWESTORA CZĘŚĆ 3: Wybieramy ogrzewanie c.o. i c.w.u. KOCIOŁ PELLETOWY C.O. Z POWIETRZNĄ POMPĄ CIEPŁA do c.w.u. W poprzednich częściach naszego poradnika analizowaliśmy korzyści wynikające z zastosowania układu grzewczego opartego na gruntowej pompie ciepła MAXIMA z wymiennikiem c.w.u. SGW(S) Maxi, zasilającego tradycyjną instalację grzejnikową lub ogrzewanie podłogowe. Tym razem sprawdzimy, jak w podobnej roli radzi sobie system hybrydowy złożony z pelletowego kotła centralnego ogrzewania typu Genesis Plus KPP oraz powietrznej pompy ciepła Spectra. W przygotowaniu poradnika pomagają nam Julia Sobaszek i Artur Adamów, doradcy Krajowego Centrum Techniki Grzewczej i specjaliści firmy Galmet. Ekspert Ogrzewnictwa: Hybrydowy System Grzewczy, który przedstawiamy w tym wydaniu pozwala na elastyczne dostosowanie go do budynków o dużej rozpiętości powierzchni Artur Adamów: Tak. Wynika to z dostępnej gamy modeli kotła Genesis Plus KPP, których moc - od 10 do 20 kw - pozwala na optymalne dopasowanie układu uzupełnionego powietrzną pompą ciepła Spectra w budynkach o powierzchni do 240 m 2. * Dlaczego wybieramy kocioł c.o. na pellet, a nie na ekogroszek? Artur Adamów: Idziemy z duchem czasu! Użytkowanie kotła z podajnikiem na pellet jest o wiele bardziej komfortowe, niż kotła na ekogroszek. Koszty eksploatacji mogą być nieznacznie wyższe, ale dla użytkowników wygoda obsługi i większa czystość w kotłowni jest coraz częściej na pierwszym miejscu. Nie bierzemy również pod uwagę kotłów c.o. bez podajnika, które stają się przeszłością. Z satysfakcją zauważamy, że klientów interesują przede wszystkim nowoczesne ekologiczne rozwiązania. Jakie przyjmujemy zatem, założenia projektowe? Artur Adamów: Obliczenia przeprowadzimy dla trzech wariantów przedstawionego systemu grzewczego, zależnych od mocy kotła c.o. i dostosowanych do zapotrzebowania cieplnego budynków. Zastosujemy nowoczesny kocioł pelletowy najwyższej, 5. klasy czystości, Genesis Plus KPP z palnikiem samoczyszczącym i automatyczną zapalarką: dla domów o powierzchni do 120 m 2 * - model Genesis Plus KPP 10 (o mocy od 3,4 do 10,9 kw), dla domów o powierzchni do 160 m 2 * - model Genesis Plus KPP 15 (o mocy od 4,5 do 15,2 kw), dla domów o powierzchni do 240 m 2 * - model Genesis Plus KPP 20 (o mocy od 5,6 do 19,4 kw). Zestaw uzupełnimy o najnowocześniejszą polską powietrzną pompę ciepła Spectra lub Spectra Smart zintegrowaną z ogrzewaczem c.w.u. o pojemności 200 l. Julia Sobaszek: Zakładamy ogrzewanie budynków o projektowym obciążeniu cieplnym do 20 kw z instalacją podłogową i/lub grzejnikową, zamieszkane przez 4 osoby, zużywające 200 litrów c.w.u. na dobę (50 l/os.). * przy założeniu jednostkowego zapotrzebowania na ciepło 80 W/m 2. NR 9 marzec 2018 9

DLA INWESTORA Poglądowy schemat instalacji: sterownik kotła. Genesis Plus posiada oczywiście najwyższą 5. klasę czystości wg PN EN 303:5 2012, spełnia normę Ecodesign, która będzie obowiązywała dopiero od 2020 r. i ma najwyższą dostępną klasę efektywności energetycznej A+. Ten model kotła osiąga sprawność nawet 97%, co jest najlepszym wynikiem w Polsce. Zasobnik kotła pozwala na bezobsługową pracę urządzenia przez długi czas. Ekologiczne paliwo, zasilające kocioł i technologiczna perfekcja, z jaką go wykonano sprawia, że w procesie spalania powstaje o 90% mniej popiołu, niż przy spalaniu węgla kamiennego. 1000 kg pelletu generuje tylko kilka kilogramów popiołu. Gwarantuje to dużo łatwiejsze utrzymanie czystości w kotłowni. W tym modelu kotła c.o. zastosowano bardzo wygodny dla użytkowników system automatycznego rozpalania. Rys. 1 Schemat połączenia pompy ciepła do c.w.u. Spectra z kotłem pelletowym Genesis Plus KPP Przypomnijmy główne cechy urządzeń wchodzących w skład naszego systemu. Julia Sobaszek: Najbardziej ekologicznym i generującym największe oszczędności elementem zestawu jest wydajna pompa ciepła Spectra o współczynniku COP 3,49, zintegrowana ze zbiornikiem, który wyposażony jest w dodatkową spiralną wężownicę do podłączenia drugiego źródła, np. kotła c.o. lub zestawu solarnego. Wykorzystanie ciepła z powietrza, czyli Odnawialnego Źródła Energii sprawia, że cały system jest bardzo ekonomiczny i przyjazny dla ludzi i środowiska. Zbiornik pompy Spectra ma również grzałkę elektryczną, która w okresie wzmożonego zapotrzebowania na c.w.u. może podwoić moc urządzenia. Dla łatwiejszej konfiguracji najczęściej stosowanego rozwiązania, czyli połączenia pompy Spectra z kotłem c.o., w zestawie z pompą ciepła dostarczany jest czujnik dodatkowy, który można zastosować w takiej instalacji. Sterowanie ładowaniem pompy ciepła przez wężownicę (a konkretnie zewnętrzną pompą obiegową) przy użyciu kotła c.o. może być realizowane przez sterownik pompy ciepła lub sterownik samego kotła jak na rys. 1. Sterownik pompy ciepła oferuje możliwość ustawienia godzinowego harmonogramu pracy pompy ciepła, np. w celu skorzystania z zalet taryfy nocnej lub wyłączania pompy w zadanych godzinach. Niskie zużycie energii przez Spectrę i bardzo dobre parametry potwierdza najwyższa z dostępnych klasa efektywności energetycznej A+. A jakie są najważniejsze cechy kotła Genesis Plus KPP? Artur Adamów: Dzięki swoim właściwościom ten model kotła doskonale sprawdza się jako podstawa wydajnego i ekologicznego Hybrydowego Systemu Grzewczego. Połączony z pompą ciepła lub zestawem solarnym, złożonym z kolektorów i wymiennika c.w.u. tworzy uniwersalny i niezawodny układ, który szybko i w każdych warunkach atmosferycznych dostarcza ciepło do ogrzania domu i wody użytkowej. W takim systemie za współpracę urządzeń odpowiada elektroniczny Kocioł c.o. na pellet Genesis Plus KPP Samoczyszczący się palnik pelletowy zapewnia automatyczne rozpalanie i kontrolę wysokości płomienia, precyzyjnie wykrywając jego poziom. Zestaw czujników dba też o bezpieczeństwo systemu i stabilizuje temperaturę pracy palnika. W Genesis Plus mamy wybór pomiędzy dwoma rodzajami regulatorów z wyświetlaczem monochromatycznym z pokrętłem Touch and Play, bądź dotykowym z kolorowym panelem LCD. Potrafią one modulować moc generowaną przez kocioł w zależności od odbioru ciepła (algorytm Fuzzy Logic), dzięki czemu jest ona precyzyjnie dopasowywana do aktualnego odbioru ciepła przez instalację. Zapewniają one szybką konfigurację pracy kotła i palnika, korzystając z optycznego czujnika jasności płomienia. Umożliwiają sterowanie obiegiem centralnego ogrzewania, pompy ciepłej wody użytkowej oraz pracą zaworu mieszającego. Zastosowanie w systemie czujnika temperatury zewnętrznej pozwala na zaprogramowanie pracy kotła według krzywej grzewczej. Uzupełnienie układu o sterownik pokojowy znacznie podnosi komfort obsługi całego systemu, a moduł internetowy umożliwia zarządzanie online pracą kotła, np. za pomocą smartfonu lub tabletu. 10

Mamy zatem w naszym Hybrydowym Systemie Grzewczym dwa wysokiej klasy źródła ciepła pelletowy kocioł c.o. Genesis Plus KPP oraz pompę ciepła w systemie powietrze woda Spectra lub Spectra Smart. Ta druga podnosi standard systemu? Julia Sobaszek: Tak. Wybierając Spectrę Smart uzyskujemy bezobsługowość pompy ciepła dzięki anodzie tytanowej i wyższy komfort obsługi dzięki poszerzonym możliwościom sterownika (dodatkowe funkcjonalności). Sterowanie inteligentnymi funkcjami odbywa się za pomocą jednego kliknięcia, a właściwie dotknięcia, bo został w niej zastosowany sterownik dotykowy. Jaki schemat pracy na przestrzeni roku będą miały te urządzenia w omawianym systemie? Julia Sobaszek: Najlepsze wyniki uzyskamy wykorzystując Genesis Plus KPP, jako źródło ogrzewania i c.w.u., w okresie grzewczym, a pompę ciepła Spectra, jako źródło c.w.u., poza sezonem ogrzewania. Laik mógłby zapytać, po co instalować dwa urządzenia grzewcze w jednym budynku? Julia Sobaszek: To właśnie jest największą zaletą tego systemu dwa inteligentne i uzupełniające się źródła ciepła, optymalnie wykorzystując gamę swoich możliwości w najbardziej sprzyjających okresach, czyli w sezonie grzewczym i poza nim, zapewniają uzyskanie ponadstandardowych oszczędności i najniższych kosztów użytkowania, przy zachowaniu maksymalnej wydajności i dbałości o środowisko naturalne, komfort i zdrowie mieszkańców. Pompa ciepła do c.w.u. Spectra Smart Pompa ciepła ma w przedstawionym układzie rolę wiodącą. Jest zasilana przede wszystkim energią odnawialną i to dzięki niej uzyskujemy największe oszczędności w Hybrydowym Systemie Grzewczym. Używanie pompy ciepła Spectra do ogrzewania c.w.u. poza sezonem grzewczym, czyli przez około pół roku, sprawia, że całkowicie unikamy energochłonnego, a co za tym idzie kosztownego rozpalania i rozgrzewania kotła c.o. w okresie letnim jedynie na potrzeby podgrzania c.w.u.. Pozwala to na obniżenie rocznych kosztów eksploatacji całego systemu. Proszę pamiętać, że latem kocioł c.o. aby ogrzać c.w.u. w zbiorniku musiałby w pierwszej kolejności nagrzać cały swój zwład wewnętrzny wody, a to rozwiązanie nie byłoby ekonomiczne. Natomiast pompa ciepła grzeje wodę bezpośrednio, co w okresie letnim jest jej przewagą zdecydowaną. Jak duże mogą być oszczędności wynikające z zastąpienia poza sezonem grzewczym kotła c.o. pompą ciepła? Artur Adamów: Przedstawimy dokładne wyliczenia, ale oczywiste jest, że użytkowanie kotła w okresie letnim na potrzeby jedynie c.w.u. jest mniej ekonomiczne ze względu na konieczność rozpalania kotła - średnio dwukrotnie w ciągu każdego dnia. Zanim kocioł zacznie nagrzewać wodę, konieczne jest rozpalenie i nagrzanie zładu wody samego kotła (od 46 do 90 litrów w zależności od modelu kotła), a także rur i wężownicy (o pojemności ok. 20 l.). Dopiero w następnym etapie ogrzewana jest wody użytkowa w zbiorniku. Dodatkowo w okresie letnim mogą wystąpić problemy ze zbyt niskim ciągiem kominowym, ze względu na brak różnicy temperatur między budynkiem a otoczeniem. Może to powodować wykraplanie się w kominie wody ze spalin. Porównamy roczne koszty użytkowania tradycyjnego układu, czyli kotła pelletowego Genesis Plus KPP w połączeniu ze zbiornikiem SGW(S) Tower 200 l. wyposażonym w jedną wężownicę do kosztów opisanego na początku Hybrydowego Systemu Grzewczego i sprawdzimy, jakie realne oszczędności uzyskamy z połączenia kotła c.o. z pompą ciepła. Julia Sobaszek: Przejdźmy do konkretów. Do obliczeń przyjęliśmy: Zużycie ciepłej wody użytkowej: 200 l/dobę. Pojemność zbiornika c.w.u.: 200 l. Uzysk z 1 kg pelletu: 5 kwh. Koszt pelletu: 900 zł/tona. Koszt energii elektrycznej: 0,60 zł/kwh. Nagrzewanie wody użytkowej: od 10 do 55 C. Histereza temperatury zadanej c.w.u. 7 C (dogrzewanie od 48 do 55 C). Załączenie źródła ciepła dwukrotnie w ciągu doby (ze względu na spadek temperatury w zbiorniku - straty ciepła/zużycie wody). Temperatura w kotłowni: 18 C. Pojemność wodna kotła, rur i wężownicy: 66 l, 88 l lub 110 l - w zależności od modelu kotła. Liczba dni poza sezonem grzewczym: 173 (około pół roku). Przy temp. powietrza zasilającego 15-20 C dzienne koszty podgrzewania 200 litrów wody od 10 do 55 C i dogrzew od 48 do 55 C pompą ciepła to jedynie: 1,67 złotych. W okresie zimowym jej zadania przejmuje jednak kocioł na pellet, gdyż temperatura powietrza zasilającego (z zewnątrz) jest wtedy zbyt niska dla pomp ciepła typu powietrze-woda do c.w.u. NR 9 marzec 2018 11

DLA INWESTORA W okresie grzewczym kocioł pracuje na potrzeby centralnego ogrzewania, a woda użytkowa jest ogrzewana niejako przy okazji, poza okresem grzewczym kocioł rozpalany jest wyłącznie w celu grzania c.w.u. Dla obliczenia realnych kosztów musimy uwzględnić koszty energii potrzebnej na rozpalenie i nagrzanie zładu kotła oraz rur. Zanim kocioł zacznie ogrzewać wodę, równie dużo energii jest zużywane na rozgrzanie instalacji. Później, gdy temperatura w zbiorniku spadnie ze względu na naturalnie występujące straty energii, konieczne jest ponowne rozpalenie i następnie ponowne dogrzanie do zadanej temperatury. Stąd też przyjęto dwukrotną pracę źródła i histerezę 7 C dla dogrzewu. Dla trzech modeli kotła c.o., które bierzemy pod uwagę, wyliczenie wygląda następująco: Model kotła Genesis Plus KPP 10 15 20 Koszty rozgrzewania kotła (2 x dobę) [zł] 1,03 1,37 1,71 Koszty grzania c.w.u. (nagrzew pełny i dogrzew) [zł] 2,18 2,18 2,18 Suma kosztów [zł] 3,21 3,55 3,89 Dla największego kotła z typoszeregu Genesis Plus KPP koszt energii potrzebny na rozgrzanie instalacji stanowi nawet blisko 44% kosztów ogrzewania c.w.u. przy przyjętych założeniach. Pompa ciepła natomiast, w odróżnieniu od kotła c.o., grzeje wodę bezpośrednio, nie występują zatem straty wynikające z konieczności nagrzewania instalacji (rys. 2). koszt energii [zł] 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 KPP 10 KPP 15 KPP 20 Spectra koszty grzania c.w.u. (nagrzew + dogrzew) koszty rozgrzewania kotła (2 razy na dobę) Przejęcie przez pompę ciepła Spectra funkcji ogrzewania wody użytkowej w ciągu 173 dni w roku (poza sezonem grzewczym) daje duże oszczędności. Możemy zatem oszczędzać niemal 400 zł rocznie, stosując pompę ciepła do ogrzewania c.w.u poza sezonem grzewczym, zamiast kotła c.o. ze standardowym zbiornikiem z wężownicą. Czy to jedyne korzyści z użytkowania tego Hybrydowego Systemu Grzewczego? Artur Adamów: Oczywiście to nie wszystko. To jest tylko najbardziej widoczna część korzyści, związana z bezpośrednim zyskiem finansowym, ale nie możemy pominąć bardzo istotnego aspektu przedłużonej żywotności kompletnego systemu grzewczego, co również w efekcie przekłada się na konkretne oszczędności. Współużytkując pompę ciepła z kotłem c.o. znacznie wydłużymy całkowity okres jego eksploatacji, bowiem aktywnie będzie on wykorzystywany jedynie przez około pół roku. W prosty sposób wynika z tego, że będziemy mogli używać go znacznie dłużej przy układzie z pompą ciepła, niż samodzielnie. Ponadto otrzymujemy system bardziej ekologiczny i ekonomiczny zasilany jednym z najtańszych rodzajów energii odnawialnej - z powietrza w połączeniu z wysokoenergetycznym paliwem ekologicznym, jakim jest pellet. Kompletny Hybrydowy System Grzewczy z pompą ciepła Spectra i kotłem c.o. Genesis Plus KPP to rozwiązanie wydajne i uniwersalne, niezależne od warunków atmosferycznych, zapewniające bezpieczeństwo cieplne zarówno mieszkańców, jak i samego budynku. Zestaw zbudowany jest w oparciu o najnowsze rozwiązania i technologie, które będą aktualne jeszcze przez wiele lat. Sam system przystosowany jest do tego, by w przyszłości można go było również elastycznie przekonfigurować i udoskonalić (np. rozbudować o instalację fotowoltaiczną). Rys. 2 Porównanie dobowych kosztów ogrzewania wody za pomocą kotła c.o. i pompy ciepła przy przyjętych założeniach Dobowy poziom oszczędności kosztów ogrzewania c.w.u. pomiędzy pompą ciepła, a kotłem wynosi zatem od 1,54 zł do 2,22 zł. Przy 173. dniach eksploatacji (poza sezonem grzewczym) koszty przedstawiają się następująco: 289,55 zł 555,27 zł 614,41 zł 673,56 zł Dodajmy, że klienci zawsze mogą liczyć na pomoc specjalistów Krajowego Centrum Doradztwa Techniki Grzewczej w doborze, konfiguracji i dopasowaniu urządzeń grzewczych do konkretnego budynku, wybranego systemu i istniejącej infrastruktury. Julia Sobaszek: Zawsze staramy się przedstawić komplet informacji, które mogą być pomocne klientom. Pomagamy nie tylko wybrać, skonfigurować i określić koszty eksploatacji systemu, ale również znaleźć autoryzowanego instalatora, a nawet źródła finansowania i dofinansowania inwestycji, np. w ramach samorządowych i wojewódzkich programów dotacyjnych. Dane kontaktowe do Krajowego Centrum Doradztwa Techniki Grzewczej podajemy na www.galmet.com.pl 0 100 200 300 400 500 600 700 Genesis Plus KPP 20 Genesis Plus KPP 15 Dziękujemy za rozmowę. Genesis Plus KPP 10 Spectra Rys. 3 Koszty podgrzewania wody użytkowej poza sezonem grzewczym (173 dni w ciągu roku) przy użyciu kotłów c.o. i pompy ciepła 12

HOT POINTS CLUB NAJGORĘTSZY PROGRAM DLA INSTALATORÓW kupuj produkty GALMET zbieraj HOTPOINTY odbieraj NAGRODY Galmet zaprasza do udziału w fenomenalnej akcji, do której zachęca tylko wybranych Partnerów. Jak to działa? Instaluj produkty Galmet, zbieraj HotPointy i wymieniaj je na atrakcyjne nagrody Sodexo. Dodatkowo, instalatorzy z najwyższymi notami w rankingu otrzymają wyjątkowe nagrody od Galmet: 1x pompa ciepła Spectra Smart, 3x wymiennik Rondo Premium i 5x zestaw odzieży roboczej! Program wspiera Szczegóły i regulamin na www.hotpointsclub.pl

PORADNIK 14

Klasy Energetyczne CZĘŚĆ 1: o co tu właściwie chodzi... Coraz więcej używanych przez nas urządzeń jest obligatoryjnie oznaczanych etykietami energetycznymi. Nie są to kolorowe ozdobniki mające uatrakcyjnić opakowanie produktów, ale przede wszystkim skondensowane pakiety informacji, określające energochłonność tych sprzętów, czyli wskazujące pośrednio koszty eksploatacji w różnych warunkach. Co ciekawe, etykietami energetycznymi opatrywane są nie tylko maszyny napędzane prądem, czy paliwem, ale również takie przedmioty, które nie pobierają bezpośrednio energii, ale ich konstrukcja i właściwości mają wpływ na jej zużycie, np. opony samochodowe - na ilość spalanego przez pojazd paliwa. Ogrzewacze wody również mają klasy i etykiety energetyczne. Ich zawartość i znaczenie wyjaśnimy w niniejszym poradniku, przeznaczonym dla instalatorów i inwestorów, a także sprzedawców urządzeń grzewczych. Słowo-klucz: efektywność energetyczna Od 26 września 2015 r. w całej Unii Europejskiej obowiązuje tzw. dyrektywa ErP (Energy related Products z ang. produkty związane ze zużyciem energii), czyli nowe wymagania szczegółowo określające sposób oceny efektywności energetycznej urządzeń do ogrzewania pomieszczeń i ciepłej wody użytkowej. Przepisy w tej sprawie są bardzo skomplikowane, tekst norm europejskich długi i najeżony fachowymi sformułowaniami, dlatego wspólnie z konsultantami Krajowego Centrum Doradztwa Techniki Grzewczej i specjalistami firmy Galmet postanowiliśmy w przystępny sposób wyjaśnić czytelnikom Eksperta Ogrzewnictwa o co chodzi w etykietach energetycznych, jak należy je odczytywać i jak nowe przepisy wpłynęły na segment ogrzewaczy wody, które są niezbędnym elementem każdego systemu grzewczego. Po zapoznaniu się z naszym trzyczęściowym poradnikiem nikt nie powinien mieć kłopotu z szybkim i prawidłowym zinterpretowaniem etykiet energetycznych urządzeń służących do ogrzewania wody i domów. Ecodesign (ekoprojekt) wielka rzecz Dyrektywa ErP jest zbiorem przepisów realizujących globalną politykę klimatyczną i energetyczną oraz przyjęte przez kraje UE zobowiązania wprowadzenia tzw. programu 20/20/20. Nazwa odzwierciedla dążenie do redukcji emisji gazów cieplarnianych o 20%, zwiększenia o 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu oraz poprawę o 20% efektywności wykorzystania energii. Jak nietrudno zgadnąć założenia ekoprojektu powinny zostać zrealizowane do roku 2020, a za punkt wyjścia przyjmuje się rok 1990. W celu realizacji ecodesignu (ekoprojektu) państwa Unii Europejskiej muszą przestrzegać, określonych szczegółowo w dyrektywie NR 9 marzec 2018 15

PORADNIK ErP i pochodnych rozporządzeniach, minimalnych wymogów projektowania ekologicznego, czyli parametrów w zakresie efektywności energetycznej produktów zużywających energię i mających wpływ na środowisko. Co to jest ErP? ErP, czyli Energy related Product to urządzenia wykorzystujące energię (w dokumentach UE stosuje się termin produkt związany z energią ) od tego sformułowania pochodzi skrótowa nazwa całej dyrektywy UE, choć w rzeczywistości wraz z rozporządzeniami (tzw. aktami delegowanymi) jest to kilkanaście różnych dokumentów o łącznej objętości kilkuset stron. Dokumenty źródłowe, czyli kto to wymyślił Dokumentów określających zasady nadawania klas energetycznych i wyglądu poszczególnych rodzajów etykiet jest bardzo dużo zarówno w Unii Europejskiej, jak i w Polsce. Nasze przepisy są jednak przede wszystkim przeniesieniem (tłumaczeniem i uzupełnieniem) norm europejskich do warunków krajowych. O ile główne rozporządzenia, dyrektywy i ustawy mają charakter bardziej ogólny, o tyle tzw. akty delegowane określają bardzo dokładnie normy i zasady posługiwania się klasami i etykietami energetycznymi to tam powinniśmy szukać dokładnych informacji. Podstawowe znaczenie dla branży grzewczej mają: ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2017/1369 z 4 lipca 2017 r. ustanawiające ramy etykietowania energetycznego i uchylające dyrektywę 2010/30/UE obowiązuje od 1 sierpnia 2017 r., DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2010/30/UE z 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią - mimo, że uchylona, wiele punktów tej dyrektywy obowiązuje do czasu wydania nowych przepisów szczegółowych, DYREKTYWA 2005/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z 6 lipca 2005 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię, tzw. dyrektywa EuP (Energy using Products produkty zużywające energię), zwana też dyrektywą w sprawie ekoprojektu - wprowadziła obowiązek konstruowania urządzeń wykorzystujących energię w sposób przyjazny dla środowiska, ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 812/2013 z 18.2.2013 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30 UE 16

w odniesieniu do etykiet efektywności energetycznej dla podgrzewaczy wody, zasobników ciepłej wody użytkowej i zestawów zawierających podgrzewacz wody i urządzenie słoneczne tu określono wygląd i treść etykiet energetycznych, ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 814/2013 z 2 sierpnia 2013 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla podgrzewaczy wody i zasobników ciepłej wody użytkowej tu zawarto konkretne wymagania wobec urządzeń. Podobne akty delegowane wydano np. dla telewizorów, lodówek i zamrażarek, piekarników, okapów kuchennych, zmywarek, pralek, odkurzaczy, suszarek do ubrań, klimatyzatorów, ogrzewaczy pomieszczeń, ogrzewaczy wielofunkcyjnych, lamp, a nawet opon (mają wpływ na zużycie energii/paliwa) wszystkich, które powinny mieć etykietę energetyczną, USTAWA Z 20 MAJA 2016 R. O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ (Dz.U. 2016, poz. 831) wraz z aktami wykonawczymi, OBWIESZCZENIE MINISTRA ENERGII Z 23 LISTOPADA 2016 R. W SPRAWIE SZCZEGÓŁOWEGO WYKAZU PRZEDSIĘWZIĘĆ SŁUŻĄCYCH POPRAWIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ (M.P. 2016 poz. 1184), ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ENERGII Z 5 PAŹDZIERNIKA 2017 R. W SPRAWIE SZCZEGÓŁOWEGO ZAKRESU I SPOSOBU SPORZĄDZANIA AUDYTU EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ ORAZ METOD OBLICZANIA OSZCZĘDNOŚCI ENERGII (Dz.U. z 2017. poz. 1912), USTAWA Z 14 WRZEŚNIA 2012 R. O OBOWIĄZKACH W ZAKRESIE INFORMOWANIA O ZUŻYCIU ENERGII PRZEZ PRODUKTY WYKORZYSTUJĄCE ENERGIĘ (Dz. U. z 2012. poz. 1203) - reguluje przyznawanie odpowiednich klas energetycznych w Polsce, USTAWA Z DNIA 27 MAJA 2015 R. O ZMIANIE USTAWY O OBOWIĄZKACH W ZAKRESIE INFORMOWANIA O ZUŻYCIU ENERGII PRZEZ PRODUKTY WYKORZYSTUJĄCE ENERGIĘ ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW (Dz. U. z 2015, poz. 1069), OBWIESZCZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 26 LUTEGO 2013 R. W SPRAWIE WYKAZU AKTÓW DELEGOWANYCH (M.P. 2013, poz. 168), Gdzie szukać informacji Wszystkie normy w pełnym brzmieniu i w języku polskim bez problemu można znaleźć w internecie, np. na stronach UE (www.eur-lex.europa.eu), czy polskiego Ministerstwa Energii (www.me.gov.pl w zakładce Obowiązujące prawo -> Energetyka) - choćby przy użyciu wyszukiwarki Google. Trzeba jednak ostrożnie podchodzić do nieautoryzowanych interpretacji tych przepisów zamieszczanych w niektórych mniej fachowych mediach, czy na forach dyskusyjnych. Można tam trafić na błędy wynikające np. z nieprawidłowego tłumaczenia, naginania faktów, czy zwyczajnej ignorancji autorów. Sens etykietowania, czyli po co to wszystko Najkrócej po to, aby klient miał jak najwięcej wiarygodnych, twardych danych o produkcie, który zamierza nabyć. Intencją ustawodawcy było, aby decyzja o zakupie była podejmowana świadomie, na podstawie porównania jednolitych, ustandaryzowanych danych o produktach tego samego rodzaju. Informacje te, dotyczące efektywności poszczególnych urządzeń, czyli ich bezpośredniego lub pośredniego wpływu na zużycie energii (mierzonego zharmonizowanymi normami i metodami), mają być w identyczny, prosty i zwięzły sposób podawane na etykietach energetycznych każdego produktu stąd wykorzystywanie w nich uniwersalnych symboli. Dostarczanie na etykietach danych, określających podstawowe funkcje urządzeń i ich wydajność, pozwala konsumentom w prosty sposób porównać poszczególne rodzaje urządzeń o tym samym przeznaczeniu, ocenić ich efektywność energetyczną oraz umożliwić wybór najlepszego dla nabywcy produktu, z uwzględnieniem nie tylko sprawności i komfortu użytkowania urządzenia, ale co najważniejsze, kosztów jego eksploatacji. Etykietowanie powinno zachęcić klientów do zakupu bardziej efektywnych, oszczędnych i przyjaznych dla środowiska produktów. W następnych częściach poradnika, które opublikujemy w kolejnych wydaniach Eksperta Ogrzewnictwa szczegółowo opiszemy jakie klasy energetyczne występują w segmencie ogrzewaczy wody, jakie symbole są w stosowane w etykietach energetycznych, jakie dane zawierają i jak należy je interpretować, a także przedstawimy wzory etykiet oparte na przykładach konkretnych urządzeń. inż. Roman Balicz Krajowy doradca ds. ogrzewaczy wody kom. +48 883 357 787 r.balicz@galmet.com.pl OBWIESZCZENIE MINISTRA GOSPODARKI Z DNIA 10 PAŹDZIERNIKA 2014 R. W SPRAWIE WYKAZU AKTÓW DELEGOWANYCH (M.P. 2014, poz. 943), OBWIESZCZENIE MINISTRA ENERGII Z DNIA 22 KWIETNIA 2016 R. W SPRAWIE WYKAZU AKTÓW DELEGOWANYCH (M.P.2016, poz. 420). NR 9 marzec 2018 17

OGRZEWACZE WODY Klasa Ogrzewacze Galmet DLA NAJBARDZIEJ WYMAGAJĄCYCH 18

Osiągnięcie prestiżowej klasy energetycznej A w segmencie ogrzewaczy wody nie jest łatwe. Zdecydowana większość dostępnych na rynku europejskim zbiorników ma niższe klasy. Urządzenia oznaczane symbolem A muszą spełniać najwyższe wymogi techniczne i charakteryzować się doskonałą efektywnością energetyczną i oszczędnością. Galmet już dzisiaj ma całą gamę zbiorników o najwyższej wydajności, należących do klasy energetycznej A. Najpopularniejsze to udoskonalone wymienniki SGW(S) Tower i SGW(S)B Tower Biwal o pojemnościach 200, 250 i 300 l. Klasa energetyczna wyznacznik oszczędności W czasach wzrastających kosztów energii i kurczących się zasobów naszej planety efektywność energetyczna urządzeń staje się coraz ważniejsza. Galmet w swoich zbiornikach systematycznie i kompleksowo wprowadza modyfikacje konstrukcyjne zapewniające najwyższą wydajność, ekonomiczność i parametry eksploatacyjne. Jednym z najważniejszych elementów są dobre, trwałe i skuteczne izolacje zbiorników, które decydują o ich oszczędności i są podstawą wyznaczania energochłonności. Zasada jest prosta im lepsze ocieplenie, tym mniejsze straty ciepła i wyższa klasa energetyczna ogrzewacza oraz większe oszczędności konsumentów. Niedawno wprowadzone normy Komisji Europejskiej określają, że ogrzewacze wody mogą mieć klasy od A+ do F, ale zakładają też, że większość urządzeń trafi do wyższych klas energetycznych (A-C) dopiero po ok. 10. latach od wprowadzenia dyrektywy ErP, związanej z ekoprojektem (ecodesign - wymóg projektowania jak najbardziej przyjaznego środowisku). Galmet na topie W tym kontekście wyraźnie widać, jak wysoki stopień zaawansowania technologicznego i znakomitą efektywność mają urządzenia produkowane przez Galmet, których duża część już teraz, w pierwszym etapie etykietowania, znalazła się w najwyższych kasach energetycznych, np. zbiorniki w klasach od A do C, czy gruntowe pompy ciepła w klasie A++. Dla porównania warto zwrócić uwagę na inne kategorie produktów, np. zdecydowana większość sprzedawanych obecnie opon samochodowych, które również podlegają etykietowaniu i oceniane są pod kątem wpływu na zużycie paliwa, jest w klasach energetycznych F i E, a tylko najdroższe egzemplarze najlepszych światowych marek osiągają np. klasę C. Tajemnica sukcesu Największy polski producent urządzeń grzewczych i niekwestionowany lider rynku ogrzewaczy wody, jakim jest Galmet, dzięki posiadaniu własnego działu badawczo-rozwojowego z doświadczonym zespołem i jego pracom, systematycznie wprowadza do wyrobów nowe technologie i rozwiązania konstrukcyjne oraz podnosi ich wydajność i trwałość. Dotyczy to nie tylko najnowocześniejszych w ofercie i najbardziej zaawansowanych technologicznie urządzeń, np. pomp ciepła, ale również konwencjonalnych ogrzewaczy wody i zasobników. Potwierdzeniem sukcesów w tej dziedzinie bez wątpienia jest uzyskanie m.in. bardzo wysokich klas energetycznych wymienników SGW(S) Tower i SGW(S)B Tower Biwal. Po serii eksperymentów i intensywnych testach dopracowano i wdrożono przede wszystkim nowy system ocieplania ogrzewaczy, co zapewniło im doskonałą Zbiornik to element systemu grzewczego Postęp techniczny, dążenie do obniżania kosztów eksploatacyjnych urządzeń, czy energooszczędność wynikająca z zaostrzenia wymagań wobec ogrzewaczy i zasobników: to tylko niektóre z czynników wpływających na rozwój technologiczny w ich produkcji. Warto przy tym podkreślić rolę, jaką w systemie grzewczym (czy to c.w.u., czy instalacji grzewczej) odgrywa sam zbiornik. Przy wyborze elementów instalacji często pomija się wpływ tego urządzenia na całość układu. Inwestorzy gotowi są wydać kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych na instalację c.o. i c.w.u., zaś podczas wyboru zbiornika (urządzenia, które łączy cały system w całość), pomijają jego najistotniejsze parametry. Jeszcze do niedawna problemem mogło być porównywanie parametrów samych zbiorników. Nie było bowiem obowiązku informowania klienta o posiadanej przez zbiornik klasie energetycznej. Obecnie bez problemu można porównać jakość oferowanych produktów odczytując dane z etykiety energetycznej dostarczanej z każdym zbiornikiem. Na etykiecie oprócz klasy energetycznej znajdują się jeszcze dane dotyczące pojemności zbiornika oraz strat postojowych. Dzięki tym informacjom klient jest w stanie jednoznacznie wybrać najlepszy produkt. Warto szukać zatem ogrzewaczy z oznaczeniem klasy energetycznej A. Taki wybór gwarantuje optymalne wykorzystanie urządzeń grzewczych, największą oszczędność, a tym samym komfort użytkowania instalacji grzewczej. Obowiązkiem etykietowania zostały objęte również systemy grzewcze, których klasa energetyczna jest wypadkową jakości wszystkich jego składowych. NR 9 marzec 2018 19

OGRZEWACZE WODY efektywność energetyczną. Nowe ocieplenie oparte jest na technologii nakładania odpowiednio grubej kompozycji pianki poliuretanowej. Efektywne ocieplenie = oszczędności dla klienta Wdrożenie nowej technologii ocieplania ogrzewaczy i zasobników zapewnia konkretne finansowe oszczędności ich użytkownikom oraz zmniejsza zanieczyszczenia środowiska. Nowa izolacja termiczna zmniejsza znacząco straty cieplne, dzięki czemu koszty energii zużywanej na podgrzanie i utrzymanie ciepłej wody zostają maksymalnie zredukowane. Dodatkowo wymienniki są obudowane płaszczem ze skayu/folii PVC. Zbiorniki Galmet - klasa A sama w sobie Jednymi z najbardziej cenionych przez klientów ogrzewaczy marki Galmet są dopracowane przez dział badawczo-rozwojowy firmy najbardziej oszczędne i efektywne, doskonałe wymienniki typu SGW(S) Tower i SGW(S)B Tower Biwal o pojemnościach 200, 250 i 300 l. Są to wymienniki pionowe przeznaczone przede wszystkim do współpracy z kotłami c.o. i kolektorami słonecznymi, które gwarantują komfort ciepłej wody. Liczne zalety tych modeli są dobrze znane instalatorom i sprzedawcom urządzeń grzewczych. inż. Roman Balicz Krajowy doradca ds. ogrzewaczy wody kom. +48 883 357 787 r.balicz@galmet.com.pl 20

A ENERGOOSZCZĘDNY ZBIORNIK DO C.W.U SGW(S) RONDO PREMIUM ZBIORNIK DO KOTŁÓW GAZOWYCH W KLASIE A Wymiennik c.w.u. nowej generacji. Dzięki zastosowaniu wydajnej izolacji oraz wężownicy spiralnej o dużej powierzchni stanowi synonim oszczędności i komfortu w rekordowej klasie A. Zaprojektowany do współpracy z wszystkimi kotłami c.o., a szczególnie jednofunkcyjnymi kotłami gazowymi. Produkujemy w Polsce www.galmet.com.pl

OGRZEWACZE WODY RONDO PREMIUM KU DOSKONAŁOŚCI P rzy konstruowaniu tego zbiornika ciepłej wody użytkowej nie było kompromisów. Miał być najbardziej wydajny, oszczędny, trwały i komfortowy w obsłudze - i jest! Dopracowany w najdrobniejszych szczegółach i wykonany z najlepszych materiałów jest również nowoczesny i ładny. Producent firma Galmet zanim wprowadził wymiennik do oferty standardowo poddał nowy model długiej serii ekstremalnych testów i badań. Wyniki były bardzo dobre, ale dla rynkowego sukcesu najważniejsze są zebrane już pozytywne opinie instalatorów i użytkowników, które zdecydowanie potwierdziły wszystkie jego zalety. Zacznijmy od początku pełna nazwa zbiornika nowej generacji do c.w.u. brzmi: SGW(S) Rondo Premium i jest on przeznaczony do współpracy ze wszystkimi kotłami centralnego ogrzewania, np. olejowymi, węglowymi, czy pelletowymi, ale najlepiej sprawdza się w połączeniu z jednofunkcyjnymi kotłami gazowymi. W gamie dostępne są dwa typy 120 i 140, co pozwala na elastyczne dopasowanie do potrzeb 3-6 osobowej rodziny (w zależności od obliczonego zapotrzebowania na c.w.u.). Energooszczędność i wydajność Wymiennik ma najwyższą możliwą klasę energetyczną - A (klasę efektywności ErP A+ uzyskują tylko zbiorniki 22 zintegrowane z pompą ciepła) i charakteryzuje się wyjątkową energooszczędnością. Jest to efektem zastosowania doskonałej izolacji i bardzo wydajnej wężownicy. Ogrzewacz ocieplony jest grubą warstwą wysokojakościowej twardej pianki poliuretanowej (80 mm). Zastosowana w Rondo Premium efektywna wężownica spiralna o dużej powierzchni zdecydowanie wyróżnia ten model spośród innych dostępnych na rynku. Taka konstrukcja pozwala na znacznie szybsze nagrzewanie wody. Trwałość i jakość Zbiornik ma podwójna ochronę - pokrywany jest wysokiej jakości emalią ceramiczną EXTRA GLASS nakładaną najskuteczniejszą metodą na mokro oraz dodatkowo zabezpieczany anodą magnezową. Dodatkową ochronę zbiornika stanowi technologia Dielectric Protection czyli zabezpieczenie antykorozyjne połączeń z instalacją. Przy tych zabezpieczeniach możemy być pewni wielu lat bezproblemowej i higienicznej eksploatacji tego modelu wymiennika. Tym bardziej, że każdy zbiornik w procesie produkcji przechodzi wiele rygorystycznych badań oraz testów. Oprócz kilkakrotnego kontrolowania szczelności zbiornika i wężownicy na różnych etapach produkcji, dodatkowo sprawdzana jest grubość emalii ceramicznej oraz wykonywany jest test zapotrzebowania na znormalizowany prąd ochronny. Wyrywkowo zbiorniki podawane są także testom wytrzymałościowym, polegającym na poddawaniu ich 20. tysiącom uderzeń hydraulicznych o ciśnieniu przekraczającym o 150% ciśnienie robocze (zgodnie z normą EN 12897:2014). Urządzenia są również wnikliwie testowane pod kątem zachowania parametrów, na podstawie których wyznaczana jest klasa energetyczna ErP. Wygoda montażu i komfort użytkowania Wymiennik Rondo Premium od razu docenili instalatorzy producent dołożył starań, aby jego montaż był bardzo prosty i wygodny. Wszystkie przyłącza zostały umieszczone w górnej pokrywie zbiornika i zakończone są gwintem wewnętrznym, co zdecydowanie ułatwia i przyspiesza instalację wymiennika. Rozwiązanie to sprawdza się idealnie w przypadku wiszących kotłów gazowych. W korpusie zabezpieczonym estetyczną metalową obudową przewidziano miejsce na wygodny montaż kompletu elektrycznego (GE), służącego do wygrzewu zbiornika (funkcja antylegionella). Model Rondo Premium wyposażony został także w czytelny termometr tarczowy. Zbiornik ma nowoczesny design i bez problemu można go wkomponować w wystrój każdego pomieszczenia, gdzie zamontowano kocioł c.o.

Niskie koszty eksploatacji i oszczędności Bardzo krótki czas nagrzewania wody w Rondo Premium ma związek z dużą powierzchnią spiralnej wężownicy i bezpośrednio przekłada się na niskie koszty eksploatacyjne, bowiem ogranicza czas pracy kotła (i zużycie gazu). Przy swojej wysokiej klasie energetycznej (A), co przede wszystkim jest zasługą wyjątkowo skutecznego ocieplenia, wymiennik ma znacznie niższe straty ciepła. Jest to podstawowy parametr określający energooszczędność urządzenia. Skalę tych oszczędności możemy sprawdzić porównując koszty eksploatacji np. zbiornika 140 w klasie energetycznej C, który na dobę może tracić ok. 76 W energii, do nowoczesnego wymiennika Rondo Premium typ 140 w klasie energetycznej A, który na dobę traci ok. 39 W. Jest to prawie 40 W różnicy, czyli ok. 1kWh. Nowoczesny wymiennik Rondo Premium zużywa zatem rocznie 365 kwh mniej. To około 220 zł czystej oszczędności. anoda magnezowa termometr wężownica spiralna osłona czujnika gruba warstwa izolacji miejsce na montaż kpl. elektrycznego GE spust wody Perfekcyjne połączenie Nowy energooszczędny zbiornik do c.w.u. SGW(S) Rondo Premium, przeznaczony do współpracy ze wszystkimi kotłami c.o. (zwłaszcza jednofunkcyjnymi gazowymi) jest idealnym rozwiązaniem dla inwestorów poszukujących urządzenia bardzo wysokiej jakości i wydajności, które jednocześnie jest oszczędne, wygodne w montażu i komfortowe w obsłudze, a przy tym estetyczne i trwałe. Rondo Premium z pewnością zadowoli wszystkich zwolenników ekologicznych rozwiązań w systemach grzewczych w rozsądnej cenie. Zabezpieczenia zastosowane w tym nowoczesnym wymienniku (emalia ceramiczna EXTRA GLASS i anoda magnezowa) gwarantują zachowanie najwyższej higieny i ochronę zdrowia użytkowników przez cały okres eksploatacji. Rondo Premium to dobry wybór dla perfekcjonistów. mgr inż. Mirosław Piróg Kierownik działu Badań i Rozwoju kom. +48 602 198 810 m.pirog@galmet.com.pl A Zalety wymienników SGW(S) Rondo Premium: Klasa energetyczna A. Wszystkie wyjścia w górnej dennicy. Szybsze nagrzewanie wody dzięki wężownicy spiralnej o bardzo dużej powierzchni. Współpraca z każdym typem kotła: olejowym, gazowym, węglowym itd. Możliwość montażu kompletu elektrycznego GE. Termometr w standardzie. Najwyższej jakości emalia ceramiczna EXTRA GLASS. Dodatkowe zabezpieczenie anodą magnezową. 5-letnia gwarancja producenta. Schemat wymiennika Rondo Premium NR 9 marzec 2018 23

WYWIAD 24

MAMY RAZEM DUŻO DO ZROBIENIA Rozmowa z prof. dr. hab. Jackiem Kasperskim, kierownikiem Zakładu Podstaw Konstrukcji i Maszyn Przepływowych Wydziału Mechaniczno-Energetycznego Politechniki Wrocławskiej o rozwoju rynku odnawialnych źródeł energii. Ekspert Ogrzewnictwa: Od kilku lat Politechnika Wrocławska za Pana sprawą współpracuje z firmą Galmet, co zwiększa potencjał i skuteczność działania obu stron. W takim układzie wszyscy są wygrani Jacek Kasperski: Współpraca Politechniki z wiodącą firmą rynkową zawsze przynosi dobre efekty w perspektywie wielu lat. Obie strony we własnym interesie dążą do jak najwydajniejszej kooperacji, ponieważ wszystkim przynosi to wymierne korzyści. W tym przypadku również staramy się, by modelowa współpraca nauki z biznesem zapewniała uczelni i studentom możliwość opracowywania i realizowania w praktyce projektów naukowych w wymiarze biznesowym, a nabywcom produktów Galmet ekologiczne, doskonalsze, efektywniejsze, lepiej opracowane i trwalsze urządzenia. Mamy się już czym pochwalić - wspólne opracowanie i wdrożenie produkcji doskonałych kolektorów słonecznych typu KSG Premium GT okazało się dużym sukcesem, o czym świadczą bardzo wysokie parametry, wytrzymałość i trwałość urządzeń, a także popularność tych paneli i dobre opinie nabywców. Z pewnością jednak możliwości współpracy są dużo większe Oczywiście, ale nie wszystko możemy zrealizować od razu. Pól współpracy jest mnóstwo. W najbliższej przyszłości chcielibyśmy podjąć duże projekty naukowo-badawcze w co najmniej czterech dziedzinach. Liczymy na uzupełnienie wyposażenia laboratoriów dydaktycznych uczelni w nowoczesne urządzenia Galmet, planujemy kontynuację programu wyjazdów szkoleniowych do działu badawczo-rozwojowego i wydziałów produkcyjnych firmy oraz rozwinięcie systemu zatrudniania absolwentów w fabryce w Głubczycach. Mamy razem jeszcze dużo do zrobienia. Zajmuje się Pan zawodowo - znanymi użytkownikom produktów firmy Galmet pompami ciepła i kolektorami słonecznymi. W jakim kierunku będą rozwijały się te technologie? Czym może zaskoczyć nas przyszłość? Pompy ciepła przechodzą ewolucję, wynikającą głównie z przemian technologicznych w chłodnictwie sprężarkowym. Co kilka lat zmieniają się regulacje prawne dotyczące czynników chłodniczych (popularnie, choć niepoprawnie zwanych freonami), co pociąga za sobą konieczność przeprojektowywania podzespołów pomp ciepła, zwłaszcza sprężarek, wymienników ciepła i elementów automatyki. Zmian tych jest sporo i trzeba je na bieżąco śledzić. Drugim obszarem podlegającym zmianom są sprężarki chłodnicze, w których zaczynają coraz powszechniej dominować urządzenia spiralne sterowane inwerterem. Stosowanie ich zwiększa kulturę pracy urządzeń cieplnych, bowiem płynnie dostosowują swoją wydajność do bieżących potrzeb. NR 9 marzec 2018 25

WYWIAD Prof. dr hab. inż. Jacek Kasperski od 30 lat związany jest w Politechniką Wrocławską, gdzie pracuje na Wydziale Mechaniczno-Energetycznym. Od kilku lat jest kierownikiem Zakładu Podstaw Konstrukcji i Maszyn Przepływowych. Zajmuje się dość szeroką tematyką naukową, związaną z chłodnictwem, klimatyzacją, ogrzewnictwem, pompami ciepła, wentylacją i odzyskiem ciepła wentylacji, kolektorami słonecznymi - zarówno płaskimi jak i skupiającymi, budownictwem energooszczędnym i pasywnym. Jest autorem ponad 120 publikacji, w tym kilkunastu w renomowanych czasopismach międzynarodowych, m.in. Renewable Energy, Applied Thermal Engineering, International Journal of Refrigeration, Energy Conversion and Management, w których jest także recenzentem. prof. dr. hab. Jacek Kasperski / fot. Politechnika Wrocławska W dziedzinie kolektorów słonecznych chyba trudniej o innowacje? Kolektory słoneczne (cieplne) osiągnęły już pewien stopień doskonałości inżynierskiej, możliwe jest tu chyba jedynie ewolucyjne i raczej niewielkie podnoszenie sprawności konwersji energii promieniowania słonecznego. Bardziej widzę tu natomiast możliwość optymalizacji techniczno-ekonomicznej, tzn. poprawę parametrów pracy przy minimalnym wzroście, albo wręcz obniżeniu kosztów produkcji. Można to osiągnąć zarówno poprzez zastosowanie innych materiałów przewodzących ciepło (np. aluminium zamiast miedzi) w absorberze, jak i innych materiałów izolujących go cieplnie (obecnie jest to wełna mineralna lub wełna szklana). Jak jeszcze można poprawić efektywność wykorzystania energii odnawialnej przez indywidualnych użytkowników/prosumentów? Od wielu lat śledzę technologie odzysku ciepła z wentylacji budynków, popularnie zwane rekuperatorami wentylacji. Początkowo systemy tego typu stosowano jedynie w dużych budynkach, a obecnie wykorzystuje się je już w domach jednorodzinnych, a nawet pojedynczych mieszkaniach. Wraz z obniżaniem zużycia energii przez budynki, zwłaszcza gdy doszliśmy już do budynków niskoenergetycznych i pasywnych, rekuperatory ciepła wentylacji zaczęto łączyć z technologią małych pomp ciepła. Jest to o tyle ciekawe rozwiązanie, że temperatura powietrza wentylacji jest zawsze wyższa od temperatury otoczenia, dlatego ciepło łatwiej jest tu odzyskać. Dodatkowo, w budynkach ludzie mieszkają przez cały rok, a co za tym idzie cały czas działać musi wentylacja i cały czas niezbędne jest wytwarzanie c.w.u. Krok w tym kierunku uczynił również Galmet, oferując małe pompy ciepła w systemie powietrze-woda. Pompa ciepła Spectra Trzeba mieć na uwadze, że w miarę upowszechniania się domów pasywnych wydajności urządzeń grzewczych budynku będą maleć, a wzrośnie zapewne ich stopień skomplikowania. Nowe technologie ciągle są rozwijane, które z nich, Pana zdaniem, czekają największe zmiany i innowacje? W przeciwieństwie do cieplnych kolektorów słonecznych rewolucyjne zmiany mogą zajść w technologiach fotowoltaicznych, których sprawności uzyskiwane obecnie mogą się zwiększyć nawet kilka razy. Wynika to z bardzo dużych nakładów na badania w zakresie fizyki materiałowej. Spodziewam się, że taka skokowa poprawa sprawności paneli fotowoltaicznych może nastąpić w ciągu najbliższych 10 lat. Pytanie, więc - jak wpłynie to na instalacje w jakie wyposażamy budynki, zwłaszcza instalacje grzewcze? Jak sądzę, bardziej spopularyzuje to wykorzystanie paneli fotowoltaicznych do podgrzewania c.w.u., a może nawet do ogrzewania, czy klimatyzowania przestrzeni mieszkalnej. Rozmawiał Andrzej Kozłowski. 26

REFERENCJE NOWOŚĆ W ZABYTKU Wambierzyce - miejscowość w południowej Polsce znana głównie z zabytkowej bazyliki oraz najstarszej ruchomej szopki na terenie Polski postawiła na Odnawialne Źródła Energii (OZE). ZABYTKOWą SZKOłę ogrzewa teraz NAJNOWSZA gruntowa POMPA CIEPŁA DO C.O. I C.W.U. MAXIMA FIRMY GALMET. Instalacja z pompą ciepła Maxima / zdj. Wojciech Lizak Zabytkowy budynek Zespołu Szkolno Przedszkolnego w Wambierzycach przeszedł kompleksową termomodernizację. Remont objął m.in. wymianę przestarzałego, nieekonomicznego systemu ogrzewania na rozwiązanie wykorzystujące OZE jakim jest produkowana przez Galmet Maxima 42 GT wysokotemperaturowa, gruntowa pompa ciepła do c.o. i c.w.u. W ramach inwestycji wykonano również docieplenie dachu budynku, wymianę okien oraz instalację kotła gazowego. Połączenie instalacji nowoczesnego systemu ogrzewania z ociepleniem budynku gwarantuje maksymalne obniżenie kosztów ogrzewania a jednocześnie znacznie poprawiło estetykę budynku. Jako dolne źródło dla pompy ciepła wykonano 8 pionowych sond o głębokości około 100 m każda. Instalację systemu grzewczego uzupełnia zbiornik buforowy Galmet do c.o. typ 1000 l. Termomodernizację budynku w tym instalację pompy ciepła Galmet wykonała firma Saniterm Marek Nowak z Polanicy Zdroju, licencjonowany instalator pomp ciepła Galmet. Za wykonanie wzorowej instalacji nowoczesnego źródła ciepła w zabytkowym budynku firma ta otrzymała wyróżnienie podczas konkursu Dobre praktyki w dobrych rękach 2018 organizowanego w ramach Targów Odnawialnych Źródeł Energii ENEX Nowa Energia w Kielcach. Inwestycja termomodernizacji budynku zrealizowana została przez Gminę Radków ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego 2014-2020. Jacek Krzysztoń Specjalista ds. marketingu kom. +48 664 947 850 j.krzyszton@galmet.com.pl NR 9 marzec 2018 27

POMPY CIEPŁA Basic 300 może więcej! Wraz z nowym rokiem swoją premierę miała nowa wersja najpopularniejszej polskiej powietrznej pompy ciepła Basic o zwiększonej do 300 litrów pojemności zbiornika c.w.u. Galmet spełnił tym samym oczekiwania wielu klientów, którzy oczekiwali produktu, który zapewni komfort i bezpieczeństwo użytkowania c.w.u., rodzinom które mają większe zapotrzebowanie na ciepłą wodę. Na objętości wymiennika nie kończą się jednak zalety tej pompy ciepła. Ulubiona przez klientów Zgodnie z nazwą Basic jest podstawowym modelem powietrznej pompy ciepła - najczęściej instalowanym i najbardziej lubianym przez klientów, w naszym kraju, ze względu na swoją wydajność, niezawodność, komfort użytkowania i łatwość obsługi. Daje przy tym znaczne oszczędności i zarabia na siebie już od momentu montażu. Dla instalatorów natomiast znaczenie ma łatwość i szybkość montażu, nieskomplikowana konfiguracja oraz dostępność i niska cena. W gamie katalogowej producenta są już cztery wersje tego modelu ze zbiornikami o pojemności 200, 270 (z 1 lub 2 wężownicami spiralnymi do podłączenia dodatkowych źródeł ciepła) i 300 litrów. Oferowane w klasie energetycznej A lub A+(Basic 200), czyli gwarantują najmniejsze zużycie energii, a ich współczynnik COP z kolei decyduje o najwyższej efektywności pracy jednostek, co w prosty sposób przekłada się na zysk użytkowników tych urządzeń. O Basic 200 i 270 pisaliśmy w poprzednich wydaniach, teraz zajmiemy się największym dostępnym modelem o poj. 300 litrów. Dla większej rodziny Basic 300 jest przygotowana z myślą o większych rodzinach, liczących 6-8 osób (przy śr. dobowym zużyciu 50 l/ os.) lub do budynków o zwiększonym zapotrzebowaniu na c.w.u. Wyniki przeprowadzonych testów wykazały, że pompa ciepła Basic 300 przy zbiorniku nagrzanym do temperatury 55 C może zapewnić nawet 392 l wody zmieszanej. Badanie polega na nagrzaniu zbiornika do 55 C i pobieraniu z niego wody do czasu, aż temperatura na wylocie spadnie do 40 C, czyli poziomu uznanego za minimalną temperaturę wody zdatnej do użytku. W czasie pobierania ze zbiornika ciepłej wody napływa do niego zimna woda o temp. 10 C. W teście liczy się średnią temperaturę wody pobranej, która dla Basic 300 wynosiła ok. 52,5 C oraz maksymalną ilość wody zmieszanej, której Basic wyprodukował właśnie 392 l. Jest to bardzo dobry wynik, który przekłada się na niskie koszty ogrzewania c.w.u. dla większej liczby osób. Niskie koszty jej wytworzenia potwierdza współczynnik COP (wydajności cieplnej, określającej skuteczność działania pompy ciepła), który zgodnie z normą EN 16147 wynosi 2,36 (A15/W10-55) i 2,69 (A20/W10-55). Średni pobór energii elektrycznej urządzenia wynosi tylko 418 W. Uniwersalność zastosowań i konfiguracji Pompy ciepła Basic są bardzo mało wymagające, jeśli chodzi o miejsce instalacji nie zabierają dużo przestrzeni i nie stwarzają żadnych specjalnych ograniczeń. Gwarantują za to zachowanie całkowitej czystości w piwnicy, czy kotłowni nie emitują żadnych pyłów i szkodliwych substancji. Pompa Basic wyposażona została w system odszraniania parownika, który realizowany jest przez zawór czterodrogowy, umożliwiający odwrócenie obiegu. Dzięki temu rozwiązaniu zakres pracy pompy poszerzony został aż do -7 C, co pozwala na korzystanie z urządzenia również w okresie zimowym. Najlepsze efekty i największe oszczędności można uzyskać stosując kompletny Hybrydowy System Grzewczy Galmet, a Basic doskonale sprawdza się w takich zestawach. Dzięki wyposażeniu zbiornika pompy ciepła w dodatkową wężownicę, można go 28

łatwo połączyć z dodatkowym źródłem ciepła. Najczęściej jest to kocioł c.o. (np. Galaxia, bądź Genesis Plus), ale Basic bez problemu można również skonfigurować z kolektorami słonecznymi (sterownik pompy ciepła może obsłużyć pompę obiegową dodatkowego źródła). Podobnie jak jej wcześniejsze wersje, pompa ciepła Basic 300 wyposażona jest standardowo w grzałkę o mocy 2 kw, która może realizować tryb Antylegionella oraz wspomagać pracę pompy w razie zwiększonego zużycia wody użytkowej lub przy temperaturach powietrza zasilającego poza zakresem pracy pompy ciepła. Basic to wygoda i oszczędności Wykorzystanie energii odnawialnej do ogrzewania wody przez pompę ciepła Basic przynosi wymierne korzyści nie tylko środowisku, ale również użytkownikom. Basic przy swojej niewygórowanej cenie zapewnia również najkorzystniejszy stosunek jakości do kosztu zakupu. Biorąc pod uwagę niezawodność i trwałość tego modelu możemy być pewni opłacalności inwestycji. Porównanie efektywności pompy ciepła Basic do ogrzewacza elektrycznego nie pozostawia żadnych wątpliwości o skuteczności tego rozwiązania. W pompie ciepła efektywność nagrzewu jest zależna od temperatury powietrza zasilającego i przy średnich temperaturach na poziomie 15 C wynosi ok. 3,2. Dla porównania, efektywność nagrzewu Basic 300 jest nawet 4-krotnie większa niż ogrzewacza elektrycznego, którego efektywność przyjmuje się za równą 1. Czas wygrzewu całego zbiornika (300 l) od 10 do 55 C zależy od temperatury powietrza zasilającego - przy temperaturze 20 C czas ten wynosi 10,5 godziny, zaś przy temperaturze 35 C - 8 godzin. Pełny nagrzew realizowany jest jednak głównie przy rozruchu urządzenia, później pompa ciepła jedynie dogrzewa wodę (histereza c.w.u.). Pompa ciepła Basic w systemie powietrze woda jest urządzeniem ekologicznym, które wykorzystuje odnawialne źródła energii i podlega dofinansowaniu w samorządowych i ogólnokrajowych programach wsparcia oraz walki z niską emisją. Doskonale radzi sobie również w postępowaniach przetargowych w małych i dużych inwestycjach. mgr inż. Julia Sobaszek Krajowy doradca ds. pomp ciepła kom. +48 784 941 146 j.sobaszek@galmet.com.pl Zalety pompy ciepła Basic 300: Duży zbiornik wody o poj. 300 l. Łatwość instalacji i konfiguracji. Wysoki komfort obsługi, efektywność i oszczędność. Klasa energetyczna A. Sterownik z funkcjami ECO, ANTYLEGIONELLA, PARTY. Dodatkowa wężownica (współpraca z instalacją solarną lub kotłem c.o.). Współpraca z regulatorem pokojowym. Kontrola pracy zarówno pompy ciepła, jak i pompy cyrkulacyjnej w instalacji. Grzałka elektryczna 2 kw do dogrzewania wody. Osuszanie i częściowe klimatyzowanie pomieszczenia podczas pracy. System odszraniania umożliwiający pracę w temperaturze do -7 C. Niski pobór energii - tylko 418 W. Wydłużona żywotność zbiornika dzięki DIELECTRIC PROTECTION. Wykorzystanie OZE - kwalifikuje się do dofinansowania. NR 9 marzec 2018 29

EKSPORT 30

nowy rok nowe rynki Ofensywa eksportowa Galmet Rok 2018 będzie dla Galmet kolejnym etapem realizacji nowej strategii przedsiębiorstwa i będzie bardzo intensywny. Najwięcej będzie się działo daleko od centrali firmy. W tym roku rozpoczyna się bowiem ofensywa eksportowa największego polskiego producenta urządzeń grzewczych. O zakres tych działań i jakie korzyści przyniosą one klientom, zapytaliśmy Dariusza Siudmaka, Kierownika Działu Eksportu Galmet. Ekspert Ogrzewnictwa: Dlaczego Galmet kładzie nacisk na rozwój eksportu w momencie, kiedy perspektywy rynku budowlanego w Polsce są, zdaniem analityków, bardzo dobre? Dariusz Siudmak: Wbrew pozorom rynek krajowy jest zbyt stabilny i zależny od wielu trudno przewidywalnych bodźców. Duże inwestycje w naszej branży skierowane na rynek wewnętrzny należą obecnie do rzadkości. Ciągle jesteśmy gospodarką rozwijającą się, a to związane jest z większymi fluktuacjami, niż np. w krajach starej Europy. Zresztą w każdym kraju w Europie i na świecie sytuacja jest nieco inna. O ile w ramach Unii Europejskiej możemy mieć pozorne wrażenie pewnej spójności działań rynkowych, o tyle np. u każdego z naszych wschodnich sąsiadów decydują inne lokalne czynniki. Podkreślam, że w krajach UE ta spójność też jest pozorna, ponieważ każdy kraj ma inne mechanizmy wspierania budownictwa zwłaszcza w dziedzinie technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii te różnice są bardzo widoczne. Na tym tle niestabilność systemu wsparcia dla OZE w Polsce nie napawa optymizmem i nie świadczy najlepiej o naszej krajowej gospodarce. To jeden z powodów, choć nie najważniejszy, naszego ostrzejszego wejścia na rynki zagraniczne. Podstawowe znaczenie dla naszych działań ma strategia rozwoju przedsiębiorstwa, którą realizujemy od 2014 r. Została ona przygotowana na podstawie wnikliwych badań rynkowych i audytu firmy. Przewidzieliśmy w niej kilka konkretnych etapów rozwoju rynku i przedsiębiorstwa w okresie 10-15 lat. Jak dotąd strategia wewnątrz firmy sprawdza się niemal we wszystkich ważnych kwestiach, a zawarta w niej diagnoza ewolucji rynku i kierunków rozwoju technologii jest nadzwyczaj trafna. Przewidzieliście kiedy dojdzie do kryzysów rynkowych?! Nie, tak dobrze to nie jest! (śmiech). Tym niech zajmują się analitycy giełdowi. My założyliśmy jak pokazuje rzeczywistość trafnie w jakim kierunku będą rozwijały się technologie ogrzewania i przewidzieliśmy, że rynek wymusi na producentach pewną integrację rozwiązań zwłaszcza inteligentnych. Tylko w ten sposób można uzyskać systemową uniwersalność i najwyższą efektywność układów grzewczych i innych inteligentnych instalacji w domu, którego mieszkańcy chcą dbać o ekologię. To stało się podstawą opracowania przez Galmet całej obszernej gamy Hybrydowych Systemów Grzewczych, wykorzystujących OZE i nowe technologie. Wszystko, aby maksymalizować korzyści i wygodę konsumentów oraz zwiększać oszczędności i dbać o czystość środowiska. NR 9 marzec 2018 31

EKSPORT Ekipa eksportowa Galmet / fot. Jan Kruk Mamy gotową pełną ofertę najnowocześniejszych sprawdzonych rozwiązań dla każdego domu, firmy, czy instytucji. Możemy zmierzyć się w tej dziedzinie z największymi światowymi markami i jestem pewien, że wygramy ten pojedynek nowoczesnością, jakością i trwałością urządzeń, a z pewnością wydajnością i ceną systemów grzewczych. Przygotowanie i przedstawienie oferty nowoczesnych Hybrydowych Systemów Grzewczych wystarczy do zdobycia zagranicznych rynków? To tylko jeden z elementów naszej Strategii Rozwoju Eksportu. Całość zaplanowanej ekspansji wynika z faktu zrealizowania wcześniejszych etapów strategii firmowej. Mamy wystarczający potencjał, aby zdecydowanie podjąć nowe wyzwania związane z eksportem. Przecież to nie jest tak, że dopiero zaczynamy sprzedawać nasze produkty za granicą. Galmet ma 36-letnią historię i od wielu lat obecny jest na zagranicznych rynkach. Eksportujemy towar do ok. 30 krajów świata. Za granicę dotąd trafiało ok. 25% naszej produkcji. Teraz jednak przygotowaliśmy się, aby znacząco zwiększyć zarówno produkcję, jak i wielkość eksportu, a także jego udział w sprzedaży. Jest to zatem efekt naturalnego procesu zwiększania potencjału firmy Dobrze zorganizowane i zarządzane firmy, z ugruntowaną marką i mocną ofertą opartą na autorskich, zaawansowanych technologicznie i innowacyjnych rozwiązaniach, które osiągnęły dominującą pozycję w macierzystych krajach, chcąc utrzymać tempo rozwoju i zagwarantować stabilny zysk, muszą podjąć intensywną ekspansję na rynki zagraniczne. W takim miejscu jest właśnie Galmet. W Polsce mamy już większość rynku i zwiększenie tego udziału w pełni uzależniłoby nas od jego wahań, naraziło na zagrożenia związane z ewentualną utratą jego stabilności. Poza tym inwestycja w rozwój rynków zagranicznych paradoksalnie przynosi większe zyski może nie jest tańsza jednostkowo, ale na pewno bardziej rentowna w perspektywie kilku - kilkunastu lat. Przykładowo - zwiększenie obrotów firmy o 5% na rynku krajowym, czyli zdobycie jeszcze większej jego części, wymagałoby od nas trwałych inwestycji o wartości rzędu 10-12 mln euro, podczas gdy uzyskanie podobnej wartości z eksportu wymaga tylko 2-3 mln euro. Przy czym w kraju nie poprawi to strategicznie naszej sytuacji, a na rynkach zagranicznych znacząco nas wzmacnia i stabilizuje, a także daje gwarancję systematycznego powiększania przychodów, ponieważ rynki te są o wiele bardziej chłonne i nie mają tylu ograniczeń, co nasz krajowy. Duże znaczenie ma również relacja wartości sprzedaży, albo mówiąc prościej, działająca na naszą korzyść cena złotówki i specyfika rynków w krajach rozwiniętych gospodarczo, głównie w Europie Zachodniej. Co oczywiście nie znaczy, że zrezygnujemy z eksportu do krajów dopiero się rozwijających. Jak zmieni się eksport firmy Galmet w najbliższych latach? Do obecnych dołączymy całą paletę nowych działań szczegółowo określonych w Strategii Rozwoju Eksportu Galmet i podzielonych na strategie częściowe, dotyczące poszczególnych obecnie obsługiwanych i zupełnie nowych krajowych rynków zbytu. Każdy z nich ma inną specyfikę i wymaga stosowania zróżnicowanych mechanizmów eksportowych. Nie chcę zbyt głęboko wchodzić w szczegóły, tym bardziej, że duża ich część stanowi tajemnicę handlową firmy. Ogólne założenia strategii 32

przewidują wykorzystanie wszystkich tradycyjnych form, czyli eksportu bezpośredniego, pośredniego oraz korporacyjnego. W ramach tego ostatniego modelu wdrażamy również nasze autorskie, nowe i innowacyjne sposoby współpracy z naszymi zagranicznymi kooperantami. Wykorzystujemy tu na przykład ogromne możliwości, jakie daje internet i bezpośrednia wielopoziomowa wymiana dużych ilości danych w czasie rzeczywistym. Jak długo powstawał tak precyzyjny plan? To efekt prac kilku ostatnich lat. Po sukcesie wprowadzenia pewnego porządku organizacyjnego wewnątrz firmy, nazwijmy go dla uproszczenia korporacyjnym i dopracowaniu kompletnej oferty handlowej, dokonaliśmy wnikliwej analizy czynników zewnętrznych, czyli wielkości, dynamik i potencjałów rynków eksportowych, którymi jesteśmy zainteresowani. Zbadaliśmy dostępną infrastrukturę i warunki logistyczne, polityczne i prawno-administracyjne, a także określiliśmy bariery, które mogą przeszkadzać w tym obrocie, np. cła, koszty transportu i magazynowania, koncentracja dostawców, czy lokalne przepisy. Na podstawie tych danych opracowaliśmy trzystopniową strategię eksportową z opcjami działań alternatywnych na poszczególnych rynkach krajowych. Nie boicie się konkurencji światowych marek? Nie mamy powodów do obaw. Po 36 latach w branży nie ma rzeczy, które mogłyby nas zaskoczyć. Znamy wartość naszej marki i jesteśmy pewni jakości naszych wyrobów i usług. Mamy wyraźne przewagi konkurencyjne, oferujemy odbiorcom więcej korzyści i oszczędności, a wiele naszych produktów ma unikalne cechy. Mamy bardzo dobre warunki handlowe i terminy dostaw dla naszych partnerów, a parametry naszych urządzeń klasyfikują je w europejskiej czołówce. To są argumenty, które są decydujące w konfrontacji z konkurencją. Rynek weryfikuje to zresztą od dawna na naszą korzyść. Poza tym rywalizacja z największymi światowymi producentami na rynkach europejskich i poza nimi stymuluje nasz rozwój, dopinguje do jeszcze bardziej wytężonej pracy naszą kadrę. O ile planujecie zwiększyć wielkość eksportu? Przewidujemy podwojenie wartości produkcji eksportowej w ciągu 5 lat w wariancie stabilnym. Wariant alternatywny, uwzględniający zwiększone wahania i wstrząsy rynków lokalnych, zakłada okres ośmioletni. Ambitnie. A jak zmieni się struktura eksportu? Co sprzedaje się obecnie, a co będzie przebojem eksportowym firmy Galmet za kilka lat? Wspominałem już, że obecnie dostarczamy nasze produkty do ok. 30 krajów świata. Największymi odbiorcami są Niemcy, Włochy i Węgry. Największym powodzeniem cieszą się tam głównie wymienniki z jedną i dwoma wężownicami oraz bufory c.o. czyli produkty cenione szczególnie również w Polsce. Coraz większe zainteresowanie klientów budzą natomiast urządzenia OZE, czyli pompy ciepła oraz kolektory słoneczne. Taki asortyment będzie przebojem rynków zagranicznych już wkrótce. Jesteśmy na to przygotowani. Mamy w ofercie coraz szerszą gamę gruntowych i powietrznych pomp ciepła do c.o. i c.w.u. Stawiamy na zintegrowane kompletne Hybrydowe Systemy Grzewcze. Są NR 9 marzec 2018 33

EKSPORT Kraje eksportowe Galmet Na mapie obok zaznaczyliśmy kraje do których trafiają produkty firmy Galmet. Są to m.in.: Armenia Austria Belgia Białoruś Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Hiszpania Holandia Irlandia Kazachstan Litwa Łotwa to najnowocześniejsze i najbardziej efektywne rozwiązania w dziedzinie techniki grzewczej, które dają użytkownikom maksymalny komfort i największe oszczędności. Pozwalają na bardzo elastyczną konfigurację i dostosowanie do każdych warunków, charakteru i wielkości budynku, a są przy tym najbardziej ekologiczne. Czy na rynki zagraniczne przygotowywane będą jakieś odmienne wersje urządzeń Galmet? Nie. Produkty oferowane przez Galmet to urządzenia, których jakość potwierdzają najważniejsze certyfikaty dla urządzeń z danych grup produktowych. Począwszy od certyfikatów 5 klasy i EcoDesign dla kotłów c.o. na ekogroszek i pellet oraz Solar Keymark dla kolektorów słonecznych po Europejski Znak Jakości EHPA-Q dla pompy ciepła Maxima. Potwierdza to wpisanie urządzeń Galmet na listy dotowanych urządzeń np. BAfA w Niemczech. Choć oczywiście w koniecznych przypadkach będziemy mogli wprowadzać niezbędne modyfikacje, np. warunkowane lokalnymi przepisami lub wymaganiami klientów. 34 Jak w praktyce będzie wyglądało wprowadzanie nowych produktów i opanowywanie nowych zagranicznych rynków zbytu? Zasadnicza zmiana nastąpi w kwestii naszej obecności w świadomości klientów. Będziemy się starali umożliwić jak najłatwiejsze zapoznanie się z naszymi urządzeniami w bezpośrednim kontakcie. Będziemy obecni na najważniejszych imprezach wystawienniczych, które mają największe znaczenie wizerunkowe, ale także na spotkaniach branżowych, konferencjach i pokazach. Każda z tych aktywności będzie wsparta marketingowo nowymi materiałami, zarówno informacyjnymi, jak i reklamowymi w różnych wersjach językowych oraz wystąpieniami w mediach. Oczywiście aktywnie będą nas w tym wspierali nasi zagraniczni przedstawiciele i partnerzy, których sieci sprzedaży również zostaną rozbudowane i nasycone - przedstawicielami i towarem. Znacznie rozbudowane zostaną np. ekspozycje produktów Galmet u naszych dystrybutorów. Wybór działań jest zdeterminowany wybranym rynkiem i jego potencjałem, specyfiką branży, siłą i aktywnością konkurencji, przepisami i ewentualnymi uwarunkowaniami lokalnymi, a nawet różnicami kulturowymi, które w niektórych przypadkach mają spore znaczenie. Martynika Mołdawia Niemcy Norwegia Portugalia Rosja Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Ukraina Uzbekistan Węgry Wielka Brytania Włochy W jakich wystawach międzynarodowych Galmet weźmie udział w najbliższym czasie? Zaczynamy bardzo intensywny rok pod tym względem. Już w styczniu w Bazylei w Szwajcarii uczestniczyliśmy w targach SWISSBAU. Prezentowaliśmy tam rozwiązania OZE tworzące Hybrydowe Systemy Grzewcze. Zaraz po nich, na początku lutego, odbyła się kolejna wielka impreza wystawiennicza w Moskwie, czyli Aquatherm i jeszcze w tym samym miesiącu targi Bautec w Berlinie. W marcu również dwie wielkie wystawy, czyli Ecobuild w Londynie i Mostra w Mediolanie. Na ich potrzeby powstała specjalna zabudowa targowa, której celem było jeszcze dokładniejsze zaprezentowanie korzyści wynikających z stosowania Hybrydowych Systemów Grzewczych i urządzeń OZE - sprawdziła się doskonale. Na kwiecień mamy również zaplanowany znaczący udział w kolejnych dwóch imprezach, tzn. targach IFH/Intherm ponownie w Niemczech, ale tym razem w Norymberdze oraz Nordbygg w Sztokholmie. Życzymy sukcesów i dziękujemy za rozmowę. Rozmawiał Andrzej Kozłowski.

A ++ BAFA Bundesamt für Wirtschaft und Ausfuhrkontrolle NAJLEPSZA POLSKA POMPA CIEPŁA Z EHPA-Q MAXIMA - POMPA CIEPŁA DO C.O. I C.W.U. www.galmet.com.pl Maxima to pierwsza gruntowa pompa ciepła produkowana w Polsce wyróżniona Europejskim Znakiem Jakości EHPA-Q. Znak ten nadawany jest tylko najbardziej wydajnym i ekologicznym urządzeniom w Europie. Niezależnie od pory roku i temperatury na zewnątrz Maxima dostarcza ciepło niezbędne do ogrzania domu i wody. Produkujemy w Polsce PODLEGA DOFINANSOWANIU

Edukacja Misja edukacja Szkoły patronackie Galmet 36

Przyjęta i realizowana przez Galmet strategia odpowiedzialnego biznesu od początku zakłada, że jedną z najważniejszych aktywności firmy jest wspieranie uczelni technicznych i szkół, zwłaszcza zawodowych oraz ścisła współpraca z nimi w jak najlepszym kształceniu uczniów i studentów w zgodzie z przyszłymi wymogami rynku pracy w branży grzewczej. Taka forma relacji nie tylko zwiększa atrakcyjność kształcenia i zapewnia lepsze funkcjonowanie placówkom edukacyjnym, ale przyczynia się również do sukcesów przedsiębiorstwa w działalności gospodarczej. Ma ono bowiem, wpływ na program kształcenia i otrzymuje możliwość zatrudnienia merytorycznie przygotowanych absolwentów w poszukiwanych specjalnościach. W praktyce taka kooperacja edukacji zawodowej z biznesem najczęściej przejawia się tworzeniem szkół i klas patronackich. Dzięki takim rozwiązaniom szkoły nie narzekają na niż demograficzny, firmy na kompetencje młodych pracowników, a absolwenci na brak pracy. Galmet od wielu lat intensywnie i na wielu płaszczyznach współpracuje ze środowiskiem akademickim i szkolnym. W przypadku wyższych uczelni technicznych są to głównie projekty naukowo-badawcze, ale form wspólnych działań ze szkołami średnimi również jest dużo. Firma wielokrotnie wspierała takie palcówki, wyposażając pracownie techniczne w urządzenia i osprzęt z zakresu Odnawialnych Źródeł Energii, czy przekazując kierunkom i klasom tematycznym kompleksowe systemy grzewcze Galmet. Dotyczy to nie tylko szkół i klas objętych przez największego polskiego producenta urządzeń grzewczych formalnym patronatem. Współpraca i wsparcie mogą przybierać różne formy mówi Robert Galara, prezes Galmet obejmowania szkół i klas naszym patronatem, przyjmowania uczniów na praktyki zawodowe, wyposażania pracowni szkolnych w sprzęt i materiały dydaktyczne, dodatkowe szkolenia, czy fundowanie stypendiów dla najzdolniejszych. Traktujemy to jako misję i swego rodzaju inwestycję firmy, chcemy uczestniczyć w kształceniu młodego pokolenia w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju i realiami rynku pracy, aby tworzyć środowisko sprzyjające rozwojowi gospodarki i naszego przedsiębiorstwa. Od początku istnienia firmy robiliśmy to lokalnie, w województwie opolskim i śląskim, a od kilku lat coraz częściej nawiązujemy kontakty z placówkami z całego kraju. Są to działania strategiczne, długofalowe, budujące relacje z otoczeniem firmy dodaje prezes R. Galara. Wzorcowym przykładem współpracy jest zrealizowane ostatnio wyposażenie Technikum Urządzeń i Systemów Energetyki Odnawialnej przy Zespole Szkół im. S. Żeromskiego w Darłowie w nowoczesne ekologiczne urządzenia grzewcze. Na podstawie zawartego w listopadzie porozumienia, mającego na celu kreowanie nowoczesnego wizerunku szkolnictwa zawodowego, podejmowanie inicjatyw z zakresu działalności edukacyjnej oraz propagowanie nowoczesnych rozwiązań technicznych w systemie kształcenia zawodowego, pracownia OZE tej placówki została wyposażona w Hybrydowy System Grzewczy DELTA marki Galmet. Zestaw skład się m.in. z pompy ciepła Basic 270 z dwiema wężownicami, kotła c.o. Galaxia KWE 22 kw, kolektorów słonecznych KSG 27 GT wraz z osprzętem, a także z instalacji fotowoltaicznej o mocy 2 kwp. Pomysłodawcą nawiązania współpracy i wyposażenia pracowni w urządzenia marki Galmet był jeden z naukowców Politechniki Koszalińskiej, współpracujący z Technikum. Niedawno zakład produkcyjny Galmet w Głubczycach odwiedzili również uczniowie szkoły z Darłowa - klasy I i II przeszły szkolenie produktowe i zwiedziły działy produkcji OZE, a klasa III odbywała praktyki zawodowe. Uczniowie zostali wyposażeni w komplet materiałów edukacyjnych z zakresu Odnawialnych Źródeł Energii (OZE). Galmet podobne działania prowadzi także z wieloma innymi placówkami w regionie i kraju, m.in. z Zespołem Szkół Ponadgimnazjalnych nr 20 z Łodzi, Zespołem Szkół Zawodowych nr 1 im. Marszałka J. Piłsudskiego w Skierniewicach, Zespołem Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. S. Staszica w Swarożynie, Zespołem Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Miastku, czy Zespołem Szkół Mechanicznych w Głubczycach. NR 9 marzec 2018 37

Edukacja Wybrane szkoły partnerskie Galmet Na zdjęciach (od góry) uczniowie z: Zespołu Szkół im. Stefana Żeromskiego w Darłowie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 20 w Łodzi Zespołu Szkół Zawodowych nr 1 im. Marszałka J. Piłsudskiego w Skierniewicach Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Stanisława Staszica w Swarożynie Zespołem Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Miastku Zespołu Szkół Mechanicznych w Głubczycach Firma regularnie przeprowadza również szkolenia zawodowe i produktowe, a także prezentacje w siedzibie firmy, bądź placówkach szkolnych i oświatowych. W takich spotkaniach uczestniczyły m.in. Zespół Szkół Ogólnokształcących z Głubczyc, Izba Inżynierów z Opola, studenci Akademii Górniczo-Hutniczej z Krakowa, Zespół Szkół Nr 1 z Pszczyny, Zespół Szkół Technicznych z Cieszyna, Powiatowe Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego z Wodzisławia Śląskiego, studenci z Politechniki Opolskiej, Zespół Szkół Mechanicznych z Głubczyc. Najbardziej znanym przykładem działań na rzecz edukacji i popularyzacji OZE była ogólnopolska kampania i konkurs Ciepło z Klasą, w ramach której kilka szkół w Polsce zostało wyposażonych w najnowocześniejsze ekologiczne systemy grzewcze i urządzenia Galmet. Główny zwycięzca rywalizacji - Zespół Szkół Budowlanych i Drzewnych w Żywcu otrzymał Hybrydowy System Grzewczy Galmet, zawierający m.in. pompy ciepła Airmax 2 i Basic 270, kompletny zestaw płaskich kolektorów słonecznych KSG21 Premium GT oraz ogniw PV w instalacji ON-GRID, zbiornik buforowy, osprzęt do tych urządzeń, elementy montażowe, a także mobilną platformę edukacyjną z zestawem solarnym. Wszystko o łącznej wartości ponad 92 000 zł. Drugą nagrodę o wartości 80 500 zł otrzymał Zespół Szkół nr 1 z Łosic, a trzecią Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marii Skłodowskiej-Curie z Głubczyc 57 500 zł. W dogrywce konkursu dodatkowe nagrody zdobyły: SP nr 2 z Głubczyc system grzewczy, Przedszkole Publiczne w Łękawicy - tablicę multimedialną, Społeczna Szkoła Podstawowa we Wszemborzu zestaw profesjonalnych piłek sportowych. Galmet od kilku lat jest także patronem Ogólnopolskiego Konkursu Wiedzy o Energetyce Odnawialnej organizowanego przez Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 z Sieradza, a skierowanego do uczniów kierunków OZE z całej Polski. Innym, wspieranym przez Galmet konkursem, jest Zawodowiec organizowany przez Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 20 z Łodzi. Galmet nie tylko angażuje się w propagowanie wiedzy o odnawialnych źródłach energii np. w konkursach i olimpiadach oraz funduje stypendia studentom autorom najlepszych prac dyplomowych związanych z tematyką energii odnawialnej, ale pomaga też wybranym ośrodkom w opracowaniu programów nauczania i doszkalania, dopasowanych do profilu i zapotrzebowania firmy. Najlepsi absolwenci tych szkół mają zapewnione zatrudnienie w nowoczesnej i rozwijającej się spółce. Niezwykle ważne jest budowanie wzajemnych relacji pomiędzy uczniami szkół i klas patronackich, a firmą. To, czy absolwent takiej szkoły weźmie pod uwagę zatrudnienie w firmie patronackiej, zależy w dużej mierze od doświadczeń jakie zdobędzie podczas kilku lat współpracy. Z pewnością udostępnianie przez patrona nowoczesnych pomocy naukowych, przeprowadzanie wartościowych praktyk zawodowych, możliwość zdobycia wsparcia finansowego, czy nawet zwykłe wyjazdy integracyjne połączone ze zwiedzaniem fabryki i życzliwość ze strony opiekunów są elementami, które wpłyną później pozytywnie na decyzję o podjęciu pracy w doskonale znanej już przecież firmie. Mirosław Lewicki Kierownik działu marketingu kom. +48 664 947 846 m.lewicki@galmet.com.pl 38

Reklama

CIEKAWOSTKI TECHNOLOGICZNE CIEKAWOSTKI TECHNOLOGICZNE Apple przegonił Szwajcarię Firma badawcza IDC ogłosiła właśnie szacunkowe dane, z których wynika, że w czwartym kwartale 2017 r. Apple sprzedał więcej swoich zegarków, niż cała Szwajcaria, która jest największą światową potęgą w tej branży. Amerykański smartwatch znalazł w tym okresie 8 mln nabywców, a wszystkie szwajcarskie firmy razem wzięte (wśród nich tacy giganci jak Rolex, Omega, czy Swatch) sprzedały tylko 6,8 mln czasomierzy (dane Szwajcarskiej Federacji Producentów Zegarków). Kreacja z aplikacji Coded Couture to aplikacja, która sama projektuje suknie idealne. Zainstalowany na smartfonie program uczy się przyzwyczajeń odzieżowych użytkowniczki, jej stylu i w czym kobieta czuje się najlepiej. Właścicielka smartfonu musi wpisać w program jedynie trzy informacje: swoją wagę, wzrost i okazję na jaką potrzebna jest sukienka. Algorytm sam zaproponuje materiał, krój, kolor i wzór sukienki. Po zaakceptowaniu projektu przez klientkę trafia on do szwalni, zaś po kilku tygodniach gotowa cyfrowa sukienka zostanie dostarczona na wskazany adres. Ceny spersonalizowanych sukienek zaczynają się od 99 dolarów, czyli ok. 400 zł. Zielona opona Goodyear Amerykański producent zaprezentował w Genewie koncepcyjny projekt opony Oxygen, która ma poprawiać jakość powietrza w mieście. Jak to możliwe? Sekret tkwi w jej wyjątkowej konstrukcji jej ścianę boczną tworzy bowiem nic innego jak prawdziwy, żywy mech. Specjalna konstrukcja bieżnika ma zaś umożliwiać wychwytanie wody z powierzchni drogi, co ułatwi fotosyntezę i pozwoli uwalniać tlen do atmosfery (zwiększając przy okazji przyczepność pojazdu). 40

Lamborghini legenda elektryczna! Włoski producent supersamochodów Lamborghini przedstawił koncepcyjny prototyp swojego nowego wehikułu o nazwie Terzo Millennio (Trzecie Millennium). Auto na pierwszy rzut oka wygląda na kolejne wcielenie sportowego bolidu koncernu, jednak w tym przypadku sprawdza się przysłowie mówiące, aby nie oceniać książki po okładce. Terzo Millennio jest bowiem samochodem elektrycznym z paczką nowatorskich rozwiązań, które są efektem współpracy włoskiej firmy z Massachusetts Institute of Technology, najlepszą uczelnią techniczną na świecie. które wraz z ekipą włoskiego producenta tworzą nowy system magazynowania energii z wykorzystaniem innowacyjnych materiałów. Naukowcy zrezygnowali z tradycyjnych akumulatorów ukrytych w płycie pojazdu i pracują nad superkondensatorami. Chcą, żeby całe nadwozie samochodu spełniało rolę magazynu energii, do czego, w produkcji karoserii, planują wykorzystać tzw. nanorurki węglowe. System zasilania ma podlegać ciągłemu monitoringowi i będzie w stanie wykryć pęknięcia lub jakiekolwiek inne uszkodzenia, a następnie samoczynnie zainicjować chemiczny proces naprawy struktury. Lamborghini, należące do koncernu VW/Audi, wspólne prace z MIT zaczęło pod koniec 2016 r. w ramach trzyletniej umowy. Włoscy projektanci stworzyli design przyszłości, do którego naukowcy z amerykańskiej politechniki opracowują koncepcje poszczególnych podzespołów. Potencjał kooperantów gwarantuje, że do realizacji tego projektu nie zabraknie ani pieniędzy, ani pomysłów. W pracach po stronie MIT biorą udział m.in. zespoły chemiczny i inżynierii mechanicznej, Kosmiczne Lamborghini Trzeciego Millennium energii będzie potrzebowało bardzo dużo każde koło samochodu ma być napędzane oddzielnym silnikiem elektrycznym o potężnym momencie obrotowym. Może i nie będzie to najpopularniejszy samochód na naszych drogach, ale na pewno stanie się punktem odniesienia i kamieniem milowym w historii motoryzacji - pierwszym autem, którego karoseria będzie samonaprawialnym zbiornikiem energii! NR 9 marzec 2018 41

CYTATY WIELKIE SŁOWA WIELKICH LUDZI W chwilach, gdy szukasz inspiracji, warto posłuchać słów osób, które w swoim życiu osiągnęły rzeczy niemożliwe. Możesz być kim zechcesz i robić co zechcesz potrzebujesz tylko siły i motywacji. Anonim Najwięcej pretensji o chaos mają ci, co go tworzą... 42

Sławomir Kuligowski Polski reżyser i aforysta Bóg, dając niektórym rozum, powinien do niego dołączyć instrukcję obsługi. Stanisław Lem Polski pisarz, filozof, futurolog i krytyk Nie wiedziałem, że na świecie jest tylu idiotów, dopóki nie poznałem internetu. Nikos Kazantzakis Grecki pisarz, tłumacz i myśliciel Szlachetny człowiek wymaga od siebie, prostak od innych. George Orwell Pisarz i publicysta angielski Im dalej społeczeństwo dryfuje od prawdy, tym bardziej nienawidzi tych, co ją głoszą. Bob Dylan Amerykański piosenkarz, kompozytor, pisarz i poeta, laureat literackiej Nagrody Nobla Człowiek osiągnął sukces, jeżeli wstaje rano i kładzie się spać w nocy, a pomiędzy tym robi to, co chce robić NR 9 marzec 2018 43

FELIETON HISTORYCZNY JAK TO BYŁO Z LINIĄ CURZONA Z linią Curzona związanych jest tyle błędów i fałszerstw, że jeszcze dziś, po 98 latach, część z nich uznawana jest za historyczną prawdę i obecna nawet w podręcznikach historii. Jak było naprawdę, kto i jak wpłynął na kształt polskiej granicy wschodniej po I wojnie światowej? Dla europejskich mocarstw sprzymierzonych, które w postanowieniach traktatu wersalskiego chciały utrwalić swoje światłe zwierzchnictwo nad całym cywilizowanym światem i pokój, Polska i inne nowe państwa, m.in. Finlandia, Estonia, Litwa, Łotwa, były przede wszystkim kosztownym kłopotem. A politycy oraz brytyjskie, francuskie i włoskie społeczeństwa nie życzyły już sobie dodatkowych wysiłków i kosztów. W tej sytuacji dążenie Polaków do sprawiedliwego wytyczenia granicy na wschodzie wywoływało tylko irytację Brytyjczyków, którzy nadawali ton powojennym porządkom na wschodzie Europy. Francuzi sprzyjali Polakom, ale ich głos był słabszy. Brzydkie słowo na a Termin appeasement, oznaczający uspokojenie agresora przez zaspokojenie jego roszczeń, najlepiej kosztem innych, stał się popularny przed II wojną światową. W ten sposób Zachód łagodził Hitlera, oddając mu w 1938 r. najpierw Austrię, później Czechosłowację, a pod koniec 1943 r. Stalina, który podczas konferencji w Teheranie sam nakreślił zielonym ołówkiem na mapie granice ZSRR. Nie były to jednak pierwsze przypadki appeasementu. Już 18 lat wcześniej mocarstwa zachodnie, zwłaszcza Wielka Brytania, kosztem Polski usiłowały zaspokajać Związek Sowiecki. Na szczęście sukcesy Piłsudskiego w wojnie 1920 r. pokrzyżowały te plany. Rzecznikiem polityki ustępstw wobec bolszewików był przede wszystkim premier Wielkiej Brytanii David Lloyd George. Sprzeciwiali mu się członkowie jego gabinetu Winston Churchill (sekretarz War Office minister wojny) i George Curzon (sekretarz Foreign Office minister spraw zagranicznych), mający zdecydowanie antykomunistyczne nastawienie. Obaj dążyli do wzmocnienia odrodzonej Polski, jako bufora pomiędzy Rosją i Niemcami. Curzon otwarcie rekomendował takie działania w memorandum, które przedłożył rządowi w 1919 r. W efekcie Lloyd George wraz ze swoimi sekretarzami Philipem Kerrem i Mauricem Hankeyem postanowili odsunąć Curzona od spraw Europy Wschodniej i rozpowszechnili nieprawdziwą opinię, że Curzon jest zasadniczo niezainteresowany bieżącymi problemami europejskimi, takimi jak granice Polski i w ogóle słabo się w nich orientuje. David Lloyd George mąż stanu zbyt wielki dla małych narodów Premier Wielkiej Brytanii uważał się za głównego rozgrywającego w sprawach europejskich. Był wyjątkowo uparty i przekonany o własnej nieomylności nie miał zwyczaju słuchać doradców, jeśli mówili rzeczy, których nie rozumiał, bądź nie zgadzały się z jego poglądami. O sprawach Europy Wschodniej i Polsce pojęcie miał blade. Geografia również nie była jego najmocniejszą stroną. Polaków uważał za naród bałkański (!) i twierdził, że Polska jest krajem zbyt biednym, by Rosja (bolszewicka) chciała zdobywać i ujarzmiać takie ubóstwo, jakim jest polski obszar etnograficzny. Sprzeciwiał się oddaniu Polsce Górnego Śląska ( Przekazać Polakom śląski przemysł to tak, jakby dać małpie zegarek ). W tym kontekście nie dziwi fakt, że mylił Ankarę z Mekką, nie potrafił znaleźć na mapie Słowacji i bardzo ucieszył się na wieść, że Nowa Zelandia leży jednak na wschód od Australii. W wielu sprawach był ignorantem, ale był niezwykle skuteczny i doskonale manipulował ludźmi. Potrafił zdominować najwybitniejszych ministrów własnego rządu Churchilla i Curzona. Nie pozwolił im uczestniczyć w rozmowach z delegacją sowiecką latem 1920 r., podczas których omawiano warunki rozejmu w wojnie polsko-bolszewickiej. Lloyd George był przekonany, że gwarantem pokoju na wschodzie Europy powinna być Rosja, choćby i sowiecka, ale dziedzicząca mocarstwową tradycję. Dałoby to Wielkiej Brytanii wymierne korzyści w postaci rosyjskiego zboża i surowców. Nie słuchał ostrzeżeń ani swoich ministrów, ani przywódców Francji, czy Włoch, którzy realnie oceniali bolszewików i wiedzieli, że nie dotrzymają oni żadnych umów. Lloyd George zmienił stosunek do appeasementu dopiero w 1939 r, przyznając rację Churchillowi. Prosowieccy sekretarze Najbliższymi współpracownikami Lloyda George a byli jego dwaj sekretarze: osobisty - Philip Kerr i sekretarz gabinetu - Maurice Hankey obaj niechętni 44

Uczestnicy konferencji w belgijskim mieście Spa Na pierwszym planie: premier Wielkiej Brytanii David Lloyd George, brytyjski minister spraw zagranicznych George Curzon, premier Francji Alexandre Millerand i premier Włoch Francesco Saverio Nitti. Fot. Getty Images Polsce. Kerr celował w demonstracyjnym pomijaniu i marginalizowaniu Curzona i Churchilla i to jemu premier zlecił komunikację z nimi w upokarzający dla ministrów sposób. Sam nie lubił z nimi rozmawiać, podobnie jak nienawidził czytania dokumentów, w czym również wyręczał go sekretarz. Budziło to wściekłość kolejnych ministrów spraw zagranicznych najpierw Arthura Balfoura, a później Curzona, których raporty nie docierały do premiera lub w zniekształconych przekazach Kerra trafiały do niego po wielu miesiącach. Wyjątkowo źle nastawiony do Polski i Polaków był Hankey. Jego zdaniem taki dziki i problematyczny naród nie zasługiwał na własne państwo i nie przejawiał żadnych zdolności, by je utrzymać. Pisał: Osobiście wątpię, by Polska była coś warta, jako, że jej naród jest niestabilny oraz Polska jest beznadziejnym krajem. Obrywało się też Niemcom, których nazywał Hunami. Arogancki, a czasem wręcz bezczelny, wpływał wraz z Kerrem na decyzje premiera. Był leniwy (nie tylko intelektualnie) i miał lekceważący stosunek do wszystkiego na czym się nie znał. Współcześnie byłby zapewne doskonałym przykładem twitterowego polityka, który swoimi nieodpowiedzialnymi wypowiedziami obraża wiele środowisk zanim pomyśli. Sprzyjanie Sowietom nie wynikało z jakiejś szczególnej miłości Kerra i Hankeya do komunizmu, a ze zwykłego koniunkturalizmu tego wymagał od nich zwierzchnik, więc dostarczali Lloydowi George owi argumentów przeciw Polsce. Imperium oskarża o imperializm Lloyd George często oskarżał Polskę o imperializm. Jego zdaniem Polacy bezpodstawnie rościli sobie prawa do wschodnich terytoriów należnych Rosji i innym Słowianom (Litwie, Białorusi) i w sposób agresywny próbowali je zagarnąć. Na taki brutalny imperializm małego narodu miłośnik pokoju, Lloyd George, się nie godził. O tyle to zabawne, że Wielka Brytania rządziła wówczas czwartą częścią globu, uzurpując sobie prawo do rozstrzygania we wszystkich sprawach. No, ale zdaniem premiera Królestwo stanowiło centrum świata i było do tego historycznie i kulturowo predestynowane. Curzon sztywniak, arystokrata, wicekról, dyplomata George Nathaniel Curzon był arystokratą o normandzkich korzeniach z XII w., który z wyższością traktował całe otoczenie. Uchodził za butnego sztywniaka, co po części wynikało z kontuzji kręgosłupa w młodości spadł z konia i nosił pod ubraniem metalowy gorset, co sprawiało wrażenie, że był bardziej sztywny i arogancki niż w rzeczywistości. Był zaciekłym konserwatystą i przewodniczącym Ligi Antysufrażystowskiej oraz przeciwnikiem przyznania kobietom prawa do głosowania. Lloyd George nie szanował go i zaszkodził fałszywymi opiniami. Mówiono, że premier wykorzystywał Curzona, tak jak wykorzystuje się Rolls-Royce a w celu dowiezienia paczki na stację kolejową. Życiową rolą Curzona było stanowisko wicekróla Indii, które piastował w latach 1899-1905. W 1919 r. objął funkcję ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii. Był wybitnym mówcą, sformułował aktualne do dziś zasady utrzymywania uwagi słuchaczy. Nie był ignorantem. Doskonale znał się na Bliskim Wschodzie i działał tam aktywnie z pożytkiem dla swojego kraju. Linia Cambona, a nie Curzona Traktat wersalski z 28 czerwca 1919 r. jednoznacznie ustalał tylko granicę Polski z Niemcami. Tymczasową granicę z Rosją wytyczyła w jeszcze kwietniu Komisja do Spraw Polskich (tzw. Komisja Cambona - od nazwiska jej przewodniczącego, byłego ambasadora Francji w Niemczech, Jules a Cambona), ale Rada Najwyższa Mocarstw Sprzymierzonych potwierdziła ją dopiero 8 grudnia 1919 r. Generalnie była to linia Bugu, pozostawiająca poza polską administracją Wilno, Grodno i Brześć. Nie określano przebiegu tej granicy w Galicji Wschodniej, która nie należała do Rosji. Decyzja Rady nie pozbawiała Polski prawa do ziem położonych dalej wschód - deklaracja kończyła się słowami: Prawa, z jakimi Polska mogłaby wystąpić do terytoriów położonych NR 9 marzec 2018 45

FELIETON HISTORYCZNY Szczecin Wrocław Poznań Gdańsk Łódź WARSZAWA Kraków Białystok Lublin Lwów Brześć Wilno Baranowicze granica z 1947r. linia Curzona "B" Linia Curzona Proponowana linia demarkacyjna wojsk polskich i bolszewickich opisana w nocie z dnia 11 lipca 1920 roku, wystosowanej przez brytyjskiego Ministra Spraw Zagranicznych lorda George a Curzona do Ludowego Komisarza Spraw Zagranicznych RFSRR Gieorgija Cziczerina. Przebieg linii oparty został na Deklaracji Rady Najwyższej Głównych Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych w sprawie tymczasowej granicy wschodniej Polski z 8 grudnia 1919 roku. W rzeczywistości lord G. Curzon nie był ani autorem tej koncepcji, ani jej zwolennikiem. tereny przyłączone do Polski w 1945 tereny utracone na rzecz ZSRR w 1945 LINIA CURZONA Stanisławów na wschód od wymienionej linii, są wyraźnie zarezerwowane. Komisja Cambona przygotowała dwa warianty podziału Galicji Wschodniej - wzdłuż linii A, która Lwów i Borysław z zagłębiem naftowym odcinała od Polski lub wzdłuż linii B, pozostawiającej Lwów i zagłębie w Polsce. Jednak zagrożenie bolszewickie sprawiło, że Rada zgodziła się najpierw (18 czerwca 1919 r.) na polską okupację wojskową całej Galicji Wschodniej, a później (21 listopada 1919 r.) nadała jej prawo pełnego administrowania tymi terenami na 25 lat pod kontrolą Ligi Narodów i z zachowaniem swobód ludności ukraińskiej. Miesiąc później Polska uzyskała zawieszenie tymczasowości tego mandatu, co oznaczało włączenie Galicji Wschodniej do Polski na stałe. Kulminacja manipulacji konferencja w Spa Niestety radość Polaków nie trwała długo. W dn. 5 16 lipca 1920 r. doszło w belgijskim mieście Spa do konferencji przedstawicieli państw Ententy oraz m.in. Polski, Czechosłowacji i Niemiec. Spotkanie formalnie dotyczyło niemieckich opóźnień w realizacji postanowień traktatu wersalskiego (rozbrojenia i spłat reparacji wojennych). Brytyjski premier nie informując Warszawy, ani nawet Paryża, przyjechał do Spa z gotowym projektem porozumienia politycznego z Sowietami, które określało również warunki rozejmu polsko-rosyjskiego i przebieg naszej granicy wschodniej. Przewidując rychłą klęskę Polski w wojnie z bolszewikami zamierzał ich zaspokoić naszymi ziemiami (appeasement). Granica miałaby przebieg etnograficzny, tzn. Polska mogłaby zachować wyłącznie tereny, gdzie przewaga pierwiastka narodowego byłaby wyraźna. Lloyd George posługiwał się przy tym zmanipulowanymi mapami, które zaniżały odsetek ludności polskiej lub zupełnie pomijały istotne dla nas obszary. Na mapie, sięgającej właściwie tylko do linii Bugu w ogóle nie było Wilna, a Galicję Wschodnią odcięto całą. Wg autora mapy tereny na wschód od Bugu zamieszkiwali nie Rosjanie, Białorusini, Litwini, czy Ukraińcy, a Słowianie, co miało wyraźnie przeciwstawiać ich Polakom. Bulwersujące jest, że przywódca zachodniego mocarstwa otwarcie zamierzał podarować przedstawicielom nieuznawanego formalnie na świecie rządu sowieckiego potężną część terytorium innego niepodległego państwa, jakim była Polska. Część tych terenów (Galicja - wcześniej w zaborze austriackim) nigdy nie należały do Rosji! Więcej brytyjski premier, wbrew wcześniejszej decyzji Rady Najwyższej Mocarstw Sprzymierzonych, jednostronnie uzurpował sobie prawo do decydowania o nowym przebiegu granicy polsko-sowieckiej. Linia Curzona nie była Curzona Polskiej delegacji w Spa przewodniczył premier Władysław Grabski, na którym 10 lipca Lloyd George brutalnie wymusił zaakceptowanie swoich propozycji, co przyszło mu tym łatwiej, że Grabski przybył do Spa w stanie, jak opisuje to Władysław Pobóg-Malinowski, psychicznego popłochu, co miało związek z sytuacją na froncie polsko-bolszewickim. Zastraszony polski premier był przez Lloyda George a traktowany w sposób poniżający. Oczywiście Brytyjczycy nie powiedzieli mu wszystkiego, co zaplanowali. Usłyszał, że Wilna przed Sowietami powinni bronić sami Litwini, ponieważ leży daleko poza uzasadnionymi granicami Polski, a linia graniczna w Galicji Wschodniej ma być ustalona wzdłuż pozycji zajmowanych przez wojska polskie i sowieckie w dniu podpisania rozejmu, co w stanie frontu z 10 lipca oznaczało, że cała Galicja 46

George Nathaniel Curzon David Lloyd George Ludwik Bernstein Namierowski Wschodnia powinna pozostać w Polsce. W odpowiedzi na pytania Grabskiego o dokładny przebieg tej linii Philip Kerr wyrysował mu ją nawet na mapie. Nagle, następnego dnia (11 lipca 1920 r.) ze Spa wysłana została drogą radiową podpisana przez lorda Curzona nota dyplomatyczna do Gieorgija Cziczerina, sowieckiego komisarza spraw zagranicznych, której treść zasadniczo różniła się od ustaleń z poprzedniego dnia rząd brytyjski proponował Sowietom zawarcie rozejmu z Polską, w zamian za wycofanie wojsk polskich poza linię etnograficzną wg brytyjskiej mapy, czyli oddanie Sowietom Wilna, Lwowa i całej Galicji Wschodniej. Za tą tajemniczą zmianą stanowiska mógł stać tylko Philip Kerr, pan od map podczas konferencji w Spa. Z pewnością nie była to pomyłka, czy działalność sowieckiego wywiadu, który przez podstawionego agenta dokonał mistyfikacji. Brytyjczycy wysłali dokładnie to, co chcieli wysłać i propozycja ta była zgodna z wcześniejszymi deklaracjami brytyjskiego premiera. Kerr był tylko wykonawcą jego woli. Curzon w Spa prawie się nie odzywał i był odsuwany przez Lloyda George a i jego sekretarzy od wszystkich decyzji. Pod listem do Cziczerina podpisał się tylko ze względu na piastowane stanowisko, ale wpływu na treść nie miał żadnego. Był biernym notariuszem posunięć Lloyda George a. Warszawy w ogóle nie poinformowano o prawdziwej treści noty Curzona. Nasi politycy poznali ją dopiero 15 lipca z londyńskiego Times a! Na początku sierpnia natomiast, kiedy przygotowywano Warszawę do obrony przed natarciem bolszewików, Lloyd George podjął jeszcze nieskuteczną próbę odebrania dowództwa Piłsudskiemu. Sowieci, pewni zwycięstwa, brytyjską notę z 11 lipca odrzucili nie zgadzali się na pośrednictwo W. Brytanii, ani Ligi Narodów w rozmowach z Polską, wiec tym bardziej nie chcieli omawiać z nimi przebiegu granicy. Sytuację całkowicie zmieniła wygrana przez Piłsudskiego Bitwa Warszawska (cud nad Wisłą) 13 25 sierpnia 1920 r., czego nikt się nie spodziewał. Natomiast pod koniec sierpnia nastąpiło dobicie ciągle silnej armii konnej Budionnego przez polską kawalerię w Bitwie pod Komarowem. Armia Czerwona w rozsypce i popłochu uciekała na wschód, a Hankey i Lloyd George... złożyli sobie gratulacje i oficjalnie twierdzili, że to oni uratowali Polskę i Europę, zmuszając wreszcie Polaków do skutecznej obrony... Tajemnicza postać Lewis Namier Był jeszcze jeden dość tajemniczy bohater tej sprawy autor zmanipulowanych etnograficznych map, którymi posługiwali się Kerr i Lloyd George oraz wymierzonych przeciw Polsce raportów. Część historyków uważała nawet, że to on, a nie Kerr, podmienił opis linii granicznej w nocie wysłanej do Cziczerina. Tym człowiekiem był Lewis Namier, urzędnik Foreign Office, analityk i specjalista ds. Europy Wschodniej. Naprawdę nazywał się Ludwik Bernstein Namierowski i pochodził z Lubelszczyzny. Jak trafił do brytyjskiego ministerstwa, dlaczego nienawidził Polski i czy był szpiegiem o tym w następnym wydaniu. Robert Galara Wiceprezes Galmet NR 9 marzec 2018 47

5 klasa EN 303-5:2012 ECO design standard NAJLEPSZY KOCIOŁ C.O. NA PELLET W POLSCE GENESIS PLUS PODLEGA DOFINANSOWANIU Genesis Plus to ekologiczny, automatyczny kocioł c.o. na pellet. Gwarantuje najwyższy komfort obsługi i wyznacza nowe standardy jakości, łącząc najwyższą wydajność z troską o środowisko naturalne. Posiada pełny certyfikat 5 klasy i kwalifikuje się do dofinansowań w programach dotacyjnych w całym kraju. Produkujemy w Polsce www.galmet.com.pl