Spis treści 1. Wstęp...2 2. Zasady dostępu do zasobów platformy...2 3. System pomocy dla Prowadzących kurs...4 4. Organizacja i tworzenie kursu...5 5. Ustawienia kursu...6 6. Zapisy na kurs...9 7. Zarządzanie Uczestnikami kursu...11 8. Interfejs kursu...13 9. Nawigacja wewnątrz kursu...15 10. Wprowadzanie składników do treści kursu...15 11. Ikony umożliwiające modyfikację składników kursu:...16 12. Zarządzanie plikami i katalogami na platformie...17 13. Zasoby kursu...19 14. Składowe kursu...20 15. Ankieta...21 16. Głosowanie...23 17. Lekcja...24 18. Słownik pojęć...29 19. Książka...29 20. Wiki...31 21. Zadania...33 22. Moduły SCORM (Sharable Content Object Reference Model)...34
1. Wstęp Zdalne nauczanie z wykorzystaniem sieci Internet i innych elektronicznych form przekazu informacji, przeżywa w ostatnich latach szybki rozwój, szczególnie w krajach wysokorozwiniętych. Jest to podyktowane ciągłym postępem we wszystkich dziedzinach życia i nauki, który wymusza potrzebę doskonalenia, poszerzania wiedzy i umiejętności. Nauczanie dystansowe w porównaniu do klasycznych form posiada wiele zalet, w tym najważniejszą, jaką jest możliwość nauki w dowolnym miejscu i czasie. Powoduje to, że omawiana forma nauczania stanowi cenną alternatywę w stosunku do tradycyjnej metody bazującej na bezpośrednim kontakcie ucznia z nauczycielem. Na obecnym etapie rozwoju nauczanie dystansowe może stanowić samodzielne narzędzie dydaktyczne, bądź poprzez wybrane elementy, stanowić uzupełnienie kursów realizowanych metodami klasycznymi. Jednym z narzędzi do realizacji nauczania dystansowego jest Platforma Zdalnego Nauczania MOODLE. Opracowanie jest dedykowane osobom zamierzającym tworzyć samodzielnie kursy z zastosowaniem przedmiotowej platformy. 2. Zasady dostępu do zasobów platformy Korzystanie z platformy zdalnego nauczania możliwe jest po uprzednim zarejestrowaniu się i utworzeniu własnego konta. Dostęp do zasobów platformy jest hierarchiczny i może odbywać się na różnych poziomach uprawnień. Ze względu na ich poziom można wyróżnić następujące grupy użytkowników: - Administrator platformy to osoba odpowiedzialna za poprawne funkcjonowanie platformy. Posiada najszerszy zakres uprawnień np. tworzenia, usuwania kursów, zmiany ustawień systemowych platformy, udzielania uprawnień dla innym użytkownikom. - Autorzy kursów to osoby mające możliwość tworzenia własnych kursów na platformie i modyfikacji ich zawartości. - Prowadzący kurs to osoba mająca możliwość modyfikacji i edycji zawartości kursu którego jest twórcą i oceniania prac uczestników kursu. Obecne szkolenie dedykowane jest właśnie tej grupie użytkowników. Odmianą tej grupy są użytkownicy posiadający uprawnienia tzw. non editing teacher. Strona 2
- Uczestnicy kursu to użytkownicy posiadający prawo do korzystania z zasobów kursu na który są zapisani. Uczestniczenie w kursie dla tej grupy osób możliwe jest po uzyskaniu tzw. klucza dostępu do kursu (enrolment key). Podanie tego klucza wymagane jest jednorazowo, podczas zapisywania się na kurs. Ten poziom uprawnień jest domyślny dla każdego nowego uczestnika. - Goście (opcjonalnie) to zalogowane osoby, które mogą przeglądać zasoby kursu jednak bez możliwości z korzystania zasobów. Prowadzący kurs może udzielać uprawnień innym użytkownikom, jednak ich zakres nie może być szerszy niż sam posiada. Podgląd poziomu i zakresu uprawnień Uczestników kursu odbywa się w oknie Assign roles in.... Rys. 1 Okno podglądu poziomu i zakresu uprawnień uczestników kursu (Assign roles in...). Kliknięcie na którąś z grup uprawnionych przenosi do okna, które umożliwia ręczne przypisanie wybranym osobom poziomu uprawnień. Metoda ta stanowi również sposób zapisania w poczet uczestników kursu. Strona 3
lista potencjalnych uczestników kursu (osoby posiadające konta na platformie) Rys. 2 Okno umożliwiające przypisanie uczestników do grupy uprawnionych w obrębie kursu. 3. System pomocy dla Prowadzących kurs Platforma zdalnej edukacji wyposażona jest w system podpowiedzi dotychczasowych wybranych obiektów. W przypadku Prowadzącego kurs system ten ujawnia się najwyraźniej w trybie edycji kursu w postaci ikon przedstawiających znak zapytania. Oznaczenia te znajdują się obok wybranych obiektów. Kliknięcie wspomnianego oznaczenia wywołuje pojawienie się komentarza w nowym oknie w języku polskim lub angielskim. W niektórych przypadkach odpowiedź może być niesatysfakcjonująca ze względu na poziom tłumaczenia. Innym sposobem na uzyskanie wskazówki dotyczącej interesującego obiektu jest skorzystanie z opcji Dokumentacja Moodle dla tej strony, projektu Moodle - http://docs.moodle.org/pl,. Kliknięcie przenosi do strony www zawierającej stosowną dokumentację (najczęściej w języku angielskim). Innym źródłem odpowiedzi na zagadnienia związane z funkcjonowaniem platformy mogą stanowić fora dyskusyjne, na których można uzyska porady od bardziej doświadczonych użytkowników - http://moodle.org/. Strona 4
4. Organizacja i tworzenie kursu Kursy mogą być tworzone przez osoby posiadające uprawnienia, co najmniej twórców kursu. Kursy na platformie zdalnej edukacji mogą być organizowane w obrębie kategorii. Rys. 3 Organizacja kursów wewnątrz platformy zdalnej edukacji. Utworzenie kursu odbywa się z wykorzystaniem przycisku dodaj nowy kurs. Autor kursu przenoszony jest następnie do strony ustawień, w której ustalane są podstawowe parametry kursu. W tym miejscu należy wspomnieć o możliwości importowania składników pomiędzy kursami. Jest to korzystne w przypadku gdy Prowadzący jest autorem większej ilości kursów i umożliwia kopiowanie wybranych skladowych (włączając w to grupy uczniów). Operacja ta jest wielostopniowa i rozpoczyna się od wskazania źródłowego kursu. W kolejnym etapie wskazuje się składniki, które będą importowane. Strona 5
Rys. 4 Wybór składników kursu przeznaczonych do importu. Kolejne etapy mają charakter informacyjny i pokazują przebieg importu pod kątem prowadzonych operacji kopiowania, zapisu kompresji i weryfikacji danych. Potwierdzenie ostatniego etapu przenosi na stronę kursu docelowego. 5. Ustawienia kursu Prowadzący kurs ma możliwość modyfikacji parametrów kursu odpowiedzialnych za wygląd i jego funkcjonowanie w oknie startowym zasobu, które jest podzielone na sekcje. W sekcji ogólnej (general) Wprowadzenie nazwy kursu i jego skrótowej formy jest obligatoryjne. Wypełnienie okna zawierającego streszczenie zawartości kursu jest wskazane w przypadku funkcjonowania dużej liczby kursów w danej kategorii. Umożliwia to szybkie rozpoznanie ich zawartości w podawanych zestawieniach. Streszczenie kursu widoczne jest jako część informacyjna, dla potencjalnych uczestników kursu. Kolejnym istotnym ustawieniem kursu jest jego format, który determinuje wygląd i formę prowadzenia tego zasobu. Z tego względu wskazane jest zdefiniowanie tego parametru już w początkowym etapie funkcjonowania kursu. Można wyróżnić 3 zasadnicze formaty kursów: - format towarzyski, jest to w zasadzie forum, na którym może dochodzić do wymiany poglądów na zadany temat. Obieg informacji odbywa się z wykorzystaniem poczty elektronicznej. Przebieg dyskusji może być obserwowany na stronie kursu. Strona 6
Rys. 5 Wygląd strony kursu w formacie towarzyskim. - format tygodniowy, umożliwia organizowanie zajęć w cyklu tygodniowym z wyraźnie zaznaczoną datą rozpoczęcia i końca zajęć. Sprawia to, że zajęcia przebiegają według pewnego harmonogramu. Zasoby mogą być umieszczane wewnątrz poszczególnych tygodniowych sekcji. Rys. 6 Wygląd strony kursu w formacie tygodniowym. - format tematyczny, pozwala na organizację kursu pod kątem przyswojenia przez uczestników wybranych tematów. Strona 7
Rys. 7 Wygląd strony kursu w formacie tematycznym. W przypadku ostatnich dwóch formatów istnieje możliwość kontrolowania liczby jednostek (liczby tygodni, tematów). Istnieje również możliwość uruchomienia kursu z wykorzystaniem gotowych pakietów SCROM, które mogą być opracowane za pomocą wyspecjalizowanego oprogramowania. W rozpatrywanej sekcji możliwe jest również ustalenie maksymalnego rozmiaru plików, które może dostarczać uczestnik kursu. W sekcji zapisów ustala się zasady i ramy czasowe zapisywania się uczestników na kursu. Sekcja grupy, umożliwia ustalenie trybu pracy wewnątrz kursu. Wyróżnia się trzy tryby: - bez podziału na grupy, - osobne grupy (każda grupa widzi tylko siebie, reszta jest niewidzialna), - widoczne grupy (każda grupa pracuje w swoich ramach, ale widzi także inne grupy). Ustalenie zasad dostępu, jak również zdefiniowanie hasła dostępu (tzw. enrolment key, zwykle podawany na pierwszych zajęciach) możliwe jest w sekcji dostępność. Interesującą możliwość oferuje sekcja roles. Umożliwia przedefiniowanie nazw stosowanych do opisu osób działających w obrębie platformy. Strona 8
Rys. 8 Zastosowanie sekcji roles, do przedefiniowania nazw uczestników kursu. Proces definiowania zmiennych kursu kończy naciśnięcie przycisku zapisz zmiany. 6. Zapisy na kurs Istnieje wiele metod zapisania się na kurs. Wybór jednej z nich jest głównie uzależniony od polityki naboru prowadzonej przez Administratora Platformy. Najczęściej stosowaną metodą jest umożliwienie Uczestnikom samodzielnego utworzenia konta na platformie. Osoby nie posiadające konta, po kliknięciu przycisku Zaloguj się lub próbie dostępu do kursu, kierowane są do strony, na której odbywa się autoryzacja uczestników. Strona ta umożliwia Uczestnikowi utworzenie konta po wprowadzeniu podstawowych danych osobowych. Istotne jest podanie poprawnego adresu poczty e-mail, gdyż na ten adres wysyłane jest informacja o aktywacji konta. W niektórych przypadkach autoryzacja utworzenia konta może być prowadzona przez osobę o uprawnieniach Administratora. Administrator platformy ma również uprawnienia do ręcznego tworzenia kont Uczestników. Dostęp do poszczególnych kursów możliwy jest po otrzymaniu od Prowadzącego tzw. klucza dostępu (najczęściej na pierwszych zajęciach organizacyjnych). Strona 9
Rys. 9 Okno umożliwiające zalogowanie się Uczestnikom kursu lub utworzenie indywidualnego konta. Rys. 10 Okno umożliwiające utworzenie indywidualnego konta nowym uczestnikom. Strona 10
7. Zarządzanie Uczestnikami kursu Wykorzystanie opcji Uczestnicy, umożliwia administrowanie kontami Uczestników kursu. W szczególności dotyczyć to może wysyłania wiadomości, ograniczania lub rozszerzenia dostępu do kursu, umieszczania notatek czy prowadzenia tzw. blogu. Rys. 11 Okno administracji kontami uczestników. Prowadzący ma również możliwość wglądu w konta Uczestników kursu pod kątem oceny ich aktywności i modyfikacji. Rys. 12 Okno umożliwiające Prowadzącemu kurs podgląd aktywności Uczestnika kursu. Strona 11
Uczestnicy kursu mogą być organizowani w wyodrębnione zespoły tzw. grupy. Jest to możliwe po wywołaniu odpowiedniej opcji w panelu administracyjnym. Rys. 13 Widok okna do zarządzania grupami wewnątrz kursu. Edycja poszczególnych grup możliwa jest za pomocą odpowiednich przycisków. Dodawanie osób do składu grup możliwe jest po zastosowaniu opcji Dodaj/Usuń użytkowników (spośród osób które są zapisane na bieżcy kurs). Strona 12
lista uczestników kursu możliwa do przypisania w skład grup roboczych Rys 14 Widok okna służącego do przypisania uczestników w skład grup wewnątrz kursu 8. Interfejs kursu Wewnątrz przestrzeni kursu można wyróżnić trzy panele. Dwa zewnętrzne pełnią funkcję administracyjno informacyjną. Wewnętrzny przeznaczony jest do zamieszczenia treści dydaktycznych. Zawartość i wzajemne położenie elementów wchodzących w skład wspomnianych paneli można modyfikować będąc w trybie edycji. Należy podkreślić, że zawartość ekranu będzie różnić się w zależności od roli (poziomu uprawnień), do której należy użytkownik będący w danej chwili zalogowany na platformie. Większość informacji podanych podczas kursu dotyczy użytkowników posiadających uprawnienia Prowadzącego kurs. Ze względów praktycznych możliwe jest przełączanie pomiędzy widokami (zmiana ról) w obrębie użytkowników mających dostęp do kursu. Procedura ta jest możliwa po wykorzystaniu rozwijalnego menu switch role to..., i ma charakter diagnostyczny. Dzięki tej procedurze osoba mająca uprawnienia Prowadzącego może uczestniczyć w kursie w charakterze zwykłego Uczestnika (pozwala na obserwowanie ekranu tak jakby to widział uczestnik kursu). Strona 13
Rys. 15 Zastosowanie opcji switch role to..., umożliwia podgląd zasobów kursu w charakterze osoby o innych uprawnieniach niż Prowadzący. W panelu administracyjno - informacyjnym można wyróżnić następujące składniki (wyróżnione odpowiednimi ikonami): - umożliwia prowadzącemu zmianę podstawowych ustawień kursu, - umożliwia prowadzącemu przypisanie ról (zakresu uprawnień) uczestnikom kursu, - oceny, umożliwia uczestnikowi bieżącą kontrolę postępu w nauce, przedstawione zostają rezultaty udziału w aktywnościach proponowanych w kursie, - umożliwia utworzenie grup i przypisanie do nich zapisanych uczestników kursu,, - umożliwiają odpowiednio na wejście w tryb tworzenia kopii zapasowej kursu i odtworzenia zawartości kursu z istniejącej kopii zapasowej. Częstotliwość tworzenia kopii zapasowej jest uzależniona od intensywności prac w obrębie danego kursu, nie powinna być jednak rzadsza niż co tydzień, - import grup i składowych kursu, może być traktowane jako szczególna metoda wsadowego zapisywania na kurs i jego rozbudowy. - reset, procedura umożliwiająca wyczyszczenie kursu z zawartości nie związanych ściśle z treściami edukacyjnymi (np. usunięcie treści czatów, listów do forum dyskusyjnego, wypisanie - uczestników statystyki, z kursu). umożliwiające Stosowane prześledzenie najczęściej po aktywności zakończeniu kursu. Uczestników kursu, - umożliwia budow i organizację banku pytań do dynamicznych składowych kursu, - umożliwia utworzenie katalogów w obrębie kursu, w których mogą być przechowywane pliki udostępniane Uczestnikom kursu, - służy do wypisania się (dotyczy Prowadzącego) z kursu. Strona 14
9. Nawigacja wewnątrz kursu Nawigacja wewnątrz kursu odbywa się za pomocą przystosowanych do tego celu odnośników i okienek typu rozwijalnego. Wejście do dowolnego zasobu kursu wywołuje pojawienie się okienka o nazwie Przejdź do..., które umożliwia natychmiastowe przeniesienie się do dowolnej, innej składowej kursu. W górnym lewym rogu ekranu pojawia się opis drogi jaka została przebyta przez uczestnika względem strony głównej platformy edukacyjnej. Kliknięcie na którąś z wyróżnionych nazw pozwala na powrót do wzdłuż uprzednio przebytej drogi. Rys. 16 Elementy umożliwiające nawigację wewnątrz kursu. Nie jest wskazane wykorzystywanie przycisków przeglądarki (typu przejdź do poprzedniej strony, przejdź do następnej strony) w celu nawigowania wewnątrz kursu. W niektórych przypadkach może to prowadzić do utraty danych. 10. Wprowadzanie składników do treści kursu Instalowanie składników w treści kursu możliwe jest w trybie edycji kursu (przycisk w prawym górnym rogu ekranu). Operacja ta polega na wyborze odpowiedniego elementu z rozwijalnego menu. W przypadku większości składników w pierwszym etapie wyświetlane jest okno startowe wymuszające wpisanie tytułu wybieranego elementu oraz krótkiego streszczenia zawartości. Jest to szczególnie wskazane, gdy planowane jest wprowadzenie wielu zasobów tego samego typu. W wyświetlanych zestawieniach możliwe jest szybkie Strona 15
odnalezienie żądanego składnika. Na tym etapie możliwa jest również edycja podstawowych parametrów związanych z funkcjonowaniem wybieranego elementu. W większości przypadków nie ma potrzeby modyfikacji domyślnych ustawień jednak, gdy istnieje taka potrzeba jest to możliwe w dowolnym momencie funkcjonowania kursu. Zatwierdzenie istniejących ustawień przenosi do ekranu umożliwiającego edycję instalowanego składnika. Modyfikacja położenia i podstawowych właściwości zasobów możliwe jest w trybie edycji, który jest uruchamiany po naciśnięciu przycisku włącz tryb edycji. Rys. 17 Widok zasobów kursu w trybie edycji. 11. Ikony umożliwiające modyfikację składników kursu: - kliknięcie tej ikony powoduje przejście wybranego obiektu (zasobu, składowej) w tryb edycji umożliwiającej dodanie opisów lub zmianę parametrów dotyczących rozpatrywanego obiektu. Podobne znaczenie ma przycisk z opisem Zmień Zasób., - kliknięcie jednej z przedstawionych ikon powoduje deaktywację drugiej, w przypadku gdy aktywna jest pierwsza ikona, obiekt którego ona dotyczy jest widoczny dla wszystkich Uczestników kursu gości, uczniów i prowadzącego. W przeciwnym przypadku obiekt nie jest widoczny dla uczestników z uprawnieniami Gościa czy Uczestnika. W przypadku Prowadzącego kurs taki ukryty obiekt widziany w szarym kolorze. Zastosowanie tego trybu Strona 16
jest użyteczne, gdy jesteśmy na etapie tworzenia i modyfikacji pewnej składowej kursu i nie chcemy aby była widoczna przed ukończeniem pracy. - powoduje usunięcie wybranego obiektu,,, - ikony służą do horyzontalnego lub wertykalnego przemieszczania obiektu wewnątrz przestrzeni kursu, - ikona służą do przenoszenia obiektu wewnątrz przestrzeni kursu. Kliknięcie wywołuje pojawienie się prostokątów w przestrzeni kursu, które obrazują docelowy obszar do którego można przenieść rozpatrywany obiekt,,, - ikony umożliwiają przypisanie grup studentów do poszczególnych obiektów, - umożliwia lokalne (w odniesieniu do wybranego zasobu) przypisanie uprawnień wybranemu uczestnikowi kursu (zarówno szerszych jak i węższych), 12. Zarządzanie plikami i katalogami na platformie Jak już wspomniano ikona menu administracyjnego umożliwia prowadzącemu tworzenie katalogów. Ponadto daje możliwość zarządzania zarówno istniejącymi katalogami jak i plikami w nich przechowywanymi. Kliknięcie omawianej ikony daje możliwość przejścia do obszaru w którym przechowywane są pliki. Standardowo w obszarze tym występują dwa katalogi w backupdata (do przechowywania kopii bezpieczeństwa) i moddata (do przechowywania zasobów kursu, jak lekcje, książki quizy itp.). Nie należy modyfikować zawartości tych katalogów bez wyraźnej potrzeby. Tworzenie nowego katalogu możliwe jest za pomocą przycisku utwórz folder. Przechodzenie pomiędzy katalogami odbywa się poprzez kliknięcie nazwy docelowego katalogu, ikony o nazwie katalog nadrzędny lub z wykorzystaniem aktualizowanej na bieżąco ścieżki dostępu do bieżącego katalogu (w górnej części ekranu). Transfer plików do obszaru kursu możliwy jest po kliknięciu przycisku Prześlij plik. W tym trybie uzyskuje się możliwość dostępu do zasobów (pliki, katalogi) komputera lokalnego (przy którym w danej chwili pracujemy). Strona 17
Rys. 18 Transfer pliku do kursu. Po potwierdzeniu operacji pliki transferowane są na platformę Moodle a do bieżącego katalogu. Wielkość pliku, który można jednorazowo przetransferować jest ustalana przez administratora platformy (domyślnie wynosi 2Mb). Istniejące pliki można przenosić pomiędzy katalogami, kasować lub kompresować w formacie zip po uprzednim zaznaczeniu kwadratu znajdującego się po lewej stronie obiektu i wybraniu jednej z opcji znajdujących się po prawej stronie ekranu. Rys. 19 Zarządzanie plikami na platformie zdalnej edukacji. W przypadku niektórych zasobów istnieje możliwość eksportowania plików w innych formatach xml, xls, csv czy txt. Strona 18
13. Zasoby kursu Jest to grupa obiektów pozwalających na umieszczanie, przechowywanie i umieszczanie treści dydaktycznych (tekst, pliki np. multimedialne) w przestrzeni kursu. Dodawanie zasobów jest możliwe w trybie edycji kursu (po wciśnięciu przycisku włącz tryb edycji ). Każdy z wprowadzanych zasobów posiada wspólne sekcje tj. formularz, w którym zawarty jest tytuł zasobu, streszczenie, opcje administracyjne (umożliwiające ewidencję zasobu lub jego właściwe pozycjonowanie). Do podstawowych zasobów można zaliczyć: - strona tekstowa, wprowadzenie tekstu odbywa się za pomocą prostego okna formularza będącego na wyposażeniu platformy Moodle a, wprowadzanie tekstu może odbywać się również z utworzonych uprzednio dokumentów (np. na własnym komputerze) z zastosowaniem techniki kopiuj i wklej, - strona HTML, umożliwia wprowadzenie bardziej zaawansowanych opcji edytowania i formatowania tekstu np. tworzenie tabelek, wstawienie odnośników do innych stron internetowych lub znajdujących się wewnątrz kursu, stosowania wypunktowania i in. dzięki wbudowanemu edytorowi, który następnie prowadzi translację tekstu do kodu HTML. Wspomniany edytor umożliwia również wprowadzanie własnych wstawek HTML mających na celu uatrakcyjnienie rozszerzenie możliwości edycyjnych, - link do pliku lub strony www, umożliwia dodanie odwołania do strony internetowej lub do pliku będącego w zbiorach kursu, - katalog plików, umożliwia dodanie odnośnika do katalogu znajdującego się w obrębie kursu (za pomocą rozwijalnego menu), w celu udostępnienia Uczestnikom plików, - książka, zasób do prezentowania treści dydaktycznych z wykorzystaniem min. plików multimedialnych, szerzej opisany zostanie w dalszej części opracowania, - etykieta, zasób pełniący najczęściej formę nagłówka dotyczącego wybranej części kursu, Istnieje możliwość umieszczania w przedstawionych zasobach plików multimedialnych. Do wspieranych przez system Moodle a zalicza się: mp3, swf, mov, wmv, mpg, ram, rm, jpg, gif. Zasoby z ich udziałem będą wyświetlane bezpośrednio. W przypadku innych formatów np. pdf, doc, xls wskazane jest poinformowanie uczestników o potrzebie ściągnięcia ich na komputer i otwarcia z wykorzystaniem odpowiedniego oprogramowania. Strona 19
14. Składowe kursu Elementy te często nazywane są składowymi dynamicznymi, które w przeciwieństwie do zasobów, mają możliwość reagowania w zależności od działania podjętego przez uczestnika kursu (może to być ocena odpowiedzi, automatyczne podsumowanie zbioru danych, zmiana wyglądu, zawartości i in.). Do najważniejszych składowych można zaliczyć: - czat, składowa umożliwiająca prowadzenie bieżącej wymiany poglądów (odpowiednik znanych komunikatorów Tlen czy Gadu Gadu) lub udzielanie konsultacji, - forum, stanowi listę dyskusyjną w której udział biorą wszyscy uczestnicy kursu. Może również ułatwiać administrowanie kursem dzięki możliwości rozsyłania informacji do wszystkich uczestników. - ankieta, składowa pozwalająca na zorientowanie się Prowadzącemu w odbiorze kursu przez uczestników, - głosowanie, składowa umożliwiająca uzyskanie opinii uczestników kursu na postawione zagadnienie, - lekcja, składowa pozwalająca na podanie treści dydaktycznych z możliwością równoczesnej oceny stopnia przyswojenia materiału, - quiz, zaawansowane narzędzie do badania stopnia opanowania wiadomości zdobytych podczas kursu, - słownik, umożliwia wyjaśnienie i rozwinięcie pojęć występujących w treściach kursu, - Wiki, narzędzie stosowane do równoczesnej pracy wielu uczestników nad wybranym zagadnieniem, - SCORM. Poniżej przedstawio omówienie ważniejszych składowych i zasobów kursu. Strona 20
15. Ankieta Jest to składowa, którą można uznać za narzędzie diagnostyczne służące do oceny jakości nauczania w wybranym kursie. Platforma dostarcza pięć uprzednio zdefiniowanych zestawów ankiet typu COLLES (Constructivist On-Line Learning Environment Survey) lub ATTLS (Attitudes to Thinking and Learning Survey). Ankiety są wypełniane poprzez wybór opcjonalnych odpowiedzi lub krótkiej pisemnej charakterystyki zajmowanego stanowiska. Rezultaty ankiety prezentowane są w formie graficznej lub mogą być eksportowane do plików. Na obecnym etapie nie ma możliwości samodzielnego modyfikowania pytań do ankiety. Rys. 20 Widok przedstawiający ankietę typu ATTLAS. Strona 21
Rys. 21 Graficzna prezentacja wyników ankiety. Strona 22
16. Głosowanie Ekran edycji głosowania zawiera formularz, w którym wpisuje się treść głosowanego zagadnienia. Kolejnym elementem jest zestaw formularzy (których liczbę można dowolnie modyfikować) umożliwiających zdefiniowanie możliwych odpowiedzi na głosowane zagadnienie. Dla prowadzonego głosowania można ustalić ramy czasowe, przeznaczone dla przeprowadzenia tej operacji. Dodatkowe opcje umożliwiają m. in. modyfikację wyglądu głównego ekranu (sposób wyświetlania znaczników odpowiedzi), forma prezentacji wyników głosowania (anonimowo - rezultaty przedstawiane są w postaci wykresów słupkowych, indywidualnie lista uczestników wraz z podanymi odpowiedziami) i warunków dostępu do wyników dla uczestników kursu. Rys. 22 Tworzenie składowej głosowania. Strona 23
Rys. 23 Rezultaty głosowania mogą być prezentowane na bieżąco w formie graficznej. Istnieje możliwość przesłania rezultatów głosowania w plikach tekstowych lub Excela, przydatnych do dalszej oceny statystycznej. 17. Lekcja Moduł lekcji jest jedną z dynamicznych składowych kursu, który umożliwia przedstawianie treści dydaktycznych połączone z równoczesną oceną postępów nauczania. Dodawanie lekcji do zasobów kursu, jak w przypadku innych zasobów, prowadzone jest w trybie edycji kursu. Po uzupełnieniu strony początkowej i kliknięciu przycisku zachowaj i wyświetl autor jest przenoszony do kolejnego widoku umożliwiającego formatowanie zasobów lekcji. Widok ten zawiera cztery zakładki, które umożliwiają odpowiednio: podgląd zawartości lekcji, edycję (można na tym etapie wybrać formę przedstawiania zawartości lekcji zwięzłą lub rozszerzoną), podgląd aktywności uczestników kursu i ocenę jednej z form kontroli postępów nauki eseju. Najprostszym sposobem tworzenia strony lekcji jest wybór opcji Wstaw Stronę Pytań. Strona 24
Rys. 24 Tworzenie przykładowej lekcji. Strona pytań jest podstawową jednostką lekcyjną, która zawiera treści dydaktyczne oraz mechanizm oceny stopnia ich przyswojenia (pytania). Wskazane jest aby przed rozpoczęciem wprowadzania treści wybrać jeden z podanych typów pytań. Kolejnym krokiem jest podanie tytułu strony oraz wypełnienie jej treści za pomocą edytora z wykorzystaniem uprzednio przedstawionych technik edycyjnych. Zawartość strony powinna się kończyć pytaniem lub sformułowaniem (w zależności od przyjętego typu pytania) mającym na celu ocenę przyswojenia podanych zagadnień. Kolejnym etapem jest wypełnienie formularzy będących rezultatem przyjętego typu pytań. Etap ten pozwala zdecydować, w zależności od podanej odpowiedzi, czy uczestnik kursu może przejść do kolejnej strony czy też powtórzyć bieżącą składową lekcji. Rozpatrywany etap kończy wciśnięcie przycisku wstaw stronę pytań. Końcowy widok umożliwia edycję, testowanie i rozszerzanie zawartości lekcji. Po zakończeniu edycji wskazane jest przeglądnięcie zawartości lekcji będąc zalogowanym w charakterze ucznia. Strona 25
Rys. 25 Widok pokazujący etap tworzenia strony pytań. Lekcja oferuje kilka typów pytań możliwych do wykorzystania w jednostce lekcyjnej. Domyślnym typem jest tzw. pytanie wielokrotnego wyboru. Umożliwia on podanie do czterech odpowiedzi na postawione zagadnienie z których tylko jedna jest poprawna (zwyczajowo przyjmuje się że jest to odwiedź na pierwsze pytanie). System nawigacji umieszczony w rozwijalnych okienkach umożliwia przeniesienie uczestnika kursu do wybranej składowej kursu w zależności od tego czy wybrana odpowiedź była poprawna czy nie. Zaznaczając opcję wiele odpowiedzi, uzyskać pytanie z wieloma dobrymi odpowiedziami (należy wtedy poprawnym odpowiedziom nadać tą samą wartość punktową np. 1 pkt.). Kolejny typ pytania to zagadnienie typu prawda/fałsz. Uczestnik kursu musi potwierdzić lub zanegować podane na stronie pytań zagadnienie zależności od podanej odpowiedzi system nawigacji przenosi go do stosownej strony lekcji. W przypadku pytania typu - krótka odpowiedź, uczestnik kursu musi wpisać odpowiedź w odpowiednie okienko. Wzorzec odpowiedzi wpisywany jest w okienku odpowiedź 1. Dla tego przypadku istnieje możliwość zdecydowania czy w odpowiedzi będzie uwzględniana wielkość liter czy nie. Pytanie typu numerycznego umożliwia podanie odpowiedzi w postaci numerycznej. Zasadnicza różnica pomiędzy tym typem pytania a pytaniem krótka odpowiedź, polega na Strona 26
możliwości przyjęcia pewnej tolerancji w odniesieniu do wartości prawidłowej. Można wpisać jako wzorzec odpowiedzi graniczne wartości minimalna:maksymalna (odpowiedź leżąca w tym zakresie zostanie uznana za prawidłową). Pytanie typu dopasuj odpowiedź, wymaga dopasowania jednej z wielu odpowiedzi do podanego stwierdzenia. Na stronie edycji pytania wpisuje się odpowiednio w okienku odpowiedź, wybrane pojęcie, a w okienku układ z odpowiedzą, stowarzyszone drugie pojęcie. W teście te drugie pojęcia zostaną podane w kolejności przypadkowej, jako możliwości do wyboru. Elementy z okienka wybrane pojęcie, zawsze podawane są w ustalonej kolejności, co umożliwia formułowanie zagadnień wymagających uwzględnienia chronologii czasowej. W przypadku pominięcia pytań na stronie (nie wypełnienie odpowiednich okienek) kurs umieszcza jedynie w dolnej części strony przycisk kontynuuj przenoszący użytkownika do wybranej strony. Ostatnią możliwością jest tzw. esej. Jest to krótkie wypracowanie na zadany temat, które jest oceniane ręcznie przez prowadzącego kurs w późniejszym terminie. Najprostszą formą sterowania przebiegiem lekcji jest przenoszenie uczestnika kursu do następnej strony kursu po uzyskaniu pozytywnej odpowiedzi, a w przypadku negatywnej wymuszenie powtórki materiału w obrębie strony lekcji, w której wystąpił błąd. Bardziej zaawansowane sterowanie przebiegiem lekcji umożliwiają tzw. tabele wątków i klastry. Rys. 26 Możliwości sterowania przebiegiem lekcji w zależności od wyniku odpowiedzi na pytanie. Strona 27
Rys. 27 Widok zestawu stronpytań podczas tworzenia lekcji. Zastosowanie tabeli wątków pozwala na podział ciągu stron pytań na sekcje, które stanowią odpowiednik rozdziałów i/lub stworzenie spisu treści lekcji. Uzupełnieniem tabeli wątków jest - strona koniec wątka, umieszczenie której powoduje powrót do strony tabeli wątków. Klastry są to zespoły stron pytań które pozwalają na przeprowadzenie testu składającego się z większej liczby pytań, które są wyodrębniane za pomocą stron nazwa i koniec klastra (strony te nie są widoczne przez uczestnika kursu). Ze względu na charakter tego elementu nie ma potrzeby umieszczania treści dydaktycznych w stronach pytań będących składnikami klastra, a same zadawane są w przypadkowej kolejności. O dalszym przebiegu lekcji decydują opcje przyjęte w stronie koniec klastra. Strona 28
18. Słownik pojęć Jest to składowa, która może być wykorzystana do przybliżenia lub szczegółowego wyjaśnienia pojęć, które znajdują się w składowych kursu. Instalowanie słownika odbywa się w podobny sposób jak to ma miejsce w przypadku innych składowych poprzez wybór z rozwijalnego menu składowych. Po uzupełnieniu i zatwierdzeniu okna startowego można rozpocząć wprowadzanie zawartości słownika (przycisk dodaj pojęcie), które polega na podaniu hasła słownikowego oraz jego definicji. Ponadto można uwzględnić dodatkowe opcje: - przypisanie do wybranej kategorii haseł, - powiązanie hasła ze słowami kluczowymi (ta i poprzednia opcja umożliwia organizowanie i usystematyzowanie zawartości słownika), - autołączenie z zawartością kursu, powoduje podświetlenie i powiązane ze słownikiem ze słownikiem tekstu zawierającego wybrane hasło w dowolnym zasobie kursu. W obrębie kursu można założyć dowolną ilość tzw. słowników pomocniczych, których zawartość może być edytowana przez uczestników kursu oraz jeden słownik globalny, którego funkcjonowanie kontrolowane jest przez prowadzącego kurs. Istnieje możliwość przenoszenia haseł ze słowników tymczasowych do słownika globalnego (operacja ta wymaga autoryzacji przez Prowadzącego). Uzupełnianie zawartości słownika możliwe jest na drodze pobierania danych z pliku typu xml. W tym samym formacie można też eksportować zawartość słownika w celu wykorzystania w innych kursach. 19. Książka Jest to zasób, który umożliwia usystematyzowanie i przedstawienie treści dydaktycznych w postaci rozdziałów książki do samodzielnego studiowania. Możliwe jest wykorzystanie plików multimedialnych do uzupełnienia treści kursu. Tworzenie książki rozpoczyna się w typowy sposób, poprzez ekran parametrów zasobu. Wymagane jest podanie tytułu książki oraz krótkie streszczenie opisujące jej zawartość. Na tym etapie można również zdefiniować sposób organizacji i oznaczeń rozdziałów. Po zatwierdzeniu parametrów książki autor jest przenoszony Strona 29 do następnego okna
umożliwiającego wprowadzenie zawartości. Zawartość ksiąki może być tworzona w dwojaki sposób: - zapis treści jak ma to miejsce w przypadku strony html (za pomocą edytora), - import z istniejącej strony html. Zatwierdzenie treści rozdziału przenosi do okna które pokazuje widok książki w trybie edycji, który umożliwia na dodawanie kolejnych rozdziałów. Możliwy jest również wydruk, na lokalnej drukarce, całości lub wybranych rozdziałów książki. W obrębie ekranu znajdują się również przyciski nawigacyjne pozwalające na przemieszczanie się wewnątrz przedmiotowej książki. Rys. 28 Widok ekranu zawartośći książki w trybie edycji. Po zakończeniu edycji wskazane jest przeglądnięcie pracy przyjmując rolę uczestnika kursu. Strona 30
20. Wiki Jest to składowa umożliwiająca równoczesną pracę wielu uczestników nad opisem lub komentarzem do wybranego zagadnienia. Umieszczając składową wewnątrz kursu oprócz obligatoryjnego podania nazwy i streszczenia należy zwrócić uwagę na wzajemne powiązanie ustawień: typ Wiki (grupy, prowadzący, student) i rodzaj grup (bez grup, osobne grupy, widoczne grupy). Wzajemna kombinacja tych parametrów daje możliwość utworzenia dziewięciu odmian składowej Wiki ze względu na możliwość uczestnictwa biernego i aktywnego. Dla ustawień domyślnych typ grupy, rodzaj grup bez grup, jest tylko jedno Wiki które zarówno nauczyciel i studenci mogą czytać i edytować. Na tym etapie można również nadać uczestnikom kursu ponad standardowe uprawnienia do edycji wiki czy dodawania plików binarnych (np. multimedialnych). Po zatwierdzeniu, autor jest przenoszony do okna administracji składową. Rys. 29 Widok dyskusji w obrębie Wiki w oknie administracyjnym zasobu. Kierujący kursem ma możliwość dokonywania zmian w treści dyskusji, podglądu przebiegu i struktury dyskusji. Dodatkowo, osoba z uprawnieniami Prowadzącego kursu ma min. możliwość usuwania wpisów, blokowania dostępu i usuwania wybranych stron wchodzcych w skład Wiki ustawiając tzw. flagi (mechanizm umożliwiający kontrolowanie Strona 31
dostępu do strony przez uczestników i jej modyfikowania). Opcje administracyjne dają również możliwość cofania wpisów poczynionych przez wybranych Uczestników kursu. Edycja dyskutowanego pojęcia odbywa się z wykorzystaniem typowego dla Platformy edytora. Na uwagę zasługuje możliwość dodawania przez Uczestników, do prowadzonej dyskusji, nowych stron (w celu rozwinięcia myśli). Polega to wyróżnieniu, w trybie edycji, wybranej frazy za pomocą kwadratowych nawiasów [wybrana fraza]. Po zapisaniu zmian na ekranie można zauważyć wyróżniony tekst z dodanym znakiem zapytania - wybrana fraza?, po klikniciu którego autor jest przenoszony do okna edycyjnego nowej strony o nazwie wybrana fraza. Identyczny efekt można uzyskać wpisując frazę z zastosowaniem techniki camel case polegającej na umieszczeniu we wpisywanym słowie dwóch dużych liter WybranaFraza. Obserwacja struktury i zasięgu rozwijającej się dyskusji możliwa jest dzięki rozwijalnemu menu Wybierz linki Wiki. Zastosowanie opcji mapa serwisu, umożliwia uzyskanie przejżystego schematu dyskusji. Rys. 30 Podgląd schematu i zakresu dyskusji z pomocą mapy serwisu. Strona 32
21. Zadania Składowa ta umożliwia ocenę samodzielnej pracy uczestników kursu na podstawie nadesłanych prac. Ocena może być wystawiona w dogodnym dla Prowadzącego czasie. Oferowane możliwości można podzielić na dwie grupy w zależności od tego czy rezultatem zadania ma być plik w dowolnym formacie (np. w formacie xls, dwg, doc i in.) czy odpowiedź pisemna na postawione zagadnienie. W pierwszm przypadku można wyróżnić zadanie polegające na transferze wynikowego pliku na platformę (zaawansowane ładowanie plików i przesłanie pojedynczego pliku). Podczas dodawania składowych możliwe jest określenie limitu liczby i wielkości przesyłanych plików i przedzialu czasowego przewidzianego dla wykonania zadania. W przypadku zaawansowanego ładowania plików możliwe jest podanie komentarza do pracy w tak zwanym oknie notatek. Rys. 31 Widok zadania zaawansowane ładowanie plików W przypadku zadania tekst online, Uczestnik wpisuje za pomocą edytora tekst będący odpowiedzią na postawione zagadnienie. Strona 33
Zadaniem aktywność offline jest jedynie podanie do informacji tematu, warunków zaliczenia i zakresu zadania, które powinno by wykonane przez Uczestnika kursu. Nie ma tu możliwości podania informacji zwrotnej w postaci przesłanego pliku lub wpisu. Rys. 32 Widok zadania tekst online, w którym udostępniono możliwość modyfikacji treści. 22. Moduły SCORM (Sharable Content Object Reference Model) Istnieje możliwość tworzenia całego kursu bądź nowych składowych przez Prowadzącego, bez potrzeby posiadania uprwanień administratora. Pozwalają na to wyspecjalizowane moduły spełniające wymogi standardu tworzenia kursów nauczania dystansowego SCORM. Omawiane składowe mogą zawierać w sobie tekst, pliki multimedialne oraz wykonywalne skrypty język Java. Tworzenie modułów możliwe jest dzięki zastosowaniu wyspecjalizowanego oprogramowania np. exe, Reload, Learning Essentials 2.0 for Microsoft Office (programy te stanowią wersje bezpłatne). Instalacja modułu SCORM polega na ściągnięciu go w postaci pliku skompresowanego na platformę z wykorzystanie okna startowego składowej. W większości przypadków nie jest wymagane dodatkowe konfigurowanie składowej. Strona 34