EMOCJE NA WODZY Uczucia i emocje scenariusz zajęć i przykłady zabaw Uczucia są elementem nieodzownym w komunikowaniu się z drugim człowiekiem, towarzyszą przekazywaniu informacji, posiadają ogromną rolę tworzącą więź, są podstawą współprzeżywania, współbrzmienia, określanych w psychologii komunikacji terminem empatia. Stan uczuciowy dziecka trafnie określa powiedzenie, iż dziecko myśli sercem a nie rozumem. W procesie wspierania rozwoju emocjonalnego małego dziecka możemy wykorzystywać wiele metod, które pozwolą ukształtować jego charakter. Pozwolą wyposażyć dziecko: - w wiedzę, której będzie potrzebowało do zrozumienia i podejmowania właściwych decyzji, - w poczucie stabilizacji i równowagi we własnym życiu, - w poczucie bezpieczeństwa, - w wiedzę i przykłady prawidłowego postępowania - w poczucie przynależności do rodziny i społeczności. Proponuję wykorzystanie m. in.: - gier i zabaw przeciwdziałających agresji - ćwiczeń i zabaw uczących rozpoznawać i nazywać uczucia, - gier i zabaw pozwalających budować poczucie własnej wartości, - terapii muzyką i ruchem, - elementów wizualizacji, - ćwiczeń i lekcji ciszy wg. M. Montessori, - zabaw na uspokojenie
SCENARIUSZ ZAJĘĆ Temat: Dlaczego się złościmy i kłócimy? Cele: - uświadomienie dzieciom, że można zmieniać sytuacje powodujące nieprzyjemne uczucia - rozpoznawanie i nazywanie uczuć - kojarzenie uczuć z różnymi sytuacjami - uświadomienie, jak ludzie ujawniają przeżywane uczucia - szukanie sposobów rozwiązywania problemów Metody: Czynna zadań stawianych do wykonania Słowna rozmowa Percepcyjna pokaz Forma: - zbiorowa z całą grupą, - indywidualna Środki dydaktyczne: - instrumenty perkusyjne dla każdego dziecka: bębenki, kołatki, grzechotki, talerze, tamburyna - kartoniki z minkami (smutek, radość, złość, strach), duże dla nauczycielki (A-4), małe jeden komplet dla dziecka - cztery ilustracje przedstawiające ww. uczucia (np.: zabawa z tatą, burza, niebezpieczne zachowanie dziecka w domu wkładanie drutu do kontaktu, upadek z deskorolki rozbicie kolana) - nagranie wesołej piosenki np.: Wesoła piosenka - twarze bez minki dla każdego dziecka do informacji zwrotnej - kredki, magnesy
Przebieg: 1. Nazywamy uczucia a) Przedstawienie ilustracji dzieci opisują co czują postacie przedstawione na rysunkach, co takiego się wydarzyło, że dana osoba na obrazku właśnie to odczuwa? a. Prezentacja nauczycielki danego uczucia (smutek, radość, złość, strach). Pokaz w wykonaniu dzieci, co robią, jak reagują, gdy są: smutne, wesołe, złe i przestraszone. b) Gra w karty uczuć każde dziecko otrzymuje po jednym komplecie czterech minek dzieci pokazują minki adekwatnie do tego, jak czułyby się w proponowanych przez nauczycielkę sytuacjach: - mam urodziny - jestem chory - idę oglądać fajny film - brat przeszkadza mi w zabawie - jestem sam w ciemnym pokoju - popsuła się moja ulubiona zabawka - idę z tatą do cyrku - rozpętała się okropna burza 2. Rozmowy instrumentów a) dowolna gra na instrumencie każde dziecko otrzymuje jeden instrument. Będzie hałas na umówiony wcześniej sygnał nauczycielka przerywa granie instrumentów i pyta: Jak się czuliście gdy było tak głośno? b) Prezentacja złości każdej grupy instrumentów każdy instrument pokazuje jak się złości : jak złoszczą się bębenki? Posłuchajcie. Jak złoszczą się grzechotki? Itd. c) Prezentacja kłótni instrumentów (wszyscy razem) Co czujecie, gdy inni się kłócą?
3. Rozmowa w kręgu dlaczego się złościmy? Jak odczuwamy i wyrażamy złość? (płacz, krzyk, tupanie ) Czy odczuwanie i okazywanie złości jest czymś złym? A co jest złe w naszym postępowaniu, gdy jesteśmy źli? (kłótnie, bójki). Dlaczego to jest złe? (można wyrządzić komuś krzywdę). Co zrobić, gdy się pokłócimy? Jak doprowadzić do wspólnej zgody? Zabawa przy piosence Wesoła piosenka : http://www.youtube.com/watch?v=yfpd40anzqw. 4. Pomnik grupy Dzieci ustawiają się do wspólnego wesołego zdjęcia. Nauczycielka robi zdjęcie. 5. Informacja zwrotna Dzieci otrzymują narysowane twarze, na których mają za zadanie narysować usta wyrażające, jak w danej chwili się czują. Podpisują je swoim imieniem i zawieszają na tablicy. PRZYKŁADY ZABAW Dostrzeganie i wyrażanie uczuć Rozpoznajemy i nazywamy uczucia Cel: kształcenie umiejętności odczytywania z twarzy uczuć, dzielenie się przeżyciami. Dzieci omawiają wysłuchane opowiadanie lub ilustracje, określają odczucia bohaterów, wybierają kartonik z odpowiednią minką. Tablica uczuć Cel: identyfikacja własnych uczuć. Dzieci przypinają do tablicy namalowaną buzię, która wyraża jego aktualny nastrój.
Drzewo uczuć Na sali rozwieszona jest plansza z drzewem. Na każdej gałęzi napisany jest inny dźwięk: fff to złość oj to strach mmm to smutek uuu to radość Nauczycielka wskazuje dźwięk a dzieci powtarzając starają się wyrazić dane uczucie głosem, całym ciałem. Nauczycielka porusza się po gałęziach w dowolny sposób. Co nowego i dobrego Dzieci siedząc w kręgu kończą zdanie: Najmilszą rzeczą, jaka mi się dzisiaj przydarzyła było... Jak się dzisiaj czujemy? Przyporządkowywanie koloru listka określającego uczucia: niebieski smutek żółty radość czerwony - złość Wybrany przez siebie listek dziecko dopasowuje do jednego z trzech drzew. Możemy przeliczyć listki na poszczególnych drzewach. Po zakończonych zajęciach możemy przewieszać listki na drzewach. Podróż po krainach Złości rysowanie Radości drama Smutku w parach rozweselanie kolegi Następnie dzieci udzielają odpowiedzi na pytanie, w której krainie czuły się źle a w której dobrze.
Kiedy jestem zła Kiedy jestem zła, wściekła to... Malowanie uczuć Malujemy uczucia: złości, smutku, strachu, a następnie zastanawiamy się, w jaki sposób można zmienić te obrazki. Opanowywanie i przezwyciężanie złości i agresji Pudełko uczuć Cel: radzenie sobie z uczuciami. Pudełko dekorujemy zdjęciami ludzi, którzy są źli, szczęśliwi, smutni itp. Do środka pudełka wkładamy komplet kart uczuć, poduszkę złości (w którą będzie można walić), czarodziejską różdżkę (laskę pokrytą błyszczącą farbą), kapelusz zwróćcie na mnie uwagę, maski uczuć na talerzach papierowych, lusterko, chusteczkę higieniczną, kilka lalek, karty zdolności. Za każdym razem, gdy dziecko traci panowanie nad sobą, mówimy mu, że może skorzystać z pudełka uczuć. Zapoznajemy dziecko i zachęcamy do właściwego stosowania rekwizytów. Niwelowanie napięcia Praca z mandalą Układanie mandali z różnorodnego materiału, rysowanie mandali na kartonie w kształcie koła, kolorowanie gotowych wzorów mandali, wykorzystanie przy tym muzyki relaksacyjnej, taniec wokół mandali.
Start rakiety Zaczyna się on od tego, że dzieci: - bębnią palcami po blacie stołu, najpierw cicho i powoli, a potem coraz szybciej i głośniej; - uderzają płaskimi dłońmi o stół albo klaskają, również z natężającą się głośnością i we wzrastającym tempie; - tupią nogami, także zaczynając cicho i powoli, a potem coraz głośniej i szybciej; - cicho naśladują brzęczenie owadów, przechodząc aż do bardzo głośnego wrzasku; - hałas i szybkość wykonywanych ruchów stopniowo wzrastają, dzieci wstają gwałtownie ze swoich miejsc, wyrzucając z głośnym wrzaskiem ramiona do góry rakieta wystartowała. Powoli dzieci znowu siadają na swoich miejscach. Ich ruchy uspokajają się. Hałas przebrzmiewa, stopniowo cichnie rakieta znikła za chmurami. Walka kogutów Dzieci dobierają się parami i stają naprzeciwko siebie. Oboje krzyżują ramiona na piersiach, stają na jednej nodze i popychając się próbują wytrącić przeciwnika z równowagi. Nie wolno przy tym opuszczać rąk w dół i bezpośrednio się nimi posługiwać. Nadepnąć na odcisk Dzieci dobierają się parami i chwytają się za ręce. Pomiędzy nimi leży na podłodze kartka z gazety odcisk. Każde dziecko próbuje teraz przeciągnąć swojego partnera tak na swoją stronę, aby musiał on nadepnąć na odcisk. Papierowa wojna Pomoce: stare gazety Papierowa wojna może zostać przeprowadzona w wielu wariantach: - dzieci mogą rzucać kulki jedynie na siedząco lub kucając; - do rzucania muszą wykorzystywać zamiast rąk stopy; - wolni im rzucać tylko zza pleców lub pomiędzy nogami; - wszyscy muszą rzucać lewą dłonią a leworęczne osoby prawą. Po upływie ustalonego wcześniej czasu kończy się papierowa wojna. Wtedy można na przykład wspólnie uformować ze wszystkich papierowych kulek wielką piłkę pokoju.
Tańce integracyjne Wykonywane w kręgu, w parach, kołach, rzędach i różnych ustawieniach. Materiały opracowała: Mirosława Matczak Nauczyciel Konsultant ds. edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej WODN w Łodzi