Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Lekarski I Lekarski Jednolite magisterskie Studia stacjonarne, SYLABUS Anatomia Rodzaj przedmiotu Obowiązkowy x fakultatywny Rok studiów/semestr I x II III IV V VI 1 x 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć Założenia i cele przedmiotu 200, w tym: 50 - wykłady,... - seminaria, 150 ćwiczenia,... fakultety Poznanie budowy ciała ludzkiego, topografii narządów, naczyń i nerwów oraz głównych objawów ich uszkodzenia. Symbol efektów kształcenia zgodnie ze standardami A.W.1 A.W.2 A.W.3 A.W.6 A.U.3 A.U.4 A.U.5 OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) zna minownictwo anatomiczne, histologiczne i embriologiczne w języku polskim i angielskim; zna budowę ciała ludzkiego w podejściu topograficznym (kończyna górna i dolna, klatka piersiowa, brzuch, miednica, grzbiet, szyja głowa) oraz czynnościowym (układ kostno-stawowy, układ mięśniowy, układ krążenia, układ oddechowy, układ pokarmowy, układ moczowy, układy płciowe, układ nerwowy i narządy zmysłów, powłoka wspólna); opisuje stosunki topograficzne między poszczególnymi narządami; zna stadia rozwoju zarodka ludzkiego, oraz etapy rozwoju poszczególnych narządów. UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) wyjaśnia podstawy badania przedmiotowego wnioskuje o relacjach między strukturami anatomicznymi na podstawie przyżyciowych badań diagnostycznych, w szczególności z zakresu radiologii (zdjęcia przeglądowe, badania z użyciem środków kontrastowych, tomografia komputerowa oraz magnetyczny rezonans jądrowy); posługuje się w mowie i w piśmie mianownictwem anatomicznym, 1 Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: Pytania sprawdzające w trakcie ćwiczeń
histologicznym oraz embriologicznym. KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) PUNKTY ECTS 16 TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU: Wykład 1. Tematyka wykładów Wprowadzenie do zajęć z anatomii. Układ narządów ruchu Forma (wykłady,seminari u,, ćwiczenia, zaj.fakultatywne, itp ) Wykład 2. Wykład 3. Wykład 4. Wykład 5. Wykład 6. Wykład 7. Wykład 8. Wykład 9. Wykład 10. Wykład 11. Wykład 12. Wykład 13. Wykład 14. Rozwój układu szkieletowego Układ sercowo-naczyniowy Rozwój układu sercowo-naczyniowego Zawartość kanału kręgowego. Budowa rdzenia kręgowego oraz nerwów rdzeniowych Splot ramienny, anatomia powierzchniowa kończyny górnej Części składowe układu oddechowego oraz rozwój układu oddechowego Rozwój układu pokarmowego Rozwój układu moczowego i rozrodczego Splot lędźwiowo-krzyżowy, anatomia powierzchniowa kończyny dolnej Nerwy czaszkowe Nerwy czaszkowe c.d. + objawy uszkodzeń Oko i układ wzrokowy Narząd słuchu i równowagi Wykład 15. Wykład 16. Podział czynnościowy i topograficzny układu nerwowego. Części składowe mózgowia oraz rola poszczególnych części. Unaczynienie tętnicze i żylne układu ośrodkowego. Objawy niedokrwienia 2
części układu ośrodkowego. Wykład 17. Wykład 18. Wykład 19. Wykład 20. Wykład 21. Wykład 22. Wykład 23. Wykład 24. Wykład 25. Układ komorowy oraz wydzielanie, rola i krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego. Budowa kory mózgu. Lokalizacje ośrodków w korze. Objawy uszkodzeń ośrodków korowych. Układ czuciowy przednio-boczny i grzbietowo-wstęgowy. Układ trójdzielny. drogi aferentne z narządów wewnętrznych. Bóle rzutowane. Układ przedsionkowy, droga smakowa i węchowa. Części składowe układu ruchowego. Drogi korowo - rdzeniowe. Jądra podstawy + móżdżek Jądra pnia mózgu. Dolny neuron ruchowy. Podwzgórze. Układ autonomiczny i siatkowaty. Rozwój, plastyczność i starzenie się układu nerwowego. Tematyka ćwiczeń Ćwiczenie 1. Ćwiczenie 2. Ćwiczenie 3. Ćwiczenie 4. Ćwiczenie 5. Ćwiczenie 6. Wprowadzenie do ćwiczeń z anatomii. Regulamin zajęć. Podręczniki. Szkielet osiowy i szkielet dodatkowy oraz budowa, rodzaje i funkcje kości. Anatomia topograficzna grzbietu- kręgosłup, cechy charakterystyczne kręgów oraz krzywizny kręgosłupa. Połączenia kręgosłupa oraz połączenia żeber i mostka. Mięśnie powierzchowne grzbietu i trójkąt lędźwiowy i osłuchiwania. Mięśnie głębokie grzbietu i trójkąt podpotyliczny. Zawartość kanału kręgowego. Punkcje lędźwiowe i znieczulenie nadoponowe. 3
Ćwiczenie 7. Ćwiczenie 8. Ćwiczenie 9. Ćwiczenie 10. Ćwiczenie 11. Ćwiczenie 12. Ćwiczenie 13. Ćwiczenie 14. Ćwiczenie 15. Ćwiczenie 16. Ćwiczenie 17. Ćwiczenie 18. Ćwiczenie 19. Ćwiczenie 20. Ćwiczenie 21. Ćwiczenie 22. Ćwiczenie 23. Ćwiczenie 24. Ćwiczenie 25. Ćwiczenie 26. Rdzeń kręgowy i nerwy rdzeniowe Szkielet kończyny górnej. Połączenia kości kończyny górnej. Anatomia rentgenowska. Klatka piersiowa- szkielet, rzutowanie narządów na ściany klatki piersiowej. Gruczoł sutkowy. Mięśnie klatki piersiowej. Ograniczenia, podział, zawartość i połączenia śródpiersia Śródpiersie środkowe- serce, krążenie małe, duże i płodowe. Tchawica, płuca, opłucna, jama opłucnej i jej zachyłki (pneumothorax, hydrothorax, hemothorax). Zawartość śródpiersia tylnego. Mięśnie odcięte kończyny górnej, mięśnie obręczy barkowej. Splot ramienny. Ograniczenia i zawartość jamy pachowej. Mięśnie ramienia, przestrzenie topograficzne, naczynia i nerwy, Przedramię i ręka- mięśnie, naczynia, nerwy- objawy uszkodzenia nerwów. Przedramię i ręka cd. Stawy: łokciowy, promieniowo-nadgarstkowy i stawy ręki. Budowa, połączenia oraz wymiary miednicy. Przednia ściana jamy brzusznej. Mięśnie ściany przednio-bocznej i tylnej brzucha. Topografia narządów jamy brzusznej. Jama otrzewnowa i jej zawartość. Wątroba i drogi żółciowe. Jelito cienkie i jelito grube oraz trzustka i śledziona. Unerwienie i unaczynienie trzew jamy brzusznej. Przestrzeń zaotrzewnowa- ograniczenie i zawartość. 4
Ćwiczenie 27. Ćwiczenie 28. Ćwiczenie 29. Ćwiczenie 30. Ćwiczenie 31. Ćwiczenie 32. Ćwiczenie 33. Ćwiczenie 34. Ćwiczenie 35. Ćwiczenie 36. Ćwiczenie 37. Ćwiczenie 38. Ćwiczenie 39. Ćwiczenie 40. Ćwiczenie 41. Ćwiczenie 42. Ćwiczenie 43. Ćwiczenie 44. Aorta brzuszna i jej gałęzie; żyła główna dolna i jej dopływy. Węzły chłonne jamy brzusznej oraz sploty nerwowe. Narządy płciowe wewnętrzne żeńskie. Narządy płciowe wewnętrzne męskie. Naczynie i sploty nerwowe miednicy mniejszej oraz narządy (pęcherz moczowy, odbytnica, moczowody). Krocze oraz mięśnie dna miednicy. Narządy płciowe zewnętrzne żeńskie i męskie. Cewka moczowa. Kości oraz połączenia kości kończyny dolnej. Mięśnie obręczy biodrowej, naczynia biodrowe zewnętrzne, węzły chłonne pachwinowe. Unerwienie skórne oraz żyły powierzchowne kończyny dolnej. Mięśnie uda, naczynia i nerwy oraz przestrzenie (dół biodrowo-łonowy, trójkąt udowy, kanał przywodzicieli, kanał udowy). Mięśnie obręczy biodrowej. Splot krzyżowy i jego gałęzie. Grupa tylna mięśni uda. Dół podkolanowy. Podział mięśni goleni i stopy. Grupa przednia i boczna mięśni goleni i mięśnie grzbietu stopy. Naczynia i nerwy goleni. Grupa tylna mięśni goleni. Naczynia piszczelowe tylne i podeszwowe, nerw piszczelowy i nn. podeszwowe. Sklepienie stopy. Sprawdzian z zakresu I semestru. Ogólna budowa i podział kości czaszki. Kości czaszki cd. Doły czaszki. Kości twarzoczaszki. Jama nosowa i oczodół. Zatoki przynosowe. Doły: skroniowy, podskroniowy, skrzydłowo-podniebienny. 5
Ćwiczenie 45. Ćwiczenie 46. Ćwiczenie 47. Ćwiczenie 48. Ćwiczenie 49. Ćwiczenie 50. Ćwiczenie 51. Ćwiczenie 52. Połączenia kości czaszki. Staw skroniowożuchwowy. Okolice topograficzne głowy i szyi. Unerwienie skóry głowy i szyi. Żyły powierzchowne. Splot szyjny. Mięśnie powierzchowne szyi. Trójkąt boczny szyi. Nerw dodatkowy. Przestrzenie powięziowe i trójkąt okolicy przedniej szyi. Mięśnie środkowe szyi. Mięśnie pochyłe i przedkręgowe. Nerwy: błędny, podjęzykowy, językowy oraz odcinek szyjny pnia współczulnego. Tętnica szyjna wspólna i zewnętrzna. Ślinianka podżuchwowa i podjęzykowa oraz gruczoł tarczowy i gruczoły przytarczowe. Mięśnie wyrazowe twarzy oraz naczynia twarzy. Nerw twarzowy. Komora przyusznicy i ślinianka przyuszna. Nerw trójdzielny. Ćwiczenie 53. Ćwiczenie 54. Ćwiczenie 55. Ćwiczenie 56. Ćwiczenie 57. Ćwiczenie 58. Ćwiczenie 59. Ćwiczenie 60. Ćwiczenie 61. Ćwiczenie 62. Ćwiczenie 63. Przestrzeń przygardłowa. Nerwy: IX, X, XI i XII. Stawy: szczytowo-potyliczny oraz szczytowo-obrotowy. Gardło. Krtań. Narządy głowy i szyi na przekroju strzałkowym. Dół skrzydłowo-podniebienny. Jama nosowa. Zatoki przynosowe. Zwój skrzydłowo-podniebienny. Jama ustna. Dół podskroniowy. Zwój uszny. Mięśnie sklepienia czaszki. Opony mózgoia. Zatoki opony twardej. Naczynia mózgowia. Urazy głowy oraz rodzaje krwotoków wewnątrzczaszkowych. Ogólna budowa mózgowia. Komory mózgowe. Krążenie płynu mózgowordzeniowego (wodogłowie). Identyfikacja poszczególnych części 6
Ćwiczenie 64. Ćwiczenie 65. Ćwiczenie 66. Ćwiczenie 67. Ćwiczenie 68. Ćwiczenie 69. Ćwiczenie 70. Ćwiczenie 71. Ćwiczenie 72. Ćwiczenie 73. Ćwiczenie 74. Ćwiczenie 75. mózgowia na powierzchni podstawnej i przekrojach strzałkowych, poziomych i czołowych. Narząd wzroku. Ograniczenia i zawartość oraz połączenia oczodołu. Aparat ochronny i ruchowy gałki ocznej. Budowa gałki ocznej. Droga wzrokowa. Odruchy źreniczne. Narząd słuchu i równowagi. Ucho zewnętrzne i środkowe. Ucho wewnętrzne. Droga słuchowa i przedsionkowa. Nerw VIII. Kresomózgowie. Struktury układu limbicznego i węchomózgowia. Międzymózgowie i komora III. Pień mózgowia (śródmózgowie, most i rdzeń przedłużony), Wodociąg mózgu i komora IV. Móżdżek. Części składowe i podział filogenetyczny móżdżku. Jądra móżdżku. Połączenia. Budowa wewnętrzna rdzenia kręgowego. Lokalizacja ośrodków i dróg. Objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego. Sprawdzian z zakresu II semestru. Sprawdzian z całości anatomii I i II semestru. Poprawka sprawdzianu z całości anatomii I i II semestru. Tematyka LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA: W. Woźniak (red) Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Wyd. II popr. i uzupeł. Wyd. Med. Urban&Partner, Wrocław 2005 Sobota, Atlas anatomii człowieka, tom I i II. Wyd. Urban&Partner, Wrocław 2006 R. L. Drake, A. Wayne Vogl, A. W. M. Mitchell. Red Wyd. I Polskiego: M. Bruska, B. Ciszek, P. Kowiański, W. Woźniak.: Gray. Anatomia. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010 WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU: Sprawdziany semestralne, egzamin testowy lub pisemny i praktyczny. Forma egzaminu zależy od ilości studentów. Do 20 osób - egzamin pisemny, powyżej 20 osób - egzamin testowy. Zasady te dotyczą egzaminów poprawkowych jak i I terminów. 7