PORADNIK METODYCZNY DO NAUCZANIA INFORMATYKI Z WYKORZYSTANIEM PAKIETU DYDAKTYCZNEGO DO NAUCZANIA ALGORYTMIKI I PROGRAMOWANIA. NUMER 1 Pierwszy numer poradnika dla nauczycieli informatyki poświęcimy prezentacji Pakietu dydaktycznego do nauczania algorytmiki i programowania oraz poradom związanym z uwarunkowaniami technicznymi związanymi z pracą z VS.Net w pracowni szkolnej. Większość pracowni znajdujących się w szkołach ponadgimnazjalnych obecnie pracuje w sieci zarządzanej przez kontroler domeny Windows 2000 lub Windows 2003. Wynikają z tego różne problemy związane z przydziałem uprawnień do zasobów, wymagające przygotowania komputerów i sieci do pracy z VS.Net. Mamy nadzieję, że bieżący numer poradnika pomoże i usprawni zajęcia z programowania z wykorzystaniem VS.Net. 1. Geneza Pakietu dydaktycznego do nauczania algorytmiki i programowania Główną przesłanką do rozpoczęcia projektu, którego celem było stworzenie Pakietu dydaktycznego do nauczania algorytmiki i programowania było zapewnienie pomocy nauczycielom informatyki w lepszym przygotowaniu uczniów w zakresie zagadnień związanych z podstawami algorytmiki i programowania w języku wysokiego poziomu. Inspiracją dla całego przedsięwzięcia był cykl ogólnopolskich szkoleń realizowanych z inicjatywy MENiS w roku 2003, przeznaczonych dla nauczycieli informatyki w liceach ogólnokształcących. W prowadzonych kursach były wykorzystywane technologie szkoleń elektronicznych. Dotyczyły one nauki podstaw programowania w języku MS Visual Basic.NET. Przygotowani w ten sposób nauczyciele, z jednej strony wysoko oceniali skuteczność szkoleń wspieranych przez technologie informatyczne, ale z drugiej strony zgłaszali problem braku materiałów i pomocy dydaktycznych, które mogliby wykorzystać na lekcjach w pracy z uczniami. Pakiet dydaktyczny do nauczania algorytmiki i programowania ma właśnie tę lukę zapełnić. Dodatkowo, pomysłodawcy pakietu podjęli się eksperymentu związanego z jego stworzeniem. Pakiet jest dziełem zbiorowym a twórcami najważniejszych części pakietu są nauczyciele, którzy tworzyli go dla siebie oraz innych nauczycieli. 2. Ogólne uwagi do pakietu Pakiet do nauczania VB.NET opracowany w ramach programu Partnerstwo dla Przyszłości został przygotowany z myślą o uczniu zdolnym i myślącym o zdawaniu matury z informatyki. Autorzy pakietu wyszli z założenia, by w ramach czasu, który można przeznaczyć na programowanie w rozszerzonym programie nauczania informatyki (zakładając przydział 2 godzin nauczania tygodniowo w ciągu 3 lat nauki)
przekazać maksimum wiedzy i jak najbardziej efektywnie wykorzystać czas zajęć. Stąd też brak w ramowym planie nauczania oraz scenariuszach lekcji czasu na sprawdziany czy inne formy kontroli wiadomości (np. testy przygotowane w ramach pakietu). Oczywiście, te lub inne formy sprawdzenia wiadomości nauczyciel prowadzący zajęcia musi sam uwzględnić w planie pracy. Materiał przeznaczony do realizacji w ramach danego tematu często wymaga maksymalnego wykorzystania czasu lekcji. Dotychczasowe doświadczenia z realizacji pakietu pokazują, że podczas realizacji niektórych tematów z grupami słabszymi mogą być problemy z realizacją całości zagadnienia w podanym czasie. Twórcy pakietu wyszli jednak z założenia, że lepiej czasem mieć małe opóźnienie w realizacji tematu, niż lekcje, na których uczniowie będą się nudzić lub w ich trakcie zabraknie zadań do wykonania. Do wielu lekcji są dołączone zadania dodatkowe, proponowane jako zadania domowe. W przypadku gdy nauczyciel posiada więcej godzin lub kółko informatyczne, programy te mogą stanowić uzupełnienie zajęć. W ramach pakietu znajdują się następujące elementy: - godzinowy rozkład materiału; - scenariusze lekcji; - scenariusze zadań do wykonania dla uczniów; - prezentacje do lekcji; - programy w pełnej wersji dla nauczyciela; - programy w wersji dla ucznia (jeżeli zadanie wymaga otwarcia gotowego projektu); - metryczki (opisy) wszystkich rozwiązań, które są wykorzystywane w pakiecie; - e-podręcznik; - zestawy testów do każdej lekcji, pozwalające sprawdzić wiedzę uczniów. Uwaga: Podczas otwierania prezentacji za pomocą PowerPoint 2003 czasami występował problem z otwarciem niektórych plików (pojawiał się komunikat, że nie jest to plik programu PowerPoint). Zdarzenie to nie wystąpiło w innych wersjach tej aplikacji (2000, XP). Zainstalowanie dodatku Service Pack1 dla Office 2003 pozwala rozwiązać wspomniany problem. 3. Lokalizacja plików uczniowskich 3.1 Praca w folderze Moje dokumenty Pracownie dostarczane w ramach projektu MEN pracują w sieci z serwerem SBS2000 lub SBS2003. Folder Moje dokumenty każdego ucznia jest przechowywany na dysku sieciowym. Visual Studio.NET, podczas odczytu i zapisu plików z dysków sieciowych wyświetla komunikaty informujące, iż praca z takim zasobem jest utrudniona lub niemożliwa, stąd pliki uczniowskie powinny być przechowywane na dysku lokalnym. Podczas próby zapisu projektu w folderze Moje dokumenty może pojawić się następujący komunikat:
Podczas próby otwarcia projektu zapisanego na dysku sieciowym, VS.NET informuje użytkownika o kłopotach z odczytem za pomocą następującego komunikatu. Projekt zostanie otwarty, lecz wystąpią kłopoty z jego kompilacją i zapisem na dysku. Konsekwencją wymienionych wyżej ograniczeń jest konieczność umieszczania plików uczniowskich na dysku C stacji roboczej. 3.2 Udostępnianie dysku C dla uczniów W konfiguracji pracowni MEN dysk C może być ukryty lub niedostępny dla użytkowników danej grupy. Modyfikację tego uprawnienia można przeprowadzić w następujący sposób: a) uruchamiamy Konsolę administratora i wybieramy jednostkę organizacyjną, dla której chcemy zmienić ustawienie;
b) z menu kontekstowego wybieramy polecenie Właściwości, w nowym oknie przechodzimy na kartę Zasady grupy; c) wciskamy przycisk Edytuj, w nowo otwartym oknie Zasady grupy przechodzimy do miejsca wskazanego na rysunku poniżej;
c) zasady Ukryj określone dyski w oknie Mój komputer oraz Zapobiegaj uzyskiwaniu dostępu do dysków z okna Mój komputer pozwalają udostępnić lub ukryć określone zasoby dyskowe. Należy je ustawić, tak by ten zasób był dostępny dla członków grupy, np. jak na rysunku poniżej. Uwaga W pracowniach wyposażonych w serwer SBS 2003 powyższe zadanie związane z udostępnieniem uczniom dysku lokalnego C można wykonać, wybierając w konsoli Zarządzanie serwerem pozycję Zarządzanie zaawansowane, a następnie narzędzie Zarządzanie zasadami grupy (Group Policy Management). Po wybraniu w domenie sbsmenis.edu.pl odpowiedniej jednostki organizacyjnej (np.: PoziomC), należy przejść do edycji skojarzonego z nią Obiektu zasad grupy (GPO).
3.3 Struktura folderów na dysku lokalnym W programie nauczania VB. NET przyjęto następującą strukturę folderów, która domyślnie utworzona jest w katalogu E-podręcznik na uczniowskiej płycie CD: gdzie: - folder VB zawiera komplet materiałów ucznia, - folder Programy zawiera foldery poszczególnych lekcji (np. Lekcja1, Lekcja2 itp.), w których zapisane są poszczególne rozwiązania wykonywane przez uczniów (np. Program1_2, Program3_3 itp.) - folder Zasoby zawiera wszystkie pliki pomocnicze, np. zdjęcia, pliki tekstowe czy ikony potrzebne do realizacji zadań. W materiałach dostarczonych w ramach projektu, odniesienia do folderów zawsze dotyczą folderu VB bez wskazania dysku i katalogu, w którym folder ten się znajduje. Strona Materiały do lekcji kończąca każdą lekcję w podręczniku elektronicznym, zawiera łącza do różnych elementów zawartych w folderze VB na płycie CD. Tak jak przedstawiono to powyżej, ze względów praktycznych zalecane jest skopiowanie folderu VB z płyty CD na dysk lokalny (np.: C) na stacji uczniowskiej. Można przyjąć zasadę, iż każdy użytkownik posiada na dysku lokalnym swój katalog domowy (o nazwie zgodnej, na przykład, z inicjałami użytkownika), w którym umieszczona jest cała struktura folderów wykorzystywanych podczas realizacji projektu (folder VB z całą jego zawartością). Przykładowo:
Aby poprawnie korzystać z łączy dostępnych na stronach Materiały do lekcji (w epodręczniku) trzeba, po skopiowaniu folderu VB na dysk lokalny, ustawić katalog roboczy, wskazujący nową lokalizację materiałów dla ucznia, czyli folderu VB. W tym celu należy w e-podręczniku wybrać polecenie Menu, a następnie Katalog roboczy i podać ścieżkę do katalogu zawierającego folder VB. Przykładowo, jeśli folder VB skopiowany został na dysk C do folderu AN, jako katalog roboczy należy określić C:\AN. Od tej pory odwołania do programów czy zasobów dotyczyć będą już zawartości folderu C:\AN\VB. Płyta CD przeznaczona dla nauczyciela zawiera w katalogu E-poradnik oprócz folderu VB (materiały dla ucznia) również folder VB-nauczyciel, w którym zawarte są kompletne i docelowe rozwiązania zadań realizowanych przez uczniów. Aby poprawnie korzystać z elementów folderu VB-nauczyciel, posługując się łączami dostępnymi na pierwszych stronach poszczególnych lekcji (e-poradnik), należy skopiować folder VB-nauczyciel do tego samego miejsca co folder VB. Definiowanie katalogu roboczego realizuje się jednorazowo i jest to ustawienie wspólne dla obydwu folderów: VB i VB-nauczyciel. Uwzględniając powyższy przykład, zarówno folder VB, jak i VB-nauczyciel należy skopiować do katalogu C:\AN. 4. Uruchamianie VS.NET na standardowym koncie użytkownika. VS.NET wymaga, by użytkownik stacji roboczej był w grupie Debugger Users dla danego komputera. Jeżeli nie zostanie do niej przyłączony podczas próby kompilacji, pojawi się następujący komunikat:
4.1 Dodawanie wszystkich użytkowników stacji roboczej do grupy Debugger Users Uruchom na serwerze aplikację Zarządzanie komputerem.
W oknie aplikacji wybieramy menu Akcja, polecenie Podłącz do innego komputera. Z listy komputerów wybieramy stację roboczą, na której chcemy dodać wszystkich użytkowników do grupy Debugger Users.
Zostaliśmy podłączeni do wybranej stacji roboczej, otwieramy gałąź Użytkownicy i grupy lokalne. Wybieramy kontener Grupy.
Z listy grup wybieramy Debugger Users. Z menu kontekstowego wybieramy polecenie Dodaj do grupy.
W oknie Właściwości: Debugger Users wybieramy przycisk Dodaj. Z listy grup użytkowników stacji roboczej wybieramy grupę Wszyscy.
Wynikiem potwierdzenia będzie pojawienie się tej grupy w oknie Właściwości: Debugger Users. Po wybraniu przycisku OK wszyscy użytkownicy stacji roboczej należą do grupy Debugger Users, co pozwala na kompilację i uruchamianie programów w VS.NET. 5. Korzystanie z e-podręcznika 5.1 Brak grafik w e-podręczniku Podczas korzystania z e-podręcznika w pracowni MEN z roku 2002 wystąpił problem z wyświetlaniem grafik wykonanych w programie Flash. By rozwiązać ten problem, wystarczy zalogować się na konto Administratora i uruchomić podręcznik. Internet Explorer wyświetli okno z zapytaniem, czy zawsze ufać zawartości Macromedia Flash. Potwierdzenie tej informacji powala na oglądanie pełnej wersji podręcznika na dowolnym koncie użytkownika. Uwaga: na stacjach roboczych z zainstalowanym Service Pack2 podobne problemy nie występowały.
5.2 Usuwanie problemu związanego z niepoprawnym wyświetlaniem elementów w kontrolce Macromedia Flash Player Firma Macromedia w kontrolce Flash Player w wersji 8 wprowadziła mechanizmy ograniczające komunikację elementów flash z przeglądarką. Powoduje to niepoprawne wyświetlanie niektórych elementów e-poradnika. Proponujemy trzy rozwiązania tego problemu. Procedura 1 - Deinstalacja kontrolki Macromedia Flash Player 8 Zainstalowaną w systemie kontrolkę w wersji 8 możemy podmienić na wersję 7. Aby to zrobić, uruchamiamy poniższe polecenia w oknie komend: regsvr32 %windir%\system32\macromed\flash\flash8.ocx /u /s regsvr32 %windir%\system32\macromed\flash\flash.ocx /u /s Po odinstalowaniu kontrolki i uruchomieniu e-poradnika nastąpi automatyczna procedura instalacji kontrolki Macromedia Flash Player w wersji 7. Procedura 2 Zmiana ustawień zabezpieczeń poprzez panel Settings Manager Klikamy poniższe łącze, aby przejść do strony internetowej panelu Settings Manager firmy Macromedia: http://www.macromedia.com/support/documentation/en/flashplayer/help/settings_ma nager04a.html Na karcie Global Security Settings zaznaczamy opcję Always Allow.
Zamykamy przeglądarkę i ponownie uruchamiamy szkolenie. Procedura 3 - Instalacja kontrolki Macromedia Flash Player 7 Należy zainstalować kontrolki Macromedia Flash Player 7, która umożliwi poprawne wyświetlanie elementów typu flash. Wersja instalacyjna kontrolki - Macromedia Flash Player 7. 5.3 Udostępnianie e-podręcznika na dysku sieciowym E-podręcznik można umieścić na dysku sieciowym. Rozwiązanie to pozwala na łatwy i szybki dostęp do materiałów, i zostało już sprawdzone w praktyce z pozytywnym skutkiem. Dodatkowo można w skrypcie logowania, np. danej grupy umieścić polecenie mapujące folder podręcznika na wskazany dysk logiczny, dzięki czemu jest on bardzo łatwo dostępny. Zadanie to można wykonać w następujący sposób: a) wgrać e-podręcznik do folderu na jednym z dysków serwera, np. na dysku O: do katalogu Podręcznik; b) udostępnić ten folder (z menu kontekstowego wybieramy polecenie Właściwości, a następnie karta Udostępnianie); c) otworzyć okno Zasady grupy dla grupy użytkowników, której chcemy dopisać mapowanie;
d) odszukać w gałęzi Konfiguracja użytkownika/ustawienia systemu Windows opcję Skrypty; e) wybrać opcję Logowanie i otworzyć okno Właściwości: Logowanie; f) jeżeli w oknie jest już jakiś skrypt, możemy wybrać przycisk Pokaż pliki, a następnie wybierając opcję Edytuj, otworzyć plik skryptu (otworzy się w programie Notatnik jako zwykły plik tekstowy) w przeciwnym przypadku należy wybrać przycisk Dodaj, g) w skrypcie dopisujemy polecenie przypisujące (mapujące) katalog podręcznika na dysk logiczny o wskazanym oznaczeniu, komenda ta może wyglądać następująco: net use L: \\sbs2k\podrecznik
Wynikiem działania tego polecenia będzie przypisanie zawartości folderu Podrecznik do dysku logicznego o oznaczeniu L, zawsze podczas logowania użytkownika okno Mój komputer będzie wyglądało następująco: Rozwiązanie to zostało sprawdzone praktycznie, podręcznik zachowuje się stabilnie podczas pracy w sieci i nie wymaga dodatkowych zmian w konfiguracji stacji roboczej czy serwera (za wyjątkiem problemu opisanego w punkcie 4.1). Uwaga: ze względu na różnorodne działania, jakie uczniowie mogą wykonać na plikach i folderach, wskazane jest ograniczenie praw dostępu do zawartości katalogu Podręcznik, tak by użytkownicy mogli tylko odczytywać i wykonywać pliki.