Potrzeby szkoleniowe pracowników jednostek pomocy i integracji społecznej na 2014 rok

Potrzeby szkoleniowe pracowników jednostek pomocy i integracji społecznej na 2014 rok raport opracowany przez: Dział Analiz i Programowania Sekcja Obserwatorium Integracji Społecznej TORUŃ, 2013 ROK

Wstęp... 3 Zatrudnienie w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej struktura kadry... 4 Płeć pracowników zatrudnionych w wybranych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej... 4 Jednostki organizacyjne pomocy społecznej... 5 Oczekiwane formy wsparcia... 5 Potrzeby szkoleniowe... 6 Obszary tematyczne doradztwa specjalistycznego... 11 Specjalizacja I stopnia w zawodzie pracownik socjalny... 12 Specjalizacja II stopnia w zawodzie pracownik specjalny poszczególne specjalności... 13 Specjalizacja z zakresu organizacji pomocy społecznej... 15 Studia podyplomowe w obszarze pracy socjalnej... 15 Domy Pomocy Społecznej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Środowiskowe Domy Samopomocy oraz Placówki opiekuńczo-wychowawcze... 18 Oczekiwane formy wsparcia... 18 Zainteresowanie studiami podyplomowymi w obszarze pracy socjalnej... 19 Pracownicy Domów Pomocy Społecznej... 20 Pracownicy Warsztatów Terapii Zajęciowej... 22 Pracownicy Placówek opiekuńczo wychowawczych... 23 Pracownicy Środowiskowych Domów Samopomocy... 24 Podsumowanie... 24 Rekomendacje... 27 2

Wstęp Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej realizuje, w ramach Poddziałania 7.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, projekt systemowy pod nazwą Akademia pomocy i integracji społecznej Wsparcie kadr. Głównym założeniem tego projektu jest organizacja szkoleń z obszaru rozwoju form aktywnej integracji. Aby zaplanować ofertę doradczą i szkoleniową na 2014 rok ROPS w Toruniu przeprowadził badanie potrzeb szkoleniowych wśród pracowników jednostek pomocy i integracji społecznej. Celem przeprowadzonego badania było pozyskanie informacji na temat potrzeb szkoleniowych pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej i stworzenie rekomendacji na potrzeby realizacji projektu systemowego ROPS w 2014 roku. Badaniu zostali poddani pracownicy siedmiu rodzajów instytucji: ośrodków pomocy społecznej, powiatowych centów pomocy rodzinie, miejskich centrów pomocy rodzinie/społecznej, placówek opiekuńczowychowawczych, środowiskowych domów samopomocy, domów pomocy społecznej oraz warsztatów terapii zajęciowej z terenu województwa kujawsko-pomorskiego. W badaniu udział wzięły wszystkie jednostki organizacyjne pomocy społecznej w województwie typu: ops (140), pcpr (19), mopr (3) i mops (1) oraz 17 spośród 30 Placówek opiekuńczo-wychowawczych 1, do których wysłano ankietę, 32 spośród 37 Środowiskowych Domów Samopomocy do których wysłano ankietę, 39 spośród 49 Domów Pomocy Społecznej, do których wysłano ankietę, oraz 18 spośród 39 Warsztatów Terapii Zajęciowej, do których wysłano ankietę. Badanie było prowadzone w drugiej połowie października i na początku listopada 2013 roku. Kwestionariusz ankiety został przesłany do ops, pcpr oraz mopr/mops za pośrednictwem statystycznej aplikacji centralnej (SAC), natomiast do pozostałych jednostek ankietę wysłano drogą pocztową. 1 Ankieta została wysłana zarówno do samodzielnych placówek opiekuńczo-wychowawczych jak i do Centrów Administracyjnych obsługujących więcej niż jedną placówkę opiekuńczo-wychowawczą, dlatego liczba wysłanych ankiet nie zgadza się z liczbą funkcjonujących placówek. 3

Zatrudnienie w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej struktura kadry W ramach prowadzonego badania zapytano o stan zatrudnienia w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej na stan 30 czerwca 2013 roku. Udział pracowników w podziale na płeć wśród zatrudnionych oraz odsetek kluczowych pracowników stanowią podstawę do obliczania wskaźników w projekcie systemowym ROPS. Jak wynika z danych nadesłanych przez 163 jednostki pomocy społecznej kadra łącznie stanowiła 3 328 osób, w tym 435 mężczyzn. Kluczowi pracownicy instytucji pomocy społecznej byli zatrudnieni w liczbie 1 198, w tym 105 mężczyzn. Przez kluczowych pracowników instytucji pomocy społecznej rozumiemy osoby zatrudnione na stanowisku pracownika socjalnego, w tym głównego specjalisty, starszego specjalisty pracy socjalnej, specjalisty pracy socjalnej, starszego pracownika socjalnego. Kluczowi pracownicy: miejskie ośrodki pomocy rodzinie/społecznej 386 osób, w tym 16 mężczyzn; ośrodki pomocy społecznej 762 osoby, w tym 87 mężczyzn; powiatowe centra pomocy rodzinie 68 osób, w tym 2 mężczyzn. Wykres nr 1. Liczba pracowników wybranych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej MOPR/ MOPS 386 16 762 87 OPS PCPR 68 2 kluczowi pracownicy w tym mężczyźni Płeć pracowników zatrudnionych w wybranych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej Rozpatrując liczebność kadry jednostek organizacyjnych pomocy społecznej w podziale na płeć można stwierdzić, iż liczba mężczyzn jest bardzo znikoma. W wyżej wymienionych placówkach stosunek zatrudnionych kobiet do mężczyzn wynosi ok. 87%. Najwyższy odsetek zatrudnionych mężczyzn spośród kadry jednostek organizacyjnych pomocy społecznej odnotowano w OPS 15,3%, następnie w MOPR/MOPS 8,6% oraz PCPR 8,1%. Bardzo niski odsetek mężczyzn zaobserwować można wśród kluczowych pracowników, gdzie w OPS wynosi on 3,9%, w MOPR/MOPS 1,8% oraz w PCPR 0,9%. 4

Wykres nr 2. Liczba pracowników wybranych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej w podziale na płeć MOPR/MOPS OPS PCPR Jednostki organizacyjne pomocy społecznej Oczekiwane formy wsparcia Według podstawowych założeń koncepcji zarządzania zasobami ludzkimi pracownicy danej organizacji to jej zasób strategiczny. Potencjał, w który należy i warto inwestować. Nie można mówić o rozwoju organizacji nie uwzględniając rozwoju jej kadr. Aby jak najlepiej sprostać oczekiwaniom pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej zapytano ich o to, którymi spośród różnorodnych form doskonalenia umiejętności, podnoszenia wiedzy i kwalifikacji są najbardziej zainteresowani. Największym zainteresowaniem cieszą się takie formy wsparcia jak: doradztwo wskazania 130 jednostek, kursy wskazania 124 jednostek oraz warsztaty wskazania 120 jednostek. Następnie konferencje wskazania 83 jednostek, seminaria wskazania 80 jednostek oraz wizyty studyjne wskazania 76 jednostek. Wśród poszczególnych instytucji zainteresowanie formami wsparcia przedstawiało się podobnie jak dla ogółu dominowały takie formy wsparcia jak doradztwo, warsztaty oraz kursy. Tylko pracownicy PCPR zainteresowani są w równym stopniu zarówno warsztatami jak i seminariami. Omówione dane przedstawia poniższa tabela. 5

Tabela 1: Oczekiwane formy wsparcia Forma wsparcia Ogółem OPS MOPR/MOPS PCPR doradztwo 130 110 4 16 warsztaty 120 102 4 14 seminaria 80 63 3 14 konferencje 83 69 3 11 wizyty studyjne 76 64 3 9 kursy 124 104 4 16 Poza zaproponowaną kafeterią form wsparcia jednostki organizacyjne pomocy społecznej mogły wskazać na inne, według nich potrzebne formy wsparcia do realizacji w ramach projektu realizowanego przez ROPS w Toruniu. Tylko dwie jednostki skorzystały z tej możliwości jeden MOPR/MOPS oraz jeden OPS. Wśród zaproponowanych przez te jednostki form wsparcia znalazły się studia podyplomowe, specjalizacje I i II stopnia w zawodzie pracownik socjalny oraz studia uzupełniające II stopnia. Potrzeby szkoleniowe Pracownicy jednostek organizacyjnych pomocy społecznej zostali także poproszeni o wybór interesujących ich zagadnień tematycznych, którym mogłyby zostać poświęcone szkolenia w 2014 roku. Pracownicy socjalni najbardziej zainteresowani są takimi zagadnieniami jak: praca socjalna z grupami wymagającymi wsparcia, prawo w pomocy społecznej oraz sposoby pracy socjalnej. Natomiast kadra kierownicza największe zapotrzebowanie zgłasza na szkolenia z zagadnień: zarządzanie jednostką sektora pomocy społecznej, prawo w pomocy społecznej oraz okres programowania 2014-2020. Szczegółowe dane przedstawia poniższa tabela. W dalszej kolejności omówione zostały poszczególne zagadnienia szkoleniowe zgodnie z częstotliwością wskazań na zapotrzebowanie na każde z nich. Tabela 2: Potrzeby szkoleniowe ogółem Zagadnienie Ogółem Pracownicy socjalni Kadra kierownicza okres programowania na lata 2014-2020 589 355 124 sposoby pracy socjalnej 510 478 19 praca socjalna z grupami wymagającymi wsparcia 587 540 12 wsparcie rodziny i piecza zastępcza 320 228 45 zarządzanie jednostką sektora pomocy społecznej 201 39 149 prawo w pomocy społecznej, w tym KPA 803 527 133 tworzenie lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych z uwzględnieniem problematyki ekonomii społecznej ekonomia społeczna 184 117 46 274 172 77 6

podmioty ekonomii społecznej instrumentem aktywizacji klientów pomocy społecznej 261 195 45 Najwięcej osób zainteresowanych jest zagadnieniem prawo w pomocy społecznej, w tym KPA 803 wskazania (z czego kobiety to 761 osób), w tym pracownicy socjalni 527 osób, z czego 502 to kobiety, a kadra kierownicza 133 osoby. Szczegółowe dane dotyczące poszczególnych jednostek (ops/mopr/pcpr) przedstawione zostały w tabeli nr 3. Tabela 3: Zainteresowanie zagadnieniem Prawo w pomocy społecznej, w tym KPA Prawo w pomocy społecznej, w tym KPA liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy socjalni - kadra kierownicza liczba liczba liczba liczba Typ jednostki kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn OPS 480 26 335 15 101 MOPR/MOPS 235 13 143 8 26 PCPR 46 3 24 2 6 Ogółem 761 42 502 25 133 Drugim najchętniej wskazywanym zagadnieniem szkoleniowym było to dotyczące okresu programowania na lata 2014-2020 589 wskazań (z czego kobiety to 548 osób), w tym pracownicy socjalni to 355 osób, z czego 334 to kobiety, a kadra kierownicza 124 osoby. Szczegółowe dane dotyczące poszczególnych jednostek (ops/mopr/pcpr) przedstawione zostały w tabeli nr 4. Tabela 4: Zainteresowanie zagadnieniem Okres programowania na lata 2014-2020 Okres programowania na lata 2014-2020 liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy - kadra socjalni kierownicza Typ jednostki liczba liczba liczba liczba kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn OPS 427 35 281 17 104 MOPR/MOPS 61 3 39 3 11 PCPR 60 3 14 1 9 Ogółem 548 41 334 21 124 Trzecie w kolejności najczęściej wskazywane zagadnienie szkoleniowe to Praca socjalna z grupami wymagającymi wsparcia 587 wskazań (z czego kobiety to 554 osoby), w tym pracownicy socjalni to 540 osób, z czego kobiety to 514 osób, a kadra kierownicza 12 osób. Szczegółowe dane dotyczące zainteresowania tą tematyką w poszczególnych jednostkach (ops/mopr/pcpr) przedstawione zostały w tabeli nr 5. 7

Tabela 5: Zainteresowanie zagadnieniem Praca socjalna z grupami wymagającymi wsparcia Praca socjalna z grupami wymagającymi wsparcia liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy - kadra socjalni kierownicza liczba liczba liczba liczba Typ jednostki kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn OPS 363 24 348 17 9 MOPR/MOPS 169 7 151 8 2 PCPR 22 2 15 1 1 Ogółem 554 33 514 26 12 Na czwartej pozycji pod względem zainteresowania zagadnieniami szkoleniowymi znalazły się Sposoby pracy socjalnej 510 wskazań (z czego 483 to kobiety), w tym pracownicy socjalni to 478 osób, z czego kobiety to 452 osoby, a kadra kierownicza 19 osób. Szczegółowe dane dotyczące zainteresowania tą tematyką w poszczególnych jednostkach (ops/mopr/pcpr) przedstawione zostały w tabeli nr 6. Tabela 6: Zainteresowanie zagadnieniem Sposoby pracy socjalnej Sposoby pracy socjalnej liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy - kadra socjalni kierownicza liczba liczba liczba liczba Typ jednostki kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn OPS 383 21 358 22 14 MOPR/MOPS 94 5 90 5 4 PCPR 6 1 4 1 1 Ogółem 483 27 452 26 19 Kolejnym zagadaniem szkoleniowym z liczbą 320 wskazań jest Wsparcie rodziny i piecza zastępcza. Wśród tych 320 osób kobiety stanowią 299 osób, pracownicy socjalni 228 osób (kobiety 214), a kadra kierownicza 45 osób. Szczegółowe dane dotyczące zainteresowania tą tematyką w poszczególnych jednostkach (ops/mopr/pcpr) przedstawione zostały w tabeli nr 7. 8

Tabela 7: Zainteresowanie zagadnieniem Wsparcie rodziny i piecza zastępcza Wsparcie rodziny i piecza zastępcza liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy - kadra socjalni kierownicza liczba liczba liczba liczba Typ jednostki kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn OPS 209 15 155 11 36 MOPR/MOPS 22 2 21 1 0 PCPR 68 4 38 2 9 Ogółem 299 21 214 14 45 Szóste w kolejności zagadnienie szkoleniowe pod względem liczby zainteresowanych to Tworzenie lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych z uwzględnieniem problematyki ekonomii społecznej liczba wskazań 274 osoby (z czego 252 to kobiety), w tym 172 pracowników socjalnych (kobiety 160 osób) oraz kadry kierowniczej 77 osób. Szczegółowe dane dotyczące zainteresowania tą tematyką w poszczególnych jednostkach (ops/mopr/pcpr) przedstawione zostały w tabeli nr 8. Tabela 8: : Zainteresowanie zagadnieniem Tworzenie lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych z uwzględnieniem problematyki ekonomii społecznej Tworzenie lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych z uwzględnieniem problematyki ekonomii społecznej liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy socjalni - kadra kierownicza liczba liczba liczba liczba Typ jednostki kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn OPS 182 16 116 9 62 MOPR/MOPS 50 4 38 3 9 PCPR 20 2 6 0 6 Ogółem 252 22 160 12 77 Na siódmej pozycji znalazło się zagadnienie Podmioty ekonomii społecznej instrumentem aktywizacji klientów pomocy społecznej wskazania 261 osób (z czego 244 to kobiety), w tym pracownicy socjalni 195 osób, z czego 181 to kobiety, a kadra kierownicza 45 osób. Szczegółowe dane dotyczące zainteresowania tą tematyką w poszczególnych jednostkach (ops/mopr/pcpr) przedstawione zostały w tabeli nr 9. 9

Tabela 9: Zainteresowanie zagadnieniem Podmioty ekonomii społecznej instrumentem aktywizacji klientów pomocy społecznej Podmioty ekonomii społecznej instrumentem aktywizacji klientów pomocy społecznej liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy - kadra socjalni kierownicza Typ jednostki liczba liczba liczba liczba kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn OPS 171 12 131 9 34 MOPR/MOPS 60 4 46 4 8 PCPR 13 1 4 1 3 Ogółem 244 17 181 14 45 Najmniejszym zainteresowaniem cieszyły się takie zagadnienia jak: Zarządzanie jednostką sektora pomocy społecznej 201 wskazań, z czego 187 osób to kobiety oraz Ekonomia społeczna 184 wskazania, z czego 169 osób to kobiety. Wśród osób zainteresowanych zarządzaniem jednostką sektora pomocy społecznej było 39 pracowników socjalnych, z czego 34 osoby to kobiety, oraz 149 osób stanowiących kadrę kierowniczą. Natomiast wśród zainteresowanych ekonomią społeczną było 117 pracowników socjalnych, z czego 107 osób to kobiety, oraz kadra kierownicza 46 osób. Szczegółowe dane dotyczące zainteresowania tymi zagadnieniami w poszczególnych jednostkach (ops/mopr/pcpr) przedstawione zostały w tabelach nr 10 i 11. Tabela 10: Zainteresowanie zagadnieniem Zarządzanie jednostką sektora pomocy społecznej Zarządzanie jednostką sektora pomocy społecznej liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy - kadra socjalni kierownicza liczba liczba liczba liczba Typ jednostki kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn OPS 144 9 17 2 127 MOPR/MOPS 29 3 16 2 12 PCPR 14 2 1 1 10 Ogółem 187 14 34 5 149 10

Tabela 11: Zainteresowanie zagadnieniem Ekonomia społeczna Ekonomia społeczna liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy - kadra socjalni kierownicza Typ jednostki liczba liczba liczba liczba kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn OPS 122 12 82 8 37 MOPR/MOPS 38 2 23 1 5 PCPR 9 1 2 1 4 Ogółem 169 15 107 10 46 Obszary tematyczne doradztwa specjalistycznego Dyrektorzy/kierownicy badanych jednostek zostali poproszeni, aby przy wykorzystaniu opinii pracowników, wskazać na obszary tematyczne doradztwa specjalistycznego (maksymalnie 4), którymi ich jednostka byłaby zainteresowana. Łącznie największa liczba wskazań 117 przypadła na obszar Realizacja środowiskowej metody pracy socjalnej/osl, następnie Monitoring strategii rozwiązywania problemów społecznych wskazania ze 100 jednostek, Realizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych wskazania z 99 jednostek, Współpraca ops / pcpr / pup wskazania z 84 jednostek, Wykorzystanie obszaru ekonomii społecznej w działaniach na rzecz osób wykluczonych wskazania z 77 jednostek, Ewaluacja projektów, strategii, programów wskazania z 73 jednostek oraz najmniej popularny obszar doradztwa specjalistycznego Partnerstwa publicznospołeczne i jednostek sektora finansów publicznych wskazania z 27 jednostek. Zauważalne są tu różnice w zainteresowaniu poszczególnymi obszarami tematycznymi przez Ośrodki Pomocy Społecznej oraz Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie. Najwięcej PCPRów zainteresowanych jest zagadnieniem ewaluacji projektów, strategii i programów 14 wskazań, następnie zagadnieniem monitoringu strategii rozwiązywania problemów społecznych 12 wskazań, współpraca ops / pcpr/ pup/ 10 wskazań, podczas gdy OPS-y w największej mierze interesują się realizacją środowiskowej metody pracy socjalnej / osl 107 wskazań, realizacją usług opiekuńczych i specjalistycznych 94 wskazania oraz monitoringiem strategii rozwiązywania problemów społecznych 85 wskazań. Szczegółowe dane przedstawia poniższa tabela. 11

Tabela 12: Zainteresowanie obszarami tematycznymi doradztwa specjalistycznego Obszar Instytucja Partnerstwa publiczno-społeczne i jednostek sektora finansów publicznych OPS MOPR/ MOPS PCPR Ogółem 22 1 4 27 Wykorzystanie obszaru ekonomii społecznej w działaniach na rzecz osób wykluczonych 65 4 8 77 Monitoring strategii rozwiązywania problemów społecznych Ewaluacja projektów, strategii, programów Realizacja środowiskowej metody pracy socjalnej / osl 85 3 12 100 57 2 14 73 107 3 7 117 Współpraca ops / pcpr / pup 72 2 10 84 Realizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych 94 1 4 99 Poza obszarami tematycznymi doradztwa specjalistycznego wskazanymi w kafeterii jednostki organizacyjne pomocy społecznej mogły same zaproponować obszary, którymi ich pracownicy są zainteresowani. Nikt jednak nie skorzystał z takiej możliwości. Specjalizacja I stopnia w zawodzie pracownik socjalny Wśród wszystkich jednostek organizacyjnych pomocy społecznej 94 pracowników (w tym 5 mężczyzn) zgłasza zainteresowanie specjalizacją I stopnia w zawodzie pracownika socjalnego, z czego pracownicy OPS to 68 osób (w tym wspomnianych 5 mężczyzn), pracownicy MOPR/MOPS 19 osób, pracownicy PCPR 7 osób. Dane przedstawia poniższa tabela. Tabela 13: Zainteresowanie udziałem w Specjalizacji I stopnia w zawodzie pracownik socjalny Liczba pracowników Instytucja Ogółem w tym mężczyzn OPS 68 5 MOPR/MOPS 19 0 PCPR 7 0 Ogółem 94 5 12

Specjalizacja II stopnia w zawodzie pracownik specjalny poszczególne specjalności Najchętniej wybieraną specjalnością w ramach specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownika socjalnego była Praca z rodziną z problemami opiekuńczo-wychowawczymi wskazało na nią 101 osób, z czego 61 osób to pracownicy OPS, 33 osoby pracownicy MOPR/MOPS, 7 osób pracownicy PCPR. Specjalnością Praca socjalna z osobą i rodziną z problemem przemocy zainteresowanych jest 97 osób, z czego 71 to pracownicy OPS, 26 osób pracownicy MOPR/MOPS, wśród PCPR brak było osób zainteresowanych tą specjalnością. Specjalność Praca socjalna z osobami niepełnosprawnymi i ich rodzinami budzi zainteresowanie wśród 38 osób, z czego 26 to pracownicy OPS, 9 osób pracownicy MOPR/MOPS, a 3 osoby pracownicy PCPR. Specjalnością Praca socjalna z osobami starszymi zainteresowanych jest 59 osób, z czego 35 to pracownicy OPS, a 24 osoby to pracownicy MOPR/MOPS. Z kolei specjalnością Praca socjalna z osobami bezrobotnymi zainteresowanych jest 55 osób, z czego 46 to pracownicy OPS, 9 osób pracownicy MOPR/MOPS. 62 osoby zainteresowane są specjalnością Praca socjalna z osobami uzależnionymi, z czego 45 to pracownicy OPS, a 17 osób to pracownicy PCPR. Specjalność Praca socjalna z osobami bezdomnymi budzi zainteresowanie 24 osób, z czego 22 to pracownicy OPS, a 2 osoby MOPR/MOPS. 13 osób zainteresowanych jest specjalnością Praca socjalna z cudzoziemcami, mniejszościami narodowymi i etnicznymi, z czego 9 osób to pracownicy OPS, a 4 osoby MOPR/MOPS. Na ostatnią z wymienionych w kafeterii specjalności Praca socjalna ze społecznością lokalną wskazało 57 osób 38 zatrudnionych w OPS oraz 19 w MOPR/MOPS. Zarówno wśród pracowników OPS jak i MOPR/MOPS największą popularnością cieszyły się takie specjalności jak: Praca socjalna z osoba i rodziną z problemem przemocy oraz Praca z rodziną z problemami opiekuńczo-wychowawczymi. Z kolei pracownicy PCPR w niewielkim stopniu wyrażają zainteresowanie jakimikolwiek rodzajami specjalności z zakresu Specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny wśród wymienionych specjalności tylko dwie z nich (Praca z rodziną z problemami opiekuńczo-wychowawczymi oraz Praca socjalna z osobami niepełnosprawnymi i ich rodzinami) cieszyły się zainteresowaniem odpowiednio 7 i 3 wskazania. Omówione dane przedstawia poniższa tabela. 13

Tabela 14: Zainteresowanie udziałem w Specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny w poszczególnych specjalnościach Pracownicy wszystkich instytucji Pracownicy OPS Pracownicy MOPR/MOPS Pracownicy PCPR Specjalność Ogółem W tym Ogółem W tym Ogółem W tym Ogółem W tym mężczyźni mężczyźni mężczyźni mężczyźni praca z rodziną z problemami opiekuńczo wychowawczymi 101 6 61 3 33 3 7 0 praca socjalna z osobą i rodziną z problemem przemocy 97 5 71 4 26 1 0 0 praca socjalna z osobami niepełnosprawnymi i ich rodzinami 38 1 26 1 9 0 3 0 praca socjalna z osobami starszymi 59 6 35 3 24 3 0 0 praca socjalna z osobami bezrobotnymi 55 2 46 2 9 0 0 0 praca socjalna z osobami uzależnionymi 62 3 45 1 17 2 0 0 praca socjalna z osobami bezdomnymi 24 2 22 0 2 2 0 0 praca socjalna z cudzoziemcami, mniejszościami narodowymi i etnicznymi 13 0 9 0 4 0 0 0 praca socjalna ze społecznością lokalną 57 5 38 2 19 3 0 0 14

Specjalizacja z zakresu organizacji pomocy społecznej Udziałem w specjalizacji z zakresu organizacji pomocy społecznej zainteresowanych jest łącznie 147 osób, z czego 11 to mężczyźni. Rozkład pracowników z poszczególnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej wygląda następująco: OPS 72 osoby (w tym 6 mężczyzn), pracownicy MOPR/MOPS 65 osób (w tym 4 mężczyzn), pracownicy PCPR 10 osób (w tym 1 mężczyzna). Dane prezentuje tabela poniżej. Tabela 15: Zainteresowanie udziałem w specjalizacji z zakresu organizacji pomocy społecznej Instytucja Liczba pracowników Ogółem w tym mężczyzn OPS 72 6 MOPR/MOPS 65 4 PCPR 10 1 Ogółem 147 11 Studia podyplomowe w obszarze pracy socjalnej W ramach badania potrzeb szkoleniowych pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej sprawdzono również zainteresowanie studiami podyplomowymi w obszarze pracy socjalnej. Badanym jednostkom przedstawiono kafeterię zawierającą 19 kierunków studiów podyplomowych i poproszono o wskazanie liczby pracowników zainteresowanych poszczególnymi kierunkami. Kierunek Praca ze społecznością lokalną wybrało 48 osób (w tym 6 mężczyzn), z czego 32 osoby to pracownicy OPS, 14 osób pracownicy MOPR/MOPS oraz 2 osoby pracownicy PCPR. Kierunek Resocjalizacja i aktywizacja społeczna wybrało 81 osób (w tym 8 mężczyzn), z czego 45 osób to pracownicy OPS, 31 osób to pracownicy MOPR/MOPS, a 5 osób to pracownicy PCPR. Kierunek Mediacje rodzinne wybrało 119 osób (z czego 7 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 67 osób, pracownicy MOPR/MOPS 43 osoby, pracownicy PCPR 9 osób. Kierunek Praca z osobami i rodzinami z problemem przemocy wybrało 118 osób (z czego 8 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 79 osób, pracownicy MOPR/MOPS 31 osób, pracownicy PCPR 8 osób. Kierunek Praca z rodziną problemową wybrało 106 osób (z czego 2 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 71 osób, pracownicy MOPR/MOPS 29 osób, pracownicy PCPR 6 osób. Kierunek Asystent rodziny wybrały 72 osoby (z czego 6 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 50 osób, pracownicy MOPR/MOPS 20 osób, pracownicy PCPR 2 osoby. Kierunek Interwencja kryzysowa wybrały 62 osoby (z czego 4 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 49 osób, pracownicy MOPR/MOPS 11 osób, pracownicy PCPR 2 osoby. Kierunek Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna wybrało 148 osób (z czego 5 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 79 osób, pracownicy MOPR/MOPS 47 osób, pracownicy PCPR 22 osoby. 15

Kierunek Profilaktyka zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży wybrało 96 osób (z czego 8 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 59 osób, pracownicy MOPR/MOPS 26 osób, pracownicy PCPR 11 osób. Kierunek Animator społeczności lokalnej wybrało 49 osób (z czego 6 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 38 osób, pracownicy MOPR/MOPS 11 osób, przy braku chętnych osób zatrudnionych w PCPR. Kierunek Ekonomia społeczna wybrało 31 osób (z czego 3 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 17 osób, pracownicy MOPR/MOPS 13 osób, pracownicy PCPR 1 osoba. Kierunek Praca z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi wybrało 129 osób (z czego 4 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 77 osób, pracownicy MOPR/MOPS 26 osób, pracownicy PCPR 26 osób. Kierunek Praca socjalna z osobami uzależnionymi wybrało 96 osób (z czego 7 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 64 osoby, pracownicy MOPR/MOPS 30 osób, pracownicy PCPR 2 osoby. Kierunek Trener szkoły dla rodziców wybrało 68 osób (z czego 5 stanowili mężczyźni), w tym pracownicy OPS 31 osób, pracownicy MOPR/MOPS 24 osoby, pracownicy PCPR 13 osób. Kierunek Wsparcie rozwoju dzieci i młodzieży z zaburzeniami zachowania wybrało 65 osób (z czego 2 to mężczyźni), w tym pracownicy OPS 39 osób, pracownicy MOPR/MOPS 13 osób, pracownicy PCPR również 13 osób. Kierunek Gerontologia wybrało 81 osób (z czego 6 to mężczyźni), w tym pracownicy OPS 49 osób, pracownicy MOPR/MOPS 24 osoby, pracownicy PCPR 8 osób. Kierunek Diagnoza dziecka i rodziny wybrało 111 osób (z czego 6 to mężczyźni), w tym pracownicy OPS 56 osób, pracownicy MOPR/MOPS 31 osób, pracownicy PCPR 24 osoby. Kierunek Studium terapii i treningu grupowego wybrało 90 osób (z czego 5 to mężczyźni), w tym pracownicy OPS 44 osoby, pracownicy MOPR/MOPS 40 osób, pracownicy PCPR 6 osób. Ostatni z kierunków Aktywizacja społeczna i zawodowa osób z niepełnosprawnością wybrało 49 osób (z czego 6 to mężczyźni), w tym pracownicy OPS 26 osób, pracownicy MOPR/MOPS 14 osób, pracownicy PCPR 9 osób. Poza przywołaną kafeterią istniała również możliwość samodzielnego zaproponowania kierunku studiów, którymi byliby zainteresowani pracownicy jednostek organizacyjnych pomocy społecznej. I tak, wśród wymienionych kierunków znalazły się: Prawo i administracja publiczna 3 osoby zainteresowane, Prawo pracy 1 osoba zainteresowana, Zamówienia publiczne 2 osoby zainteresowane, Audyt wewnętrzny 1 osoba zainteresowana, Ochrona danych osobowych jedna osoba zainteresowana. Omówione dane przedstawia poniższa tabela. 16

Tabela 16: Zainteresowanie udziałem w studiach podyplomowych na poszczególnych kierunkach Pracownicy wszystkich instytucji Pracownicy OPS Pracownicy MOPR/MOPS Pracownicy PCPR Kierunek studiów Ogółem W tym Ogółem W tym Ogółem W tym Ogółem W tym mężczyźni mężczyźni mężczyźni mężczyźni praca ze społecznością lokalną 48 6 32 4 14 2 2 0 resocjalizacja i aktywizacja społeczna 81 8 45 3 31 5 5 0 mediacje rodzinne 119 7 67 2 43 4 9 1 praca z osobami i rodzinami z problemem przemocy 118 8 79 6 31 1 8 1 praca z rodziną problemową 106 2 71 2 29 0 6 0 asystent rodziny 72 6 50 4 20 2 2 0 interwencja kryzysowa 62 4 49 3 11 1 2 0 diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna 148 5 79 1 47 3 22 1 profilaktyka zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży 96 8 59 4 26 2 11 2 animator społeczności lokalnej 49 6 38 4 11 2 0 0 ekonomia społeczna 31 3 17 1 13 2 1 0 praca z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi 129 4 77 1 26 0 26 3 praca socjalna z osobami uzależnionymi 96 7 64 4 30 3 2 0 trener szkoły dla rodziców 68 5 31 2 24 1 13 2 wsparcie rozwoju dzieci i młodzieży z zaburzeniami zachowania 65 2 39 0 13 0 13 2 gerontologia 81 6 49 4 24 2 8 0 diagnoza dziecka i rodziny 111 6 56 2 31 1 24 3 studium terapii i treningu grupowego 90 5 44 3 40 1 6 1 aktywizacja społeczna i zawodowa osób z niepełnosprawnością 49 6 26 4 14 1 9 1 inne: prawo i administracja publiczna 3 0 0 0 3 0 0 0 prawo pracy 1 0 1 0 0 0 0 0 zamówienia publiczne 2 0 2 0 0 0 0 0 audyt wewnętrzny 1 0 1 0 0 0 0 0 ochrona danych osobowych 1 1 1 1 0 0 0 0 17

Wśród sześciu najpopularniejszych kierunków studiów podyplomowych każdy z nich otrzymał ponad 100 wskazań od osób zainteresowanych realizacją tychże kierunków znalazły się w kolejności od najchętniej wybieranego: Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna (148 osób), Praca z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi (129 osób), Mediacje rodzinne (119 osób), Praca z osobami i rodzinami z problemem przemoc (118 osób), Diagnoza dziecka i rodziny (111 osób) oraz Praca z rodziną problemową (106 osób). Wśród pracowników PCPR największym zainteresowaniem cieszyły się kierunki takie jak: Praca z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi (26 osób), Diagnoza dziecka i rodziny (24 osoby) oraz Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna (22 osoby). Wśród pracowników MOPR/MOPS były to: Diagnoza i terapia psychologicznopedagogiczna (47 osób), Mediacje rodzinne (43 osoby), Studium terapii i treningu grupowego (40 osób) oraz trzy kierunki, którymi zainteresowanie zgłosiło po 31 osób Resocjalizacja i aktywizacja społeczna, Praca z osobami i rodzinami z problemem przemocy, Diagnoza dziecka i rodziny. Natomiast pracownicy OPS najchętniej wybierali kierunki: Praca z osobami i rodzinami z problemem przemocy (79 osób), Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna (79 osób), Praca z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi (77 osób), Praca z rodziną problemową (71 osób), Mediacje rodzinne (67 osób) oraz Praca socjalna z osobami uzależnionymi (64 osoby). Domy Pomocy Społecznej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Środowiskowe Domy Samopomocy oraz Placówki opiekuńczo-wychowawcze Do wymienionych wyżej instytucji skierowane zostały ankiety zawierające część wspólną z takimi samymi pytaniami oraz część profilowaną inną dla każdej z instytucji. Najpierw omówione zostały wyniki z części wspólnej, następnie z części profilowanej dla każdej z instytucji. Oczekiwane formy wsparcia Pracownicy wymienionych instytucji zostali poproszeni o wyrażenie swoich potrzeb dotyczących form wsparcia szkoleniowego. Najwięcej spośród tych czterech instytucji zainteresowanych jest udziałem swoich pracowników w warsztatach (wskazania z 95 instytucji) oraz kursach (wskazania z 77 instytucji). Najmniej oczekiwaną formą okazały się wizyty studyjne (wskazania z 25 instytucji). Spośród podanych innych form wsparcia najczęściej pojawiały się studia podyplomowe oraz szkolenia. Pracownicy DPS najchętniej wzięliby udział w warsztatach (wskazania z 34 instytucji) oraz kursach (wskazania z 26 instytucji). Wśród pracowników pozostałych instytucji (WTZ, ŚDS, placówki opiekuńczo-wychowawcze) również największym zainteresowaniem cieszą się warsztaty oraz kursy, odpowiednio w poszczególnych placówkach: warsztaty (15 WTZ, 29 ŚDS, 17 PL. OP.-WYCH.) oraz kursy (14 WTZ, 26 ŚDS, 11 PL. OP-WYCH.). Dane przedstawia poniższa tabela. 18

Tabela 17: Oczekiwane formy wsparcia liczba instytucji wskazujących na poszczególne formy Formy wsparcia DPS WTZ ŚDS PL. OP-WYCH. konferencje 21 11 14 4 warsztaty 34 15 29 17 seminaria 12 4 6 4 wizyty studyjne 8 5 9 3 kursy 26 14 26 11 inne 7 0 4 3 Zainteresowanie studiami podyplomowymi w obszarze pracy socjalnej Pracownikom Warsztatów Terapii Zajęciowej, Placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz Domów Pomocy Społecznej zaproponowano 19 kierunków studiów podyplomowych. Studium terapii i treningu grupowego okazało się najbardziej pożądanym kierunkiem wśród badanych 94 wskazania (w tym 78 kobiet). Następnymi interesującymi kierunkami okazały się Gerontologia 86 wskazań (w tym 80 kobiet) oraz Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna 78 wskazań (w tym 75 kobiet). Najmniej wskazań uzyskały kierunki: Praca ze społecznością lokalną, Ekonomia społeczna, Asystent rodziny oraz Animator społeczności lokalnej. Szczegółowe dane dotyczące zainteresowania kierunkami studiów podyplomowych w poszczególnych jednostkach (ŚDS / DPS / PL. OP.-WYCH.) przedstawione zostały w tabeli nr 18. Pracownicy DPS najchętniej wybierają kierunek jakim jest Gerontologia 56 wskazań, w tym 50 kobiet. Drugim najchętniej wskazywanym kierunkiem jest Studium terapii i treningu grupowego 33 wskazania (w tym 28 kobiet), następnym w kolejności jest Praca socjalna z osobami uzależnionymi 23 wskazania (w tym 22 kobiet). Trzy kierunki nie wzbudziły żadnego zainteresowania były to: Praca z osobami i rodzinami z problemem przemocy, Wsparcie rozwoju dzieci i młodzieży z zaburzeniami zachowania, Trener szkoły dla rodziców. Pracownicy podali również swoje propozycje kierunków studiów wskazali na takie kierunki jak Superwizja, Zamówienie publiczne, Zarządzanie kadrą pracowniczą. Wśród pracowników Placówek opiekuńczo-wychowawczych łącznie 328 osób zainteresowanych jest studiami podyplomowymi. W przypadku poszczególnych kierunków najchętniej wskazywane jest Wsparcie rozwoju dzieci i młodzieży z zaburzeniami zachowania 59 wskazań (w tym 56 kobiet). Badani wyrazili również potrzebę poszerzenia wiedzy na kierunku Diagnoza dziecka i rodziny 38 wskazania (w tym 36 kobiet) oraz Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna 34 wskazania (w tym 33 kobiety). Najrzadziej wybieranymi kierunkami są Animator społeczności lokalnej, Gerontologia oraz Aktywizacja społeczna i zawodowa osób z niepełnosprawnością. Żaden z respondentów nie wyraził potrzeby podnoszenia kwalifikacji na kierunku Ekonomia społeczna. Z kolei wśród pracowników Środowiskowych Domów Samopomocy największym zainteresowaniem cieszyło się Studium terapii i treningu grupowego 45 wskazań (w tym 36 kobiet). Dużą liczbę wskazań uzyskał również kierunek Gerontologia 29 wskazań (w tym 24 kobiet), Aktywizacja społeczna i zawodowa osób z niepełnosprawnością 27 wskazań (w tym 22 kobiety) oraz Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna 23 wskazania (w tym 21 kobiet). Kierunki, które są dla pracowników ŚDS najmniej istotne to Praca ze społecznością lokalną 2 19

wskazania (w tym 1 kobieta), Asystent rodziny 6 wskazań ( w tym 4 kobiety) oraz Ekonomia społeczna 6 wskazań. Wśród proponowanych przez badanych kierunków studiów pojawiła się Arteterapia, Pozyskiwanie i zarządzanie funduszami europejskimi, Socjoterapia oraz Terapeuta zajęciowy. Omówione dane przedstawia poniższa tabela. Tabela 18: Zainteresowanie udziałem w studiach podyplomowych na poszczególnych kierunkach ŚDS DPS PL. OP-WYCH. Kierunki studiów Ogółem, w tym: ogółem, w tym: ogółem, w tym: liczba liczba liczba liczba liczba liczba kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn kobiet mężczyzn Praca ze społecznością lokalną 1 1 2 0 3 0 Resocjalizacja i aktywizacja 15 3 10 2 6 1 społeczna Mediacje rodzinne 8 4 10 0 14 4 Praca z osobami i rodzinami 16 3 0 0 33 0 problemowymi Praca z rodziną problemową 12 2 2 0 18 0 Asystent rodziny 4 2 5 1 3 0 Interwencja kryzysowa 15 4 5 0 17 1 Diagnoza i terapia psychologiczno- 21 2 21 0 33 1 pedagogiczna Profilaktyka zachowań 5 2 1 0 26 3 ryzykownych dzieci i młodzieży Animator społeczności lokalnej 10 1 4 0 1 0 Ekonomia społeczna 6 0 3 0 0 0 Praca z rodzinami z problemami 16 3 2 0 29 0 opiekuńczo - wychowawczymi Praca socjalna z osobami 5 3 22 1 13 0 uzależnionymi Trener szkoły dla rodziców 17 5 0 0 7 0 Wsparcie rozwoju dzieci i 11 3 0 0 56 3 młodzieży z zaburzeniami zachowania Gerontologia 24 5 50 6 1 0 Diagnoza dziecka i rodziny 8 2 4 0 36 2 Studium terapii i treningu 36 9 28 5 14 2 grupowego Aktywizacja społeczna i 22 5 21 1 0 1 zawodowa osób z niepełnosprawnością Inne 5 3 8 2 0 0 Pracownicy Domów Pomocy Społecznej Zainteresowanie tematami szkoleń Badanym zaproponowano cztery tematy szkoleń. Zarówno w ujęciu łącznym pracowników, jak i w rozróżnieniu na pracowników socjalnych oraz kadrę kierowniczą, największe zainteresowanie 20

wzbudza tematyka Metody pracy z osobami starszymi formy aktywizacji 347 wskazań (w tym 317 kobiet). Zagadnienie Programy terapeutyczne okazało się drugim najchętniej wybieranym tematem szkoleniowym uzyskało 210 wskazań (w tym 190 kobiet). Najmniejszym zainteresowaniem wśród pracowników socjalnych cieszyły się Szkolenia interpersonalne 30 wskazań (w tym 29 kobiet). Natomiast kadra kierownicza najmniej zainteresowana jest kursami 29 wskazań. Omówione dane przedstawia poniższa tabela. Tabela 19: Zainteresowanie pracowników DPS poszczególnymi tematami szkoleń. Tematy szkoleń Metody pracy z osobami starszymi formy aktywizacji Liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy socjalni - kadra liczba kobiet liczba mężczyzn liczba kobiet liczba mężczyzn kierownicza 317 30 42 2 50 Programy terapeutyczne 190 20 41 1 36 Szkolenia interpersonalne 180 28 29 1 42 Kursy 186 20 29 3 29 Zainteresowanie specjalizacją I stopnia w zawodzie pracownika socjalnego Wśród pracowników DPS dla 18 osób (w tym 17 kobiet) istotne jest podnoszenie kwalifikacji poprzez udział w specjalizacji I stopnia w zawodzie pracownika socjalnego. Omówione dane przedstawia poniższa tabela. Tabela 20: Zainteresowanie udziałem w specjalizacji I stopnia w zawodzie pracownika socjalnego Liczba osób zainteresowanych udziałem w Specjalizacji I stopnia w zawodzie pracownika socjalnego liczba kobiet ogółem, liczba mężczyzn 17 1 Tematyka specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownika socjalnego wskazywana przez pracowników DPS Badanym zaproponowano 9 kierunków specjalności. Największym zainteresowaniem cieszy się Praca socjalna z osobami starszymi 18 wskazań (w tym 16 kobiet). Ponadto 9 osób chciałoby uczestniczyć w specjalności Praca socjalna z osobami uzależnionymi, a 7 osób wykazuję chęć uczestniczenia w specjalności Praca socjalna z osobami niepełnosprawnymi i ich rodzinami. Nikt z badanych nie wyraził zainteresowania Pracą socjalną z rodziną z problemami opiekuńczo wychowawczymi. Szczegółowe dane zostały przedstawione w poniższej tabeli. 21

Tabela 21: Zainteresowanie pracowników DPS poszczególnymi specjalnościami w ramach specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownika socjalnego Specjalność liczba kobiet Ogółem, liczba mężczyzn Praca socjalna z rodziną z problemami opiekuńczo- wychowawczymi 0 0 Praca socjalna z osobami i rodziną z problemem przemocy 1 0 Praca socjalna z osobami niepełnosprawnymi i ich rodzinami 7 0 Praca socjalna z osobami starszymi 16 2 Praca socjalna z osobami bezrobotnymi 1 0 Praca socjalna z osobami uzależnionymi 9 0 Praca socjalna z osobami bezdomnymi 1 0 Praca socjalna z cudzoziemcami, mniejszościami narodowymi i etnicznymi 1 0 Praca socjalna ze społecznością lokalną 2 0 Zainteresowanie pracowników DPS udziałem w specjalizacji z zakresu organizacji pomocy społecznej Łącznie 42 osoby zainteresowane są udziałem w specjalizacji z zakresu organizacji pomocy społecznej. Spośród tych osób największą grupę tworzą kobiety 34 wskazania. Tabela 22: Zainteresowanie udziałem w specjalizacji Liczba osób zainteresowanych udziałem w specjalizacji z zakresu organizacji pomocy społecznej ogółem, liczba kobiet liczba mężczyzn 34 8 Pracownicy Warsztatów Terapii Zajęciowej Tematyka szkoleń wskazywana przez pracowników WTZ Najbardziej oczekiwanym tematem szkoleń jest Terapia zajęciowa usprawniająca psychofizycznie uczestników WTZ 88 wskazań (w tym 16 kobiet). Pracownicy socjalni zainteresowani są przede wszystkim Kształtowaniem i rozwijaniem umiejętności społecznych 5 wskazań (w tym 4 kobiety). Natomiast kadra kierownicza zgłasza największe zapotrzebowanie w temacie Podmioty ekonomii społecznej jako forma zatrudnienia 13 wskazań. Szczegółowe dane dotyczące zainteresowania poszczególnymi tematami przedstawione zostały w poniższej tabeli. 22

Tabela 23: Zainteresowanie pracowników WTZ poszczególnymi tematami szkoleń. Liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 Tematy szkoleń Terapia zajęciowa usprawniająca psychofizycznie uczestników WTZ Kształtowanie i rozwijanie umiejętności społecznych Kształtowanie i rozwijanie umiejętności zawodowych pod kątem rynku pracy" Podmioty ekonomii społecznej jako forma zatrudnienia ogółem, - pracownicy socjalni - kadra liczba kobiet liczba mężczyzn liczba kobiet liczba mężczyzn kierownicza 72 16 2 1 6 71 15 4 1 7 69 19 3 1 11 32 9 2 1 13 Pracownicy Placówek opiekuńczo wychowawczych Tematyka szkoleń wskazywanych przez pracowników Placówek opiekuńczo wychowawczych W tego rodzaju instytucjach największą grupę tworzą osoby zainteresowane tematem Praca z wychowankiem placówki 129 wskazań (w tym 111 kobiet). Natomiast najmniej liczbą grupę tworzą osoby zainteresowane tematem Standardy pracy i funkcjonowania placówek opiekuńczowychowawczych 33 wskazania (w tym 31 kobiet). Pracownicy socjalni mają potrzebę podnoszenia wiedzy w temacie: Praca z rodzicami dzieci przebywających w placówce 11 wskazań. Dla kadry kierowniczej najistotniejszym tematem są Standardy pracy i funkcjonowania placówek opiekuńczo wychowawczych 13 wskazań. Tabela 24 przestawia szczegółowe dane dotyczące zainteresowania pracowników poszczególnymi tematami szkoleń. Tabela 24: Zainteresowanie pracowników poszczególnymi tematami szkoleń Tematy szkoleń liczba kobiet Liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 ogółem, - pracownicy socjalni - kadra liczba liczba liczba kierownicza mężczyzn kobiet mężczyzn Praca z wychowankiem placówki 111 18 5 0 7 Praca z rodzicami dzieci przebywających w placówce 76 11 11 0 5 Szkolenia ogólnorozwojowe 33 6 3 0 1 Standardy pracy i funkcjonowania placówek opiekuńczo - wychowawczych 31 2 4 0 13 23

Pracownicy Środowiskowych Domów Samopomocy Tematyka szkoleń wskazywanych przez pracowników Środowiskowych Domów Samopomocy Respondentom zaproponowano trzy tematy szkoleń. Najbardziej pożądanym tematem szkoleń są Programy terapeutyczne dla osób chorych psychicznie z zaburzeniami psychicznymi i upośledzeniem umysłowym 175 wskazań ( w tym 146 kobiet). Ten temat jest najbardziej istotny dla ogółu, jak również dla poszczególnych pracowników: pracownicy socjalni 26 wskazań ( w tym 23 kobiety), kadra kierownicza 26 wskazań. Tematyka Szkolenia interpersonalne dla personelu ŚDS budzi wśród badanych najmniejsze zainteresowanie uzyskując liczbę 147 wskazań (w tym 123 kobiety). Szczegółowe dane dotyczące zainteresowania pracowników ŚDS tematami szkoleń przedstawia poniższa tabela. Tabela 25: Zainteresowanie pracowników ŚDS poszczególnymi tematami szkoleń Tematy szkoleń Metody pracy z os. chorymi psychicznie z zaburzeniami psychicznymi i upośledzeniem Programy terapeutyczne dla os. chorych psychicznie z zaburzeniami psychicznymi upośledzeniem umysłowym Liczba osób planowanych na szkolenia w roku 2014 Ogółem, w tym: Liczba kobiet Liczba mężczyzn liczba kobiet - pracownicy socjalni liczba mężczyzn - kadra kierownicza 146 29 23 3 21 152 28 25 4 26 Szkolenia interpersonalne dla personelu ŚDS 123 24 19 3 21 Podsumowanie Wśród pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej największym zainteresowaniem cieszą się takie formy wsparcia jak: doradztwo wskazania 130 jednostek, kursy wskazania 124 jednostek oraz warsztaty wskazania 120 jednostek. Potrzeby szkoleniowe pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej przedstawiają się następująco: najwięcej osób ogółem zainteresowanych jest takimi zagadnieniami jak: Prawo w pomocy społecznej, w tym KPA 803 osoby, Okres programowania 2014-2020 589 osób oraz Praca socjalna z grupami wymagającymi wsparcia 587 osób. Pracownicy socjalni najbardziej zainteresowani są takimi zagadnieniami jak: praca socjalna z grupami wymagającymi wsparcia, prawo w pomocy społecznej oraz sposoby pracy socjalnej. Natomiast kadra kierownicza największe zapotrzebowanie zgłasza na szkolenia z zagadnień: zarządzanie jednostką sektora pomocy społecznej, prawo w pomocy społecznej oraz okres programowania 2014-2020. 24

Wśród zaproponowanych obszarów tematycznych doradztwa specjalistycznego, którymi zainteresowane są jednostki organizacyjne pomocy społecznej najczęściej wskazywane były Realizacja środowiskowej metody pracy socjalnej/osl wskazania 117 jednostek, Monitoring strategii rozwiązywania problemów społecznych wskazania ze 100 jednostek, Realizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych wskazania z 99 jednostek. Zauważalne są różnice w zainteresowaniu poszczególnymi obszarami tematycznymi przez Ośrodki Pomocy Społecznej oraz Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie. Najwięcej PCPRów zainteresowanych jest zagadnieniem ewaluacji projektów, strategii i programów 14 wskazań, następnie zagadnieniem monitoringu strategii rozwiązywania problemów społecznych 12 wskazań, współpraca ops / pcpr/ pup/ 10 wskazań, podczas gdy OPS-y w największej mierze interesują się realizacją środowiskowej metody pracy socjalnej / osl 107 wskazań, realizacją usług opiekuńczych i specjalistycznych 94 wskazania oraz monitoringiem strategii rozwiązywania problemów społecznych 85 wskazań. Wśród wszystkich jednostek organizacyjnych pomocy społecznej 94 pracowników (w tym 5 mężczyzn) zgłasza zainteresowanie specjalizacją I stopnia w zawodzie pracownika socjalnego. Ogólnie, najchętniej wybieraną specjalnością w ramach specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownika socjalnego była Praca z rodziną z problemami opiekuńczo-wychowawczymi wskazało na nią 101 osób, z czego 61 osób to pracownicy OPS, 33 osoby pracownicy MOPR/MOPS, 7 osób pracownicy PCPR. Pracownicy OPS i MOPR/MOPS najczęściej wskazywali na taką specjalność jak: Praca socjalna z osoba i rodziną z problemem przemocy oraz Praca z rodziną z problemami opiekuńczo-wychowawczymi. Z kolei pracownicy PCPR w niewielkim stopniu wyrażają zainteresowanie jakimikolwiek rodzajami specjalności z zakresu Specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny. Udziałem w specjalizacji z zakresu organizacji pomocy społecznej zainteresowanych jest łącznie 147 osób, z czego 11 to mężczyźni. Pracownicy OPS 72 osoby (w tym 6 mężczyzn), pracownicy MOPR/MOPS 65 osób (w tym 4 mężczyzn), pracownicy PCPR 10 osób (w tym 1 mężczyzna). Wśród sześciu najpopularniejszych kierunków studiów podyplomowych znalazły się w kolejności od najchętniej wybieranego: Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna (148 osób), Praca z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi (129 osób), Mediacje rodzinne (119 osób), Praca z osobami i rodzinami z problemem przemoc (118 osób), Diagnoza dziecka i rodziny (111 osób) oraz Praca z rodziną problemową (106 osób). Wśród pracowników PCPR największym zainteresowaniem cieszyły się kierunki takie jak: Praca z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi (26 osób), Diagnoza dziecka i rodziny (24 osoby) oraz Diagnoza i terapia psychologicznopedagogiczna (22 osoby). Wśród pracowników MOPR/MOPS były to: Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna (47 osób), Mediacje rodzinne (43 osoby), Studium terapii i 25

treningu grupowego (40 osób) oraz trzy kierunki, którymi zainteresowanie zgłosiło po 31 osób Resocjalizacja i aktywizacja społeczna, Praca z osobami i rodzinami z problemem przemocy, Diagnoza dziecka i rodziny. Z kolei pracownicy OPS najchętniej wybierali kierunki: Praca z osobami i rodzinami z problemem przemocy (79 osób), Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna (79 osób), Praca z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi (77 osób), Praca z rodziną problemową (71 osób), Mediacje rodzinne (67 osób) oraz Praca socjalna z osobami uzależnionymi (64 osoby). Najbardziej pożądaną formą wsparcia szkoleniowego wśród DPS, ŚDS, WTZ oraz Placówek opiekuńczo-wychowawczych są warsztaty i kursy. Pracownicy 3 instytucji: Domów Pomocy Społecznej, Środowiskowych Domów Samopomocy, Placówek opiekuńczo-wychowawczych najchętniej uczestniczyliby w studiach podyplomowych na kierunkach: Studium terapii i treningu grupowego, Gerontologia oraz Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna. Pracownicy DPS wyrażają potrzebę uczestniczenia w szkoleniach przede wszystkim o tematyce Praca z osobami starszymi formy aktywizacji (347 wskazań). 18 osób zatrudnionych w DPS zainteresowanych jest udziałem w specjalizacji I stopnia w zawodzie pracownika socjalnego. Są tez chętni na udział w specjalizacji II stopnia, najczęściej na kierunku Praca socjalna z osobami starszymi (18 wskazań). 42 pracowników zainteresowanych jest również specjalizacją z organizacji pomocy społecznej. Pracownicy DPS są zainteresowani studiami podyplomowymi na kierunkach: Gerontologia (56 wskazań), Studium terapii i treningu grupowego (33 wskazania) oraz Praca socjalna z osobami uzależnionymi (23 wskazania). Dla pracowników WTZ najbardziej interesującym szkoleniem jest Terapia zajęciowa usprawniająca psychofizycznie uczestników WTZ (88 wskazań). Praca z wychowankiem placówki okazała się najciekawszym tematem dla pracowników Placówek opiekuńczo wychowawczych (129 wskazań). Dla pracowników tej instytucji ważny jest również udział w studiach podyplomowych najbardziej pożądanym kierunkiem okazało się Wsparcie rozwoju dzieci i młodzieży z zaburzeniami zachowania (59 wskazań). Najbardziej interesującym tematem szkoleń dla pracowników ŚDS są Programy terapeutyczne dla os. chorych psychicznie z zaburzeniami psychicznymi (175 wskazań). W przypadku studiów podyplomowych, najwięcej osób chciałoby poszerzyć wiedzę na kierunkach: Studium terapii i treningu grupowego (45 wskazań) oraz Gerontologia (29 wskazań). 26

Rekomendacje 1. Z różnorodnych form wsparcia kierowanych do kadry jednostek organizacyjnych pomocy społecznej respondenci najchętniej wskazywali na doradztwo, kursy oraz warsztaty. Rekomenduje się zatem udzielanie wsparcia szkoleniowego w tych właśnie formach. 2. Wśród zagadnień tematycznych, którym mogłyby zostać poświęcone szkolenia w przyszłym roku zdecydowaną przewagę uzyskało zagadnie prawo w pomocy społecznej, w tym KPA (803 osoby zainteresowane). Fakt ten świadczy o ciągłej potrzebie pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej związanej z podnoszeniem wiedzy i kompetencji w obszarze uregulowań prawnych. Zatem rekomenduje się przeprowadzenie szkoleń z tego zakresu tematycznego. 3. Należy zwrócić uwagę na fakt, że potrzeby szkoleniowe pracowników socjalnych oraz kadry kierowniczej nie są tożsame. Pierwsza grupa najbardziej zainteresowana jest takimi zagadnieniami jak: praca socjalna z grupami wymagającymi wsparcia, prawo w pomocy społecznej oraz sposoby pracy socjalnej. Natomiast druga grupa największe zapotrzebowanie zgłasza na szkolenia z zagadnień: zarządzanie jednostką sektora pomocy społecznej, prawo w pomocy społecznej oraz okres programowania 2014-2020. Rekomenduje się wzięcie pod uwagę tych rozbieżności podczas planowania szkoleń dla kadry pomocy społecznej na przyszły rok. 4. W zakresie doradztwa specjalistycznego dla PCPR rekomenduje się położenie szczególnego nacisku na niniejsze obszary: ewaluacja projektów, strategii i programów; monitoring strategii rozwiązywania problemów społecznych; współpraca ops / pcpr/ pup. 5. W zakresie doradztwa specjalistycznego dla OPS rekomenduje się położenie szczególnego nacisku na niniejsze obszary: realizacja środowiskowej metody pracy socjalnej / osl; realizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych; monitoring strategii rozwiązywania problemów społecznych. 6. Ze względu na duże zainteresowanie realizacją specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny (506 osób) rekomenduje się zorganizowanie możliwości realizacji niniejszej specjalizacji dla osób zainteresowanych, z uwzględnieniem najczęściej wskazywanych specjalności, takich jak Praca z rodziną z problemami opiekuńczo-wychowawczymi oraz Praca socjalna z osobą i rodziną z problemem przemocy. 7. Wśród pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej 1627 osób zainteresowanych jest studiami podyplomowymi w obszarze pracy socjalnej. Wśród sześciu najpopularniejszych kierunków studiów podyplomowych znalazły się: Diagnoza i terapia psychologiczno-pedagogiczna, Praca z rodzinami z problemami opiekuńczowychowawczymi, Mediacje rodzinne, Praca z osobami i rodzinami z problemem przemocy, Diagnoza dziecka i rodziny oraz Praca z rodziną problemową. Rekomenduje się utworzenie niniejszych kierunków studiów podyplomowych, a także zwrócenie uwagi na kierunki preferowane przez pracowników OPS, PCPR oraz MOPR/MOPS. 27